વિકિપીડિયાના અંતની ભવિષ્યવાણીઓ

"શું વિકિપીડિયા ૨૦ વર્ષે અસ્તિત્વ ધરાવતુ હશે ?", એકેડેમિક યોચાઇ બેન્કલર અને વિકિમીડિયા ફાઉન્ડેશનના એક્ઝિક્યુટિવ ડિરેક્ટર કેથરિન માહેર વચ્ચે ૨૦૧૭ની ચર્ચા

વિવિધ પ્રકાશનો અને વિવેચકોએ વિકિપીડિયાના અંતની અનેક ભવિષ્યવાણીઓ રજૂ કરી છે. વિકિપીડિયા જાણીતું બન્યું કે તરત જ ૨૦૦૫ની આસપાસ - તેની લોકપ્રિયતામાં ઘટાડો દર્શાવતી એક પછી એક ઘટનાઓ સામે આવી હતી, જે વિવિધ ધારણાઓ અને આરોપો પર આધારિત છે. ઉદાહરણ તરીકે, કેટલાક વિકિપીડિયાના લેખોની ગુણવત્તામાં ઘટાડો થયો હોવાનો દાવો કરે છે, જ્યારે કેટલાક કહે છે કે સંભવિત સંપાદકો પાછા વળી રહ્યા છે. અન્ય સૂચવે છે કે વિકિપીડિયા સમુદાયમાં મતભેદ, પ્રોજેક્ટ તરીકે વિકિપીડિયાને પતન તરફ દોરી જશે.

કેટલીક આગાહીઓ વિકિપીડિયાની ટીકાને જીવલેણ ખામી તરીકે રજૂ કરે છે, તો કેટલાક આગાહી કરે છે કે પ્રતિસ્પર્ધી વેબસાઇટ વિકિપીડિયા જે કરશે તે કરશે, પરંતુ તે જીવલેણ ખામી વિના. જે તેને વિકિપીડિયાના અંતનું કારણ બનાવશે. હાલમાં વિકિપીડિયાને જે ધ્યાન અને સંસાધનો મળે છે તેના પર કબજો મેળવશે. ઘણા ઓનલાઇન વિશ્વકોશ અસ્તિત્વ ધરાવે છે; વિકિપીડિયા માટે પ્રસ્તાવિત પ્રતિસ્થાપન (રિ-પ્લેસમેન્ટ)માં ગૂગલના બંધ નોલ,[] [] વોલ્ફરામ આલ્ફા[] અને એઓએલના ઘુવડનો[] સમાવેશ થાય છે.

પરિબળો

[ફેરફાર કરો]

કેટલાક વિવેચકોએ વિશિષ્ટ છટાઓ, ભૂલો, પ્રચાર અને અન્ય નબળી સામગ્રીનો દાખલો આપ્યો છે અને ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે સારી સામગ્રીની અછત લોકોને અન્યત્ર વધુ સારી સામગ્રી શોધવા માટે દોરી જશે.[] []

વિકિપીડિયામાં કેટલાક મિલિયન સ્વયંસેવક સંપાદકોનો સમૂહ છે. હજારો લોકો મોટાભાગની સામગ્રીનું યોગદાન આપે છે, અને કેટલાક હજાર ગુણવત્તા નિયંત્રણ અને જાળવણીનું કાર્ય કરે છે. ૨૦૧૦ના દાયકામાં જ્ઞાનકોશનો વિસ્તાર થતાં, સક્રિય સંપાદકોની સંખ્યા સતત વધતી ન હતી અને કેટલીકવાર ઘટાડો થયો હતો. વિવિધ સ્રોતોએ આગાહી કરી છે કે આખરે ભાગીદારીના અભાવને કારણે વિકિપીડિયામાં ઘણા ઓછા સંપાદકો કાર્યરત રહેશે અને ભાંગી પડશે.[] [] [] [] [૧૦] [૧૧] [૧૨] [૧૩] [૧૪]

વિકિપીડિયામાં કેટલાક હજાર સ્વયંસેવક વહીવટકર્તાઓ છે, જે વિવિધ કાર્યો કરે છે, જેમાં મંચ નિયામક (ફોરમ મોડરેટર) દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા કાર્યોનો સમાવેશ થાય છે. વિવેચકોએ તેમની ક્રિયાઓને કઠોર, અમલદારશાહી, પક્ષપાતી, ગેરવાજબી અથવા તરંગી ગણાવી છે અને આગાહી કરી છે કે પરિણામી આક્રોશ સાઇટને બંધ કરવા તરફ દોરી જશે.[] [૧૫] [૧૬] આવા કેટલાક વિવેચકો સંચાલકોની ફરજોથી વાકેફ છે; અન્ય લોકો ફક્ત ધારે છે કે તેઓ સાઇટનું સંચાલન કરે છે.

૨૦૧૨ના વિવિધ લેખોએ અહેવાલ આપ્યો છે કે અંગ્રેજી વિકિપિડિયામાં નવા વહીવટદારોની ભરતીમાં ઘટાડો વિકિપિડિયાને સમાપ્ત કરી શકે છે.[૧૭] [૧૮]

અન્ય સૂચવે છે કે વિકિપીડિયામાંથી ઉપયોગી લેખોને બિનજરૂરી રીતે કાઢી નાખવાથી તેનો અંત લાવી શકે છે. તે ડીલેશનપિડિયાનું સર્જન શરુ થયું છે — જે પોતાનું અસ્તિત્વ બંધ કરતું હતું – જેની સામગ્રી વેબ આર્કાઇવમાં સમાવિષ્ટ છે.[૧૯]

સંપાદકોમાં ઘટાડો

[ફેરફાર કરો]

ધી ઇકોનોમિસ્ટમાં પ્રકાશિત ૨૦૧૪ ના વલણ વિશ્લેષણમાં જણાવ્યું છે કે "અંગ્રેજી ભાષાના સંસ્કરણ માટેના સંપાદકોની સંખ્યા સાત વર્ષમાં ત્રીજા ક્રમે ઘટી છે."[૨૦] અંગ્રેજી વિકિપીડિયામાં સક્રિય સંપાદકો માટેના આકર્ષણનો દર ધ ઇકોનોમિસ્ટે અન્ય ભાષાઓ (બિન-અંગ્રેજી વિકિપીડિયા)ની સરખામણીમાં નોંધપાત્ર રીતે ઊંચો ગણાવ્યો હતો. તેમાં જણાવવામાં આવ્યું હતું કે અન્ય ભાષાઓમાં, "સક્રિય સંપાદકો"ની સંખ્યા (જેઓ દર મહિને ઓછામાં ઓછા પાંચ સંપાદન ધરાવે છે) ૨૦૦૮થી પ્રમાણમાં સ્થિર છે.

અંગ્રેજી વિકિપીડિયામાં, સક્રિય સંપાદકોની સંખ્યા ૨૦૦૭માં લગભગ ૫૦,૦૦૦ સંપાદકોની ટોચ પર પહોંચી ગઈ હતી, અને ૨૦૧૪માં ઘટીને ૩૦,૦૦૦ સંપાદકોની સંખ્યા થઈ.[૨૦] આ દરે રેખીય ઘટાડો થવાથી અગિયાર વર્ષમાં અંગ્રેજી વિકિપિડિયાના કોઈ સક્રિય સંપાદકો બાકી રહેશે નહીં.

ઇકોનોમિસ્ટમાં પ્રકાશિત વલણ વિશ્લેષણ (ટ્રેન્ડ એનાલિસીસ) માં અન્ય ભાષાઓ (બિન-અંગ્રેજી વિકિપીડિયા) માં વિકિપીડિયા માટે સક્રિય સંપાદકોની સંખ્યા પ્રમાણમાં સ્થિર તરીકે રજૂ કરવામાં આવે છે, તેમની સંખ્યા આશરે ૪૨,૦૦૦ સક્રિય સંપાદકો પર ટકાવી રાખે છે, તેનાથી વિપરીત, તે ભાષાઓ નવીનીકરણીય અને ટકાઉ ધોરણે તેમના સક્રિય સંપાદકોને જાળવી રાખવા માટે વિકિપીડિયાની અસરકારકતા તરફ ધ્યાન દોર્યું છે.[૨૦] વિકિપીડિયાની વિવિધ ભાષાની આવૃત્તિઓ જુદી જુદી નીતિઓ ધરાવે છે, તેમ છતાં કોઈ પણ ટિપ્પણીએ અંગ્રેજી વિકિપીડિયા માટે સંપાદક આકર્ષણના દરમાં સંભવિત તફાવત તરીકે કોઈ ચોક્કસ નીતિગત તફાવતને ઓળખી ન હતી.[૨૧] સંપાદકની ગણતરીમાં એક વર્ષ પછી થોડો વધારો જોવા મળ્યો હતો અને ત્યાર બાદ કોઈ સ્પષ્ટ વલણ જોવા મળ્યું ન હતું.

દર્શકો અને ભંડોળના સ્રોત

[ફેરફાર કરો]

૨૦૧૫ સુધીમાં, તેમના કમ્પ્યુટરથી વિકિપીડિયા જોનારા વ્યક્તિઓમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થયો હતો. ફોનના વધેલા ઉપયોગને એક જોખમ તરીકે જોવામાં આવતું હતું. તે સમયે, વિકિમીડિયા ફાઉન્ડેશને એક વર્ષના બજેટ ખર્ચની સમકક્ષ અનામતોનો અહેવાલ આપ્યો હતો. બીજી તરફ, પગારદાર કર્મચારીઓની સંખ્યા વધી ગઈ હતી, જેથી ખર્ચમાં વધારો થયો હતો.[૨૨]

સંદર્ભ

[ફેરફાર કરો]
  1. Helft, Miguel (23 July 2008). "Wikipedia, Meet Knol" (અંગ્રેજીમાં). મૂળ માંથી 24 October 2017 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 23 October 2017.
  2. Dawson, Christopher (28 July 2008). "Google Knol – Yup, it's a Wikipedia killer". ZDNet (અંગ્રેજીમાં). CBS Interactive.
  3. Dawson, Christopher (17 May 2009). "Wolfram Alpha: Wikipedia killer?". ZDNet (અંગ્રેજીમાં). CBS Interactive.
  4. Techcrunch (18 January 2010). "Is Owl AOL's Wikipedia-Killer?". www.mediapost.com (અંગ્રેજીમાં). મૂળ માંથી 24 October 2017 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 23 October 2017.
  5. ૫.૦ ૫.૧ ૫.૨ Simonite, Tom (22 October 2013). "The Decline of Wikipedia". MIT Technology Review (અંગ્રેજીમાં). Massachusetts Institute of Technology.
  6. Dawson, Christopher (9 December 2008). "Will Virgin Killer be a Wikipedia killer?". ZDNet (અંગ્રેજીમાં). CBS Interactive.
  7. Lih, Andrew (20 June 2015). "Can Wikipedia Survive?". The New York Times (અંગ્રેજીમાં). મૂળ માંથી 21 June 2015 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 18 December 2019.
  8. Halfaker, Aaron; Geiger, R. Stuart; Morgan, Jonathan T.; Riedl, John (28 December 2012). "The Rise and Decline of an Open Collaboration System" (PDF). American Behavioral Scientist. 57 (5): 664–688. doi:10.1177/0002764212469365. મૂળ (PDF) માંથી 30 August 2017 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 23 October 2017.
  9. Chen, Adrian (4 August 2011). "Wikipedia Is Slowly Dying". Gawker. મૂળ માંથી 18 October 2017 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 23 October 2017.
  10. Brown, Andrew (25 June 2015). "Wikipedia editors are a dying breed. The reason? Mobile". The Guardian. મૂળ માંથી 16 April 2019 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 29 April 2019.
  11. Angwin, Julia; Fowler, Geoffrey A. (27 November 2009). "Volunteers Log Off as Wikipedia Ages". મૂળ માંથી 25 October 2017 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 23 October 2017.
  12. Derakhshan, Hossein (19 October 2017). "How Social Media Endangers Knowledge". Wired. મૂળ માંથી 22 October 2018 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 23 October 2017.
  13. Angwin, Julia; Fowler, Geoffrey A. (27 November 2009). "Volunteers Log Off as Wikipedia Ages". મૂળ માંથી 25 October 2017 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 23 October 2017.
  14. Derakhshan, Hossein (19 October 2017). "How Social Media Endangers Knowledge". Wired. મૂળ માંથી 22 October 2018 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 23 October 2017.
  15. James, Andrea (14 February 2017). "Watching Wikipedia's extinction event from a distance". Boing Boing. મૂળ માંથી 24 October 2017 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 23 October 2017.
  16. Carr, Nicholas G. (24 May 2006). "The death of Wikipedia". ROUGH TYPE. મૂળ માંથી 24 October 2017 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 23 October 2017. CS1 maint: discouraged parameter (link)
  17. Meyer, Robinson (16 July 2012). "3 Charts That Show How Wikipedia Is Running Out of Admins". The Atlantic. મૂળ માંથી 28 March 2017 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 30 June 2019.
  18. Henderson, William (5 September 2012). "Wikipedia reaches a turning point: it's losing administrators faster than it can appoint them". Telegraph. મૂળ માંથી 4 December 2012 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 30 June 2019. સંગ્રહિત ૨૦૧૨-૧૨-૦૪ ના રોજ વેબેક મશિન
  19. Sankin, Aaron. "Archive of deleted Wikipedia articles reveals site's imperfections". The Daily Dot. મૂળ માંથી September 10, 2018 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ December 13, 2019. Wikipedia, which has an entry on fart jokes, still deems some topics unworthy of inclusion.
  20. ૨૦.૦ ૨૦.૧ ૨૦.૨ "The future of Wikipedia: WikiPeaks?". The Economist. March 1, 2014. મૂળ માંથી April 8, 2014 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ March 11, 2014.
  21. Andrew Lih. Wikipedia. Alternative edit policies at Wikipedia in other languages.
  22. Dewey, Caitlin (December 2, 2015). "Internet Culture: Wikipedia has a ton of money. So why is it begging you to donate yours?". Washington Post. મૂળ માંથી July 10, 2018 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ December 8, 2019.

પૂરક વાંચન

[ફેરફાર કરો]