વિષ્ણુ સહસ્રનામ
વિષ્ણુ સહસ્રનામ (સંસ્કૃત, તત્પુરુષ સમાસ જેનો શબ્દશઃ અનુવાદ "વિષ્ણુના હજાર નામો" થાય છે) એ હિંદુ ધર્મમાં ઇશ્વરના મુખ્ય રૂપોમાંના એક ભગવાન વિષ્ણુના ૧,૦૦૦ નામો (સહસ્રનામ)ની સૂચિ છે. તે હિંદુ ધર્મમાં સૌથી વધુ પવિત્ર માનવામાં આવતો અને સૌથી વધુ રટણ કરવામાં આવતા સ્તોત્રોમાનો એક છે. વિષ્ણુ સહસ્રનામ મહાભારતમાં જોવા મળે છે તેમજ ભગવાન વિષ્ણુના ૧,૦૦૦ નામોની સૌથી જાણીતી આવૃત્તિ છે. પદ્મ પુરાણ અને મત્સ્ય પુરાણમાં અન્ય આવૃત્તિઓ છે. દરેક નામ તેમના અસંખ્ય ગુણોમાંના એકનો મહિમા ગાય છે.
મહાકાવ્ય મહાભારતમાં અનુશાસનપર્વ ના ૧૪૯માં પ્રકરણ અનુસાર, કુરુક્ષેત્રના યુદ્ધમાં મરણ શૈયા પર પડેલા ભીષ્મે આ નામો યુધિષ્ઠિરને સોંપ્યા. યુધિષ્ઠિર ભીષ્મને નીચેના પ્રશ્નો પૂછે છે:[૧][૨]
બધા દેવોમાં પરમ દેવ કોણ? કોણ પરમ ધામ છે? તમાર મતે ધર્મોમાં શ્રેષ્ઠ ધર્મ કયો ? કોના જપ કરવાથી જન્મ-મરણના બંધનમાંથી જીવ મુક્ત થઇ શકે?
— Verses 7:8
ભીષ્મ એમ કહીને ઉત્તર આપે છે કે વિષ્ણુ સહસ્રનામનું રટણ કરવાથી માનવજાત બધા જ દુ:ખોમાંથી મુક્ત થશે 'જે સર્વ-વ્યાપી સર્વોચ્ચ વિષ્ણુના હજાર નામો છે, જેઓ સર્વ લોકના સ્વામી, પરમ પ્રકાશ, સૃષ્ટિના સાર છે અને, બ્રાહ્મણ છે.જડ અને ચેતન બધા જ પદાર્થો તેમનાંમાં વસે છે અને તેઓ બધા પદાર્થોમાં વસે છે.
વિષ્ણુ સહસ્રનામ ઘણા બધા ભાષ્યોનો વિષય બન્યું છે. આદિ શંકરાચાર્યે 8મી સદીમાં સહસ્રનામ પર એક પ્રમાણિત ભાષ્ય લખ્યું, જે સૌથી પ્રાચીન છે અને આજે પણ તેનો પ્રભાવ અનેક હિંદુત્વની શાળાઓ પર જોવા મળે છે. રામાનુજાચાર્યના એક અનુયાયી પરાશર ભટ્ટરે 12મી સદીમાં, વિષ્ણુના નામોને વિશિષ્ટઅદ્વૈત દ્રષ્ટિકોણથી વિગતવાર સમજાવતું એક ભાષ્ય લખ્યું. માધવાચાર્યે પણ વિષ્ણુ સહસ્રનામ પર એક ભાષ્ય લખ્યું, તેઓએ દર્શાવ્યું કે વિષ્ણુ સહસ્રનામના દરેક શબ્દના ઓછામાં ઓછા 100 અર્થ છે જેને તત્કાલીન પ્રજા દ્વારા પડકારવામાં આવ્યું, શ્રી માધવાચાર્યે દરેક વિષ્ણુ સહસ્રનામના ફક્ત 100 અર્થ જ નથી આપતા, પણ દરેક અર્થને બહુસ્તરીય જટિલતા આપતું વિસ્તરણ કરે છે અને સહસ્રનામનો મૂળ અને ગહન અર્થ ધારણ કરવાના ગુણને દર્શાવે છે. હિંદુ સાહિત્યમાં શિવ, દેવી, ગણેશ અને અન્ય જાણીતા દેવોને સમર્પિત સહસ્રનામોનો સમાવેશ થાય છે પણ તેમાંના કોઇને મહાભારત, વેદો કે ઉપનિ્ષદો સાથે દૃઢ સંબંધ નથી.
વ્યુત્પત્તિ
[ફેરફાર કરો]સંસ્કૃતમાં, સહસ્ર એટલે "એક હજાર" અને નામ (પ્રથમ વિભક્તિ, મૂળ નામન છે) એટલે "નામ". સમાસ બહુવ્રિહી પ્રકારનો છે અને તેનો અનુવાદ "જેના હજાર નામ છે તે" તેવો થઇ શકે છે. આધુનિક હિંદી ઉચ્ચારણમાં, નામ નો ઉચ્ચાર [નાઃમ] થાય છે. તેનો ઉચ્ચાર સહસ્રનામમ પણ થાય છે.
અર્થઘટનો
[ફેરફાર કરો]ઇશ્વરના ઘણા રૂપો માટેના સહસ્ર નામો છે પ્રભુ (વિષ્ણુ, શિવ, ગણેશ, શક્તિ, અને અન્યો). વિષ્ણુ સહસ્રનામ સામાન્ય હિંદુઓમાં જાણીતા છે. અન્ય દેવોનો આદર કરવાની સાથે વૈષ્ણવો, એવુ માને છે કે શિવ અને દેવી સહિતની સૃષ્ટિ સર્વોચ્ચ દેવ વિષ્ણુનું અસ્તિત્વ છે. તે જ રીતે શૈવ ધર્મના અનુયાયીઓ શિવને મહત્વ આપે છે. રસપ્રદ વાત એ છે કે, ઇશ્વરના અન્ય રૂપોના સહસ્રનામો હોવા છતા ફક્ત સહસ્રનામ શબ્દનો જ ઉલ્લેખ થાય ત્યારે તેને કેવળ વિષ્ણુ સહસ્રનામના સંદર્ભમાં જ જોવામાં આવે છે, તે તેની વ્યાપક ખ્યાતિ અને ઉપયોગ દર્શાવે છે.[૩]
સ્મર્ત અર્થઘટનો
[ફેરફાર કરો]હકીકતે, હિંદુઓ અને શૈવધર્મીઓની સૌથી પવિત્ર પ્રાર્થનાઓમાંની એક, શ્રી રુદ્રમ, તેના પાંચમાં અનુવાકમાં વિષ્ણુને શિવના એક રૂપ તરીકે વર્ણવે છે. એ જ રીતે, વિષ્ણુ સહસ્રનામમાં શિવનો નિર્દેશ કરતા બે નામો, "શંભુ" (નામ #38), "એસાનાહ" (નામ #64), અને "રુદ્ર" (નામ #114) શિવ (આદિ શંકરના ભાષ્યમાં નામ #27 અને #600) જ છે. સૌથી વધુ નોંધપાત્ર બાબત એ છે કે, એક અર્થઘટન અનુસાર, આદિ શંકરે, ભગવાન શિવ અને ભગવાન વિષ્ણુ એક જ હોવાના મતલબનુ અર્થઘટન નથી કર્યુ.[૪] ખાસ કરીને, તેઓ ભારપૂર્વક કહે છે કે ભગવાન વિષ્ણુ એ સ્વયં બ્રાહ્મણ છે (બ્રહ્મમનુ ફક્ત એક રૂપ જ નહીં)[૫]. ફરીથી તેઓ નોંધે છે કે "ફક્ત હરિ (વિષ્ણુ)નો જ મહિમા શિવ જેવા નામો દ્વારા કરવામાં આવ્યો છે"[૬], જે શ્રીવૈષ્ણવી ભાષ્યકાર પરાશર ભટ્ટરના અર્થઘટનનને સુસંગત સ્થિતિ છે. પરાશર ભટ્ટરે શિવનું અર્થ વિષ્ણુના એક ગુણ તરીકે કર્યું છે, જેમકે "કલ્યાણ કરનાર." [૭]
જોકે, શિવ નામના અર્થઘટનને સ્વામી તપસ્યાનંદે કરેલા વિષ્ણુ સહસ્રનામ પરના શંકરના ભાષ્યના અનુવાદ દ્વારા પડકારવામાં આવ્યો.[૮] તેઓ 27માં નામ, શિવને "જેના પર પ્રકૃતિના ત્રણ ગુણો સત્વ, રજસ, અને તમસનો પ્રભાવ નથી, એવા અર્થમાં અનુવાદ કરે છે.કૈવલ્ય ઉપનિષદ કહે છે કે તે બંને છે બ્રહ્મા અને શિવ. શિવ અને વિષ્ણુ વચ્ચે અસમાનતાના વિધાન પર પ્રકાશ પાડતા, વિષ્ણુ સ્વયં શિવની ભક્તિ અને સ્તુતિ દ્વારા ઉન્નત છે." [૮] સ્મર્તો દ્વારા અપનાવાયેલા અને સામાન્ય રીતે મનાતા અદ્વૈતન દૃષ્ટિકોણ મુજબ, શિવ અને વિષ્ણુ એક અને સમાન ઇશ્વર છે, જે ક્રમશઃ સંવર્ધન અને વિનાશના ભિન્ન રૂપો છે. ઘણા સંસ્કૃત શબ્દોના એક કરતા વધુ અર્થો હોવાથી એ શક્ય છે કે આ કિસ્સામાં વિષ્ણુ અને શિવ બંને એક સમાન નામો હોય. ઉદાહરણ તરીકે, શિવ નામનો અર્થ "કલ્યાણકારી"[૯] થાય છે જે વિષ્ણુ માટે પણ લાગુ પડી શકે. ખાસ કરીને હરિહરના દેવને બંને વૈષ્ણવો[સંદર્ભ આપો] અને શૈવો બંને વ્યક્તિત્વના સંયોજન તરીકે પૂજે છે.
વૈષ્ણવ અર્થઘટનો
[ફેરફાર કરો]જોકે, રામાનુજાચાર્યના અનુયાયી, વૈષ્ણવ ભાષ્યકાર, પરાશર ભટ્ટરે "શિવ" અને "રુદ્ર" નામોનું અર્થઘટન વિષ્ણુના ગુણો દર્શાવવા કર્યું છે, નહિં કે વિષ્ણુ અને શિવ એક અને સમાન ઈશ્વર છે તે દર્શાવવા. વૈષ્ણવો વિષ્ણુને, શંખ, ચક્ર, પદ્મ (કમળ) અને ગદા ધારણ કરેલા તેમના ચતુર્ભૂજ સ્વરૂપમાં પૂજે છે, અને તેમને સર્વશ્રેષ્ઠ સ્વરૂપ ગણે છે. જોકે, સ્માર્તો, મૂર્તિમંત રૂપ કે આ રૂપ સાથે સંમત નથી, કેમકે સ્માર્તો કહે છે કે ઈશ્વર શુદ્ધ છે અને તેથી સ્વરૂપથી મુક્ત છે. ઉપરાંત, તેઓ માને છે કે ઈશ્વર કોઈ સમય, આકાર કે રંગ સુધી સીમિત નથી. વૈષ્ણવ પરંપરા એવા મતની છે કે વિષ્ણુ બંને, અમર્યાદિત અને છતા ચોક્કસ સ્વરૂપો લેવા સમર્થ છે, જે વિપરીત મત સાથે દલીલ માટે છે, જે અમર્યાદિત અને સર્વ-શક્તિમાન સમર્થને મર્યાદિત બનાવે છે.
શ્રી વૈષ્ણવ પરંપરામાં, ભગવદ્ ગીતા અને વિષ્ણુ સહસ્રનામ અધ્યાત્મિક સાક્ષાત્કારની બે આંખો ગણાય છે.
અન્ય વૈષ્ણવ પરંપરાઓમાં પણ વિષ્ણુ સહસ્રનામ એક મહત્વનો પાઠ છે. ગૌડીય વૈષ્ણવ સંપ્રદાય, પુષ્ટિ માર્ગ, નિમ્બાર્ક સંપ્રદાયમાં અને રામાનંદીઓમાં, કૃષ્ણ અને રામનાં નામનું રટણ એ વિષ્ણુના નામ કરતા શ્રેષ્ઠ છે. પદ્મ પુરાણમાં, વિષ્ણુનાં હજાર નામોનુ રટણ કરવાના લાભને કૃષ્ણના એક નામના રટણથી પ્રાપ્ત થાય છે તેવુ કહેતા એક અન્ય શ્લોક, અને બ્રહ્મ વૈવર્ત પુરાણમાં વિષ્ણુના હજાર નામોનુ રટણ કરવાના લાભને કૃષ્ણનાં એક નામ સાથે રામનાં ત્રણ નામના રટણથી પ્રાપ્ત થાય છે તેવુ કહેતા એક શ્લોક પર તે આધારિત છે. જો કે, તે સમજવુ અગત્યનુ છે કે તે પુરાણોમાંના તે શ્લોકો શાબ્દિક અર્થઘટન કરવા માટે નથી, જે રીતે ઘણા માને છે કે વિષ્ણુ અને કૃષ્ણ વચ્ચે કોઇ ભિન્નતા નથી. બ્રહ્મવિદ્યા સંબંધી ભિન્નતા આ રીતે વ્યક્ત કરી શકાય: ઘણા વૈષ્ણવ સમુદાયો કૃષ્ણને વિષ્ણુના અવતાર માને છે, જ્યારે અન્યો, તેના બદલે, તેમને સ્વયં ભગવાન અથવા ઈશ્વરનું મૂળ સ્વરૂપ માને છે, છતા આ શ્લોકોનું એવું અર્થઘટન કરી શકાય કે ઈશ્વરના ઘણા નામોનું લાગણી વગર ફક્ત પુનરાવર્તન કરવા કરતા વધુ અગત્યનું શુદ્ધ ભક્તિ કે નિષ્ઠા હોવી છે. ખરેખર શ્રી કૃષ્ણએ સ્વયં કહ્યું, "અર્જુન, હજાર નામોના પાઠ દ્વારા સ્તુતિ ઇચ્છનીય છે. પણ, મારા માટે, હું એક શ્લોકથી પ્રસન્ન થાઉં છું. તેમાં કોઇ શંકા નથી.” [૧૦] વૈષ્ણવ ધર્મમાં, શ્રી સંપ્રદાયો જેવા, કેટલાક સમૂહો, ઋગ્વેદ:ને વફાદાર રહીને અનુસરે છે, જે કહે છે કે જેઓ પરમ સત્યનો સાક્ષાત્કાર ઇચ્છતા હોય તેઓએ ઓછામાં ઓછુ એક વાર એવી રીતે અડગ શ્રદ્ધાથી વિષ્ણુનુ નામ ઉચ્ચારવુ જોઇએ કે તે તમને આવો સાક્ષાત્કાર કરાવે.[૧૧]
ઇશ્વરની કર્મને નિયંત્રિત કરતી શક્તિનો નિર્દેશ કરતા અર્થઘટનો
[ફેરફાર કરો]વિષ્ણુ સહસ્રનામના ઘણા નામોમાં, વિષ્ણુના હજારો નામોમાં કર્મને નિયંત્રિત કરવાની શક્તિનો ઉલ્લેખ છે. ઉદાહરણ તરીકે, વિષ્ણુનું ૧૩૫મું નામ, ધર્માધ્યક્ષ, શંકરના અર્થઘટનમાં તેનો અર્થ થાય છે, "જે પ્રાણીઓના ગુણ (ધર્મ) અને અવગુણ (અધર્મ)ને પ્રત્યક્ષ જોઇને, તેમની યોગ્યતા મુજબ બદલો આપે છે." [૧૨] ઈશ્વરીય પ્રકૃતિનો ઉલ્લેખ કરતા અન્ય વિષ્ણુના નામ ભવનઃ, ૩૨મું નામ, વિધાતા, ૪૪મુ નામ, અપ્રમત્તઃ, ૩૨૫મુ નામ, સ્થાનદઃ, ૩૮૭મુ નામ અને શ્રીવિભાવનઃ, ૬૦૯મુ નામ.[૧૩] ભાવનઃ, શંકરના અર્થઘટન મુજબ, તેનો અર્થ "જે સર્વ જીવોને માણવા માટે કર્મોના ફળો આપે છે." [૧૪]બ્રહ્મ સૂત્ર (૩.૨.૨૮) "ફલમતઃ ઉપત્તેઃ" જીવોના બધા કર્મોના ફળ આપનારા ઇશ્વરના કાર્ય વિશે કહે છે.[૧૪]
સામાન્ય વિચારો
[ફેરફાર કરો]વિષ્ણુ સહસ્રનામના અંતિમ પર્વોના સ્વામી તપસ્યાનંદના અનુવાદના ખંડમાં આ મુજબ કહેલ છેઃ "અત્યારે કે પછી જે રોજ આ નામોનું શ્રવણ કે રટણ કરશે તે વ્યક્તિનું કશુ અહિત કે અશુભ નહીં થાય." આ ટિપ્પણી નોંધપાત્ર છે. રાજગોપાલાચારીના મહાભારતના અનુવાદના અવતરણ મુજબ, એક વાર યુધિષ્ઠિરનો પૂર્વજ, સદ્ગુણી રાજા નહુષ દેવોનો રાજા, ઇન્દ્ર બન્યો, પણ પછી તેને અંતે અભિમાન અને ઘમંડ થઇ ગયા હોવાને લીધે મહા મુનિ અગત્સ્યે આપેલ શ્રાપને લીધે સ્વર્ગ કે વૈકુંઠમાંથી નિષ્કાસિત થયો અને હજારો વર્ષો સુધી અજગર બની રહ્યો.[૧૫]આમ, વિષ્ણુ સહસ્રનામનુ રટણ જીવન અને ત્યાર પછી સફળતા આપે છે.
એ.સી. ભક્તિવેદાંત સ્વામી પ્રભુપાદ ભગવદ્ ગીતાના શ્લોક 7.24નું ગૌડીય વૈષ્ણવ અર્થઘટન કરે છે, જ્યાં તેઓ કૃષ્ણ અવતારને અવતરિત કરતા કહે છે, "અબુધ માનવ જે મને સંપૂર્ણ રીતે જાણતો નથી, તે વિચારે છે કે મારુ પહેલા અસ્તિત્વ નહોતુ અને હવે જ મેં આ વ્યક્તિત્વ ધારણ કર્યુ છે." તેઓના ઓછા જ્ઞાનને લીધે, તેઓ મારી ઉચ્ચ પ્રકૃતિને જાણતા નથી, જે સર્વશ્રેષ્ઠ અને સર્વોચ્ચ છે."[૧૬] પ્રભુપાદે એમ પણ કહ્યુ છે કે “હું એવુ દર્શાવવા માંગુ છું કે હિંદુ ધર્મ સંપૂર્ણપણે ઇશ્વર કે વિષ્ણુની વ્યક્તિગત કલ્પના પર આધારિત છે."[૧૭]
સ્વામી ચિદ્ભાવાનંદના ભગવદ્ ગીતાના અનુવાદમાં, તેઓ તે જ શ્લોકથી વિરુદ્ધ અર્થઘટન આપે છે,7:24, "હીન બુદ્ધિ ધરાવનાર માનવ મને અકલ્પ્યને, કલ્પ્ય તરીકે કલ્પે છે, મારા સર્વોપરિ સ્વરૂપને જાણતો નથી જે અવિકારી અને સર્વોચ્ચ છે. સ્વામી ચિદ્ભાવાનંદ અદ્વૈત વિચારો રજૂ કરતા, ઇશ્વરને સ્વરૂપ વગરના હોવાને વધુ મહત્વ આપે છે જ્યારે શ્રીલ પ્રભુપાદ, ચૈતન્ય મહાપ્રભુના વિચારોને અનુસરતા, ઇશ્વરના સ્વરૂપને વધુ મહત્તા આપે છે. રામકૃષ્ણ ઇશ્વરના સ્વરૂપ કે સ્વરૂપ ન હોવા અંગે બરફ અને પાણીનુ ઉદાહરણ આપે છે, જે બંને એક જ છે પરંતુ ભિન્ન સ્થિતિમાં છે.[૧૮]
ઉચ્ચાર
[ફેરફાર કરો]સંકલિત પ્રાસ્તાવિક પ્રાર્થનામાં (પણ તેની પછી આવતા સહસ્રનામ માં નહિ) અનૌપચારિક ઉચ્ચારોનો ઉપયોગ થયો છે,કારણકે ઉચ્ચારોની સાચી પ્રસ્તુતિ માટે વિભેદક ચિહ્નોના અતિશય ઉપયોગની આવશ્યકતા હોય છે. એક ઉદાહરણઃ સંસ્કૃત/હિંદીમાં સ ને દર્શાવતા ત્રણ અક્ષરો છે, જે અહીં 'સ', 'શ' અને 'ષ' દ્વારા દર્શાવેલ છે, જે રીતે સંસ્કૃત શબ્દ ષટકોણ (="હેક્ઝાગોન"), વિષ્ણુ, કૃષ્ણ અને અન્યમાં રેટ્રોફ્લેક્સ ઉચ્ચારણ છે અને તેના માટે અંગ્રેજીમાં સમતુલ્ય નથી. જ્યારે જીભને થોડી પાછળ તરફ તાળવામાં વાળવામાં આવે તે સાથે ઉચ્ચાર કરવા મુક્ત કરવામાં ત્યારે તેને રેટ્રોફ્લેક્સ ઉચ્ચારણો કહે છે. તેમજ, વિષ્ણુ અને કૃષ્ણ માં 'ણ' રેટ્રોફ્લેક્સ છે. સંસ્કૃત મૂળાક્ષરોના અંગ્રેજીમાં ઔપચારિક લિવ્યંતર માટે, 'ṣ' અક્ષર પર બિંદુને વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે. સંસ્કૃત ભાષા#વ્યંજનો, પર વધુ માહિતી આઈએએસટી (IAST) પર ઉપલબ્ધ છે.
કોઈ પણ પ્રાર્થનાકે મંત્રના પાઠ વખતે ભક્તિને સૌથી અગત્યની ગણી હોવા છતાં (જો તેનો ઉપયોગ તાંત્રિક ઉદ્દેશ્ય માટે ન કરવામાં આવ્યો હોય તો કે જેમાં ધ્વનિના સંવેદનો મુખ્ય ભૂમિકા ભજવે છે), કંઠય અને માનસિક જપ બંને કિસ્સામાં, યોગ્ય ઉચ્ચારોથી પાઠ દ્વારા મળતા સંતોષમાં વધારો થતો હોઅવાનું મનાય છે.
પાઠના લાભો
[ફેરફાર કરો]સહસ્રનામના પાઠના શ્રદ્ધાળુઓ એવો દાવો કરે છે કે તે કાયમી માનસિક શાંતિ લાવે છે અને તનાવમાંથી સંપૂર્ણ મુક્તિ આપે છે અને શાશ્વત જ્ઞાન આપે છે. વિષ્ણુ સહસ્રનામના અંતિમ શ્લોકોના (ફલશ્રુતિ) અનુવાદ આ મુજબ કહે છે: "અત્યારે કે પછી જે રોજ આ નામોનું શ્રવણ કે રટણ કરશે તે વ્યક્તિનું કશુ અહિત કે અશુભ નહીં થાય." જે કોઈ સમર્પિત માનવ, સવારે વહેલો ઊઠીને પોતાને શુદ્ધ કરે છે,આ મનમાં વાસુદેવના ધ્યાન સાથે તેમના સમર્પિત આ સ્તોત્રનું રટણ કરે છે, તે માનવ ખૂબ કિર્તી મેળવે છે, તેની સાથેના લોકોમાં નેતૃત્વ મેળવે છે, સર્વશ્રેષ્ઠ અને સર્વોચ્ચ સમૃદ્ધિ મેળવે છે. તે બધા ભયોથી મુક્ત બનશે અને ખૂબ હિંમત અને બળ પ્રાપ્ત કરશે અને તે બધા રોગોથી મુક્ત થશે. રૂપની સુંદરતા, દેહની શક્તિ, અને સદગુણી ચારિત્ર્ય તેની પ્રકૃતિ હશે. જે આ સ્તોત્રનો ભક્તિ અને ધ્યાનથી રોજ પાઠ કરે તેને માનસિક શાંતિ, ધૈર્ય, સમૃદ્ધિ માનસિક સ્થિરતા, સ્મૃતિ અને ખ્યાતિ મળશે જેઓ પણ લાભ અને સુખ ઈચ્છતા હોય તેમણે વ્યાસ દ્વારા રચિત આ ભક્તિમય સ્તોત્રનું રટણ કરવું જોઈએ. કમળ જેવા નયનવાળા (કમળ નયન), જે સર્વ લોકના સ્વામી છે, જે અજન્મ છે, અને જેમાંથી લોકો ઉત્પન્ન થયા છે અને જેમાં તે વિલીન થાય છે તેની આદરથી ભક્તિ કરનાર વ્યક્તિ ક્યારેય હારતો નથી.
રૂઢિગત હિંદુ પરંપરામાં, ભક્તે રોજ ઉપનિષદો, ગીતા, રુદ્રમ, પુરુષ સૂક્ત અને વિષ્ણુ સહસ્રનામનું રટણ કરવું જોઈએ. જો કોઈ દિવસે આ બધું ન થઇ શકે, તો એમ મનાય છે કે ફક્ત વિષ્ણુ સહસ્રનામ પર્યાપ્ત છે. વિષ્ણુ સહસ્રનામનું રટણ કોઈ પણ સમયે, જાતિને ધ્યાનમાં લીધા વિના થઇ શકે છે.
વારાહી તંત્ર કહે છે કે કલિયુગમાં અધિકાંશ સ્તોત્રો પરશુરામ દ્વારા શ્રાપિત થયેલ હોઈ પ્રભાવહીન છે. જે શ્રાપથી મુક્ત છે અને તેથી કલિયુગ માટે યોગ્ય છે તેની સૂચિમાં, કહેવાયું છે કે, "ભીષ્મ પર્વની ગીતા, મહાભારતનું વિષ્ણુ સહસ્રનામ અને ચંડિકા સપ્તશતિ'(દેવી મહાત્મ્યમ) કલિયુગમાં બધા દોષોથી મુક્ત છે અને તાત્કાલિક ફળ આપે છે. [૧૯]
શાસ્ત્રીય ખગોળીય પાઠ, બૃહત પરાશર હોરાશાસ્ત્રમાં, મુનિ પરાશર વારંવાર વિષ્ણુ સહસ્રનામના રટણને ગ્રહો દ્વારા મળતા દુઃખોના ઉપચારના સ્રોતના શ્રેષ્ઠ માપદંડ તરીકે સૂચવે છે.[૨૦] ઉદાહરણ તરીકે, આ શ્લોક જુઓ: "લાંબા આયુષ્ય અને અન્ય અશુભ પ્રભાવોમાંથી મુક્ત થવા માટે ,વિષ્ણુ સહસ્રનામનું રટણ સૌથી પ્રભાવશાળી અને લાભદાયક ઉપચારનો માપદંડ છે." પ્રકરણ 56 શ્લોક 30 [૨૦]
ઋષિ પરાશર આ અભ્યાસને દસથી વધુ વાર કરવાનું તેમના ગ્રંથમાં સૂચવે છે. એક અન્ય શ્લોક છે:
"ઉપરના અશુભ પ્રભાવોમાંથી મુક્ત થવા માટે, વિષ્ણુ સહસ્રનામનું રટણ સૌથી પ્રભાવશાળી અને લાભદાયક ઉપચારનો માપદંડ છે." પ્રકરણ 59 શ્લોક 77 [૨૦]
વિષ્ણુની ભક્ર્તિમય પ્રાર્થના સાથે વિષ્ણુ સહસ્રનામ નો આરંભ કરવો પ્રચલિત છે.
શ્લોકો
[ફેરફાર કરો]ઉચ્ચારણ અને સંખ્યા
[ફેરફાર કરો]એક વૈકલ્પિક અભિગમ પ્રારંભિક પ્રાર્થના બોલી, અને બાદમાં પંક્તિઓમાં આવેલા નામો બોલવાનો છે (જે રીતે ભીષ્મે મૂલતઃ બોલ્યા હતા.) આવી પંક્તિઓને સંસ્કૃતમાં શ્લોકો કહે છે. સહસ્રનામ (શરૂઆત અને અંતની પ્રાર્થના સિવાય) 108 શ્લોકો ધરાવે છે.
ઉદાહરણ તરીકે, પ્રથમ શ્લોક છે:
- ઓમ વિશ્વં વિષ્ણુવશાટ્કારો ભૂતભવ્યભાવત્પ્રભુઃ
- ભૂતક્રીડ ભૂતભ્રીદ્ભાવો ભૂતાત્મા ભૂતભવનઃ
વિવિધ શબ્દોની સંખ્યા અને તેમની વચ્ચેની મધ્યવર્તી જગ્યાના લોપને નોંધો. ઉદાહરણ તરીકે, આ શ્લોકની પ્રથમ પંક્તિનો અંતિમ શબ્દ:
- ભૂતભવ્યભાવત્પ્રભુઃ
આની સાથે મળતુ આવે છે:
- ઓમ ભૂત ભવ્ય ભાવત પ્રભાવે નમઃ
વિસ્તૃત આવૃત્તિના.
શબ્દોને સાથે જોડવા એ સંસ્કૃતનુ સામાન્ય લક્ષણ છે અને તેને સમાસ કહે છે. જે શ્લોકોને નાના અને યાદ રાખવા સરળ બનાવે છે, જે પ્રાચીન ભારતમાં જરૂરી હતુ કેમકે ગ્રંથો ભાગ્યે જ લખાતા અને બ્રાહ્મણો, અથવા પંડિત વર્ગ તેને કંઠસ્થ કરતા. યાદ રાખેલુ જ્ઞાન મૌખિક શબ્દો દ્વારા ગુરુ શિષ્યને આપતા [જેને હિંદીમા શૃતિ જ્ઞાન કહે છે].
સહસ્ર નામો
॥ॐ श्रीगणेशाय नमः ॥અથ શ્રીવિષ્ણુસહસ્ત્રનામસ્તોત્રમ્॥
॥ ॐ श्री विष्णु वंदना॥
॥ ॐ नमो भगवते वासुदेवाय ॥ (દ્વાદશાક્ષર મંત્ર)
॥ ॐ नमो नारायणाय ॥ (અષ્ટાક્ષર મંત્ર)
॥ ॐ विष्णवे नमः ॥(ષડક્ષર મંત્ર)
मेघश्यामं पीतकौशेयवासं श्रीवत्साङ्कं कौस्तुभोद्भासिताङ्गम् ।
पुण्योपेतं पुण्डरीकायताक्षं विष्णुं वन्दे सर्वलोकैकनाथम् ॥
મેઘસમાન શ્યામસુંદર, રેશમી પીતાંબર ધારણ કરનારા, શ્રી વત્સ ચિન્હ અંકિત, કૌસ્તુભમણિથી પ્રકાશિત અંગોવાળા, પુણ્યાત્મા, કમલનયન અને સર્વ લોકોના એકમાત્ર સ્વામી શ્રી વિષ્ણુ ભગવાનને હું પ્રણામ કરૂ છું.
यस्य स्मृत्या च नामोक्त्या तपोयज्ञक्रियादिषु । न्यूनं संपूर्णतां याति सद्यो वन्दे तमच्युतम् ॥
જેમના સ્મરણથી અને નમોચ્ચારણમાત્રથી તપ, યજ્ઞ તેમજ કર્મકાંડ વગેરમાં રહી ગયેલી ત્રુટિ તત્કાલ પૂર્ણ થઈ જાય છે એવા ભગવાન વિષ્ણુની હું વંદના કરૂ છું.
मूकं करोति वाचालं पङ्गुं लङ्घयते गिरिं । यत्कृपा तमहं वन्दे परमानन्द माधवम् ॥
જે ભગવાનની કૃપા મૂંગાને બોલતો કરે છે, લૂલાને પર્વત ઓળંગાવે છે, તે પરમાનંદ માધવ પ્રભુને હું વંદન કરૂ છું.
॥ પૂર્વ ભાગ ॥
॥ ॐ श्री परमात्मन॓ नमः ॥
ॐ शुक्लाम्बरधरं विष्णुं शशिवर्णं चतुर्भुजम् ॥ प्रसन्नवदनं ध्याय॓त् सर्वविघ्नोपशांतय॓ ॥
જેમણે સફેદ વસ્ત્રો ધારણ કરેલા છે, જે ચંદ્રનો વર્ણ ધરાવે છી, એવા ભગવાન વિષ્ણુનું હું બધાજ વિઘ્નોના નિવારણ માટે ધ્યાન ધરું છું.
यस्य स्मरणमात्रेण जन्मसंसारबन्धनात् । विमुच्यते नमस्तस्मै विष्णवे प्रभविष्णवे॥१॥
જેના કેવળ નામનાજ સ્મરણથી મનુષ્ય, જન્મ અને મરણના બંધનમાંથી છૂટે છે, તે મહા સમર્થ વિષ્ણુને નમસ્કાર હો.॥१॥
समस्तभूतानामादिभूताय भूभृते । अनेकरूपरूपाय विष्णवे प्रभविष्णवे॥२॥
સમસ્ત પ્રાણીમાત્રના આદિભૂત ભૂમંડલને ધારણ કરનાર, અનેક રૂપોના એક રૂપ એવા મહા સમર્થ વિષ્ણુને નમસ્કાર હો.॥२॥
॥॥ ध्यानम् ॥॥
शान्ताकारं भुजगशयनं पद्मनाभं सुरेशं
विश्वाधारं गगनसदृशं मेघवर्ण शुभाङ्गम् ।
लक्ष्मीकान्तं कमलनयनं योगिभिर्ध्यानगम्यम्
वन्दे विष्णुं भवभयहरं सर्वलोकैकनाथम् ॥
शान्ताकारं - શાંત આકારવાળા,
भुजगशयनं – શેષ નાગ ઉપર શયન કરનારા,
पद्मनाभं – નાભીમાં જેને કમળ છે એવા,
सुरेशं – દેવતાઓના ઇશ્વર,
विश्वाधारं – વિશ્વના આધાર,
गगनसदृशं – આકાશની પેઠે નિરાકાર,
मेघवर्ण – મેઘ જેવા શ્યામ રંગવાળા,
शुभाङ्गम् – કલ્યાણરૂપ શરીરવાળા,
लक्ष्मीकान्तं – લક્ષ્મી ના પતિ,
कमलनयनं – કમળ જેવા નેત્રવાળા,
योगिभिर्ध्यानगम्यम् – યોગીઓએ ધ્યાન વડે જાણવા યોગ્ય,
वन्दे विष्णुं भवभयहरं सर्वलोकैकनाथम् – સંસારના ભય નો નાશ કરનારા, સર્વ લોકના અધિપતિ એવા શ્રી વિષ્ણુ ને વંદન કરૂ છું.
सशङ्खचक्रं सकिरीटकुण्डलं सपीतवस्त्रं सरसीरुहेक्षणम् । सहारवक्षस्स्थलशोभिकौस्तुभं नमामि विष्णुं शिरसा चतुर्भुजम् ॥
જેમના હાથમાં શંખ અને ચક્ર છે, જે મુકુટ અને કુંડલથી શોભે છે, જેમણે પીતાંબર ધારણ કર્યુ છે, જેમના નેત્રો કમળ સમાન છે અને જેમની છાતી કૌસ્તુભ ચિહ્ન તથા ઘણી માળાઓથી શોભી રહી છે તેવા ચાર બાહુવાળા ભગવાન વિષ્ણુ ને નતમસ્તકે પ્રણામ કરુ છુ.
यस्य हस्ते गदाचक्रं गरुडो यस्य वाहनं ॥ शङ्ख करतले यस्य स मे विष्णु: प्रसीदतु ॥
જેમના હાથમાં ગદા અને ચક્ર છે, જેનું વાહન ગરૂડ છે, જેની હથેળીમાં શંખ છે, તે વિષ્ણુ મારા પર પ્રસન્ન થાઓ.
| No | Sanskrit Name | Name Mantra | Gujarati Name |
| 1. | विश्वम् | ॐ विश्वस्मै नमः। | ચૌદ લોક રૂપ, |
| 2. | विष्णुः | ॐ विष्णवे नमः। | સર્વેમાં વ્યાપક, |
| 3. | वषट्कारः | ॐ वषट्काराय नमः। | યજ્ઞ માં હવન વખતે બોલાતા વષટ્કારરૂપ, |
| 4. | भूतभव्यभवत्प्रभुः | ॐ भूतभव्यभवत्प्रभवे नमः। | ભૂત, ભવિષ્ય અને વર્તમાનકાળના સ્વામી |
| 5. | भूतकृत् | ॐ भूतकृते नमः। | બ્રહ્મરૂપે પ્રાણીઓને ઉત્પન્ન કરનારા, |
| 6. | भूतभृत् | ॐ भूतभृते नमः। | વિષ્ણુરૂપે પ્રાણીઓનું પોષણ કરનારા, |
| 7. | भावः | ॐ भावाय नमः। | જગતરૂપે ઉત્પન્ન થનારા, |
| 8. | भूतात्मा | ॐ भूतात्मने नमः। | પ્રાણીઓના અંતરાત્મા, |
| 9. | भूतभावनः | ॐ भूतभावनाय नमः। | પ્રાણીઓએ ચિંતન કરવા યોગ્ય, |
| 10. | पूतात्मा | ॐ पूतात्मने नमः। | પવિત્ર આત્માવાળા, |
| 11. | परमात्मा | ॐ परमात्मने नमः। | કારણ તથા કાર્ય રહિત, નિત્ય શુધ્ધ અને મુક્ત સ્વભાવવાળા, |
| 12. | मुक्तानां परमा गतिः | ॐ मुक्तानां परमगतये नमः। | મુક્ત જનોના પરમ આશ્રયરૂપ, |
| 13. | अव्ययः | ॐ अव्ययाय नमः। | નાશ રહિત, |
| 14. | पुरुषः | ॐ पुरुषाय नमः। | નવ દ્વારવાળા દેહનગરમાં શયન કરનારા અથવા પ્રલય વેળાએ સર્વ ભુવનનો સંહાર કરનારા, |
| 15. | साक्षी | ॐ साक्षिणे नमः। | અડચણ વિના સર્વ વસ્તુને જાણનારા, |
| 16. | क्षेत्रज्ञः | ॐ क्षेत्रज्ञाय नमः। | સર્વનાં શરીરોને જાણનારા, |
| 17. | अक्षरः | ॐ अक्षराय नमः। | મૂળ કારણ |
| 18. | योगः | ॐ योगाय नमः। | જીવ અને ઇશ્વરની ઐક્યભાવના કરાવનાર યોગ મૂર્તિ, |
| 19. | योगविदां नेता | ॐ योगविदां नेत्रे नमः। | યોગને જાણનારાઓના સ્વામી, |
| 20. | प्रधानपुरुषेश्वरः | ॐ प्रधानपुरुषेश्वराय नमः। | માયા તથા જીવના ઇશ્વર, |
| 21. | नारसिंहवपुः | ॐ नारसिंहवपुषे नमः। | નરસિંહનું સ્વરૂપ ધારણ કરનારા, |
| 22. | श्रीमान् | ॐ श्रीमते नमः। | વક્ષઃસ્થલમાં લક્ષ્મીને ધારણ કરનારા, |
| 23. | केशवः | ॐ केशवाय नमः। | સુંદર કેશવાળા અથવા કેશી દૈત્યનો નાશ કરનારા અથવા ક બ્રહ્મા અ અચ્યુત અને ઇશ મહાદેવ એ ત્રણ મૂર્તિરૂપ, |
| 24. | पुरुषोत्तमः | ॐ पुरुषोत्तमाय नमः। | પુરુષોમાં ઉત્તમ, |
| 25. | सर्वः | ॐ सर्वस्मै नमः। | સत् અથવા અસत् વસ્તુના નાશને અને ઉત્પત્તિને જાણનારા, |
| 26. | शर्वः | ॐ शर्वाय नमः। | પ્રલય વેળા સવની પ્રજ્ઞાનો નાશ કરનારા, |
| 27. | शिवः | ॐ शिवाय नमः। | ગુણાદિક્થી રહિત અથવા કલ્યાણકર્તા, |
| 28. | स्थाणुः | ॐ स्थाणवे नमः। | સ્થિર રહેનારા, |
| 29. | भूतादिः | ॐ भूतादये नमः। | પ્રાણીઓના આદિકારણ, |
| 30. | निधि | ॐ निधये नमः। | પ્રલય વખતે સર્વ જગતનો પોતાને વિષે લય કરનારા, |
| 31. | अव्ययः | ॐ अव्ययाय नमः। | કોઇ વખત પણ ઓછા અધિક નહિ થતા, |
| 32. | सम्भवः | ॐ सम्भवाय नमः। | દુષ્ટોને દંડ દેવા માટે અને સાધુની રક્ષા કરવા માટે યુગે યુગે અવતાર ધારણ કરનાર, |
| 33. | भावनः | ॐ भावनाय नमः। | સર્વ ભોક્તાઓને ફળ આપનારા, |
| 34. | भर्ता | ॐ भर्त्रे नमः। | પોષણ કરનારા, |
| 35. | प्रभवः | ॐ प्रभवाय नमः। | પંચ મહાભૂતોને ઉત્પન્ન કરનારા અથવા ઉત્તમ જન્મધારી, |
| 36. | प्रभुः | ॐ प्रभवे नमः। | સર્વ સામર્થ્ય વાળા, |
| 37. | ईश्वरः | ॐ ईश्वराय नमः। | ઉપાધિ રહિત ઐશ્વર્યવાળા, |
| 38. | स्वयम्भूः | ॐ स्वयम्भुवे नमः। | પોતાની મેળે ઉત્પન્ન થનારા, |
| 39. | शम्भुः | ॐ शम्भवे नमः। | ભક્તજનોનું કલ્યાણ કરનારા, |
| 40. | आदित्यः | ॐ आदित्याय नमः। | સૂર્યમંડળમાં રહેનારા હિરણ્યમય પુરુષ, |
| 41. | पुष्कराक्षः | ॐ पुष्कराक्षाय नमः। | કમળ જેવા નેત્રવાળા, |
| 42. | महास्वनः | ॐ महास्वनाय नमः। | ઋગ્વેદ, યજુર્વેદ અને સામવેદના ગાન રૂપી મોટા શબદવાળા, |
| 43. | अनादि-निधनः | ॐ अनादिनिधनाय नमः। | આદિ તથા અંત વિનાના, |
| 44. | धाता | ॐ धात्रे नमः। | શેષાદિકરૂપે જગતને ધારણ કરનારા અથવા કર્મ અને તેના ફળની યોજના કરનારા, |
| 45. | विधाता | ॐ विधात्रे नमः। | વિશેષે કરીને શેષાદિકને પણ ધરણ કરનારા, |
| 46. | धातुरुत्तमः | ॐ धातुरुत्तमाय नमः। | બ્રહ્માથી પણ ઉત્તમ અથવા પૃથ્વિ આદિકથી પણ ઉત્તમ, |
| 47. | अप्रमेयः | ॐ अप्रमेयाय नमः। | પ્રમાણ ન કરી શકાય એવા, |
| 48. | हृषीकेशः | ॐ हृषीकेशाय नमः। | ઇન્દ્રિયોના સ્વામી, |
| 49. | पद्मनाभः | ॐ पद्मनाभाय नमः। | નાભિમાં કમળને ધારણ કરનારા, |
| 50. | अमरप्रभुः | ॐ अमरप्रभवे नमः। | દેવતાઓના સ્વામી, |
| 51. | विश्वकर्मा | ॐ विश्वकर्मणे नमः। | વિશ્વાદિકની રચના કરનારા, |
| 52. | मनुः | ॐ मनवे नमः। | મનન કરનારા, |
| 53. | त्वष्टा | ॐ त्वष्ट्रे नमः। | સંહાર વેળાએ સર્વ પ્રાણીઓને સૂક્ષ્મ કરનારા, |
| 54. | स्थविष्ठः | ॐ स्थविष्ठाय नमः। | અત્યંત સ્થૂળ મૂર્તિ, |
| 55. | स्थविरो | ॐ स्थविराय नमः। | જુના અથવા વૃધ્ધ, |
| 56. | ध्रुवः | ॐ ध्रुवाय नमः। | અચળ, |
| 57. | अग्राह्यः | ॐ अग्रह्याय नमः। | મન તથા વાણી વડે ગ્રહણ કરી શકાય નહિ તેવા, |
| 58. | शाश्वतः | ॐ शाश्वताय नमः। | હંમેશ રહેનારા, |
| 59. | कृष्णः | ॐ कृष्णाय नमः। | સચ્ચિદાનંદ મૂર્તિ અથવા ઘનશ્યામ મૂર્તિ, |
| 60. | लोहिताक्षः | ॐ लोहिताक्षाय नमः। | રાતા નેત્રવાળા, |
| 61. | प्रतर्दनः | ॐ प्रतर्दनाय नमः। | પ્રલય વેળા પ્રાણીઓનો સંહાર કરનારા, |
| 62. | प्रभूतस् | ॐ प्रभूताय नमः। | જ્ઞાન ઐશ્વર્ય આદિક ગુણસંપન્ન, |
| 63. | त्रिकाकुब्धाम | ॐ त्रिककुब्धाम्ने नमः। | ઉપર, નીચે અને મધ્ય ભાગ એમ ત્રણે દિશામાં વાસ કરનારા, |
| 64. | पवित्रम् | ॐ पवित्राय नमः। | પવિત્ર, |
| 65. | मंगलं-परम् | ॐ मङ्गलाय परस्मै नमः। | પરમ મંગલકારક, |
| 66. | ईशानः | ॐ ईशानाय नमः। | સર્વ પ્રાણીઓના નિયંતા, |
| 67. | प्राणदः | ॐ प्राणदाय नमः। | પ્રાણ આપનારા અથવા કાળરૂપે પ્રાણનો નાશ કરનારા, |
| 68. | प्राणः | ॐ प्राणाय नमः। | મુખ્ય પ્રાણરૂપ અથવા સર્વને જીવાડનારા, |
| 69. | ज्येष्ठः | ॐ ज्येष्ठाय नमः। | સર્વ કરતા મોટા, |
| 70. | श्रेष्ठः | ॐ श्रेष्ठाय नमः। | સર્વ કરતા ઉત્તમ, |
| 71. | प्रजापतिः | ॐ प्रजापतये नमः। | પ્રજાના સ્વામી, |
| 72. | हिरण्यगर्भः | ॐ हिरण्यगर्भाय नमः। | સુવર્ણના ઇંડામાં રહેનારા, |
| 73. | भूगर्भः | ॐ भूगर्भाय नमः। | પૃથ્વિની અંદર વસનારા અથવા ઉદરમા છે પૃથ્વિ જેને એવા, |
| 74. | माधवः | ॐ माधवाय नमः। | લક્ષ્મીના પતિ, |
| 75. | मधुसूदनः | ॐ मधुसूदनाय नमः। | મધુ દૈત્ય ને મારનારા, |
| 76. | ईश्वरः | ॐ ईश्वराय नमः। | સર્વ શક્તિમાન, |
| 77. | विक्रमः | ॐ विक्रमिणे नमः। | પરાક્રમવાળા, |
| 78. | धन्वी | ॐ धन्विने नमः। | ધનુષને ધારણ કરનારા, |
| 79. | मेधावी | ॐ मेधाविने नमः। | બુધ્ધિશાળી, |
| 80. | विक्रमः | ॐ विक्रमाय नमः। | સર્વ ઠેકાણે એકજ ક્ષણમાં ગમન કરનારા, |
| 81. | क्रमः | ॐ क्रमाय नमः। | જગતમાં ફરનારા, |
| 82. | अनुत्तमः | ॐ अनुत्तमाय नमः। | સર્વ કરતા શ્રેષ્ઠ, |
| 83. | दुराधर्षः | ॐ दुराधर्षाय नमः। | દૈત્યાદિકથી સહન કરી શકાય નહીં તેવા, |
| 84. | कृतज्ञः | ॐ कृतज्ञाय नमः। | મનુષ્યે કરેલા પાપ – પુણ્યને જાણનારા, |
| 85. | कृतिः | ॐ कृतये नमः। | ક્રિયારૂપ અથવા પુરુષના પ્રયત્નરૂપ, |
| 86. | आत्मवान् | ॐ आत्मवते नमः। | આત્મસ્વરૂપ, |
| 87. | सुरेशः | ॐ सुरेशाय नमः। | દેવતાઓના સ્વામી, |
| 88. | शरणम् | ॐ शरणाय नमः। | ભક્તજનોના આશ્રય, |
| 89. | शर्म | ॐ शर्मणे नमः। | પરમાનંદમૂર્તિ, કલ્યાણમૂર્તિ, |
| 90. | विश्वरेताः | ॐ विश्वरेतसे नमः। | વિશ્વના કારણભૂત, |
| 91. | प्रजाभवः | ॐ प्रजाभवाय नमः। | પ્રજાને ઉત્પન્ન કરનારા, |
| 92. | अहः | ॐ अन्हे नमः। | દિવસમૂર્તિ, |
| 93. | संवत्सरः | ॐ संवत्सराय नमः। | વર્ષરૂપ, |
| 94. | व्यालः | ॐ व्यालाय नमः। | સર્પની પેઠે કોઇથી ગ્રહણ થઈ શકે નહીં તેવા, |
| 95. | प्रत्ययः | ॐ प्रत्ययाय नमः। | ઉત્તમ બુદ્ધિથી જણાય તેવા, |
| 96. | सर्वदर्शनः | ॐ सर्वदर्शनाय नमः। | સર્વ વસ્તુને જોનારા, અથવા સર્વોએ જોવા યોગ્ય, |
| 97. | अजः | ॐ अजाय नमः। | અજન્મા, |
| 98. | सर्वेश्वरः | ॐ सर्वेश्वराय नमः। | સર્વના સ્વામી, |
| 99. | सिद्धः | ॐ सिद्धाय नमः। | સંપૂર્ણ સ્વરૂપ હોવાથી સિદ્ધ, |
| 100. | सिद्धिः | ॐ सिद्धये नमः। | જ્ઞાનની અથવા ફળની મૂર્તિ, |
| 101. | सर्वादिः | ॐ सर्वादये नमः। | સર્વ પ્રાણીઓના આદિકારણ, |
| 102. | अच्युतः | ॐ अच्युताय नमः। | સ્વસ્વરૂપના સામર્થ્ય વડે સ્વસ્વરૂપમાંથી ભ્રષ્ટ ન થનારા, |
| 103. | वृषाकपिः | ॐ वृषाकपये नमः। | ધર્મનું રક્ષણ કરનારા, |
| 104. | अमेयात्मा | ॐ अमेयात्मने नमः। | અમાપ સ્વરૂપવાળા, |
| 105. | सर्वयोगविनिसृतः | ॐ सर्वयोगविनिःसृताय नमः। | સર્વ પ્રકારના કર્મ બંધનમાંથી મુક્ત, |
| 106. | वसुः | ॐ वसवे नमः। | સર્વ પ્રાણીઓમાં વાસ કરતા, |
| 107. | वसुमनाः | ॐ वसुमनसे नमः। | ઉદાર મનવાળા, |
| 108. | सत्यः | ॐ सत्याय नमः। | સત્યમૂર્તિ, |
| 109. | समात्मा | ॐ समात्मने नमः। | રાગ દ્વેષ રહિત, શુદ્ધ આત્માવાળા, અથવા સર્વ પ્રાણીઓમાં સમાંરૂપે વસતા, |
| 110. | सम्मितः | ॐ सम्मिताय नमः। | સર્વ પદાર્થો વડે મપાય નહિ તેવા, |
| 111. | समः | ॐ समाय नमः। | સર્વ કાળમાં સર્વ પ્રકારના વિકાર રહિત, અથવા લક્ષ્મી સાથે રહેનારા |
| 112. | अमोघः | ॐ अमोघाय नमः। | ભક્તજનોને ફળ આપનારા, |
| 113. | पुण्डरीकाक्षः | ॐ पुण्डरीकाक्षाय नमः। | કમળ જેવા નેત્રવાળા, |
| 114. | वृषकर्मा | ॐ वृषकर्मणे नमः। | ધર્મ કર્મનું આચરણ કરનારા, |
| 115. | वृषाकृतिः | ॐ वृषाकृतये नमः। | ધર્મ સ્થાપન કરવા માટે શરીર ધારણ કરનારા, |
| 116. | रुद्रः | ॐ रुद्राय नमः। | સંહાર વેળા પ્રાણીઓને રોવરાવનારા, |
| 117. | बहुशिरः | ॐ बहुशिरसे नमः। | ઘણા મસ્તકવાળા, |
| 118. | बभ्रुः | ॐ बभ्रवे नमः। | લોકોનું પોષણ કરનારા, |
| 119. | विश्वयोनिः | ॐ विश्वयोनये नमः। | જગતના ઉત્પત્તિ સ્થાન, |
| 120. | शुचिश्रवाः | ॐ शुचिश्रवसे नमः। | પવિત્ર કિર્તિવાળા, |
| 121. | अमृतः | ॐ अमृताय नमः। | અમર, |
| 122. | शाश्वतः-स्थाणुः | ॐ शाश्वतस्थाणवे नमः। | સનાતન કાળથી અચળ રહેનારા, |
| 123. | वरारोहः | ॐ वरारोहाय नमः। | સુંદર અંગવાળા, |
| 124. | महातपः | ॐ महातपसे नमः। | મહા તપસ્વી, |
| 125. | सर्वगः | ॐ सर्वगाय नमः। | સર્વ ઠેકાણે ગતિ કરનારા, |
| 126. | सर्वविद्भानुः | ॐ सर्वविद्भानवे नमः। | સર્વ વેત્તા અને સર્વત્ર પ્રકાશ કરનારા, |
| 127. | विष्वक्सेनः | ॐ विश्वक्सेनाय नमः। | દૈત્યોની સેનાને ચારે દિશામાં નસાડનારા, |
| 128. | जनार्दनः | ॐ जनार्दनाय नमः। | પાપી મનુષ્યોને નરકની પીડા આપનારા, |
| 129. | वेदः | ॐ वेदाय नमः। | સર્વ વસ્તુનું જ્ઞાન ધરાવનારા વેદરૂપ, |
| 130. | वेदविद् | ॐ वेदविदे नमः। | ચારે વેદોને જાણનારા, |
| 131. | अव्यंगः | ॐ अव्यङ्गाय नमः। | સર્વ પ્રકારના જ્ઞાન થી સંપૂર્ણ, |
| 132. | वेदांगः | ॐ वेदाङ्गाय नमः। | વેદાદિક જેઓના અંગો છે એવા, |
| 133. | वेदविद् | ॐ वेदविदे नमः। | વેદોનો વિચાર કરનારા, |
| 134. | कविः | ॐ कवये नमः। | સર્વ વસ્તુને હસ્તકમલવત જોનારા, અથવા વેદના રચનારા આદિ કવિ, |
| 135. | लोकाध्यक्षः | ॐ लोकाध्यक्षाय नमः। | સર્વ લોકોના સ્વામી, |
| 136. | सुराध्यक्षः | ॐ सुराध्यक्षाय नमः। | દેવતાઓમાં પ્રમુખ, |
| 137. | धर्माध्यक्षः | ॐ धर्माध्यक्षाय नमः। | ધર્મોના પતિ, |
| 138. | कृताकृतः | ॐ कृताकृताय नमः। | કાર્યરૂપ તથા કારણરૂપ, |
| 139. | चतुरात्मा | ॐ चतुरात्मने नमः। | ઉત્પત્તિ, સ્થિતિ કરતી વેળાએ બ્રહ્મા, દક્ષાદિક, કાળ તથા સર્વ પ્રાણીઓ, એ ચાર વિભૂતિવાળા, |
| 140. | चतुर्व्यूहः | ॐ चतुर्व्यूहाय नमः। | વાસુદેવ, સંકર્ષણ, પ્રદ્યુમ્ન, અનિરૂદ્ધ એ ચાર વિભૂતિવાળા, |
| 141. | चतुर्दंष्ट्रः | ॐ चतुर्द्रंष्त्राय नमः। | નામ, આખ્યાન, ઉપસર્ગ, અને નિપાત એ ચાર દાઢવાળા, |
| 142. | चतुर्भुजः | ॐ चतुर्भुजाय नमः। | ચાર ભુજાવાળા, |
| 143. | भ्राजिष्णुः | ॐ भ्राजिष्णवे नमः। | પ્રકાશમાન, |
| 144. | भोजनम् | ॐ भोजनाय नमः। | માયારૂપ અથવા વૈભવરૂપ, |
| 145. | भोक्ता | ॐ भोक्त्रे नमः। | સુખદુઃખ ભોગવનાર જીવરૂપ, |
| 146. | सहिष्णुः | ॐ सहिष्णवे नमः। | હિરણ્યકશિપુ વગેરે દાનવોની સામે ટક્કર લેનારા અથવા, ક્ષમાવંત |
| 147. | जगदादिजः | ॐ जगदादिजाय नमः। | જગતથી આદિ જન્મેલા બ્રહ્મારૂપ અથવા તેને ઉત્પન્ન કરનારા, |
| 148. | अनघः | ॐ अनघाय नमः। | દોષ રહિત, |
| 149. | विजयः | ॐ विजयाय नमः। | જ્ઞાન વૈરાગ્ય આદિથી જગતના વિજયરૂપ, |
| 150. | जेता | ॐ जेत्रे नमः। | વિજય કરનારા, |
| 151. | विश्वयोनिः | ॐ विश्वयोनये नमः। | વિશ્વના કરણભૂત, |
| 152. | पुनर्वसुः | ॐ पुनर्वसवे नमः। | શરીરમાં વરંવાર આત્મારૂપે નિવાસ કરનારા |
| 153. | उपेन्द्रः | ॐ उपेन्द्राय नमः। | બારે મહિનાઓના બાર સૂર્ય અને બાર ઇંદ્રોની સાથે રહેનારા ઉપેન્દ્રરૂપ, |
| 154. | वामनः | ॐ वामनाय नमः। | વામન અવતાર, |
| 155. | प्रांशुः | ॐ प्रांशवे नमः। | ત્રણ પગલા પૃથ્વિ ભરતી વેળા ઉંચા થયેલા, |
| 156. | अमोघः | ॐ अमोघाय नमः। | સર્વને કર્મ અનુસાર ફળ આપનારા, |
| 157. | शुचिः | ॐ शुचये नमः। | સ્તુતિ કરનારા મનુષ્યોને પવિત્ર કરનારા, |
| 158. | ऊर्जितः | ॐ उर्जिताय नमः। | મહાબળશાળી, |
| 159. | अतीन्द्रः | ॐ अतीन्द्राय नमः। | સ્વાભાવિક એવા જ્ઞાન, ઐશ્વર્ય આદિ ગુણો વડે ,ઇન્દ્ર નો પરાજય કરનારા, |
| 160. | संग्रहः | ॐ सङ्ग्रहाय नमः। | સંહાર કાળે સર્વનો સંગ્રહ કરનારા, |
| 161. | सर्गः | ॐ सर्गाय नमः। | ઉત્પત્તિ સમયે સર્વને ઉત્પન્ન કરનારા, |
| 162. | धृतात्मा | ॐ धृतात्मने नमः। | સ્વરૂપને ધારણ કરનારા, |
| 163. | नियमः | ॐ नियमाय नमः। | પ્રજાને તેઓના અધિકાર ઉપર નિમનારા, |
| 164. | यमः | ॐ यमाय नमः। | સર્વ પ્રાણીઓને પોતાને વિષે લય કરનારા, અથવા સર્વને નિયમમાં રાખનારા યમરૂપ |
| 165. | वेद्यः | ॐ वेद्याय नमः। | મુમુક્ષુઓએ જાણવા યોગ્ય, |
| 166. | वैद्यः | ॐ वैद्याय नमः। | સર્વ વિદ્યા જાણનારા, |
| 167. | सदायोगी | ॐ सदायोगिने नमः। | નિત્ય સ્વરૂપ્ના પ્રકાશથી યોગી |
| 168. | वीरहा | ॐ वीरघ्ने नमः। | ધર્મની રક્ષા કરવા માટે અસુર યોદ્ધાઓનો સંહાર કરનારા |
| 169. | माधवः | ॐ माधवाय नमः। | માયાના સ્વામી |
| 170. | मधुः | ॐ मधवे नमः। | ભક્ત જનને મધની પેરે મીઠાશ ઉપજાવનારા |
| 171. | अतीन्द्रियः | ॐ अतीन्द्रियाय नमः। | ઇન્દ્રિયોથી અળગા |
| 172. | महामायः | ॐ महामायाय नमः। | મહા માયાવી અર્થાત મોટા માયાવીઓને પણ માયાની જાળમાં ફસાવનારા |
| 173. | महोत्साहः | ॐ महोत्साहाय नमः। | જગતની ઉત્પત્તિ, સ્થિતિ અને લય કરવામાં મોટા ઉત્સાહી |
| 174. | महाबलः | ॐ महाबलाय नमः। | બળવાનોના પણ બળરૂપ હોવાથી મહાબળશાળી |
| 175. | महाबुद्धिः | ॐ महाबुधाय नमः। | મોટા બુદ્ધિશાળી |
| 176. | महावीर्यः | ॐ महावीराय नमः। | મોટા પરાક્રમી |
| 177. | महाशक्तिः | ॐ महाशक्तये नमः। | મોટી શક્તિવાળા |
| 178. | महाद्युतिः | ॐ महाद्युतये नमः। | મોટી કાંતિવાળા |
| 179. | अनिर्देश्यवपुः | ॐ अनिर्देश्यवपुषे नमः। | જેનું શરીર કોઇથી પણ કળ્યું જાય નહીં તેવા |
| 180. | श्रीमान् | ॐ श्रीमते नमः। | લક્ષ્મી ના નિવાસસ્થાન |
| 181. | अमेयात्मा | ॐ अमेयत्मने नमः। | કોઇથી પણ જેનું શરીર માપવામાં આવી શકે નહીં તેવા |
| 182. | महाद्रिधृक् | ॐ महाद्रिधृशे नमः। | ગોવર્ધન વગેરે મોટા મોટા પર્વતોને ધારણ કરનારા |
| 183. | महेष्वासः | ॐ महेश्वासाय नमः। | મોટા ધનુર્ધારી |
| 184. | महीभर्ता | ॐ महीभर्त्रे नमः। | પૃથ્વિને ધારણ કરનારા |
| 185. | श्रीनिवासः | ॐ श्रीनिवासाय नमः। | જેના વક્ષઃસ્થલ્માં લક્ષ્મી નિત્ય રહે છે એવા |
| 186. | सतां गतिः | ॐ सतांगतये नमः। | સત્પુરૂષોના આશ્રયરૂપ |
| 187. | अनिरुद्धः | ॐ अनिरुद्धाय नमः। | અનિરૂદ્ધરૂપ |
| 188. | सुरानन्दः | ॐ सुरानन्दाय नमः। | દેવતાઓને આનંદ આપનારા |
| 189. | गोविन्दः | ॐ गोविन्दाय नमः। | વરાહ આદિ રૂપ લઇ પૃથ્વિનું વારંવાર રક્ષણ કરી દેવતાઓને આનંદ દેનારા |
| 190. | गोविदां-पतिः | ॐ गोविदांपतये नमः। | વેદાદિક શાસ્ત્રને જાણનારાઓના સ્વામી |
| 191. | मरीचिः | ॐ मरीचये नमः। | તેજસ્વીઓના તેજરૂપ |
| 192. | दमनः | ॐ दमनाय नमः। | વૈવસ્ત આદિક મનુરૂપે પ્રજાને પ્રસન્ન કરીને નિયમમાં રાખનારા |
| 193. | हंसः | ॐ हंसाय नमः। | સંસારનો ભય નાશ કરનારા |
| 194. | सुपर्णः | ॐ सुपर्णाय नमः। | ગરુડરૂપ |
| 195. | भुजगोत्तमः | ॐ भुजगोत्तमाय नमः। | સર્પોમાં શેષનાગરૂપ |
| 196. | हिरण्यनाभः | ॐ हिरण्यनाभाय नमः। | સુવર્ણ જેવી શોભાયમાન નાભિવાળા |
| 197. | सुतपाः | ॐ सुतपसे नमः। | ઉત્તમ તપશ્ચર્યા કરનારા |
| 198. | पद्मनाभः | ॐ पद्मनाभाय नमः। | કમળ જેવી ગોળાકાર નાભિવાળા |
| 199. | प्रजापतिः | ॐ प्रजापतये नमः। | પ્રજાનું પાલન કરનારા પિતારૂપ |
| 200. | अमृत्युः | ॐ अमृत्यवे नमः। | મૃત્યુ રહિત |
| 201. | सर्वदृक् | ॐ सर्वदृशे नमः। | પ્રાણીઓના સર્વે કાર્યોને સર્વ ઠેકાણે જોનારા |
| 202. | सिंहः | ॐ सिंहाय नमः। | દુષ્ટોનો નાશ કરનારા |
| 203. | सन्धाता | ॐ सन्धाद्ते नमः। | સંધિ કરાવનારા |
| 204. | सन्धिमान् | ॐ सन्धिमते नमः। | ભક્તજન ઉપર પ્રેમ રાખનારા |
| 205. | स्थिरः | ॐ स्थिराय नमः। | નિરંતર સ્વસ્વરૂપમાં અચળ રહેનારા |
| 206. | अजः | ॐ अजाय नमः। | જન્મરહિત |
| 207. | दुर्मषणः | ॐ दुर्मर्षणाय नमः। | દાનવાદિક થી સહન થઇ શકે નહીં તેવા |
| 208. | शास्ता | ॐ शास्त्रे नमः। | સર્વને શિક્ષા કરનારા |
| 209. | विश्रुतात्मा | ॐ विश्रुतात्मने नमः। | જેનો આત્મા સત્ય, જ્ઞાનરૂપ વિશેષ કરીને સાંભળવામાં આવ્યો છે એવો |
| 210. | सुरारिहा | ॐ सुरारिघ्ने नमः। | દેવતાઓના શત્રુ દૈત્યોનો સંહાર કરનારા |
| 211. | गुरुः | ॐ गुरुवे नमः। | વેદાદિકનો ઉપદેશ કરવાથી અથવા ઉત્પન્ન કરવાથી ગુરુ |
| 212. | गुरुतमः | ॐ गुरुतमाय नमः। | બ્રહ્માદિક દેવતાઓના પણ ગુરુ |
| 213. | धाम | ॐ धाम्ने नमः। | સર્વ કામનાઓના આશ્રય અથવા તેજોમૂર્તિ |
| 214. | सत्यः | ॐ सत्याय नमः। | સત્યમૂર્તિ |
| 215. | सत्यपराक्रमः | ॐ सत्यपराक्रमाय नमः। | સત્ય પરાક્રમવાળા |
| 216. | निमिषः | ॐ निमिषाय नमः। | યોગ નિદ્રા કરતી વેળા નેત્રનું પાંપણ ઢાળનારા |
| 217. | अनिमिषः | ॐ अनिमिषाय नमः। | નિત્ય પ્રબુદ્ધ સ્વરૂપ હોવાથી પાંપણ ન ઢાળનારા |
| 218. | स्रग्वी | ॐ स्रग्वीणे नमः। | વૈજયંતી અને વનમાળા આદિ પુષ્પની માળાને ધારણ કરનારા |
| 219. | वाचस्पतिः-उदारधीः | ॐ वाचस्पतयेउदारधिये नमः। | વાણીના પતિ બૃહસ્પતિ જેવી ઉદાર બુદ્ધિવાળા |
| 220. | अग्रणीः | ॐ अग्रण्ये नमः। | સર્વે પ્રાણીઓના નેતા અથવા મુમુક્ષુઓને મોક્ષપદ આપનારા |
| 221. | ग्रामणीः | ॐ ग्रामण्ये नमः। | સર્વ પ્રાણીઓના નાયક |
| 222. | श्रीमान् | ॐ श्रीमते नमः। | લક્ષ્મીવાળા |
| 223. | न्यायः | ॐ न्यायाय नमः। | ન્યાયરૂપ |
| 224. | नेता | ॐ नेत्रे नमः। | જગતના વ્યવહારનો નિર્વાહ કરનારા |
| 225. | समीरणः | ॐ समीरणाय नमः। | શ્વાસરૂપે સર્વ પ્રાણીઓને ચેષ્ટા કરાવનારા |
| 226. | सहस्रमूर्धा | ॐ सहस्रमूर्ध्ने नमः। | હજાર મસ્તક્વાળા |
| 227. | विश्वात्मा | ॐ विश्वात्मने नमः। | વિરાટરૂપ |
| 228. | सहस्राक्षः | ॐ सहस्राक्षाय नमः। | હજાર નેત્રવાળા |
| 229. | सहस्रपात् | ॐ सहस्रपदे नमः। | હજાર ચરણવાળા |
| 230. | आवर्तनः | ॐ आवर्तनाय नमः। | ધર્મ સ્થાપન કરવા માટે અવતાર લેનારા |
| 231. | निवृत्तात्मा | ॐ निवृत्तात्मने नमः। | સંસારના બંધનમાંથી જેમનું સ્વરૂપ મુક્ત છે એવા |
| 232. | संवृतः | ॐ संवृत्ताय नमः। | માયા વડે વિંટાયેલા |
| 233. | संप्रमर्दनः | ॐ संप्रमर्दनाय नमः। | રુદ્ર, કાળ આદિ વિભૂતિઓ વડે જગતનો સંહાર કરનારા |
| 234. | अहः संवर्तकः | ॐ अहःसंवर्तकाय नमः। | દિવસને સારી રીતે ચલાવનારા |
| 235. | वह्निः | ॐ वन्हये नमः। | હવિષ્યને ગ્રહણ કરનારા અગ્નિરૂપ |
| 236. | अनिलः | ॐ अनिलाय नमः। | પવન મૂર્તિ |
| 237. | धरणीधरः | ॐ धरणीधराय नमः। | શેષ અને દિશાના હાથીઓ વગેરે રૂપોથી પૃથ્વિ ને ધારણ કરનારા |
| 238. | सुप्रसादः | ॐ सुप्रसादाय नमः। | શિશુપાલ આદિ અપરાધીઓ ઉપર પણ કૃપા કરનારા |
| 239. | प्रसन्नात्मा | ॐ प्रसन्नात्मने नमः। | રજ અને તમ આદિક થી જેનું અંતઃકરણ મલિન નથી એવા અર્થાત પ્રસન્ન છે આત્મા જેનો એવા |
| 240. | विश्वधृक् | ॐ विश्वधृषे नमः। | જગતને ધારણ કરનારા |
| 241. | विश्वभुक् | ॐ विश्वभुजे नमः। | જગતને ભોગવનાર |
| 242. | विभुः | ॐ विभवे नमः। | વિવિધરૂપધારી |
| 243. | सत्कर्ता | ॐ सत्कर्त्रे नमः। | ભક્તજનોનો સત્કાર કરનારા |
| 244. | सत्कृतः | ॐ सत्कृताय नमः। | ભક્તોથી માન આપાયેલા |
| 245. | साधुः | ॐ साधवे नमः। | ભક્તોના કાર્ય સાધનારા |
| 246. | जह्नुः | ॐ जान्हवे नमः। | સંહાર કાળે મનુષ્યોનો પોતાને વિષે લય કરનારા |
| 247. | नारायणः | ॐ नारायणाय नमः। | જળમાં શયન કરનારા |
| 248. | नरः | ॐ नराय नमः। | મનુષ્યને મોક્ષ આપનારા, સનાતન પરમાત્મા |
| 249. | असंख्येयः | ॐ असंख्येयाय नमः। | ગણત્રી વિનાના અપાર મૂર્તિવાળા |
| 250. | अप्रमेयात्मा | ॐ अप्रमेयात्मने नमः। | કોઇપણ રીતે જાણવામાં આવે નહીં તેવુ રૂપ ધારણ કરનારા |
| 251. | विशिष्टः | ॐ विशिष्टाय नमः। | સર્વ કરતા શ્રેષ્ઠ |
| 252. | शिष्टकृत् | ॐ शिष्टकृते नमः। | દુષ્ટોને શિક્ષા કરનારા |
| 253. | शुचिः | ॐ शुचये नमः। | કામ, ક્રોધ આદિક મળથી રહિત |
| 254. | सिद्धार्थः | ॐ सिद्धार्थाय नमः। | નિવૃત્તિરૂપી અર્થને સિદ્ધ કરનારા |
| 255. | सिद्धसंकल्पः | ॐ सिद्धसंकल्पाय नमः। | પોતાના સંકલ્પમાં સિદ્ધ થયેલા |
| 256. | सिद्धिदः | ॐ सिद्धिदाय नमः। | સિદ્ધિને આપનારા |
| 257. | सिद्धिसाधनः | ॐ सिद्धिसाधाय नमः। | સિદ્ધીના સાધનરૂપ |
| 258. | वृषाही | ॐ वृषाहिणे नमः। | દ્વાદશાહ આદિક ધર્મમૂર્તિ |
| 259. | वृषभः | ॐ वृषभाय नमः। | ભક્તોની કામના પૂરનારા |
| 260. | विष्णुः | ॐ विष्णवे नमः। | સર્વત્ર વ્યાપક |
| 261. | वृषपर्वा | ॐ वृषपर्वणे नमः। | પરલોકમાં જવાની ઇચ્છાવાળા ભક્તજનોને ધર્મરૂપી પગથિયારૂપ |
| 262. | वृषोदरः | ॐ वृषोदराय नमः। | ઉદરમાં ધર્મને ધારણ કરનારા |
| 263. | वर्धनः | ॐ वर्धनाय नमः। | ભક્તજનની વૃદ્ધિ કરનારા |
| 264. | वर्धमानः | ॐ वर्धमानाय नमः। | સંસારરૂપે વૃદ્ધિ પામનારા |
| 265. | विविक्तः | ॐ विविक्ताय नमः। | સંસારથી વિરક્ત રહેનારા |
| 266. | श्रुतिसागरः | ॐ श्रुतिसागराय नमः। | ચારે વેદના સાગરરૂપ |
| 267. | सुभुजः | ॐ सुभुजाय नमः। | સુંદર હાથવાળા |
| 268. | दुर्धरः | ॐ दुर्धराय नमः। | ધ્યાનવેળાએ મહા કષ્ટથી અંતઃકરણમાં ધારણ કરાય તેવા |
| 269. | वाग्मी | ॐ वाग्मिने नमः। | વાચાળ |
| 270. | महेन्द्रः | ॐ महेन्द्राय नमः। | મોટા ઇંદ્ર |
| 271. | वसुदः | ॐ वसुदाय नमः। | ધન આપનારા |
| 272. | वसुः | ॐ वसवे नमः। | ધનમૂર્તિ અથવા આકાશમાં વસનારા વાયુરૂપ |
| 273. | नैकरूपः | ॐ नैकरूपाय नमः। | અનેક રૂપ વાળા |
| 274. | बृहद्रूपः | ॐ बृहद्रूपाय नमः। | મોટા વિશ્વરૂપધારી |
| 275. | शिपिविष्टः | ॐ शिपिविष्टाय नमः। | યજ્ઞરૂપે પશુઓમાં નિવાસ કરનારા અથવા કિરણમાં રહેનારા |
| 276. | प्रकाशनः | ॐ प्रकाशाय नमः। | પ્રકાશ કરનારા |
| 277. | ओजस्तेजोद्युतिधरः | ॐ ओजस्तेजोद्युतिधराय नमः। | પ્રાણબળ, ઐશ્વર્ય અને કાંતિને ધારણ કરનારા |
| 278. | प्रकाशात्मा | ॐ प्रकाशात्मने नमः। | પ્રકાશ કરનાર છે જેનું સ્વરૂપ એવા |
| 279. | प्रतापनः | ॐ प्रतापनाय नमः। | વિશ્વને તપાવનારા |
| 280. | ऋद्धः | ॐ ऋद्धाय नमः। | ધર્મ જ્ઞાન તથા વૈરાગ્યથી સંપન્ન |
| 281. | स्पष्टाक्षरः | ॐ स्पष्टाक्षराय नमः। | \કાર વડે સ્પષ્ટ જણાતા |
| 282. | मन्त्रः | ॐ मंत्राय नमः। | ઋગ, યજુ અને સામ વેદના મંત્રરૂપ |
| 283. | चन्द्रांशुः | ॐ चन्द्रांशवे नमः। | ચંદ્રના કિરણોની પેઠે ત્રણ તાપથી પીડાયેલાઓને આનંદ આપનારા |
| 284. | भास्करद्युतिः | ॐ भास्करद्युतये नमः। | સૂર્ય જેવી કાંતિવાળા |
| 285. | अमृतांशोद्भवः | ॐ अमृतांशूद्भवाय नमः। | સમુદ્રના મંથન વેળાએ ચંદ્રમાને ઉત્પન્ન કરનાર સાગરરૂપ |
| 286. | भानुः | ॐ भानवे नमः। | પ્રકાશ કરનારા સૂર્ય |
| 287. | शशबिन्दुः | ॐ शशबिन्दवे नमः। | ચંદ્રમા |
| 288. | सुरेश्वरः | ॐ सुरेश्वराय नमः। | ઇન્દ્ર |
| 289. | औषधम् | ॐ औधधाय नमः। | સંસારરૂપી વ્યાધીને દૂર કરવામાં ઔષધરૂપ |
| 290. | जगतः सेतुः | ॐ जगतहेतवे नमः। | જગતનું રક્ષણ કરવા માટે સેતુરૂપ |
| 291. | सत्यधर्मपराक्रमः | ॐ सत्यधर्मपराक्रमाय नमः। | સત્ય ધર્મ અને જ્ઞાન આદિ ગુણો છે પરાક્રમ જેનું એવા |
| 292. | भूतभव्यभवन्नाथः | ॐ भूतभव्यभवन्नाथाय नमः। | ભૂત, ભવિષ્ય અને વર્તમાન કાળના સ્વામી |
| 293. | पवनः | ॐ पवनाय नमः। | પવનરૂપ |
| 294. | पावनः | ॐ पावनाय नमः। | જગતને પવિત્ર કરનારા |
| 295. | अनलः | ॐ अनलाय नमः। | અગ્નિમૂર્તિ અથવા જીવમૂર્તિ |
| 296. | कामहा | ॐ कामघ्ने नमः। | ભક્તોની તૃષ્ણાનો નાશ કરનારા |
| 297. | कामकृत् | ॐ कामकृते नमः। | ભક્તોની કામના પૂરનારા અથવા કામના પિતા |
| 298. | कान्तः | ॐ कान्ताय नमः। | સુંદર |
| 299. | कामः | ॐ कामाय नमः। | ધર્માદિક પુરુષાર્થની કામનાવાળાઓએ ઇચ્છતા |
| 300. | कामप्रदः | ॐ कामप्रदाय नमः। | કામનાવાળાઓની સંપૂર્ણ કામનાઓને પૂરનારા |
| 301. | प्रभुः | ॐ प्रभवे नमः। | મહા સમર્થ |
| 302. | युगादिकृत् | ॐ युगादिकृते नमः। | સત્યાદિક યુગનો આરંભ કરનારા |
| 303. | युगावर्तः | ॐ युगावर्ताय नमः। | યુગોમાં ફેરફાર કરનારા |
| 304. | नैकमायः | ॐ नैकमायाय नमः। | અનેક પ્રકારની માયાવાળા |
| 305. | महाशनः | ॐ महाशनाय नमः। | મોટુ ભોજન કરનારા |
| 306. | अदृश्यः | ॐ अदृश्याय नमः। | સર્વની બુદ્ધિ તથા ઇન્દ્રિયોથી જોઇ શકાય નહીં તેવા |
| 307. | अव्यक्तरूपः | ॐ अव्यक्तरूपाय नमः। | સૂક્ષ્મરૂપધારી |
| 308. | सहस्रजित् | ॐ सहस्रजिते नमः। | હજારો દૈત્યોને હરાવનારા |
| 309. | अनन्तजित् | ॐ अनन्तजिते नमः। | લીલા વડે સર્વનો વિજય કરનારા |
| 310. | इष्टः | ॐ इष्टाय नमः। | યજ્ઞ વડે પૂજાતા |
| 311. | विशिष्टः | ॐ विशिष्टाय नमः। | સર્વ કરતા શ્રેષ્ઠ |
| 312. | शिष्टेष्टः | ॐ शिष्टेष्टाय नमः। | મોટા મોટા વિદ્વાનોને પ્રિય |
| 313. | शिखण्डी | ॐ शिखंडिने नमः। | મયૂર પિચ્છ વડે ગોવાળીયાનો વેશ ધારણ કરનારા |
| 314. | नहुषः | ॐ नहुषाय नमः। | માયા વડે પ્રાણીઓને બંધનમાં નાખનારા |
| 315. | वृषः | ॐ वृषाय नमः। | કામના પૂરનારા ધર્મરૂપ |
| 316. | क्रोधहा | ॐ क्रोधाग्ने नमः। | ક્રોધનો નાશ કરનારા |
| 317. | क्रोधकृत्कर्ता | ॐ क्रोधकृत्कर्त्रे नमः। | ક્રોધ કરનારા દૈત્યાદિક્ને પણ ઉત્પન્ન કરનારા અથવા અસાધુ ઉપર ક્રોધ કરનારા અને જગત રચનારા |
| 318. | विश्वबाहुः | ॐ विश्वबाहवे नमः। | ચારે દિશામાં ફેલાયેલી ભુજાઓવાળા |
| 319. | महीधरः | ॐ महीधराय नमः। | પૃથ્વિને ધારણ કરનારા |
| 320. | अच्युतः | ॐ अच्युताय नमः। | જન્માદિક છ વિકાર રહિત |
| 321. | प्रथितः | ॐ प्रथिताय नमः। | જગતની ઉત્પત્તિ વગેરે કર્મોથી પ્રખ્યાત |
| 322. | प्राणः | ॐ प्राणाय नमः। | સૂત્રાત્મારૂપે જગતને જીવાડનારા |
| 323. | प्राणदः | ॐ प्राणदाय नमः। | પ્રાણને આપનારા |
| 324. | वासवानुजः | ॐ वासवानुजाय नमः। | ઇન્દ્રના નાનાભાઇ |
| 325. | अपां-निधिः | ॐ अपां निधये नमः। | સાગરરૂપ |
| 326. | अधिष्ठानम् | ॐ अधिष्ठानाय नमः। | પ્રાણીઓના ઉપાદન કારણ |
| 327. | अप्रमत्तः | ॐ अप्रमत्ताय नमः। | અધિકારીઓને તેમના કર્માનુસાર ફળ આપનારા |
| 328. | प्रतिष्ठितः | ॐ प्रतिष्ठिताय नमः। | પોતાના મહિમામાં રહેલા |
| 329. | स्कन्दः | ॐ स्कन्दाय नमः। | અમૃતરૂપે ગગન કરનારા તથા વાયુરૂપે સર્વનું શોષણ કરનારા અથવા કાર્તિક સ્વામીરૂપ |
| 330. | स्कन्दधरः | ॐ स्कन्दधराय नमः। | ધર્મ માર્ગનું રક્ષણ કરનારા |
| 331. | धूर्यः | ॐ धुर्याय नमः। | મનુષ્ય માત્રની જન્મ મરણ આદિકની ધૂસરી ધરનારા |
| 332. | वरदः | ॐ वरदाय नमः। | વરદાન આપનારા |
| 333. | वायुवाहनः | ॐ वायुवाहनाय नमः। | વાયુ જેવા વેગવંત ‘ગરુડ’ વાહન વાળા |
| 334. | वासुदेवः | ॐ वासुदेवाय नमः। | વસુદેવના પુત્ર |
| 335. | बृहद्भानुः | ॐ बृहद्भानवे नमः। | મોટા કિરણો વડે જગતને પ્રકાશ કરનારા |
| 336. | आदिदेवः | ॐ आदिदेवाय नमः। | મુખ્ય દેવ |
| 337. | पुरन्दरः | ॐ पुरन्दराय नमः। | શત્રુઓના નગરોનો નાશ કરનારા |
| 338. | अशोकः | ॐ अशोकाय नमः। | શોકાદિ છ ઉર્મિઓથી રહિત |
| 339. | तारणः | ॐ तारणाय नमः। | સંસાર સાગર માંથી ભક્તોને તારનારા |
| 340. | तारः | ॐ ताराय नमः। | \કાર મૂર્તિ |
| 341. | शूरः | ॐ शूराय नमः। | શૂરવીર |
| 342. | शौरिः | ॐ शौरये नमः। | શૂરસેનના વંશમાં જન્મેલા |
| 343. | जनेश्वरः | ॐ जनेश्वराय नमः। | મનુષ્યોના સ્વામી |
| 344. | अनुकूलः | ॐ अनुकूलाय नमः। | સર્વને આત્મારૂપ અનુકૂલ રહેલા |
| 345. | शतावर्तः | ॐ शतावर्ताय नमः। | ધર્મની રક્ષા કરવા માટે સેંકડો વાર જન્મ લેનારા |
| 346. | पद्मी | ॐ पद्मिने नमः। | કમળને ધારણ કરનારા |
| 347. | पद्मनिभेक्षणः | ॐ पद्मनिभेक्षणाय नमः। | કમળ જેવા નેત્રવાળા |
| 348. | पद्मनाभः | ॐ पद्मनाभाय नमः। | નાભીમાં કમળ ધારણ કરનારા |
| 349. | अरविन्दाक्षः | ॐ अरविन्दाय नमः। | કમળ જેવા નેત્રવાળા |
| 350. | पद्मगर्भः | ॐ पद्मगर्भाय नमः। | કમળ છે ગર્ભમાં જેને એવા |
| 351. | शरीरभृत् | ॐ शरीरभृते नमः। | શરીરોનું પોષણ કરનારા |
| 352. | महर्द्धिः | ॐ महर्धये नमः। | મોટી સમૃદ્ધિવાળા |
| 353. | ऋद्धः | ॐ ऋद्धाय नमः। | સંસારમાં સ્વેચ્છાથી સંધાયેલા |
| 354. | वृद्धात्मा | ॐ वृद्धात्मने नमः। | પુરાતન આત્માવાળા |
| 355. | महाक्षः | ॐ महाक्षाय नमः। | વિશાળ નેત્રવાળા |
| 356. | गरुडध्वजः | ॐ गरुडध्वजाय नमः। | ગરુડના ચિત્રવાળી ધ્વજાથી અલંકૃત |
| 357. | अतुलः | ॐ अतुलाय नमः। | તુલના વિનાના |
| 358. | शरभः | ॐ शरभाय नमः। | પ્રત્યેક શરીરમા પ્રકાશ કરનારા |
| 359. | भीमः | ॐ भीमाय नमः। | ભયંકર |
| 360. | समयज्ञः | ॐ समयज्ञाय नमः। | સમયને જાણનારા |
| 361. | हविर्हरिः | ॐ हविर्हरये नमः। | યજ્ઞમાં હોમેલા બળેદાનને હરનારા અથવા બળિરૂપ તથા પાપને હરનારા |
| 362. | सर्वलक्षणलक्षण्यः | ॐ सर्वलक्षणलक्षणाय नमः। | સર્વ પ્રકારના લક્ષણોથી જાણવા યોગ્ય |
| 363. | लक्ष्मीवान् | ॐ लक्ष्मीवते नमः। | લક્ષ્મીવાન |
| 364. | समितिञ्जयः | ॐ समितिंजयाय नमः। | રણ સંગ્રામના વિજય કરનારા |
| 365. | विक्षरः | ॐ विक्षराय नमः। | અવિનાશી |
| 366. | रोहितः | ॐ रोहिताय नमः। | મત્સ્યાવતાર લેનારા |
| 367. | मार्गः | ॐ मार्गाय नमः। | ધર્મ માર્ગના ચલાવનારા |
| 368. | हेतुः | ॐ हेतवे नमः। | વિશ્વના હેતુ રૂપ |
| 369. | दामोदरः | ॐ दामोदराय नमः। | દામડુ છે ઉદરમાં જેમને એવા |
| 370. | सहः | ॐ सहाय नमः। | દૈત્યાદિકની સામે ટક્કર લેનારા |
| 371. | महीधरः | ॐ महीधराय नमः। | પૃથ્વિને ધારણ કરનારા |
| 372. | महाभागः | ॐ महाभागाय नमः। | મોટા ભાગ્યવાળા |
| 373. | वेगवान् | ॐ वेगवते नमः। | વેગવાળા |
| 374. | अमिताशनः | ॐ अमिताशनाय नमः। | સંહાર વેળા અપ્રમાણ ભક્ષણ કરનારા |
| 375. | उद्भवः | ॐ उद्भवाय नमः। | જગતના ઉપાદાન કારણ |
| 376. | क्षोभणः | ॐ क्षोभनाय नमः। | સૃષ્ટિવેળાએ પ્રકૃતિ અને પુરુષને ક્ષોભ કરનારા |
| 377. | देवः | ॐ देवाय नमः। | અનંત પ્રકારની ક્રીડાઓ કરનારા |
| 378. | श्रीगर्भः | ॐ श्रीगर्भाय नमः। | ઉદરમાં વિભૂતિને ધારણ કરનારા |
| 379. | परमेश्वरः | ॐ परमेश्वराय नमः। | મોટા ઇશ્વર |
| 380. | करणम् | ॐ करणाय नमः। | ઉત્તમ સાધનરૂપ |
| 381. | कारणम् | ॐ कारणाय नमः। | પૃથ્વિની ઉત્પત્તિના ઉપાદાન કારણભૂત |
| 382. | कर्ता | ॐ कर्त्रे नमः। | સર્વ રીતે સ્વતંત્ર |
| 383. | विकर्ता | ॐ विकर्त्रे नमः। | વિચિત્ર પ્રકારની સૃષ્ટિ રચનારા |
| 384. | गहनः | ॐ गहनाय नमः। | જાણી શકાય નહી તેવા |
| 385. | गुहः | ॐ गुहाय नमः। | માયા વડે સ્વરૂપને ઢાંકનારા |
| 386. | व्यवसायः | ॐ व्यवसायाय नमः। | જ્ઞાનમાત્ર સ્વરૂપ હોવાથી વ્યવસાય રૂપ |
| 387. | व्यवस्थानः | ॐ व्यवस्थानाय नमः। | વર્ણ અને આશ્રમના વિભાગ પાડનારા |
| 388. | संस्थानः | ॐ संस्थानाय नमः। | પ્રલય વેળાએ પ્રાણીઓને લય થવાના સ્થાનરૂપ |
| 389. | स्थानदः | ॐ स्थानदाय नमः। | ભક્તોને સ્થાનક આપનારા |
| 390. | ध्रुवः | ॐ ध्रुवाय नमः। | અચળ રહેલા |
| 391. | परर्धिः | ॐ परार्धये नमः। | મોટી સમૃદ્ધિવાળા |
| 392. | परम | ॐ परम नमः। | સર્વ કરતા ઉત્તમ |
| 393. | स्पष्टः | ॐ स्पष्टाय नमः। | સ્પષ્ટ છે સ્વરૂપ જેનું એવા |
| 394. | तुष्टः | ॐ तुष्टाय नमः। | પ્રસન્ન રહેનારા |
| 395. | पुष्टः | ॐ पुष्टाय नमः। | સર્વરૂપે સંપૂર્ણ |
| 396. | शुभेक्षणः | ॐ शुभेक्षणाय नमः। | સુંદર નેત્રવાળા |
| 397. | रामः | ॐ रामाय नमः। | યોગીઓને રમવાના સ્થાનરૂપ |
| 398. | विरामः | ॐ विरामाय नमः। | પ્રાણીઓને આરામ મળવાનું સ્થાન |
| 399. | विरजः | ॐ विरजाय नमः। | રજોગુણ રહિત |
| 400. | मार्गः | ॐ मार्गाय नमः। | મુમુક્ષુજનોને મોક્ષે જવાના માર્ગરૂપ |
| 401. | नेयः | ॐ नेयाय नमः। | ઉત્તમ જ્ઞાન વડે ગ્રહણ કરવા યોગ્ય |
| 402. | नयः | ॐ नयाय नमः। | સર્વને નિયમમાં રાખનારા |
| 403. | अनयः | ॐ अनयाय नमः। | સર્વતંત્ર અથવા સ્વતંત્ર |
| 404. | वीरः | ॐ वीरायै नमः। | શૂરવીર |
| 405. | शक्तिमतां श्रेष्ठः | ॐ शक्तिमतां श्रेष्ठायै नमः। | શક્તિવાળાઓમાં ઉત્તમ |
| 406. | धर्मः | ॐ धर्मायै नमः। | ધર્મ રૂપ |
| 407. | धर्मविदुत्तमः | ॐ धर्मविदुत्तमायै नमः। | ધર્મવેત્તાઓમાં શ્રેષ્ઠ |
| 408. | वैकुण्ठः | ॐ वैकुण्ठायै नमः। | જગતના આરંભમાં પંચમહાભૂતો એકઠા કરી તેઓની સ્થિતિ બાંધનારા |
| 409. | पुरुषः | ॐ पुरुषायै नमः। | નવ દ્વારવાળી દેહપુરીમાં વસનારા |
| 410. | प्राणः | ॐ प्राणायै नमः। | સર્વ પ્રાણીઓમાં પ્રાણરૂપે ચેષ્ટા કરનારા |
| 411. | प्राणदः | ॐ प्राणदायै नमः। | પ્રાણ આપનારા |
| 412. | प्रणवः | ॐ प्रणवायै नमः। | \કાર મૂર્તિ |
| 413. | पृथुः | ॐ पृथवे नमः। | જગતરૂપે વિસ્તારવાળા |
| 414. | हिरण्यगर्भः | ॐ हिरण्यगर्भायै नमः। | સુવર્ણના ઇંડામાંથી જન્મેલા |
| 415. | शत्रुघ्नः | ॐ शत्रुघ्नायै नमः। | શત્રુઓનો નાશ કરનારા |
| 416. | व्याप्तः | ॐ व्याप्तायै नमः। | કારણરૂપે સર્વ કાર્યમાં વ્યાપેલા |
| 417. | वायुः | ॐ वायवे नमः। | વાયુરૂપ |
| 418. | अधोक्षजः | ॐ अधोक्षजायै नमः। | જેને જ્ઞાનેન્દ્રિયોથી થયેલુ જ્ઞાન પણ પહોંચી શકતુ નથી એવા |
| 419. | ऋतुः | ॐ ऋतवे नमः। | વસંતાદિક ઋતુમૂર્તિ |
| 420. | सुदर्शनः | ॐ सुदर्शनायै नमः। | સુંદર દર્શનવાળા |
| 421. | कालः | ॐ कालायै नमः। | સર્વનો સંહાર કરનારા |
| 422. | परमेष्ठी | ॐ परमेष्ठिने नमः। | પોતાના ઉત્તમ મહિમામાં નિવાસ કરનારા |
| 423. | परिग्रहः | ॐ परिग्रहाय नमः। | ભક્તોએ અર્પણ કરેલા પત્ર, પુષ્પ આદિ ગ્રહણ કરનારા |
| 424. | उग्रः | ॐ उग्राय नमः। | સૂર્ય વગેરે તેજસ્વી પદાર્થોને પણ ભય આપનારા |
| 425. | संवत्सरः | ॐ संवत्सराय नमः। | જેમાં પ્રાણીઓ એક સાથે નિવાસ કરે છે એવા |
| 426. | दक्षः | ॐ दक्षाय नमः। | કાર્ય કરવામાં કુશળ |
| 427. | विश्रामः | ॐ विश्रामाय नमः। | સંસારથી ખિન્ન થયેલા લોકોને મુક્તિરૂપ વિશ્રાંતિ આપનારા |
| 428. | विश्वदक्षिणः | ॐ विश्वदक्षिणाय नमः। | આખા જગત કરતા વિશેષ કુશળ અથવા વિશ્વ સંબંધી સર્વ કર્મ કરવામાં કુશળ |
| 429. | विस्तारः | ॐ विस्ताराय नमः। | સર્વ જગતના વિસ્તારનું સ્થાનક |
| 430. | स्थावरस्स्थाणुः | ॐ स्थावरस्थाणवे नमः। | સ્થિર રહેનારા તથા સ્થિતિવાળા પૃથ્વિ આદિકને રહેવાના સ્થાનભૂત |
| 431. | प्रमाणम् | ॐ प्रमाणाय नमः। | પ્રત્યક્ષ આદિ પ્રમાણરૂપ |
| 432. | बीजमव्ययम् | ॐ बीजमव्ययाय नमः। | કારણરૂપ તથા અવિનાશી |
| 433. | अर्थः | ॐ अर्थाय नमः। | સુખ રૂપ હોવાથી સર્વ કોઇથી પ્રાર્થના કરાતા |
| 434. | अनर्थः | ॐ अनर्थाय नमः। | સર્વ કામનાથી પરિપૂર્ણ હોવાને લીધે બીજાની પ્ર્રર્થના ન કરનારા |
| 435. | महाकोशः | ॐ महाकोशाय नमः। | અન્નમય, પ્રાણમય, મનોમય, વિજ્ઞાનમય અને આનંદમય એ પાંચ કોશોથી આચ્છાદિત થયેલા |
| 436. | महाभोगः | ॐ महाभोगाय नमः। | સુખરૂપ મહાભોગ ભોગવનારા |
| 437. | महाधनः | ॐ महाधनाय नमः। | પુષ્કળ ધનવાળા |
| 438. | अनिर्विण्णः | ॐ अनिर्विण्णाय नमः। | શોક રહિત |
| 439. | स्थविष्ठः | ॐ स्थविष्ठाय नमः। | વિરાટરૂપે મહાસ્થૂળ |
| 440. | अभूः | ॐ अभुवे नमः। | જન્મ રહિત |
| 441. | धर्मयूपः | ॐ धर्मयूपाय नमः। | ધર્મના સ્તંભરૂપ |
| 442. | महामखः | ॐ महामखाय नमः। | મોટા યજ્ઞમૂર્તિ |
| 443. | नक्षत्रनेमिः | ॐ नक्षत्रनेमये नमः। | ગ્રહમાત્રના નેમિરૂપ અર્થાત ધ્રુવ નામના નક્ષત્રરૂપ |
| 444. | नक्षत्री | ॐ नक्षित्रिणे नमः। | ચંદ્રમારૂપ |
| 445. | क्षमः | ॐ क्षमाय नमः। | સર્વ કાર્ય કરવામાં શક્તિમાન |
| 446. | क्षामः | ॐ क्षामाय नमः। | સર્વ મનુષ્ય સ્વરૂપે વસનારા |
| 447. | समीहनः | ॐ समीहनाय नमः। | સારી પેઠે ચેષ્ટા કરનારા |
| 448. | यज्ञः | ॐ यज्ञाय नमः। | યજ્ઞ મૂર્તિ |
| 449. | इज्यः | ॐ ईज्याय नमः। | પૂજવા યોગ્ય |
| 450. | महेज्यः | ॐ महेज्याय नमः। | પૂજન કરવા યોગ્ય સર્વ દેવતાઓમાં મોટા પૂજ્ય |
| 451. | क्रतुः | ॐ क्रतवे नमः। | યજ્ઞ મૂર્તિ |
| 452. | सत्रम् | ॐ सत्राय नमः। | સત્પુરુષોની રક્ષા કરનારા |
| 453. | सतां-गतिः | ॐ सतांगतये नमः। | સત્પુરુષોની ગતિ અથવા તેમના આશ્રયરૂપ |
| 454. | सर्वदर्शी | ॐ सर्वदर्शिने नमः। | સઘળુ દર્શાવનારા |
| 455. | विमुक्तात्मा | ॐ विमुक्तात्मने नमः। | સ્વભાવથી મુક્ત શરીરવાળા |
| 456. | सर्वज्ञः | ॐ सर्वज्ञाय नमः। | સર્વ વસ્તુને જાણનારા |
| 457. | ज्ञानमुत्तमम् | ॐ ज्ञानमुत्तमाय नमः। | ઉત્તમ જ્ઞાનની મૂર્તિ |
| 458. | सुव्रतः | ॐ सुव्रताय नमः। | સદાચારવાળા અથવા ખરુ વ્રત ધારણ કરનારા |
| 459. | सुमुखः | ॐ सुमुखाय नमः। | સર્વ વિદ્યાનો ઉપદેશ દેનારા હોવાથી સુંદર મુખવાળા |
| 460. | सूक्ष्मः | ॐ सूक्ष्माय नमः। | શબ્દાદિક સ્થૂલ, કારણ રહિત હોવાથી સૂક્ષ્મ |
| 461. | सुघोषः | ॐ सुघोषाय नमः। | વેદાદિકનું ગાયન કરતી વેળાએ સુંદર શબ્દવાળા |
| 462. | सुखदः | ॐ सुखदाय नमः। | સુખ આપનારા |
| 463. | सुहृत् | ॐ सुहृदे नमः। | સર્વના મિત્ર રૂપ |
| 464. | मनोहरः | ॐ मनोहराय नमः। | મનને હરણ કરનારા |
| 465. | जितक्रोधः | ॐ जितक्रोधाय नमः। | ક્રોધને જીતનારા |
| 466. | वीरबाहुः | ॐ वीरबाहवे नमः। | પરાક્રમવાળી ભુજાઓવાળા |
| 467. | विदारणः | ॐ विदारणाय नमः। | અધર્મીઓનો નાશ કરનારા |
| 468. | स्वापनः | ॐ स्वापनाय नमः। | માયા વડે સર્વ પ્રાણીઓને નિદ્રાધીન કરનારા |
| 469. | स्ववशः | ॐ स्ववशाय नमः। | પોતાને આધીન |
| 470. | व्यापी | ॐ व्यापिने नमः। | સર્વત્ર વ્યાપક |
| 471. | नैकात्मा | ॐ नैकात्मान नमः। | અનેક રૂપ ધારણ કરનારા |
| 472. | नैककर्मकृत् | ॐ नैककर्मकृते नमः। | અનેક કર્મ કરનારા |
| 473. | वत्सरः | ॐ वत्सराय नमः। | સર્વનો નિવાસ છે જેને વિષે એવા |
| 474. | वत्सलः | ॐ वत्सलाय नमः। | ભક્તો ઉપર પ્રેમ કરનારા |
| 475. | वत्सी | ॐ वत्सिने नमः। | વાછડાઓની વ્રજમાં રક્ષા કરનારા અથવા સર્વ પ્રજા ઉપર પુત્રની પેઠે પ્રેમ કરનારા |
| 476. | रत्नगर्भः | ॐ रत्नगर्भाय नमः। | રત્નોને ઉદરમાં ધારણ કરનારા અર્થાત સમુદ્ર મૂર્તિ |
| 477. | धनेश्वरः | ॐ धनेश्वराय नमः। | ધનના સ્વામી કુબેરરૂપ |
| 478. | धर्मगुप | ॐ धर्मगुपे नमः। | ધર્મનું રક્ષણ કરનારા |
| 479. | धर्मकृत् | ॐ धर्मकृते नमः। | ધર્મની મર્યાદા સ્થાપવા માટે ધર્મ કરનારા |
| 480. | धर्मी | ॐ धर्मिने नमः। | ધર્મ ધારણ કરનારા |
| 481. | सत् | ॐ सते नमः। | કારણરૂપે સત્ય |
| 482. | असत् | ॐ असते नमः। | પ્રપંચરૂપે અસત્ય |
| 483. | क्षरम् | ॐ क्षराय नमः। | સર્વ પ્રાણી રૂપે નાશવંત |
| 484. | अक्षरम् | ॐ अक्षराय नमः। | કૂટસ્થરૂપે અક્ષર |
| 485. | अविज्ञाता | ॐ अविज्ञात्रे नमः। | આત્મામાં કર્તૃત્વાદિની વાસનાથી જીવરૂપ |
| 486. | सहस्रांशुः | ॐ सहस्रांशवे नमः। | હજાર કિરણવાળા સૂર્યમૂર્તિ |
| 487. | विधाता | ॐ विधात्रे नमः। | આખા જગતને ઉત્પન્ન કરનારા |
| 488. | कृतलक्षणः | ॐ कृतलक्षणाय नमः। | વક્ષઃસ્થળમાં શ્રીવત્સનું ચિન્હ ધારણ કરનારા અથવા શાસ્ત્રોને રચનારા |
| 489. | गभस्तिनेमिः | ॐ गभस्तिनेमये नमः। | કિરણ રૂપી છે કર અર્થાત હાથ જેને એવા ચંદ્ર અને સૂર્યરૂપે રહેલા |
| 490. | सत्त्वस्थः | ॐ सत्त्वस्थाय नमः। | સત્વગુણમાં નિવાસ કરનારા |
| 491. | सिंहः | ॐ सिंहाय नमः। | સિંહ જેવા પરાક્રમી |
| 492. | भूतमहेश्वरः | ॐ भूतमहेश्वराय नमः। | સત્ય વડે પ્રાણીઓના મહેશ્વર |
| 493. | आदिदेवः | ॐ आदिदेवाय नमः। | આદિદેવ |
| 494. | महादेवः | ॐ महादेवाय नमः। | સર્વ પદાર્થોનો ત્યાગ કરીને આત્મજ્ઞાન રૂપી યોગૈશ્વર્યમાં આનંદ ભોગવતા શુદ્ધરૂપ |
| 495. | देवेशः | ॐ देवेशाय नमः। | દેવોના ઇશ્વર |
| 496. | देवभृद्गुरुः | ॐ देवभृद्गुरवे नमः। | દેવતાઓનું પ્રાધાન્યપણે પોષણ કરનારા તથા ઇંદ્રના પણ ગુરુ બૃહસ્પતિ |
| 497. | उत्तरः | ॐ उत्तराय नमः। | જન્મરૂપી સંસાર સાગર્માંથી તારનારા અથવા સર્વ કરતા શ્રેષ્ઠ |
| 498. | गोपतिः | ॐ गोपतये नमः। | ગાયોની રક્ષા કરનારા, ઇંદ્રિયોના સ્વામી અથવા વાણી ના પતિ |
| 499. | गोप्ता | ॐ गोप्त्रे नमः। | જગતનું રક્ષણ કરનારા |
| 500. | ज्ञानगम्यः | ॐ ज्ञानगम्याय नमः। | કેવળ જ્ઞાનથી જ જાણવામાં આવે તેવા |
| 501. | पुरातनः | ॐ पुरातनाय नमः। | પુરાણ પુરુષ |
| 502. | शरीरभूतभृत् | ॐ शरीरभूभृते नमः। | શરીરને ઉત્પન્ન કરનારા પંચભૂતોનું પોષણ કરનારા |
| 503. | भोक्ता | ॐ भोक्त्रे नमः। | પાવન કરનારા અથવા નિરતિશય આનંદ ભોગવનારા |
| 504. | कपीन्द्रः | ॐ कपीन्द्राय नमः। | મહા વરાહ અથવા રામચંદ્ર |
| 505. | भूरिदक्षिणः | ॐ भूरिदक्षिणाय नमः। | રામાદિરૂપે યજ્ઞમાં બહુ દક્ષિણા આપનારા |
| 506. | सोमपः | ॐ सोमपाय नमः। | યજમાનરૂપે અથવા દેવતારૂપે સોમરસનું પાન કરનારા |
| 507. | अमृतपः | ॐ अमृतपाय नमः। | સમુદ્ર મંથન વેળાએ નિકળેલુ અમૃત દેવતાઓને પાનારા તથા પોતે પીનારા |
| 508. | सोमः | ॐ सोमाय नमः। | ઔષધીઓનું પોષણ કરનારા ચંદ્રમા |
| 509. | पुरुजित् | ॐ पुरुजिते नमः। | બહુ દૈત્યોનો પરાજય કરનારા |
| 510. | पुरुसत्तमः | ॐ पुरुसत्तमाय नमः। | વિશ્વરૂપ તથા સર્વ કરતા શ્રેષ્ઠ |
| 511. | विनयः | ॐ विनयाय नमः। | દુષ્ટોને નિયમમાં રાખનારા |
| 512. | जयः | ॐ जयाय नमः। | સર્વનો પરાજય કરનારા |
| 513. | सत्यसन्धः | ॐ सत्यसंधाय नमः। | સત્ય પ્રતિજ્ઞાવાળા |
| 514. | दाशार्हः | ॐ दाशार्हाय नमः। | દાનયોગ્ય અથવા દાશાર્હ ફળમાં ઉત્પન્ન થયેલા |
| 515. | सात्त्वतां पतिः | ॐ सात्वतां पतये नमः। | સાત્વત કુળના પતિ અથવા યોગક્ષેમ વહન કરનારા |
| 516. | जीवः | ॐ जीवाय नमः। | ક્ષેત્રજ્ઞરૂપે રહેલા જીવરૂપ |
| 517. | विनयितासाक्षी | ॐ विनयितासाक्षिणे नमः। | પ્રજાના વિનયીપણાને સાક્ષાત જોનારા તેની ગતિ કરાવનારા અથવા એક આત્માના જ દૃષ્ટા |
| 518. | मुकुन्दः | ॐ मुकुन्दाय नमः। | મોક્ષ આપનારા |
| 519. | अमितविक्रमः | ॐ अमितविक्रमाय नमः। | અપાર પરાક્રમવાળા |
| 520. | अम्भोनिधिः | ॐ अम्भोनिधये नमः। | સાગરરૂપ |
| 521. | अनन्तात्मा | ॐ अनन्तात्मने नमः। | અનંત છે મૂર્તિ જેની એવા |
| 522. | महोदधिशयः | ॐ महोदधिशयाय नमः। | ક્ષીરસાગરમાં શયન કરનારા શેષશાયી નારાયણરૂપ |
| 523. | अन्तकः | ॐ अनन्तकाय नमः। | પ્રાણીઓનો સંહાર કરનારા કાળમૂર્તિ |
| 524. | अजः | ॐ अजाय नमः। | જેનો જન્મ નથી એવા |
| 525. | महार्हः | ॐ महार्हाय नमः। | પૂજા કરવા યોગ્ય |
| 526. | स्वाभाव्यः | ॐ स्वाभाव्याय नमः। | સ્વાભાવિક રીતે જ પોતે ઉત્પન્ન થનારા |
| 527. | जितामित्रः | ॐ जितामित्राय नमः। | રાગ દ્વેષ આદિ આંતર અને રાવણાદિક બાહ્ય શત્રુઓનો પરાજય કરનારા |
| 528. | प्रमोदनः | ॐ प्रमोदनाय नमः। | આત્મજ્ઞાનરૂપી અમૃતનો સ્વાદ લેનારા અને હર્ષ આપનારા |
| 529. | आनन्दः | ॐ आनन्दाय नमः। | આનંદ મૂર્તિ |
| 530. | नन्दनः | ॐ नन्दनाय नमः। | પ્રસન્ન કરનારા |
| 531. | नन्दः | ॐ नन्दाय नमः। | યોગ્ય સંપત્તિઓથી સંપન્ન |
| 532. | सत्यधर्मा | ॐ सत्यधर्मणे नमः। | જ્ઞાનાદિક સત્યધર્મવાળા |
| 533. | त्रिविक्रमः | ॐ त्रिविक्रमाय नमः। | વામનાવતાર ધારણ કરીને ત્રણ પગલામાં લોકને પૂરનારા |
| 534. | महर्षिः कपिलाचार्यः | ॐ महर्षयेकपिलाचार्याय नमः। | મહાન ઋષી કપિલાચાર્ય |
| 535. | कृतज्ञः | ॐ कृतज्ञाय नमः। | ઉત્પન્ન કરેલા જગત આદિને દૃષ્ટિ રૂપે જાણનારા આત્મરૂપ |
| 536. | मेदिनीपतिः | ॐ मेदिनीपतये नमः। | પૃથ્વિના પતિ |
| 537. | त्रिपदः | ॐ त्रिपदाय नमः। | ભુર્લોક, ભુવર્લોક અને સ્વર્ગલોક રૂપી ત્રણ ચરણવાળા |
| 538. | त्रिदशाध्यक्षः | ॐ त्रिदशाध्यक्षाय नमः। | દેવતાઓના અધ્યક્ષ |
| 539. | महाशृंगः | ॐ महाशृङ्गाय नमः। | મત્સ્યાવતારમાં મોટા શિંગડાવાળા |
| 540. | कृतान्तकृत् | ॐ कृतान्तकृते नमः। | કાળનો પણ નાશ કરનારા મહાકાળ |
| 541. | महावराहः | ॐ महावराहाय नमः। | મહાન વરાહ |
| 542. | गोविन्दः | ॐ गोविन्दाय नमः। | વેદવાણીથી જાણી શકાય તેવા |
| 543. | सुषेणः | ॐ सुषेणाय नमः। | સુંદર સેનાવાળા |
| 544. | कनकांगदी | ॐ कनकाङ्गदिने नमः। | સુવર્ણના બાજુબંધવાળા |
| 545. | गुह्यः | ॐ गुह्याय नमः। | હૃદયાકાશમાં રહેવાથી ગુહ્ય |
| 546. | गभीरः | ॐ गभीराय नमः। | જ્ઞાન, ઐશ્વર્ય અને બળ આદિ વડે ગંભીર |
| 547. | गहनः | ॐ गहनाय नमः। | પ્રવેશ કરી શકાય નહીં તેથી અથવા ત્રણ અવસ્થાના તથા ભાષા ભાવના સાક્ષી હોવાથી ગહન |
| 548. | गुप्तः | ॐ गुप्ताय नमः। | મન તથા વાણી થી જણાય નહીં તેવા |
| 549. | चक्रगदाधरः | ॐ चक्रगदाधराय नमः। | લોકોની રક્ષા માટે મનસ્તત્વરૂપી ચક્રને અને બુદ્ધિતત્વરૂપી ગદાને ધારણ કરનારા |
| 550. | वेधाः | ॐ वेधसे नमः। | વિધાતા |
| 551. | स्वांगः | ॐ स्वाङ्गाय नमः। | કાર્ય કરવામાં પોતેજ સહકારી |
| 552. | अजितः | ॐ अजिताय नमः। | અવતારોમાં કોઇથી પણ ન જિતાયેલા |
| 553. | कृष्णः | ॐ कृष्णाय नमः। | વેદવ્યાસરૂપ અથવા શ્યામ રંગના શ્રીકૃષ્ણ |
| 554. | दृढः | ॐ दृढाय नमः। | દૃઢ શક્તિવાળા, સ્વરૂપ સામર્થ્ય આદિથી ભ્રષ્ટ ન થનારા |
| 555. | संकर्षण | ॐ संकर्षणाय नमः। | સંહારવેળાએ પ્રાણીઓનું આકર્ષણ કરનારા |
| 556. | अच्युतः | ॐ अच्युताय नमः। | સ્વધર્મમાં સંપૂર્ણ |
| 557. | वरुणः | ॐ वरुणाय नमः। | વરુણ દેવ અથવા કિરણને ટૂંકા કરનારા સાયંકાળના સૂર્ય |
| 558. | वारुणः | ॐ वारुणाय नमः। | વરુણના પુત્ર વસિષ્ટઃ અથવા અગસ્ત્ય |
| 559. | वृक्षः | ॐ वृक्षाय नमः। | વૃક્ષની પેઠે અચળ રહેનારા |
| 560. | पुष्कराक्षः | ॐ पुष्कराक्षाय नमः। | હૃદય કમળના ધ્યાન કરવાથી પોતાના સ્વરૂપે પ્રકાશનારા |
| 561. | महामनः | ॐ महामनसे नमः। | ઉદાર મનવાળા |
| 562. | भगवान् | ॐ भगवते नमः। | ઐશ્વર્ય, ધર્મ, યશ, લક્ષ્મી, વૈરાગ્ય અને મોક્ષ આ છ સંપત્તિવાળા |
| 563. | भगहा | ॐ भगघ्ने नमः। | સંહાર વખતે સર્વના ઐશ્વર્યનો નાશ કર્તા |
| 564. | आनन्दी | ॐ आनन्दिने नमः। | સુખરૂપ |
| 565. | वनमाली | ॐ वनमालिने नमः। | વૈજયંતી નામની વનમાળાને ધારણ કરનારા |
| 566. | हलायुधः | ॐ हलायुधाय नमः। | હળરૂપી આયુધ ધારણ કરનારા |
| 567. | आदित्यः | ॐ आदित्याय नमः। | અદિતીના ઉદરે કશ્યપથી જન્મેલા |
| 568. | ज्योतिरादित्यः | ॐ ज्योतिरादित्याय नमः। | સૂર્યમંડળમાં જ્યોતિ મંડળ રૂપે રહેલા |
| 569. | सहिष्णुः | ॐ सहिष्णुवे नमः। | સુખ દુઃખ સહન કરનારા |
| 570. | गतिसत्तमः | ॐ गतिसत्तमाय नमः। | ઉત્તમ ગતિવાળા |
| 571. | सुधन्वा | ॐ सुधन्वने नमः। | સુંદર શારંગ નામનું ધનુષ ધારણ કરનારા |
| 572. | खण्डपरशु: | ॐ खण्डपराशवे नमः। | શત્રુ નો નાશ કરનારી પરશી ધારણ કરનારા |
| 573. | दारुणः | ॐ दारुणाय नमः। | મહા ભયંકર |
| 574. | द्रविणप्रदः | ॐ द्रविणप्रदाय नमः। | ધન આપનારા |
| 575. | दिवःस्पृक् | ॐ दिवस्पृशे नमः। | સ્વર્ગનો સ્પર્શ કરનારા |
| 576. | सर्वदृग्व्यासः | ॐ सर्वदृग्व्यासाय नमः। | સર્વ વસ્તુને પ્રત્યક્ષ જોનારા અને એક વેદના ચાર વેદ કરનારા |
| 577. | वाचस्पति | ॐ वाचस्पतये नमः। | વિદ્યાના પતિ |
| 578. | अयोनिजः | ॐ अयोनिजाय नमः। | સ્વયંભુ |
| 579. | त्रिसामा | ॐ त्रिसाम्ने नमः। | ત્રણ સામ ગાન કરનારાઓથી સ્તવાતા |
| 580. | सामगः | ॐ सामगाय नमः। | સામનું ગાન કરનારા |
| 581. | साम | ॐ साम्ने नमः। | વેદોમાં સામવેદની મૂર્તિ |
| 582. | निर्वाणम् | ॐ निर्वाणाय नमः। | પરમાનંદ સ્વરૂપ |
| 583. | भेषजम् | ॐ भेषजाय नमः। | સંસારરૂપી રોગના ઔષધરૂપ |
| 584. | भिषक् | ॐ भिषजे नमः। | સંસારરૂપી રોગ દૂર કરવા માટે મહાવિદ્યાનો ઉપદેશ આપનારા વૈદ્યરૂપ ધન્વંતરી |
| 585. | संन्यासकृत् | ॐ संन्यासकृते नमः। | મોક્ષ માટે સંન્યાસ આશ્રમ બાંધનારા |
| 586. | शमः | ॐ शमाय नमः। | સંન્યાસીઓને મુખ્યપણે શમનો ઉપદેશ કરનારા |
| 587. | शान्तः | ॐ शान्ताय नमः। | વિષય સુખોમાં અસંગ |
| 588. | निष्ठा | ॐ निष्ठायै नमः। | દરેક જીવોના નિવાસરૂપ |
| 589. | शान्तिः | ॐ शान्त्यै नमः। | શાંત સ્વભાવવાળા |
| 590. | परायणम् | ॐ पराय्णाय नमः। | પ્રલય વેળાએ લય થવાના સ્થાંરૂપ સર્વ અવિદ્યાની નિવૃત્તિની શંકા રહિત ઉત્તમ સ્થાનરૂપ |
| 591. | शुभांगः | ॐ शुभाङ्गाय नमः। | સુંદર અંગવાળા |
| 592. | शान्तिदः | ॐ शान्तिदाय नमः। | શાંતિ આપનારા |
| 593. | स्रष्टा | ॐ स्रष्ट्रे नमः। | સર્વે પ્રાણીઓના સરજનારા |
| 594. | कुमुदः | ॐ कुमुदाय नमः। | પૃથ્વિ ઉપર આનંદ આપનારા ચન્દ્રકમળરૂપ |
| 595. | कुवलेशयः | ॐ कुवलेशाय नमः। | જળમાં શેષના ઉદર ઉપર શયન કરનારા |
| 596. | गोहितः | ॐ गोहिताय नमः। | ગાયોનું હિત કરનારા |
| 597. | गोपतिः | ॐ गोपतये नमः। | પૃથ્વિ વગેરેના રક્ષક |
| 598. | गोप्ता | ॐ गोप्त्रे नमः। | માયા વડે પોતાના સ્વરૂપને ઢાંકનારા અથવા જગતનું રક્ષણ કરનારા |
| 599. | वृषभाक्षः | ॐ वृषभाक्षाय नमः। | સર્વ કામનાને પૂરનારા નેત્રોવાળા અથવા ધર્મરૂપી દૃષ્ટિવાળા |
| 600. | वृषप्रियः | ॐ वृषप्रियाय नमः। | ધર્મપ્રિય |
| 601. | अनिवर्ती | ॐ अनिवर्तिने नमः। | દેવાસુર સંગ્રામ વેળાએ સામા ચાલીને લઢનારા |
| 602. | निवृतात्मा | ॐ निवृत्तात्मने नमः। | વિષય વાસના રહિત શુદ્ધ મનવાળા |
| 603. | संक्षेप्ता | ॐ संक्षेप्त्रे नमः। | સંહાર વખતે જગતને ટૂંકામાં સંકેલનારા |
| 604. | क्षेमकृत् | ॐ क्षेमकृते नमः। | અંગીકૃતનું રક્ષણ કરનારા |
| 605. | शिवः | ॐ शिवाय नमः। | કલ્યાણમૂર્તિ |
| 606. | श्रीवत्सवक्षाः | ॐ श्रीवत्सवक्षे नमः। | સ્મરણ કરવાથી કલ્યાણ કરનારા અથવા વક્ષઃસ્થળમાં ચાર પાંખડીના કમળ જેવા આકારના કેશના ભમરરૂપ લક્ષ્મીનું ચિન્હ ધારણ કરનારા |
| 607. | श्रीवासः | ॐ श्रीवासाय नमः। | નિત્ય લક્ષ્મી ના નિવાસરૂપ |
| 608. | श्रीपतिः | ॐ श्रीपतये नमः। | લક્ષ્મીના પતિ |
| 609. | श्रीमतां वरः | ॐ श्रीमतां वराय नमः। | ઋગ, યજુષ, સામ આદિ લક્ષ્મી વડે લક્ષ્મીવંત એવા બ્રહ્મા આદિકમાં શ્રેષ્ઠ |
| 610. | श्रीदः | ॐ श्रीदाय नमः। | ભક્તોને લક્ષ્મી આપનારા |
| 611. | श्रीशः | ॐ श्रीशाय नमः। | લક્ષ્મીના નાથ |
| 612. | श्रीनिवासः | ॐ श्रीनिवासाय नमः। | લક્ષ્મીના નિવાસસ્થાન |
| 613. | श्रीनिधिः | ॐ श्रीनिधये नमः। | લક્ષ્મીના ભંડાર અથવા આધાર |
| 614. | श्रीविभावनः | ॐ श्रीविभावनाय नमः। | મનુષ્યોને કર્માનુસાર વિવિધ લક્ષ્મી આપનારા |
| 615. | श्रीधरः | ॐ श्रीधराय नमः। | લક્ષ્મીને ધારણ કરનારા |
| 616. | श्रीकरः | ॐ श्रीकराय नमः। | સ્તુતિ, સ્મરણ અને પૂજન કરતા ભક્તોનું કલ્યાણ કરનારા |
| 617. | श्रेयः | ॐ श्रेयसे नमः। | કલ્યાણરૂપ |
| 618. | श्रीमान् | ॐ श्रीमते नमः। | લક્ષ્મીવાન |
| 619. | लोकत्रयाश्रयः | ॐ लोकत्रयाश्राय नमः। | ત્રણ લોકના આશ્રય |
| 620. | स्वक्षः | ॐ स्वक्षाय नमः। | સુંદર નેત્રવાળા |
| 621. | स्वङ्गः | ॐ स्वङ्गाय नमः। | સુંદર અંગવાળા |
| 622. | शतानन्दः | ॐ शतानन्दाय नमः। | એક જ પરમાનંદ ઉપાધિરૂપે સો પ્રકારે ભેદ પામનારા |
| 623. | नन्दिः | ॐ नन्द्ये नमः। | પરમાનંદ સ્વરૂપ |
| 624. | ज्योतिर्गणेश्वरः | ॐ ज्योतिर्गणेश्वराय नमः। | ગ્રહ, નક્ષત્ર, તારા વગેરે જ્યોતિ મંડળના સ્વામી |
| 625. | विजितात्मा | ॐ विजितात्मने नमः। | મનને નિગ્રહ કરનારા |
| 626. | विधेयात्मा | ॐ विधेयात्मने नमः। | કોઇની આજ્ઞામાં ન રહેનારા |
| 627. | सत्कीर्तिः | ॐ सत्कीर्तये नमः। | ઉત્તમ કિર્તિવાળા |
| 628. | छिन्नसंशयः | ॐ छिन्नसंशयाय नमः। | સંશય વિનાના |
| 629. | उदीर्णः | ॐ उदीर्णाय नमः। | સર્વ પ્રાણીઓ કરતા શ્રેષ્ઠ |
| 630. | सर्वतश्चक्षुः | ॐ सर्वतचक्षुसे नमः। | સર્વ વસ્તુને સ્વચૈતન્ય વડે જોનારા |
| 631. | अनीशः | ॐ अनीशाय नमः। | જેનો કોઇપણ સ્વામી નથી એવા |
| 632. | शाश्वतः-स्थिरः | ॐ शाश्वतस्थिराय नमः। | કોઇપણ દિવસ વિકાર ન પામનારા |
| 633. | भूशयः | ॐ भूशयाय नमः। | લંકાની શોધ વેળાએ સમુદ્રને તટ ભૂમિ ઉપર શયન કરનારા |
| 634. | भूषणः | ॐ भूषणाय नमः। | ઘણા અવતારોથી પૃથ્વિને શોભા આપનારા |
| 635. | भूतिः | ॐ भूतये नमः। | સર્વ વિભૂતિના કારણભૂત |
| 636. | विशोकः | ॐ विशोकाय नमः। | શોક રહિત |
| 637. | शोकनाशनः | ॐ शोकनाशनाय नमः। | ભક્તોના શોકનો નાશ કરનારા |
| 638. | अर्चिष्मान् | ॐ अर्चिष्मते नमः। | સૂર્ય, ચન્દ્ર, આદિ તેજસ્વીઓમાં મુખ્ય તેજસ્વી |
| 639. | अर्चितः | ॐ अर्चिताय नमः। | બ્રહ્મા અદિ સર્વથી પૂજાતા |
| 640. | कुम्भः | ॐ कुम्भाय नमः। | કુંભની પેઠે સર્વ પ્રાણીઓના નિવાસ સ્થાન |
| 641. | विशुद्धात्मा | ॐ विशुद्धात्मने नमः। | ત્રણ ગુણ રહિત શુદ્ધ અંતઃકરણવાળા |
| 642. | विशोधनः | ॐ विशोधनाय नमः। | સ્મરણ માત્રથી પાપનો નાશ કરનારા |
| 643. | अनिरुद्धः | ॐ अनिरुद्धाय नमः। | ચાર વ્યુહમાં અનિરુદ્ધ મૂર્તિ |
| 644. | अप्रतिरथः | ॐ अप्रतिरथाय नमः। | જેનો કોઇ શત્રુ નથી એવા |
| 645. | प्रद्युम्नः | ॐ प्रद्युम्नाय नमः। | ચાર વ્યુહમાં પ્રદ્યુમ્નરૂપ |
| 646. | अमितविक्रमः | ॐ अमितविक्रमाय नमः। | અપાર પરાક્રમવાળા |
| 647. | कालनेमीनिहा | ॐ कालनेमिनिघ्ने नमः। | કાળનેમિ નામના અસુરનો નાશ કરનારા |
| 648. | वीरः | ॐ वीराय नमः। | શૂરવીર |
| 649. | शौरी | ॐ शौरये नमः। | શૂર કુળમાં જન્મેલા |
| 650. | शूरजनेश्वरः | ॐ शूरजनेश्वराय नमः। | ઇન્દ્રાદિક શૂરવીરોના રાજા |
| 651. | त्रिलोकात्मा | ॐ त्रिलोकात्मने नमः। | ત્રણ લોકના અંતરાત્મા |
| 652. | त्रिलोकेशः | ॐ त्रिलोकेशाय नमः। | ત્રણ લોકના ઇશ્વર |
| 653. | केशवः | ॐ केशवाय नमः। | ચન્દ્ર, સૂર્ય આદિ તેજસ્વી પદાર્થો જેના કેશ છે તે અથવા બ્રહ્મા, વિષ્ણુ અને શિવ નામની શક્તિઓ જેના કેશ છે તે |
| 654. | केशिहा | ॐ केशिघ्ने नमः। | કેશિ દૈત્યને મારનારા |
| 655. | हरिः | ॐ हरये नमः। | સંસારનો નાશ કરનારા |
| 656. | कामदेवः | ॐ कामदेवाय नमः। | ધર્મ, અર્થ, કામ અને મોક્ષની ઇચ્છાવાળા મનુષ્યોએ ઇચ્છાતા પરમેશ્વર |
| 657. | कामपालः | ॐ कामपालाय नमः। | કામનાવાળા મનુષ્યોની કામનાનું પોષણ કરનારા |
| 658. | कामी | ॐ कामिने नमः। | કામનાવાળા |
| 659. | कान्तः | ॐ कान्ताय नमः। | બે પરાર્દ્ધ થયા પછી બ્રહ્માનો નાશ કરનારા |
| 660. | कृतागमः | ॐ कृतागमाय नमः। | શ્રુતિ, સ્મૃતિ આદિ રચનારા |
| 661. | अनिर्देश्यवपुः | ॐ अनिर्देश्यवपुषे नमः। | ગુણાદિ રહિત હોવાથી જેનું શરીર આવુ છે એમ કહી શકાય નહી તેવા |
| 662. | विष्णुः | ॐ विष्णवे नमः। | સર્વત્ર વ્યાપક |
| 663. | वीरः | ॐ वीराय नमः। | શૂરવીર |
| 664. | अनन्तः | ॐ अनन्ताय नमः। | છેડા રહિત |
| 665. | धनञ्जयः | ॐ धनंजयाय नमः। | અર્જુન રૂપ કે જેણે દિગ્વિજય વેળાએ ઘણુ ધન જિત્યુ હતુ તે |
| 666. | ब्रह्मण्यः | ॐ ब्रह्मण्याय नमः। | બ્રાહ્મણ, વેદ અને ગાયની રક્ષા કરનારા |
| 667. | ब्रह्मकृत् | ॐ ब्रह्मकृते नमः। | તપશ્ચર્યા આદિ કર્મમાર્ગ બાંધનારા વેદના કર્તા |
| 668. | ब्रह्मा | ॐ ब्रह्मणे नमः। | સૃષ્ટિકર્તા |
| 669. | ब्रहम | ॐ ब्राह्मणे नमः। | સત્ય, જ્ઞાન અને અનંતમૂર્તિ |
| 670. | ब्रह्मविवर्धनः | ॐ ब्रह्मविवर्धनाय नमः। | તપશ્ચર્યા આદિની વૃદ્ધિ કરનારા |
| 671. | ब्रह्मविद् | ॐ ब्रह्मविदे नमः। | વેદ અને તેના અર્થને યથાર્થ રેતે જાણનારા |
| 672. | ब्राह्मणः | ॐ ब्राह्मणाय नमः। | સર્વ વસ્તુને બ્રહ્મરૂપે પ્રત્યક્ષ કરનારા |
| 673. | ब्रह्मी | ॐ ब्रह्मिणे नमः। | બ્રહ્મ નામધારી |
| 674. | ब्रह्मज्ञः | ॐ ब्रह्मज्ञाय नमः। | બ્રહ્મવેત્તા |
| 675. | ब्राह्मणप्रियः | ॐ ब्राह्मणप्रियाय नमः। | બ્રાહ્મણ જેને પ્રિય છે ઈવા અર્થાત બ્રાહ્મણ ઉપર પ્રેમ રાખનારા |
| 676. | महाकर्मः | ॐ महाक्रमाय नमः। | મોટા પગલા ભરનારા |
| 677. | महाकर्मा | ॐ महाकर्मणे नमः। | મોટા કામ કરનારા |
| 678. | महातेजा | ॐ महातेजसे नमः। | મોટા તેજસ્વી |
| 679. | महोरगः | ॐ महोरगाय नमः। | વાસુકીરૂપ |
| 680. | महाक्रतुः | ॐ महाक्रत्वे नमः। | મોટા યજ્ઞરૂપ જેમકે અશ્વમેઘ |
| 681. | महायज्वा | ॐ महायज्वने नमः। | લોક સ્થિતિ જાળવવા માટે મોટા મોટા યજ્ઞો કરનારા |
| 682. | महायज्ञः | ॐ महायज्ञाय नमः। | મોટા યજ્ઞરૂપ |
| 683. | महाहविः | ॐ महाहविषे नमः। | સર્વ જગત રૂપી મોટુ બળિદાન બ્રહ્માત્મા વિષે હોમાય છે તેથી મહાહવિ |
| 684. | स्तव्यः | ॐ स्तव्याय नमः। | સ્તુતિ કરવા યોગ્ય |
| 685. | स्तवप्रियः | ॐ स्तवप्रियाय नमः। | જેને સ્તુતિ પ્રિય છે તે |
| 686. | स्तोत्रम् | ॐ स्तोत्राय नमः। | ગુણ કિર્તન રૂપ |
| 687. | स्तुतिः | ॐ स्तुतये नमः। | સ્તુતિ ક્રિયારૂપ |
| 688. | स्तोता | ॐ स्तोत्रे नमः। | સ્તુતિ કરનારા |
| 689. | रणप्रियः | ॐ रणप्रियाय नमः। | રણ ઉપર પ્રેમ રાખનારા |
| 690. | पूर्णः | ॐ पूर्णाय नमः। | સર્વ કામનાથી પૂર્ણ |
| 691. | पूरयिता | ॐ पूरयित्रे नमः। | સર્વ કામના પૂરનારા |
| 692. | पुण्यः | ॐ पुण्याय नमः। | પુણ્યમૂર્તિ |
| 693. | पुण्यकीर्तिः | ॐ पुण्यकीर्तये नमः। | પવિત્ર કીર્તિવાળા |
| 694. | अनामयः | ॐ अनामयाय नमः। | આરોગ્યવાળા |
| 695. | मनोजवः | ॐ मनोजवाय नमः। | મન જેવા વેગવાળા |
| 696. | तीर्थकरः | ॐ तीर्थकराय नमः। | ચૌદ વિદ્યાનો તથા લૌકિક વિદ્યાનો ઉપદેશ આપનારા તથા તીર્થોને રચનાર |
| 697. | वसुरेताः | ॐ वसुरेतसे नमः। | સુવર્ણ જેનું વીર્ય છે એવા |
| 698. | वसुप्रदः | ॐ वसुप्रदाय नमः। | ધન આપનારા |
| 699. | वसुप्रदः | ॐ वासुप्रदाय नमः। | ભક્તોને મોક્ષરૂપી ધન આપનારા |
| 700. | वासुदेवः | ॐ वासुदेवाय नमः। | વસુદેવના પુત્ર |
| 701. | वसुः | ॐ वसवे नमः। | માયા વડે પોતાના સ્વરૂપને ઢાંકનારા |
| 702. | वसुमना | ॐ वसुमनसे नमः। | સર્વ વસ્તુમાં વસવા માટે ઇચ્છાવાળા |
| 703. | हविः | ॐ हविषे नमः। | બળિરૂપ |
| 704. | सद्गतिः | ॐ सद्गतये नमः। | સતપુરુષોની ગતિ |
| 705. | सत्कृतिः | ॐ सत्कृतये नमः। | જગતની ઉત્પત્તિ આદિ સત્કાર્ય કરનારા |
| 706. | सत्ता | ॐ सत्तायै नमः। | અનુભવ મૂર્તિ અથવા સર્વત્ર વિદ્યમાંપણાથી સત્તા રૂપ |
| 707. | सद्भूतिः | ॐ सद्भूतये नमः। | ઉત્તમ વિભૂતિરૂપ અથવા સર્વના આત્મારૂપ |
| 708. | सत्परायणः | ॐ सत्परायणाय नमः। | સત્પુરુષોનું ઉત્તમ નિવાસસ્થાન |
| 709. | शूरसेनः | ॐ शूरसेनाय नमः। | શૂરવીર સેનાવાળા |
| 710. | यदुश्रेष्ठः | ॐ यदुश्रेष्ठाय नमः। | યાદવ વંશમાં શ્રેષ્ઠ |
| 711. | सन्निवासः | ॐ सन्निवासाय नमः। | વિદ્વાનોના આશ્રયરૂપ |
| 712. | सुयामुनः | ॐ सूयामुनाय नमः। | યમુનાને નિર્વિષ કરીને તેને નિર્મળ કરનારા |
| 713. | भूतावासः | ॐ भूतावासाय नमः। | પ્રાણીઓના મુખ્ય નિવાસસ્થાન |
| 714. | वासुदेवः | ॐ वासुदेवाय नमः। | માયા વડે જગતનું આચ્છાદન કરનારા |
| 715. | सर्वासुनिलयः | ॐ सर्वासुनिलयाय नमः। | સર્વ પ્રાણોના નિવાસસ્થાન |
| 716. | अनलः | ॐ अनलाय नमः। | અઢળક બળ સંપત્તિવાળા |
| 717. | दर्पहा | ॐ दर्पघ्ने नमः। | પાખંડીઓના ગર્વનો નાશ કરનારા |
| 718. | दर्पदः | ॐ दर्पदाय नमः। | પાપીઓના ગર્વનો નાશ કરનારા અથવા ભક્ત જનોને ગર્વ આપનારા |
| 719. | दृप्तः | ॐ दृप्ताय नमः। | નિત્ય હર્ષમાં મગ્ન |
| 720. | दुर्धरः | ॐ दुर्धराय नमः। | મહા કષ્ટ વડે હૃદયમાં ધારી શકાય તેવા |
| 721. | अथापराजितः | ॐ अपराजिताय नमः। | ક્યાંય પણ નહિ હારેલા |
| 722. | विश्वमूर्तिः | ॐ विश्वमूर्तये नमः। | વિશ્વરૂપ વિરાટ સ્વરૂપ |
| 723. | महामूर्तिः | ॐ महामूर्तये नमः। | મોટી મૂર્તિવાળા |
| 724. | दीप्तमूर्तिः | ॐ दीप्तमूर्तये नमः। | જ્ઞાન સ્વરૂપ |
| 725. | अमूर्तिमान् | ॐ अमूर्तिमते नमः। | મૂર્તિ રૂપ ન હોય તેવા |
| 726. | अनेकमूर्तिः | ॐ अनेकमूर्तये नमः। | અનેક સ્વરૂપ |
| 727. | अव्यक्तः | ॐ अव्यक्ताय नमः। | ‘આવા છે’ એમ ન જણાતા નિરાકાર |
| 728. | शतमूर्तिः | ॐ शतमूर्तये नमः। | અનંત મૂર્તિવાળા |
| 729. | शताननः | ॐ शताननाय नमः। | અનંત મુખવાળા |
| 730. | एकः | ॐ एकैस्मै नमः। | સજાતીય વિજાતીય ભેદ રહિત હોવાથી એક સ્વરૂપ શ્રુતિ કહે છે કે ‘એકમેવાદ્વિયં બ્રહ્મ’ |
| 731. | नैकः | ॐ नैकस्मै नमः। | માયાને લીધે અનંતરૂપ |
| 732. | सवः | ॐ सवाय नमः। | જેમાં સોમ નામની ઔષધીનો રસ કાઢવામાં આવે છે તે યજ્ઞરૂપ |
| 733. | कः | ॐ काय नमः। | સુખ સ્વરૂપ |
| 734. | किम् | ॐ कस्मै नमः। | સર્વ પુરુષાર્થરૂપ હોવાથી બ્રહ્મસ્વરૂપ |
| 735. | यत् | ॐ यस्मै नमः। | ‘યતો વ ઇનાનિ ભૂતાનિ જાયન્તે’ ઇત્યાદિ શ્રુતિઓમાં સ્વત: સિદ્ધ વસ્તુને કહેનારા ‘યત’ શબ્દ વડે જણાતા |
| 736. | तत् | ॐ तस्मै नमः। | જગતનો વિસ્તાર કરનારા પરબ્રહ્મરૂપ |
| 737. | पदमनुत्तमम् | ॐ पदमनुत्तमाय नमः। | અનુત્તમપદ, મુમુક્ષુઓએ પામવા યોગ્ય સર્વોત્કૃષ્ઠ સ્થાન |
| 738. | लोकबन्धुः | ॐ लोकबन्धवे नमः। | જગત ના બંધુ |
| 739. | लोकनाथः | ॐ लोकनाथाय नमः। | લોકના સ્વામી |
| 740. | माधवः | ॐ माधवाय नमः। | મધુકુળમાં જન્મેલા |
| 741. | भक्तवत्सलः | ॐ भक्तवत्सलाय नमः। | ભક્તજન ઉપર પ્રેમ રાખનારા |
| 742. | सुवर्णवर्णः | ॐ सुवर्णवर्णाय नमः। | સુવર્ણ જેવા પીળા રંગવાળા |
| 743. | हेमांगः | ॐ हेमाङ्गाय नमः। | સુવર્ણ જેવા ચળકતા અંગવાળા |
| 744. | वरांगः | ॐ वराङ्गाय नमः। | સુંદર અંગવાળા |
| 745. | चन्दनांगदी | ॐ चन्दनाङ्गदिने नमः। | ચંદનથી અર્ચેલા અંગવાળા |
| 746. | वीरहा | ॐ वीरघ्ने नमः। | ધર્મના રક્ષણ માટે વીર પુરુષોનો નાશ કરનારા |
| 747. | विषमः | ॐ विषमाय नमः। | સર્વથી વિલક્ષણ |
| 748. | शून्यः | ॐ शून्याय नमः। | સર્વ વિષયથી રહિત હોવાથી શૂન્ય |
| 749. | घृताशी | ॐ घृताशीशाय नमः। | ભક્તજનોની પ્રાર્થના ગ્રહણ કરનારા અને અધૃતાશી એવા પદમાં કોઇની પણ પ્રાર્થના ન કરનારા |
| 750. | अचलः | ॐ अचलाय नमः। | સ્થિર |
| 751. | चलः | ॐ चलाय नमः। | પવનરૂપે ગતિ સર્વત્ર કરનારા |
| 752. | अमानी | ॐ अमानिने नमः। | માન રહિત |
| 753. | मानदः | ॐ मानदाय नमः। | અભિમાનીઓના માનનું ખંડન કરનારા |
| 754. | मान्यः | ॐ मान्याय नमः। | સર્વને માન્ય |
| 755. | लोकस्वामी | ॐ लोकस्वामिने नमः। | ત્રણ લોકના અધિપતિ |
| 756. | त्रिलोकधृक् | ॐ त्रिलोकधृषे नमः। | ત્રણ લોકને ધારણ કરનારા |
| 757. | सुमेधा | ॐ सुमेधसे नमः। | સારી બુદ્ધિવાળા |
| 758. | मेधजः | ॐ मेधजाय नमः। | યજ્ઞમાં ઉત્પન્ન થનારા |
| 759. | धन्यः | ॐ धन्याय नमः। | ભાગ્યશાળી |
| 760. | सत्यमेधः | ॐ सत्यमेधसे नमः। | સત્ય બુદ્ધિવાળા |
| 761. | धराधरः | ॐ धराधराय नमः। | શેષ આદિથી પૃથ્વિને ધારણ કરનારા |
| 762. | तेजोवृषः | ॐ तेजोवृषाय नमः। | નિત્ય આદિત્યરૂપે વર્ષનારા |
| 763. | द्युतिधरः | ॐ द्युतिधराय नमः। | કાંતિવાળા |
| 764. | सर्वशस्त्रभृतां वरः | ॐ सर्वशस्त्रभृतांवराय नमः। | સર્વ શસ્ત્ર ધારણ કરનારાઓમાં શ્રેષ્ઠ |
| 765. | प्रग्रहः | ॐ प्रग्रहाय नमः। | ભક્તોએ અર્પણ કરેલા પત્ર, પુષ્પ વગેરે ગ્રહણ કરનારા |
| 766. | निग्रहः | ॐ निग्रहाय नमः। | સર્વને નિગ્રહ કરનારા |
| 767. | व्यग्रः | ॐ व्यग्राय नमः। | અવિનાશી |
| 768. | नैकशृंगः | ॐ नैकशृङ्गाय नमः। | નામ, આખ્યાત, ઉપસર્ગ અને નિપાત એ ચાર શિંગડાવાળા |
| 769. | गदाग्रजः | ॐ गदाग्रजाय नमः। | ગદના મોટા બંધુ |
| 770. | चतुर्मूर्तिः | ॐ चतुर्मूर्तये नमः। | વિરાટ, સુત્રાત્મા, પ્રાકૃત અને તુરીયાત્મા એમ ચાર મૂર્તિવાળા |
| 771. | चतुर्बाहुः | ॐ चतुर्बाहवे नमः। | ચતુર્ભુજ રૂપ |
| 772. | चतुर्व्यूहः | ॐ चतुर्व्यूहाय नमः। | પુરુષ, છંદ પુરુષ, વેદ પુરુષ અને મહાપુરુષ એમ ચાર વ્યુહવાળા |
| 773. | चतुर्गतिः | ॐ चतुर्गतये नमः। | ચાર આશ્રમની અને ચાર વર્ણની ગતિરૂપ |
| 774. | चतुरात्मा | ॐ चतुरात्मने नमः। | મન, બુદ્ધિ, અહંકાર, અને ચિત્ત આ ચારરૂપે પ્રકાશતા |
| 775. | चतुर्भावः | ॐ चतुर्भावाय नमः। | ધર્મ, અર્થ, કામ અને મોક્ષરૂપે રહેલા |
| 776. | चतुर्वेदविद् | ॐ चतुर्वेदविदे नमः। | ચાર વેદને જાણનારા |
| 777. | एकपात् | ॐ एकपदे नमः। | એક ચરણવાળા, શ્રુતિ કહે છે કે ‘પાદો અસ્ય વિશ્વાભૂતાનિ’ |
| 778. | समावर्तः | ॐ समावर्ताय नमः। | સંસાર ચક્રને ચલાવનારા |
| 779. | निवृत्तात्मा | ॐ अनिवृत्तात्मने नमः। | સર્વત્ર હોવાથી નિવૃત્તિવાળો નથી આત્મા જેનો એવા |
| 780. | दुर्जयः | ॐ दुर्जयाय नमः। | કોઇનાથી જીતી શકાય નહી તેવા |
| 781. | दुरतिक्रमः | ॐ दुरतिक्रमाय नमः। | ઉલ્લંઘન કરી શકાય નહી તેવી આજ્ઞાવાળા |
| 782. | दुर्लभः | ॐ दुर्लभाय नमः। | દુર્લભ એવી ભક્તિ વડે મળી શકે તેવા |
| 783. | दुर्गमः | ॐ दुर्गमाय नमः। | કષ્ટ વડે જાણી શકાય તેવા |
| 784. | दुर्गः | ॐ दुर्गाय नमः। | દુઃખે કરી ન મળી શકે તેવા |
| 785. | दुरावासः | ॐ दुरावासाय नमः। | સમાધિ વડે યોગીઓથી જાણી શકાય તેવા |
| 786. | दुरारिहा | ॐ दुरारिघ्ने नमः। | દુષ્ટ દૈત્યોનો નાશ કરનારા |
| 787. | शुभांगः | ॐ शुभाङ्गाय नमः। | સુંદર અંગવાળા |
| 788. | लोकसारंगः | ॐ लोकसारङ्गाय नमः। | લોકોના સારને ગ્રહણ કરનારા |
| 789. | सुतन्तुः | ॐ सुतन्तवे नमः। | સંસારનો સારી રીતે વિસ્તાર કરનારા |
| 790. | तन्तुवर्धनः | ॐ तन्तुवर्धनाय नमः। | સંસારને વધારનારા |
| 791. | इन्द्रकर्मा | ॐ इन्द्रकर्मणे नमः। | ઇન્દ્ર જેવું કર્મ કરનારા |
| 792. | महाकर्मा | ॐ महाकर्मणे नमः। | પંચ મહાભૂતોને તથા મહા કર્મોને કરનારા |
| 793. | कृतकर्मा | ॐ कृतकर्मणे नमः। | કામ કરનારા |
| 794. | कृतागमः | ॐ कृतागमाय नमः। | વેદ શાસ્ત્ર રચનારા |
| 795. | उद्भवः | ॐ उद्भवाय नमः। | ઉત્કૃષ્ટ જન્મવાળા |
| 796. | सुन्दरः | ॐ सुन्दराय नमः। | અત્યંત શોભાવાળા |
| 797. | सुन्दः | ॐ सुन्दाय नमः। | કરુણાશાળી |
| 798. | रत्ननाभः | ॐ रत्ननाभाय नमः। | રત્ન જેવી સુંદર નાભીવાળા |
| 799. | सुलोचनः | ॐ सुलोचनाय नमः। | સુંદર નેત્રવાળા |
| 800. | अर्कः | ॐ अर्काय नमः। | બ્રહ્માદિક પૂજ્ય પુરુષોએ પૂજવા યોગ્ય અથવા સૂર્ય મૂર્તિ |
| 801. | वाजसनः | ॐ वाजसनाय नमः। | યાચકોને અન્ન આપનારા |
| 802. | शृंगी | ॐ शृङ्गिने नमः। | મત્સ્ય અવતારમાં શૃંગવાળા |
| 803. | जयन्तः | ॐ जयन्ताय नमः। | શત્રુઓનો પરાજય કરનારા |
| 804. | सर्वविज्जयी | ॐ सर्वविज्जयिने नमः। | સર્વ વેત્તા તથા વિજય કર્તા |
| 805. | सुवर्णबिन्दुः | ॐ सुवर्णबिन्दवे नमः। | સુંદર વર્ણવાળા અને અનુસ્વારવાળા મંત્રરૂપ |
| 806. | अक्षोभ्यः | ॐ अक्षोभ्याय नमः। | દૈત્યોથી તિરસ્કારી શકાય નહી તેવા |
| 807. | सर्ववागीश्वरेश्वरः | ॐ सर्ववागीश्वरेश्वराय नमः। | સર્વ બ્રહ્માદિ દેવતાઓના પણ ઇશ્વર |
| 808. | महाहृदः | ॐ महाहृदाय नमः। | આનંદરૂપી મોટા હૃદ (ધરા) માં લીન રહેનારા |
| 809. | महागर्तः | ॐ महागर्ताय नमः। | મોટા ખાડાના જેવી દુસ્તર માયાવાળા |
| 810. | महाभूतः | ॐ महाभूताय नमः। | ત્રણ કાળે પણ જેનું સ્વરૂપ જણાય નહી એવા |
| 811. | महानिधिः | ॐ महानिधये नमः। | સર્વ પ્રાણીઓ જેમાં લય થાય છે એક મોટા નિધિરૂપ |
| 812. | कुमुदः | ॐ कुमुदाय नमः। | પૃથ્વિ ના ભારને ઉતારીને તેને રંજન કરનારા |
| 813. | कुन्दरः | ॐ कुन्दराय नमः। | કુંદ પુષ્પના સમાન શુદ્ધ ફળો આપનારા |
| 814. | कुन्दः | ॐ कुन्दाय नमः। | સ્ફટિક મણિના જેવા નિર્મળ અથવા કશ્યપને પૃથ્વિ દેનારા |
| 815. | पर्जन्यः | ॐ पर्जन्याय नमः। | મેઘની પેઠે અધ્યાત્મ, અધિભૂત અને અધિદેવ નામના ત્રણ તાપને ટાળનારા |
| 816. | पावनः | ॐ पावनाय नमः। | સ્મરણ માત્રમાં પવિત્ર કરનારા |
| 817. | अनिलः | ॐ अनिलाय नमः। | નિત્ય જાગ્રત રહેનારા |
| 818. | अमृतांशः | ॐ अमृतांशाय नमः। | જ્ઞાનરૂપી અમૃતના અંશ |
| 819. | अमृतवपुः | ॐ अमृतवपुषे नमः। | અવિનાશી શરીરવાળા |
| 820. | सर्वज्ञः | ॐ सर्वज्ञाय नमः। | સર્વને જાણનારા |
| 821. | सर्वतोमुखः | ॐ सर्वतोमुखाय नमः। | સર્વત્ર મુખવાળા |
| 822. | सुलभः | ॐ सुलभाय नमः। | સુખથી મળી શકે તેવા |
| 823. | सुव्रतः | ॐ सुव्रताय नमः। | સુંદર વ્રતધારી |
| 824. | सिद्धः | ॐ सिद्धाय नमः। | સિદ્ધિઓને સંપાદન કરનારા |
| 825. | शत्रुजित् | ॐ शत्रुजिते नमः। | શત્રુનો પરાજય કરનારા |
| 826. | शत्रुतापनः | ॐ शत्रुतापनाय नमः। | શત્રુને તપાવનારા |
| 827. | न्यग्रोधः | ॐ न्यग्रोधाय नमः। | વટમૂર્તિ |
| 828. | उदुम्बरः | ॐ उदुम्बराय नमः। | ઉંબરાના સ્વરૂપ |
| 829. | अश्वत्थः | ॐ अश्वत्थाय नमः। | પીપળારૂપ |
| 830. | चाणूरान्ध्रनिषूदनः | ॐ चाणूरान्ध्रनिषूदनाय नमः। | ચાણૂર નામના આંધ્ર દેશવાસી દૈત્યનો નાશ કરનારા |
| 831. | सहस्रार्चिः | ॐ सहस्रार्चिषे नमः। | હજારો જ્વાળાવાળા |
| 832. | सप्तजिह्वः | ॐ सप्तजिह्वाय नमः। | કાલી, કરાલી, મનોજવા, સુલોહિતા, ધૂમ્રવર્ણા, સ્ફુલિંગિની અને વિશ્વરુચિ એવા નામની સાત જીભવાળા |
| 833. | सप्तैधाः | ॐ सप्तैधसे नमः। | સાત જિવ્હા વડે સર્વનું ભક્ષણ કરનારા |
| 834. | सप्तवाहनः | ॐ सप्तवाहनाय नमः। | સાત ઘોડાવાળા |
| 835. | अमूर्तिः | ॐ अमूर्तये नमः। | નિરાકાર |
| 836. | अनघः | ॐ अनघाय नमः। | દોષ રહિત |
| 837. | अचिन्त्यः | ॐ अचिन्त्याय नमः। | વિચારમાં આવી શકે નહી તેવા |
| 838. | भयकृत् | ॐ भयकृते नमः। | દુષ્ટોને ભય કરનારા |
| 839. | भयनाशनः | ॐ भयनाशनाय नमः। | ભક્તોના ભયનો નાશ કરનારા |
| 840. | अणुः | ॐ अणवे नमः। | સૂક્ષ્મમાં પણ સૂક્ષ્મમૂર્તિ |
| 841. | बृहत् | ॐ बृहते नमः। | મહામૂર્તિ |
| 842. | कृशः | ॐ कृशाय नमः। | સૂક્ષ્મ |
| 843. | स्थूलः | ॐ स्थूलाय नमः। | સર્વ બ્રહ્માંડ મૂર્તિ |
| 844. | गुणभृत् | ॐ गुणभृते नमः। | ઉત્પત્તિ, સ્થિતિ અને લય માટે સત્વ, રજ અને તમોગુણ ધારણ કરનારા |
| 845. | निर्गुणः | ॐ निर्गुणाय नमः। | ગુણ રહિત |
| 846. | महान् | ॐ महते नमः। | નિર્ગુણ, નિરતિશય તથા સૂક્ષ્મ હોવાથી મહત્તાવાળા |
| 847. | अधृतः | ॐ अधृताय नमः। | આધારભૂત પૃથ્વિ આદિકને ધારણ કરનારા |
| 848. | स्वधृतः | ॐ स्वधृताय नमः। | પોતાના આત્મા વડે પોતાને ધારણ કરનારા |
| 849. | स्वास्यः | ॐ स्वास्याय नमः। | સુંદર મુખવાળા |
| 850. | प्राग्वंशः | ॐ प्राग्वंशाय नमः। | યજ્ઞ કરનારાઓની પૂર્વ તરફ મુખવાળી વિશ્રામશાળા, તે રૂપ |
| 851. | वंशवर्धनः | ॐ वंशवर्धनाय नमः। | વંશોને વધારનારા |
| 852. | भारभृत् | ॐ भारभृते नमः। | પૃથ્વિના ભારને ધારણ કરનારા |
| 853. | कथितः | ॐ कथिताय नमः। | વેદમાં ગવાયેલા |
| 854. | योगी | ॐ योगिने नमः। | યોગધારી |
| 855. | योगीशः | ॐ योगीशाय नमः। | યોગીઓના પતિ |
| 856. | सर्वकामदः | ॐ सर्वकामदाय नमः। | સર્વ કામનાને પૂરનારા અથવા સર્વ કામના – વાસનાનો નાશ કરનારા |
| 857. | आश्रमः | ॐ आश्रमाय नमः। | સંસારરૂપી અરણ્યમાં ભટકતા પ્રાણીઓના વિશ્રામરૂપ |
| 858. | श्रमणः | ॐ श्रमणाय नमः। | અવિવેકિયોને સંતાપનારા |
| 859. | क्षामः | ॐ क्षामाय नमः। | સર્વ પાપિયોનો ક્ષય કરનારા |
| 860. | सुपर्णः | ॐ सुपर्णाय नमः। | સુંદર પાંખવાળા |
| 861. | वायुवाहनः | ॐ वायुवाहनाय नमः। | વાયુને પણ ગતિમાન કરનારા |
| 862. | धनुर्धरः | ॐ धनुर्धराय नमः। | ધનુર્ધારી |
| 863. | धनुर्वेदः | ॐ धनुर्वेदाय नमः। | ધનુર્વિદ્યા જાણનારા |
| 864. | दण्डः | ॐ दण्डाय नमः। | શિક્ષામૂર્તિ |
| 865. | दमयिता | ॐ दमयित्रे नमः। | વૈવસ્વત આદિ રાજાઓરૂપે શિક્ષા કરનારા |
| 866. | दमः | ॐ दमाय नमः। | શિક્ષા કરવા યોગ્યને દમનારા |
| 867. | अपराजितः | ॐ अपराजिताय नमः। | શત્રુઓથી પરાજય પામે નહી તેવા અર્થાત સમર્થ |
| 868. | सर्वसहः | ॐ सर्वसहाय नमः। | સર્વને સહન કરનારા |
| 869. | नियन्ता | ॐ नियन्त्रे नमः। | નિયમમાં રાખનારા |
| 870. | नियमः | ॐ नियमाय नमः। | યોગના અંગરૂપ અથવા અનિયમ કર્તા સર્વતંત્ર સ્વતંત્ર |
| 871. | यमः | ॐ यमाय नमः। | યોગના અંગરૂપ અથવા સર્વને નિયમમાં રાખનારા |
| 872. | सत्त्ववान् | ॐ सत्त्ववते नमः। | શૌર્ય વગેર સત્વવાળા |
| 873. | सात्त्विकः | ॐ सात्त्विकाय नमः। | સત્વગુણમાં વસનારા |
| 874. | सत्यः | ॐ सत्याय नमः। | સાધુ પુરુષો ઉપર કૃપા કરનારા |
| 875. | सत्यधर्मपराक्रमः | ॐ सत्यधर्मपरायणाय नमः। | સત્ય ધર્મના આધીન |
| 876. | अभिप्रायः | ॐ अभिप्रायाय नमः। | પુરુષના અભિપ્રાયરૂપ અથવા પુરુષોએ ઇચ્છાતા |
| 877. | प्रियार्हः | ॐ प्रियार्हाय नमः। | પ્રિય વસ્તુને યોગ્ય |
| 878. | अर्हः | ॐ अर्हाय नमः। | પૂજવા યોગ્ય |
| 879. | प्रियकृत् | ॐ प्रियकृते नमः। | ભક્તોનું ભલુ કરનારા |
| 880. | प्रीतिवर्धनः | ॐ प्रीतिवर्धनाय नमः। | પ્રેમને વધારનારા |
| 881. | विहायसगतिः | ॐ विहायसगतये नमः। | આકાશચારી |
| 882. | ज्योतिः | ॐ ज्योतिषे नमः। | સ્વયંપ્રકાશ |
| 883. | सुरुचिः | ॐ सुरुचये नमः। | સુંદર કાંતિવાળા |
| 884. | हुतभुक् | ॐ हुतभुजे नमः। | યજ્ઞોમાં દેવોને ઉદ્દેશીને નાખેલા બળિને અગ્નિરૂપ ખાનારા |
| 885. | विभुः | ॐ विभवे नमः। | વ્યાપક |
| 886. | रविः | ॐ रवये नमः। | સૂર્ય |
| 887. | विरोचनः | ॐ विरोचनाय नमः। | વિવિધ પ્રકારે પ્રકાશ કરનારા |
| 888. | सूर्यः | ॐ सूर्याय नमः। | લક્ષ્મી (શોભાદેવી) ને ઉત્પન્ન કરનારા |
| 889. | सविता | ॐ सवित्रे नमः। | સર્વ જગતને ઉત્પન્ન કરનારા |
| 890. | रविलोचनः | ॐ रविलोचनाय नमः। | સૂર્ય છે નેત્ર જેના એવા |
| 891. | अनन्तः | ॐ अनन्ताय नमः। | છેડા રહિત |
| 892. | हुतभुक् | ॐ हुतभुजे नमः। | હુત દ્રવ્ય ને ખાનારા |
| 893. | भोक्ता | ॐ भोक्त्रे नमः। | માયાના ભોક્તા |
| 894. | सुखदः | ॐ सुखदाय नमः। | ભક્તોને સુખ આપનારા |
| 895. | नैकजः | ॐ नैकजाय नमः। | ધર્મ રક્ષા માટે અનંતવાર જન્મ લેનારા |
| 896. | अग्रजः | ॐ अग्रजाय नमः। | હિરણ્યગર્ભરૂપ આદિ મૂર્તિ, શ્રુતિ કહે છે કે ‘હિરણ્યગર્ભઃ સમવર્ત્તતાગ્રે’ |
| 897. | अनिर्विण्णः | ॐ अनिर्विण्णाय नमः। | પૂર્ણ કામનાવાળા હોવાથી ખેદ વિનાના |
| 898. | सदामर्षी | ॐ सदामर्षिणे नमः। | સત્પુરુષો ઉપર ક્ષમા કરનારા |
| 899. | लोकाधिष्ठानम् | ॐ लोकाधिष्ठानाय नमः। | લોકોના આધારભૂત બ્રહ્મમૂર્તિ |
| 900. | अद्भुतः | ॐ अद्भूताय नमः। | સર્વથી વિલક્ષણ, ગીતામા પોતેજ કહે છે કે ‘આશ્ચર્યવત્પશ્યતિ કશ્ચિદેનમ’ આ વચન પ્રમાણે છે |
| 901. | सनात् | ॐ सनातनाय नमः। | નિત્ય પુરાણ પુરુષ |
| 902. | सनातनतमः | ॐ सनातनतमाय नमः। | બ્રહ્મા આદિક પુરાતન દેવો કરતા પણ પુરાતન |
| 903. | कपिलः | ॐ कपिलाय नमः। | સાંખ્યશાસ્ત્ર રચનારા કપિલમૂર્તિ |
| 904. | कपिः | ॐ कपये नमः। | વરાહનું રૂપ ધારણ કરનારા |
| 905. | अव्ययः | ॐ अव्ययाय नमः। | અવિનાશી |
| 906. | स्वस्तिदः | ॐ स्वस्तिदाय नमः। | ભક્તોનું કલ્યાણ કરનારા |
| 907. | स्वस्तिकृत् | ॐ स्वस्तिकृते नमः। | સર્વનું કલ્યાણ કર્તા |
| 908. | स्वस्ति | ॐ स्वस्तये नमः। | કલ્યાણ મૂર્તિ |
| 909. | स्वस्तिभुक् | ॐ स्वस्तिभुजे नमः। | કલ્યાણના ભોક્તા |
| 910. | स्वस्तिदक्षिणः | ॐ स्वस्तिदक्षिणाय नमः। | કલ્યાણ કરનારા સમર્થ અથવા શીઘ્રતાથી કલ્યાણ કરનારા |
| 911. | अरौद्रः | ॐ अरौद्राय नमः। | રાગ દ્વેષથી રહિત હોવાને લીધે શાંત મૂર્તિ |
| 912. | कुण्डली | ॐ कुण्डलिने नमः। | કુંડલ ધારણ કરનારા |
| 913. | चक्री | ॐ चक्रिणे नमः। | ચક્ર ધારણ કરનારા |
| 914. | विक्रमी | ॐ विक्रमिणे नमः। | મહા પરાક્રમવાળા |
| 915. | ऊर्जितशासनः | ॐ उर्जितशासनाय नमः। | શ્રેષ્ઠ આજ્ઞાવાળા |
| 916. | शब्दातिगः | ॐ शब्दातिगाय नमः। | શબ્દોથી બોલી શકાય નહી તેવા અર્થાત જેનું નામ કે મહિમા કહેવાને શબ્દ સમર્થ નથી તેવા |
| 917. | शब्दसहः | ॐ शब्दसहाय नमः। | સર્વ વેદો જેનો મહિમા ગાય છે તેવા |
| 918. | शिशिरः | ॐ शिशिराय नमः। | ત્રણ તાપની શાંતિ કરનારા |
| 919. | शर्वरीकरः | ॐ शर्वरीकराय नमः। | સંસારીઓને આત્મજ્ઞાન રાત્રી છે અને યોગીઓને સંસાર રાત્રી છે, આ બન્ને રાત્રીઓને કરનારા |
| 920. | अक्रूरः | ॐ अक्रूराय नमः। | ક્રુરતા રહિત કોમળ |
| 921. | पेशलः | ॐ पेशलाय नमः। | મન, વાણી તથા કર્મ વડે શોભાયમાન |
| 922. | दक्षः | ॐ दक्षाय नमः। | કાર્ય કુશળ |
| 923. | दक्षिणः | ॐ दक्षिणाय नमः। | કાર્ય કુશળ અથવા શત્રુનો સંહાર કરનારા |
| 924. | क्षमिणांवरः | ॐ क्षमिणां वराय नमः। | ક્ષમાવંતોમાં ઉત્તમ |
| 925. | विद्वत्तमः | ॐ विद्वत्तमाय नमः। | મહાવિદ્યાવાળા |
| 926. | वीतभयः | ॐ वीतभयाय नमः। | ભય રહિત |
| 927. | पुण्यश्रवणकीर्तनः | ॐ पुण्यश्रवणकीर्तनाय नमः। | જેમના નામનુ શ્રવણ, કિર્તન પવિત્ર છે એવા |
| 928. | उत्तारणः | ॐ उत्तारणाय नमः। | સંસાર સાગરમાંથી તારનારા |
| 929. | दुष्कृतिहा | ॐ दुष्कृतिघ्ने नमः। | પાપનો નાશ કરનારા |
| 930. | पुण्यः | ॐ पुण्याय नमः। | શ્રુતિ, સ્મૃતિ આદિથી પુણ્યનો ઉપદેશ કરનારા |
| 931. | दुःस्वप्ननाशनः | ॐ दुस्वप्ननाशाय नमः। | દુષ્ટ સ્વપ્નો નો નાશ કરનારા |
| 932. | वीरहा | ॐ वीरघ्ने नमः। | શૂરવીર એવા દૈત્યોનો નાશ કરનારા |
| 933. | रक्षणः | ॐ रक्षणाय नमः। | રક્ષા કરનારા |
| 934. | सन्तः | ॐ सदभ्यो नमः। | લોકોને શિક્ષા આપવા માટે સન્માર્ગે વર્તનારા |
| 935. | जीवनः | ॐ जीवनाय नमः। | પ્રાણ રૂપે સર્વને જીવાડનારા |
| 936. | पर्यवस्थितः | ॐ पर्यवस्थिताय नमः। | વિશ્વમાં ચારે તરફથી વ્યાપી રહેલા |
| 937. | अनन्तरूपः | ॐ अनन्तरूपाय नमः। | અસંખ્યરૂપ ધારણ કરનારા |
| 938. | अनन्तश्रीः | ॐ अनन्तश्रिये नमः। | અપાર શોભાવાળા |
| 939. | जितमन्युः | ॐ जितमन्यवे नमः। | ક્રોધનો વિજય કરનારા |
| 940. | भयापहः | ॐ भयापहाय नमः। | ભકતના ભયનો નાશ કરનારા |
| 941. | चतुरश्रः | ॐ चतुरश्राय नमः। | ચાર વેદો જેના ચાર ખુણા છે એવા અથવા મંગળમૂર્તિ |
| 942. | गभीरात्मा | ॐ गभीरात्मने नमः। | ગંભીર સ્વરૂપવાળા, માપવામાં આવે નહી તેવા |
| 943. | विदिशः | ॐ विदिशाय नमः। | અધિકારીઓને વિશેષે કરીને જુદા જુદા ફળો આપનારા |
| 944. | व्यादिशः | ॐ व्यादिशाय नमः। | ઇન્દ્રાદિક દેવોને વિવિધ આજ્ઞા કરનારા |
| 945. | दिशः | ॐ दिशाय नमः। | દિશા મૂર્તિ |
| 946. | अनादिः | ॐ अनादये नमः। | જેનો કોઇ પણ આદિ નથી તેવા |
| 947. | भूर्भूवः | ॐ भुवोभुवे नमः। | પૃથ્વિ રૂપ |
| 948. | लक्ष्मीः | ॐ लक्ष्मै नमः। | પૃથ્વિની શોભારૂપ |
| 949. | सुवीरः | ॐ सुवीराय नमः। | સારા સુભટ અથવા વિવિધ પ્રકારની ગતિવાળા |
| 950. | रुचिरांगदः | ॐ रुचिराङ्गदाय नमः। | સુંદર બાજુબંધવાળા |
| 951. | जननः | ॐ जननाय नमः। | પ્રાણી માત્રને ઉત્પન્ન કરનારા |
| 952. | जनजन्मादिः | ॐ जनजन्मादये नमः। | મનુષ્યોની ઉત્પત્તિ ના કરણરૂપ |
| 953. | भीमः | ॐ भीमाय नमः। | ભયંકર |
| 954. | भीमपराक्रमः | ॐ भीमपराक्रमाय नमः। | ભયંકર પરાક્રમવાળા |
| 955. | आधारनिलयः | ॐ आधारनिलयाय नमः। | પૃથ્વિ આદિ પંચમહાભૂતોનો આધાર સ્થાન |
| 956. | धाता | ॐ धात्रे नमः। | સર્વેને ધારણ કરનાર |
| 957. | पुष्पहासः | ॐ पुष्पहासाय नमः। | પુષ્પના જેવુ શ્વેત હાસ્ય કરનારા અથવા તો મુકુલ રૂપે રહેલા પુષ્પોના હાસ્યની પેઠે પ્રપંચ રૂપે સૌને હસાવનારા |
| 958. | प्रजागरः | ॐ प्रजागराय नमः। | નિરંતર જાગૃત રહેનારા |
| 959. | ऊर्ध्वगः | ॐ उर्ध्वगाय नमः। | સર્વની ઉપર રહેનારા |
| 960. | सत्पथाचारः | ॐ सत्पथाचाराय नमः। | સન્માર્ગ ઉપર આચરણ કરનારા |
| 961. | प्राणदः | ॐ प्राणदाय नमः। | પ્રાણ આપનારા અર્થાત જીવાડનારા |
| 962. | प्रणवः | ॐ प्रणवाय नमः। | \કાર રૂપ |
| 963. | पणः | ॐ पणाय नमः। | વ્યવહાર કરનારા |
| 964. | प्रमाणम् | ॐ प्रमाणाय नमः। | પ્રમાણ મૂર્તિ |
| 965. | प्राणनिलयः | ॐ प्राणनिलयाय नमः। | પ્રાણાદિકના આધારભૂત |
| 966. | प्राणभृत् | ॐ प्राणभृते नमः। | દશ પ્રાણોનુ પોષણ કરનારા |
| 967. | प्राणजीवनः | ॐ प्राणजीवनाय नमः। | પ્રાણીઓને દશ પ્રાણો વડે જીવાડનારા |
| 968. | तत्त्वम् | ॐ तत्त्वाय नमः। | તત્વમૂર્તિ |
| 969. | तत्त्वविद् | ॐ तत्त्वविदे नमः। | તત્વવેત્તા |
| 970. | एकात्मा | ॐ एकात्मने नमः। | એક આત્મારૂપ |
| 971. | जन्ममृत्युजरातिगः | ॐ जन्ममृत्युजरातिगाय नमः। | જન્મ, મૃત્યુ અને વૃદ્ધાવસ્થાનુ ઉલ્લંઘન કરનારા |
| 972. | भूर्भुवःस्वस्तरुः | ॐ भुर्भुवः स्वस्तरवे नमः। | ‘ભૂર્ભુવઃસ્વઃ’ આ ત્રણ વ્યાત્દતિવડે હોમાદિકથી ત્રણ જગતનો ઉદ્ધાર કરનાર અથવા ભૂર્ભુવર અને સ્વર લોકમાં વૃક્ષની પેઠે વ્યાપેલા |
| 973. | तारः | ॐ ताराय नमः। | સંસાર સાગરમાંથી તારનારા અથવા \કાર મૂર્તિ |
| 974. | सपिताः | ॐ सपित्रे नमः। | સર્વ લોકના પિતા |
| 975. | प्रपितामहः | ॐ प्रपितामहाय नमः। | બ્રહ્માના પણ પિતામહ |
| 976. | यज्ञः | ॐ यज्ञाय नमः। | યજ્ઞ મૂર્તિ |
| 977. | यज्ञपतिः | ॐ यज्ञपतये नमः। | યજ્ઞના અધિપતિ |
| 978. | यज्वा | ॐ यज्वने नमः। | યજમાન |
| 979. | यज्ञांगः | ॐ यज्ञाङ्गाय नमः। | યજ્ઞો જેના અંગો છે તે |
| 980. | यज्ञवाहनः | ॐ यज्ञवाहनाय नमः। | ફળ આપનારા યજ્ઞોને ગ્રહણ કરનારા |
| 981. | यज्ञभृद् | ॐ यज्ञभृते नमः। | યજ્ઞનુ પોષણ કરનારા અથવા યજ્ઞનુ રક્ષણ કરનારા |
| 982. | यज्ञकृत् | ॐ यज्ञकृते नमः। | દક્ષના યજ્ઞનો નાશ કરનારા અથવા યુગના આરંભમાં યજ્ઞ કરનારા |
| 983. | यज्ञी | ॐ यज्ञिने नमः। | યજ્ઞ રૂપ, યજ્ઞ મૂર્તિ |
| 984. | यज्ञभुक् | ॐ यज्ञभुजे नमः। | યજ્ઞના ભોક્તા |
| 985. | यज्ञसाधनः | ॐ यज्ञसाधनाय नमः। | યજ્ઞના સાધનરૂપ |
| 986. | यज्ञान्तकृत् | ॐ यज्ञान्तकृते नमः। | યજ્ઞને અંતે ફળ આપનારા અથવા પૂર્ણાહુતિવડે યજ્ઞને સંપૂર્ણ કરનારા |
| 987. | यज्ञगुह्यम् | ॐ यज्ञगुह्याय नमः। | યજ્ઞમાં ગુપ્ત રહેનારા બ્રહ્મ સ્વરૂપ |
| 988. | अन्नम् | ॐ अन्नाय नमः। | અન્ન મૂર્તિ |
| 989. | अन्नादः | ॐ अन्नादाय नमः। | અન્નનું ભક્ષણ કરનારા |
| 990. | आत्मयोनिः | ॐ आत्मयोनये नमः। | આત્માના ઉપાદાન કારણ રૂપ |
| 991. | स्वयंजातः | ॐ स्वयंजाताय नमः। | સ્વયંભુ |
| 992. | वैखानः | ॐ वैखानाय नमः। | પાતાળવાસી હિરણ્યાક્ષનો નાશ કરવા માટે પૃથ્વિને ખોતરનાર |
| 993. | सामगायनः | ॐ सामगायनाय नमः। | સામવેદનું ગાયન કરનારા |
| 994. | देवकीनन्दनः | ॐ देवकीनन्दनाय नमः। | દેવકીના પુત્ર દેવકી એટલે ભક્તિથી આનંદિત થનારા |
| 995. | स्रष्टा | ॐ स्रष्ट्रे नमः। | જગતને સરજનારા |
| 996. | क्षितीशः | ॐ क्षितीशाय नमः। | પૃથ્વિના પતિ |
| 997. | पापनाशनः | ॐ पापनाशनाय नमः। | પાપનો નાશ કરનારા |
| 998. | शंखभृत् | ॐ शंखभृते नमः। | પંચજન્ય શંખ ધારણ કરનારા |
| 999. | नन्दकी | ॐ नन्दकिने नमः। | નંદક નામની તલવાર ધારણ કરનાર |
| 1000. | चक्री | ॐ चक्रिणे नमः। | સુદર્શન ચક્ર ધારણ કરનારા |
| 1001. | शार्ङ्गधन्वा | ॐ शार्ङ्गधन्वने नमः। | શાર્ંગ નામનું ધનુષ ધારણ કરનાર |
| 1002. | गदाधरः | ॐ गदाधराय नमः। | કૌમુદિકી નામની ગદાને ધારણ કરનારા |
| 1003. | रथांगपाणिः | ॐ रथाङ्गपाणये नमः। | હાથમાં રથનું ચક્ર ધારણ કરનારા |
| 1004. | अक्षोभ्यः | ॐ अक्षोभ्याय नमः। | નિડર, કોઇથી ક્ષુબ્ધ કરી શકાય નહી તેવા |
| 1005. | सर्वप्रहरणायुधः | ॐ सर्वप्रहरणायुधाय नमः। | સર્વ પ્રકારના શસ્ત્રો જેમના આયુધો છે એવા અર્થાત પ્રસિદ્ધ તથા અપ્રસિદ્ધ, સર્વ પ્રકારના આયુધો ધારણ કરનારા |
सर्वप्रहरणायुध ॐ नम इति । वनमाली गदी शार्ङ्गी शङ्खी चक्री च नन्दकी ।श्रीमान् नारायणो विष्णुर्वासुदेवोऽभिरक्षतु ॥१०८॥
॥ इति श्री શ્રીવિષ્ણુસહસ્ત્રનામસ્તોત્રમ્ સમ્પૂર્ણં ॥
કેટલાક અન્ય નામો
[ફેરફાર કરો]નામો સામાન્ય રીતે અનંતકલ્યાણગુણ (અર્થઃ અનંત કલ્યાણ્કારી ગુણ)માથી મળ્યા છે. કેટલાક નામો આ મુજબ છે:
- અચિંત્ય (અકળ, સમજણથી બહાર)
- અચ્યુત (નિશ્ચિત)
- અનંત (જેનો અંત નથી તે, સનાતન, અસીમ)
- દામોદર (પેટ(ઉદર)ની આસપાસ દોરડું(દામ) ધરાવનારઃ કૃષ્ણનું એક નામ)
- ગોવિંદ (ગાયો અને બ્રાહ્મણોનો રક્ષક; ચેતનાઓનો સ્વામી: કૃષ્ણનું એક નામ)
- હરિ (જે હરી લે છે જો મનુષ્ય કે અવગુણો કો હર લેતા હૈ)
- હયગ્રીવ (જ્ઞાનના દાતા)
- જગન્નાથ (વિશ્વ/સૃષ્ટિના માલિક/શાસક)
- જનાર્દન (જે સમૃદ્ધિ માટે લોકો દ્વારા પૂજાય છે.)
- કેશવ (કેશીનો વધ કરનાર, લાંબા કે સુંદર કેશ(વાળ) ધરાવનાર,અથર્વવેદ viii , 6 , 23 માંથી)
- કૃષ્ણ (ત્રીજા યુગ કે યુગારંભ દરમ્યાન જન્મ્યા, તેમણે ગાયોની રક્ષાથી લઇને પૃથ્વીને ઘણા પાપોમાંથી મુક્ત કરવા સુધીના કાર્યો કર્યા)
- માધવ (વસંત ઋતુને લગતુ, મા=લક્ષ્મી,ધવ=ધારણ કરને વાલે અર્થાત માધવ)
- મધુસુદન (મધુ) નામના રાક્ષસનો વધ કરનાર
- નારાયણ (જેનો અર્થ "જેમાં નાર (=આકાશ) વસે છે તે", તેથી સમગ્ર સૃષ્ટિના આશ્રય. "સર્વશ્રેષ્ઠ માનવ જે બધા મનુષ્યોનો આધાર છે" એવો અર્થ પણ થાય છે. અન્ય અર્થ "જે નીર(પાણી)માં શયન કરે છે (એટલેકે વિશ્રામ કરે છે) એવો છે.)
- પદ્મનાભ (કમળ જેવી નાભિવાળા, જેની નાભિમાંથી સૃષ્ટિની રચના કરનાર બ્રહ્મા જેમાં હતા એ કમળ પ્રગટ થયું.)
- પુરુષોત્તમ - સર્વશ્રેષ્ઠ સનાતન અસ્તિત્વ
- રામ (ત્રીજા યુગ કે યુગારંભ દરમ્યાન જન્મ્યા, તેમના કાર્યોએ મુખ્યત્વે આદર્શ જીવનધોરણો સ્થાપ્યા.)
- હ્રિષિકેશ (ચેતનાઓના સ્વામી અથવા હ્રદયમાં રહેલ ભગવાન; "હ્રિ" મૂળ અર્થ ~ હ્રદય)
- રોહિત(વિષ્ણુનુ અન્ય નામ)
- સત્યનારાયણ (સત્ય અને નારાયણનું સંયોજન જેનો અર્થ સત્યના રક્ષક છે.
- શ્રીવત્સ
- શિખંડી: જે મોરનું પીંછુ પહેરે છે.
- સૌર્યરાયણ (જે આપણી અનુકૂળતા માટે દુષ્ટતા/પાપોનો નાશ કરે છે) વિષ્ણુ કૌતુવમમાં વર્ણિત.
- શ્રીધર (શ્રી= લક્ષ્મીના પતિ અથવા શ્રેષ્ઠ સંપત્તિ)
- સિદ્ધાર્થ (જે સંપૂર્ણતાને પ્રાપ્ત કરે છે, કલિયુગના અંતિમ તબક્કામાં બુદ્ધ અવતારનું જન્મ સમયનુ નામ)
- શ્રીમન (શ્રી કે લક્ષ્મીનુ ગૌરવ); મોટા ભાગે મિશ્ર શબ્દ, શ્રીમન નારાયણ બનાવવા શ્રીમનને નારાયણ નામ સાથે જોડાય છે.
- શ્રીનિવાસ (શ્રી)નો નિવાસ (તેમના તિરુપતિના મંદિરના રૂપ માટે પણ કહેવાય છે). તિરુપતિમાં વિષ્ણુનું રૂપ વેંકટેશ્વર તરીકે સુવિખ્યાત છે.
- ત્રિવિક્રમ (ત્રણ લોકના શાસક, વામન અવતારમાં).
- વિશાલ (પ્રચંડ, ~ જેને રોકી ન શકાય).
- વામન (ઠીંગણું, ઊંચાઇમાં નાનુ કે ટૂંકુ, એક વામન બ્રાહ્મણ)
- વાસુદેવ ( "સર્વ-વ્યાપી ઇશ્વર", લાંબા સ્વર અ (કાના); સાથે તેનો અર્થ "વસુદેવના પુત્ર", એટલેકે કૃષ્ણ થાય છે)
- શ્રીશ (દેવી લક્ષ્મીના પતિ).
- ગુરુવાયુરના ગુરુવાયુરપ્પન ભગવાન (ગુરુ (બૃહસ્પતિ) અને વાયુ દેવે બનાવેલ મંદિર)
- જાગનાથ વિષ્ણુનું દક્ષિણ-પૂર્વીય નામ છે.જગર્નોટ શબ્દ (સૌથી પ્રભાવશાળી) તેમના નામ પરથી આવ્યો છે.
- સોહમ અર્થાત સૌથી બુદ્ધિશાળી, તે વિષ્ણુનું એક હજાર મસ્તિષ્કો અને બાહુઓવાળું સૌથી બળવાન રૂપ છે.
- જયન અર્થાત બધા શત્રુઓ પર વિજયી કે વિજેતા
પાઠની પરંપરા
[ફેરફાર કરો]પ્રાચીન કાળથી, હાલ 19મી સદી સુધી, ઘણા શિક્ષિત પરિવારો સહસ્રનામનો પાઠ કરતા, અથવા તેમણે પસંદ કરેલા દેવની પ્રાર્થના માટે એવા જ સમૂહના શ્લોકો નો પાઠ કરતા. (જેનો પાઠ કરવામાં આવે છે તેવા શ્લોકોના આવા સમૂહને સામાન્ય રીતે સ્તોત્ર કહે છે (બંને 'ત'નું ઉચ્ચારણ કોમળ છે.))
વધતા પશ્ચિમીકરણ સાથે સામાન્ય રીતે સહસ્રનામ ની પ્રથાના અમલની સામાન્યતા ઘટતી જાય છે, અને વધુ યંત્રવત અને સંવેદનાહીન બનતા જતા હોવાની આલોચના થઇ છે. છતા ઘણી મોટી સંખ્યામાં હિંદુ ઘરોમાં હજી પણ રોજ પ્રાર્થના/અર્ચનાની સભા (જેને પૂજા કહે છે) થાય છે. પ્રાચીન વૈદિક સમયમાં, તેને સંધ્યા પણ કહેવામાં આવતું.
અન્ય દેવોનો સમાવેશ
[ફેરફાર કરો]સહસ્રનામ વિષે અન્ય નોંધપાત્ર બાબત એ છે કે તેમાં અન્ય હિંદુ દેવતાઓ જેવા કે શિવ, બ્રહ્મા, વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. વૈષ્ણવ ધાર્મિક માન્યતાનાં અનુયાયીઓ અનુસાર, કુલ મળીને, વિષ્ણુ ના તેઓના વિશ્વરૂપનું એક ઉદાહરણ છે,અને તેઓમાંથી પ્રગટ થયેલા અન્ય દેવોનો આધાર છે. આ વૈશ્વિક રૂપમાં, વિષ્ણુને મહાવિષ્ણુ (મહાન વિષ્ણુ) પણ કહે છે. એક અદ્વૈતન અર્થઘટન મુજબ, આ સંકેત આશ્ચર્યજનક નથી કેમકે અદ્વૈત વિચારસરણી અનુસાર, ખાસ કરીને સ્મર્તો માને છે કે વિષ્ણુ અને શિવ એક જ છે અને તેથી એક જ સર્વોચ્ચ અસ્તિત્વના બે જુદા રૂપો છે.
વિષ્ણુ સહસ્રનામ વિશે અવતરણો
[ફેરફાર કરો]- સ્ટીવન નેપની વેબસાઈટ પર, એક વૈષ્ણવ વિદ્વાન, શ્રી એન. ક્રિષ્નમાચારી વૈષ્ણવ વિદ્વાનોને ઉદ્દેશીને, કહે છે કે વિષ્ણુ સહસ્રનામની મહાનતાના છ કારણો છે.
- "1. વિષ્ણુ સહસ્રનામ મહાભારતનો સાર છે;
- 2. નારદ, અલ્વારો જેવા મહાન ૠષિઓ અને સંત ત્યાગરાજ જેવા સર્જકોએ વારંવાર તેમના ભક્તિ કાર્યોમાં "વિષ્ણુના હજાર નામોનો" સંદર્ભ લીધો છે;
- 3. વિષ્ણુના હજાર નામોને મહાભારતના ભાગ તરીકે ગૂંથી લેનાર અને વિશ્વ માટે સાચવનાર વ્યક્તિ અન્ય કોઇ નહીં પરંતુ વેદોના શ્રેષ્ઠ જ્ઞાતા મુનિ વેદ વ્યાસ હતા; કે જે વિષ્ણુનો અવતાર ગણાય છે.
- 4. ભીષ્મ વિષ્ણુ સહસ્રનામના રટણને બધા ધર્મોમાં શ્રેષ્ઠ અને સૌથી સરળ; અથવા બધા બંધનોમાંથી મુક્તિ મેળવવાનું માધ્યમ માને છે.
- 5. તે વ્યાપક રીતે સ્વીકૃત છે કે આ સ્તોત્રમ બધા દુખોમાથી મુક્તિ આપે છે અને સુખ અને મનની શાંતિ તરફ લઇ જાય છે;
- 6. વિષ્ણુ સહસ્રનામ ગીતાના બોધને અનુસરે છે." [૨૧]
- 5. તે વ્યાપક રીતે સ્વીકૃત છે કે આ સ્તોત્રમ બધા દુખોમાથી મુક્તિ આપે છે અને સુખ અને મનની શાંતિ તરફ લઇ જાય છે;
- 4. ભીષ્મ વિષ્ણુ સહસ્રનામના રટણને બધા ધર્મોમાં શ્રેષ્ઠ અને સૌથી સરળ; અથવા બધા બંધનોમાંથી મુક્તિ મેળવવાનું માધ્યમ માને છે.
- 3. વિષ્ણુના હજાર નામોને મહાભારતના ભાગ તરીકે ગૂંથી લેનાર અને વિશ્વ માટે સાચવનાર વ્યક્તિ અન્ય કોઇ નહીં પરંતુ વેદોના શ્રેષ્ઠ જ્ઞાતા મુનિ વેદ વ્યાસ હતા; કે જે વિષ્ણુનો અવતાર ગણાય છે.
- 2. નારદ, અલ્વારો જેવા મહાન ૠષિઓ અને સંત ત્યાગરાજ જેવા સર્જકોએ વારંવાર તેમના ભક્તિ કાર્યોમાં "વિષ્ણુના હજાર નામોનો" સંદર્ભ લીધો છે;
- અદ્વૈત સંપન્ન આદિ શંકરાચાર્ય, તેમના સ્તોત્ર, ભજ ગોવિંદમ[૨૨]ના શ્લોક 27માં કહે છે કે, ગીતા અને વિષ્ણુ સહસ્રનામનો પાઠ કરવો જોઈએ અને લક્ષ્મીના દૈવી સ્વરૂપ, વિષ્ણુનું ધ્યાન કરવું જોઈએ. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે સહસ્રનામ જે તેનો પાઠ કરે તેને બધા ઉમદા સદગુણો પ્રદાન કરે છે.[૨૩]
- રામાનુજાચાર્યના એક અનુયાયી, પરાશર ભટ્ટરે કહ્યુ છે કે વિષ્ણુ સહસ્રનામ લોકોને બધા દુખોમાથી મુક્ત કરે છે અને તેની તુલના કોઇ સાથે ન થઇ શકે[૨૩]
- દ્વૈત દાર્શનિક માધવાચાર્યે, કહ્યું કે સહસ્રનામ મહાભારતનો સાર હતા જે વળી શાસ્ત્રોનો સાર હતુ અને સહસ્રનામના તે દરેક શબ્દના 100 અર્થ છે.[૨૩]
- હિંદુ સ્વામીનારાયણ સિદ્ધાંતના સ્થાપક, સ્વામીનારાયણે, તેમના ગ્રંથ શિક્ષાપત્રીના શ્લોક 118માં, વ્યક્તિએ "10મા પર્વ (ભાગવત પુરાણના)નો પાઠ કરવો અથવા તે રાખવું જોઇએ અને વિષ્ણુ સહસ્રનામ જેવાં અન્ય પવિત્ર ગ્રંથોનો એક પવિત્ર સ્થાને ક્ષમતા મુજબ પાઠ કરવો જોઇએ. પાઠ જે પણ ઇચ્છા હોય તે મુજબનુ ફળ આપે છે." [૨૪]
- શ્લોક 93-96મા સ્વામીનારાયણ એમ પણ કહે છે કે " મને આ આઠ પવિત્ર ગ્રંથો પ્રત્યે સૌથી વધુ સ્નેહ છેઃ ચાર વેદો, વ્યાસ-સૂત્ર, (એટલે કે બ્રહ્મ સૂત્રો, શ્રીમદ ભાગવત પુરાણ, મહાભારતમાં શ્રી વિષ્ણુ સહસ્રનામ, અને યાજ્ઞવલ્ક્ય સ્મૃતિ કે જે ધર્મ ગ્રંથોનું કેન્દ્ર છે; અને મારા બધા શિષ્યો જેઓ સમૃદ્ધ થવા માંગતા હોય તેમણે આ 8 પવિત્ર ગ્રંથોનુ શ્રવણ કરવું જોઇએ , અને મારી નિશ્રામાં રહેલ બ્રાહ્મણોએ આ પવિત્ર ગ્રંથોને શીખવા અને શીખડાવવા જોઇ અને અન્યો માટે પાઠ કરવા જોઇએ.
- સ્વામી શિવાનંદે તેમના 20 અગત્યના અધ્યાત્મિક નિર્દેશોમાં, કહ્યું કે અન્ય ધાર્મિક પાઠો સાથે વિષ્ણુ સહસ્રનામનું ,વ્યવસ્થિત રીતે અધ્યયન કરવું જોઈએ.[૨૫]
- એ. સી. ભક્તિવેદાંત સ્વામી પ્રભુપાદે; ફેબ્રુઆરી 15, 1970,નાં રોજ,દક્ષિણ એશિયાની ભાષાઓ અને દર્શનશાસ્ત્રના પ્રાધ્યાપક જે.એફ.સ્ટાલને કહેલ વિધાન; બીજા ફકરામાં, ઉલ્લેખ છે કે :
”આ રીતે આપણે દરેક ગ્રંથને શ્રેષ્ઠ વ્યક્તિ તરફના ધ્યેયને જોઈ શકીએ. ઋગ વેદમાં (1.22.20) દેવતુલ્ય વ્યક્તિઓ હમેશા વિષ્ણુનાં પરમ ધામને લક્ષ્યમાં રાખે છે"). તેથી, સમગ્ર વેદિક પ્રક્રિયા, ભગવાન વિષ્ણુને સમજવાની છે, અને કોઇ પણ ગ્રંથ પ્રત્યક્ષ કે પરોક્ષ રીતે વિષ્ણુનો મહિમા ગાય છે.”[૨૬]
- ભગવાન શિવે તેમના પત્ની પાર્વતીને સંબોધીને કહ્યું:
- શ્રી રામ રામ રામેતિ રમે રામે મનોરમે; સહસ્ર નામ તત તુલ્યમ રામ નામ વરાનને
- "હે વારાનના (સુંદર મુખવાળી સ્ત્રી), હું રામ,રામ,રામ અને તેમ અવિરત આ સુંદર ધ્વનિને માણું છું. રામચંદ્રનુ આ પાવન નામ ભગવાન વિષ્ણુના એક હજાર પવિત્ર નામોને સમાન છે." (બૃહદ-વિષ્ણુ-સહસ્રનામ-સ્તોત્ર, ઉત્તર-ખંડ, પદ્મ પુરાણ 72.335)
- બ્રહ્માંડ પુરાણમાં કહ્યુ છે કેઃ
- સહસ્ર-નામનમ પુણ્યાનામ, ત્રિર-આવર્ત્ત્યા તુ યત ફલમ; એકવર્ત્ત્યા તુ કૃષ્ણસ્ય, નમૈકમ તત પરાયાચ્છતિ
- "વિષ્ણુના પવિત્ર હજાર નામો (વિષ્ણુ સહસ્ર નામ સ્તોત્રમ)ના ત્રણ વાર રટણથી પ્રાપ્ત ધાર્મિક પરિણામો (પૂણ્ય) કૃષ્ણના પવિત્ર નામનુ માત્ર એક વાર ઉચ્ચારણ કરવાથી પ્રાપ્ત થઇ શકે છે.
- શ્રી કૃષ્ણે સ્વયં કહ્યું, "અર્જુન, મનુષ્ય સહસ્રનામના પાઠથી (મને) પ્રસન્ન કરવા અભિલાષી હોઇ શકે છે. પરંતુ, મારા તરફથી, હું એક શ્લોકથી પ્રસન્નતા અનુભવુ છુ. તેમા કોઇ શંકા નથી.”[૧૦]
- હિંદુ ધર્મના પ્રાચીનતમ ગ્રંથમાથી, ઋગ વેદ; V.I.15b.3, તેમાં કહ્યુ છે કે:
જેઓ પરમ સત્યના સક્ષાત્કાર ઇચ્છતા હોય તેઓએ ઓછામાં ઓછુ એક વાર એવી રીતે અડગ શ્રદ્ધાથી "વિષ્ણુ"નુ નામ ઉચ્ચારવુ જોઇએ કે તે તમને આવો સાક્ષાત્કાર કરાવે.
વિષ્ણુ સહસ્રનામના રટણ (પાઠ)ના લાભો
[ફેરફાર કરો]આ પંક્તિઓ મહાભારતમાંથી છે અને અવતરિત ખંડો પાઠમાંથી છે. શ્રદ્ધાંઉઓ માને છે કે સ્તોત્રના નિયમિત પાઠથી લાભની પ્રાપ્તિ થાય છે.
અશુભને દૂર રાખવા, યુદ્ધમાં સફળ થવા, અને સમૃદ્ધિ મેળવવા, આનંદ, સુખ, અને સંતાન પ્રાપ્તિ માટે
- ભીષ્મે કહ્યું કે, "જો હું કોઈ આશા વિના રટણ કરુ છતાં પણ મહાન આત્મા કેશવનાં શ્રેષ્ઠ હજાર નામો કે જેનો મહિમા સદા ગાવો જોઈએ. જે માનવ આ નામોને રોજ સાંભળે છે કે તેનો રોજ પાઠ કરે છે, તેનું અત્યારે કે પછી ક્યારેય અશુભ થતુ નથી. જો કોઇ બ્રાહ્મણ આવુ કરે તો તે વેદાંતનો જ્ઞાતા બને છે; જો કોઇ ક્ષત્રિય આ કરે તો, તે યુદ્ધમાં હંમેશા સફળ બને છે. વૈશ્ય, આમ કરીને સમૃદ્ધિ મેળવે છે, જ્યારે શૂદ્ર ખૂબ જ સુખ પામે છે."
- જો કોઈ સદ્ગુણોની યોગ્યતા પ્રાપ્ત કરવા ઇચ્છુક બને, તો તે પ્રાપ્ત કરવામાં સફળ થાય છે (આ નામોના શ્રવણ કે પાઠ દ્વારા). જો કોઈ સમૃદ્ધિ ઇચ્છતું હોય, તો તે સમૃદ્ધિ પ્રાપ્ત કરવા સફળ થાય છે (આ મુજબ કરવાથી). ઈન્દ્રિયોનું સુખ ઇચ્છનારને બધા પ્રકારના આનંદ માણવામાં સફળ થાય છે, સંતાન ઇચ્છનાર વ્યક્તિને સંતાનની પ્રાપ્તિ થાય છે (આ પાઠ નિયમિત કરવાથી)."
ખ્યાતિ, સમૃદ્ધિ, વીરતા, ઊર્જા, શક્તિ, સુંદરતા, ભય દૂર કરવો, આપત્તિથી દૂર રહેવું, અને રોગોનો ઉપચાર થવોઃ
- "ભક્તિ અને નિષ્ઠાવાળા અને જેનું ચિત્ત સંપૂર્ણપણે તેઓ તરફ વળેલ હોય, અને વાસુદેવના આ હજાર નામો રોજ જાપ્તો હોય તે પોતાને શુદ્ધ કર્યા બાદ, ખૂબ યશ, પરિવારજનોમાં ઉચ્ચ સ્થાન, ચીરકાલીન સમૃદ્ધિ મેળવવામાં સફળ થાય છે અને છેલ્લે સૌથી મોટો લાભ એટલે કે (મુક્તિ મોક્ષ )આવી વ્યક્તિને કદી ભય લાગતો નથી, અને ખૂબ વીરતા અને ઊર્જા પ્રાપ્ત કરે છે. રોગો તેને કનડતા નથી, અદભુત ચારિત્ર્ય, બળ, સુંદરતા અને પૂર્ણતા તેના બને છે. રોગી સાજો થાય છે, વ્યથિત વ્યથાઓમાંથી મુક્ત બને છે,ડરપોક ડરમાંથી મુક્ત બને છે, અને વિપત્તિઓમાં ફસાયેલ વિપત્તિઓથી મુક્ત બને છે. "
- સર્વોચ્ચ અસ્તિત્વના હજાર નામોના રટણથી ભક્તિભાવે તેની સ્તુતિ ગાનાર મનુષ્ય ઝડપથી પોતાની બધી સમસ્યાઓને પાર કરે છે. જે મરણાધીન (માનવ) વાસુદેવની શરણે આવે છે અને તેના ભક્ત બને છે, તે બધા પાપોમાંથી ,મુક્ત બને છે અને શાશ્વત બ્રહ્મને પ્રાપ્ત કરે છે. જે વાસુદેવની ભક્તિ કરે છે તેને કદી અનિષ્ટનો સામનો કરવો પડતો નથી. તેઓ જન્મ, મૃત્યુ, જીર્ણાવસ્થા અને રોગના ભયમાંથી મુક્ત બને છે. "
સદગુણ અને બદ્ધિ પ્રાપ્ત કર્યા બાદ, અને દુષ્ટતાના પાપોથી દૂર થયા બાદ:
- ભક્તિ અને આસ્થા ધરાવતો માનવ આ સ્તોત્રનું ગાન કરીને (જેમાં વાસુદેવના હજાર નામોનો સમાવેશ થાય છે) આત્માના પરમ સુખ, ક્ષમાવાન સ્વભાવ, બુદ્ધિ, સ્મૃતિ, અને યશ પ્રાપ્ત કરે છે. બધા પ્રાણીઓમાં શ્રેષ્ઠની ભક્તિ કરનાર સદગુણી મનુષ્યમાં ક્રોધ, ઈર્ષા, કામ, દુષ્ટ વિચાર કદાપિ ઉત્પન્ન થતા નથી. સૂર્ય સાથેનો તારો, ચંદ્ર અને તારા, આકાશ, અવકાશના છેડા અને મહાસાગરો, બધાને ઉચ્ચ-આત્મન વાસુદેવ ધારણ કરે છે અને રક્ષા કરે છે. દેવો, અસુરો, અને ગંધર્વો, યક્ષો અને રાક્ષસો, સહિતની સમગ્ર જડ અને ચેતન સૃષ્ટિ કૃષ્ણના આધિપત્ય હેઠળ છે."
આત્માના ઉદ્ગમ, સદગુણી આચરણના સ્રોત, અને બધા જ્ઞાનના આધાર અને અસ્તિત્વ વિશે:
- એમ કહેવાય છે કે ઇન્દ્રિયો, મન, સમજ, જીવન, ઊર્જા અને સ્મૃતિ પાસે તેમના આત્મા માટે વાસુદેવ છે. વાસ્તવમાં, આ દેહને ક્ષેત્ર કહે છે, અને તેની અંદર બુદ્ધિમાન આત્મા છે, જેને ક્ષેત્રનો જ્ઞાતા કહે છે, તેમના આત્મા માટે વાસુદેવ છે. વર્તન (જેમા આચરણોનો સમાવેશ થાય છે) ગ્રંથોમાં બધા વર્ણવેલ વિષયોમાં સૌથી મુખ્ય છે. સદ્ગુણ તેના વર્તનનો આધાર છે. સદા તેજસ્વી વાસુદેવ સદગુણોના માલિક છે.. ખરેખર, ઋષિઓ, પિતૃઓ, દેવો, મહાન (મૂળભૂત) તત્વો, ધાતુઓ, સમગ્ર જડ અને ચેતન સૃષ્ટિ, નારાયણમાંથી પ્રગટ થયેલી છે. યોગ, સાંખ્ય તત્વજ્ઞાન, જ્ઞાન, બધી યાંત્રિક કલાઓ, વેદો, વિવિધ ગ્રંથો, અને સર્વ વિદ્યા જનાર્દનમાંથી પ્રગટ થયા છે. વિષ્ણુ એક મહાન તત્વ કે પદાર્થ છે જે સ્વયં અનેકવિધ રૂપોમાં વ્યાપ્ત થયા છે. ત્રણે લોકોને આવરતા, તે બધા પદાર્થોના આત્મા છે, બધાને માણે છે. "
- તેઓની ભવ્યતાનો અંત નથી, અને તો સમગ્ર વિશ્વને (કારણકે તેઓ સર્વોચ્ચ ભગવાન છે). વ્યાસ દ્વારા રચિત વિષ્ણુની પ્રસંશા કરતા આ સ્તોત્રને, જે વ્યક્તિને સુખો પ્રાપ્ત કરવા હોય અને જેને સર્વોચ્ચ લાભ (કે જે બંધનોમાંથી મુક્તિ) લેવો હોય તેવા વ્યક્તિએ આ સ્તોત્રનુ રટણ કરવુ જોઇએ. સૃષ્ટિના સ્વામીની પૂજા અને સ્તુતિ કરનાર વ્યક્તિઓ, અજન્મ અને કાંતિમય તેજસ્વિતા ધરાવનારા દેવ, જે સૃષ્ટિના ઉદ્ગમ છે, જેઓ વ્યયને જાણતા નથી અને જે કમળની પાંખડી જેટલી મોટી અને સુંદર આંખો વડે શોભાયમાન છે."
ભીષ્મ'નુ અવતરણ કિસરી મોહન ગાંગુલીના વિષ્ણુ સહસ્રનામ (જાહેર મિલ્કત)માંથી ઉદ્ધૃત.
આ પણ જુઓ
[ફેરફાર કરો]નોંધ
[ફેરફાર કરો]- ↑ આ શ્લોકોના, સંસ્કૃતની આઈએએસટી (IAST) આવૃત્તિ માટે, જુઓ: Sankaranarayan 1996, pp. 2–5.
- ↑ સંસ્કૃત પાઠ અને અનુવાદ માટે, જુઓઃ તપસ્યાનંદ, પીપી (pp). 3-4.
- ↑ તપસ્યાનંદ, પૃ. iv.
- ↑ વિષ્ણુ સહસ્રનામસ્તોત્ર પર શંકરનાં ભાષ્યની એક નકલ સંગ્રહિત ૨૦૧૧-૦૭-૨૧ ના રોજ વેબેક મશિન, ડીપાર્ટમેન્ટ ઓફ કોમ્પ્યુટર સાયન્સ એન્ડ એન્જીનીઅરીંગ, ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટીટ્યૂટ ઓફ ટેક્નોલોજી કાનપુર. "શિવ", "શંભુ", "ઈસનાહ", અને "રુદ્ર" ક્રમશઃ શ્લોકો 17, 18, 21, અને 26માં મળશે.
- ↑ શ્લોક 13 માટે ભાષ્ય, "યત્ર પુલ્લિંગશબ્દપ્રયોગઃ, તત્ર વિષ્ણુર્વિશેષ્યઃ; યત્ર સ્ત્રીલિંગ શબ્દઃ, તત્ર દેવતા પ્રયોગઃ; યાત્રા નપુંસલિંગ પ્રયોગઃ, તત્ર બ્રહ્મેતિ વિશેષ્યતે (જ્યાં પુલ્લિંગ શબ્દનો પ્રયોગ થયો છે, ત્યાં સંજ્ઞા વિષ્ણુ છે, સ્ત્રીલિંગમાં સંજ્ઞા દેવતા છે, અને નાન્યેત્તર જાતિમાં સંજ્ઞા બ્રહ્મા ) છે.", વિષ્ણુ સહસ્રનામસ્તોત્ર પર શંકરનાં ભાષ્યની એક નકલ સંગ્રહિત ૨૦૧૧-૦૭-૨૧ ના રોજ વેબેક મશિન`
- ↑ શ્લોક 17 વિષ્ણુ સહસ્રનામસ્તોત્ર પર શંકરનાં ભાષ્યની એક નકલ સંગ્રહિત ૨૦૧૧-૦૭-૨૧ ના રોજ વેબેક મશિન, "શિવાદિ નામાભિઃ હરિઃ એવ સ્તુયતે" માટે ભાષ્ય
- ↑ http://www.ahobilavalli.org/વિષ્ણુ_sahasra_namam_vol1.pdf[હંમેશ માટે મૃત કડી]
- ↑ ૮.૦ ૮.૧ તપસ્યાનંદ, પૃ. 47.
- ↑ ભગ-પી 4.4.14 સંગ્રહિત ૨૦૦૭-૦૨-૨૧ ના રોજ વેબેક મશિન "શિવ મીન્સ મંગલ, ઓર ઑસ્પિશસ"
- ↑ ૧૦.૦ ૧૦.૧ "શ્રીવૈષ્ણવિઝમ". મૂળ માંથી 2008-02-20 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-12-24.
- ↑ પી. શંકર નારાયણનાં વિષ્ણુ સહસ્રનામના ભાષાંતરની પ્રસ્તાવના, ભવન્સ બૂક યુનિવર્સિટી
- ↑ તપસ્યાનંદ, સ્વામી. શ્રી વિષ્ણુ સહસ્રનામ, pg. 62 .
- ↑ તપસ્યાનંદ, સ્વામી. શ્રી વિષ્ણુ સહસ્રનામ, પૃષ્ઠો. 48, 49, 87, 96 અને 123.
- ↑ ૧૪.૦ ૧૪.૧ તપસ્યાનંદ, સ્વામી. શ્રી વિષ્ણુ સહસ્રનામ, પૃ. 48.
- ↑ [૧] સંગ્રહિત ૨૦૦૪-૧૨-૨૧ ના રોજ વેબેક મશિન, વાર્તા #53
- ↑ ભ-ગીતા 7.24 સંગ્રહિત ૨૦૧૧-૦૭-૦૭ ના રોજ વેબેક મશિન પ્રકરણ 7: પૂર્ણનું જ્ઞાન
- ↑ [૨] પત્રનું પ્રથમ વાક્ય
- ↑ "શ્રી રામકૃષ્ણનાં શબ્દો". મૂળ માંથી 2010-07-22 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-12-24.
- ↑ "આર્કાઇવ ક .પિ". મૂળ માંથી 2010-08-18 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-12-24.
- ↑ ૨૦.૦ ૨૦.૧ ૨૦.૨ બ્રીહત પરાશર હોરા શાસ્ત્ર અંક . 2, પૃ. 740, મહર્ષિ પરાશર, અનુવાદ સાથે, ભાષ્ય અને સંપાદન, રંજન પ્રકાશન, નવી દિલ્હી, ભારત
- ↑ http://www.stephen-knapp.com/thousand_names_of_the_supreme.htm
- ↑ ભજ ગોવિંદમ: kamakoti.org
- ↑ ૨૩.૦ ૨૩.૧ ૨૩.૨ "હિંદુ: એન્ટરનેઇન્મેન્ટ બેંગલોર / બૂક રીવ્યૂ: ઓન ધ બુદ્ધ ઇન શ્લોક". મૂળ માંથી 2007-01-21 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-12-24. સંગ્રહિત ૨૦૦૭-૦૧-૨૧ ના રોજ વેબેક મશિન
- ↑ "શ્રી સ્વામીનારાયણ ટેમ્પલ કાર્ડિફ - લેખો - શિક્ષાપત્રી". મૂળ માંથી 2007-03-21 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-12-24.
- ↑ 20 અગત્યના અધ્યાત્મિક નિર્દેશો
- ↑ ધ કૃષ્ણ જાગૃતિ આંલોદન
સંદર્ભો
[ફેરફાર કરો]- Sankaranarayan, P. (1996), Śrī Viṣṇu Sahasranāma Stotram, Mumbai: Bharatiya Vidya Bhavan. શ્રી શંકર ભગવતપદનાં ભાષ્યનું અંગ્રેજી ભાષાંતર
- 46 સંસ્કૃત અને અંગ્રેજી, શ્રી શંકર ભગવતપદનાં ભાષ્યના અંગ્રેજી ભાષાંતર સાથે.
પૂરક વાચન
[ફેરફાર કરો]- સંસ્કૃત અને હિન્દી : શ્રી વિષ્ણુ સહસ્રનામ, ગીતા પ્રેસ, ગોરખપુર, ઉત્તર પ્રદેશ 273005, ભારત
- સંસ્કૃત અને અંગ્રેજી : વિષ્ણુના હજાર નામો અને સત્યનારાયણ વ્રત, સ્વામી સત્યાનંદ સરસ્વતી દ્વારા અનુવાદિત, દેવી મંદિર, નાપા.
અન્ય ભાષાંતરો:
- સંસ્કૃત અને ગુજરાતી : શ્રી વિષ્ણુ સહસ્રનામ સ્તોત્રમ; શ્રી યોગેશ્વરજી દ્વારા અનુવાદિત, ભારત @ www.swargarohan.org
- સંસ્કૃત અને English : શ્રી વિષ્ણુ સહસ્રનામ સ્તોત્રમ; સ્વામી વિમલાનંદ દ્વરા અનુવાદિત, શ્રી રામકૃષ્ણ તપોવનમ, તિરુચીપલ્લી, ભારત, ૧૯૮૫
બાહ્ય કડીઓ
[ફેરફાર કરો]- સંપૂર્ણ પાઠ સંગ્રહિત ૨૦૧૧-૧૨-૧૩ ના રોજ વેબેક મશિન સંસ્કૃત દેવનાગરી મૂળાક્ષરમાં (श्रीविष्णुसहस्रनामस्तोत्रम्) (વિકિસોર્સ)
- સ્વર્ગારોહણ - શ્રી યોગેશ્વરજી કૃત વિષ્ણુ સહસ્ત્રનામનો સમશ્લોકી ગુજરાતી પદ્યાનુવાદ, ઓડિયો તથા વિડીયો
- કન્નડ (વિકિસોર્સ) :શ્રી વિષ્ણુ સહસ્રનામ સ્તોત્રમ કન્નડમાં http://kn.wikipedia.org/wiki/ವಿಷ್ಣು_ಸಹಸ್ರನಾಮ સંગ્રહિત ૨૦૧૯-૦૪-૦૮ ના રોજ વેબેક મશિન
- અહોબીલાવલ્લી સાઇટ પર 5-અંકોનું અંગ્રેજી ભાષ્ય સંગ્રહિત ૨૦૧૧-૦૩-૧૭ ના રોજ વેબેક મશિન
- વિષ્ણુ સહસ્રનામ
- વિષ્ણુ સહસ્રનામ નામો અને અર્થો. સંગ્રહિત ૨૦૦૮-૦૧-૧૦ ના રોજ વેબેક મશિન
- વિષ્ણુ સહસ્રનામ ઉદ્ધૃત મહાભારત કિસરી મોહન ગાંગુલી (1883 અને 1896 વચ્ચે પ્રકાશિત)
- વિષ્ણુ સહસ્રનામમ કન્નડમાં (ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ದೇವರ ಸ್ತೋತ್ರಗಳು) સંગ્રહિત ૨૦૧૦-૦૧-૧૯ ના રોજ વેબેક મશિન
- વેદજ્ઞાન પર વિષ્ણુ સહસ્રનામ અને અન્ય પુસ્તકો સંગ્રહિત ૨૦૧૧-૦૧-૦૬ ના રોજ વેબેક મશિન