Sa'adu Zungur

Sa'adu Zungur
Rayuwa
Haihuwa 1915
ƙasa Najeriya
Mutuwa 1958
Sana'a
Sana'a maiwaƙe
Sa'adu Zungur

Sa'adu Zungur (an haife shi a shekara ta 1915 - ya mutu a shekara ta 1958). Shi ne mutumin da ya fara kafa jam'iyyar siyasa a Arewacin Najeriya.[1]

Tarihin Rayuwa

[gyara sashe | gyara masomin]

Sa'adu Zungur haifaffen jihar Bauchi ne, a shekarar 1915. Ya fito daga wani gida mai zurfin tarihi a Bauchi, inda ya samu ilimin addini tun yana dan karami. Bayan haka, ya tafi don neman karin ilimi a makarantun boko, wanda ya zama ginshiki ga rayuwarsa ta siyasa da tunani. Daga bisani ya samu damar shiga makarantu daban-daban da suka hada da makarantar koyon malanta (Teacher Training College) a Katsina.[2][3][4][5]

Fafutukar Siyasa

[gyara sashe | gyara masomin]

Zungur ya kasance daya daga cikin fitattun mutane a Najeriya da suka yi gwagwarmaya wajen neman 'yancin kai daga mulkin mallaka na Turawa. A cikin shekarun 1940 zuwa 1950, ya shiga cikin tafiyar 'yan gwagwarmaya na jam'iyyar NCNC (National Council of Nigeria and the Cameroons), inda ya taimaka wajen kara wayar da kan al'umma kan muhimmancin yancin kai da kuma zaman lafiya.[6]

Tunani da Marubuciya

[gyara sashe | gyara masomin]

Sa'adu Zungur ya yi fice sosai wajen rubutun waƙoƙi da makaloli da suka shafi siyasa, zamantakewa, da tunanin al'umma. Waƙoƙinsa suna yawan mayar da hankali kan juriya da neman 'yanci daga Turawan mulkin mallaka. Haka kuma, ya rubuta kan batutuwan da suka shafi cigaban Arewa, tare da jaddada muhimmancin ilimi da kyautata tsarin rayuwa. A wasu waƙoƙinsa, yana sukar shugabannin al'umma da rashin yin adalci.

Gwagwarmaya

[gyara sashe | gyara masomin]

Baya ga siyasa, Zungur ya kasance mai kishin al'ummar Hausa da arewacin Najeriya gaba ɗaya. Ya yi amfani da wa'azinsa da rubutunsa wajen fadakarwa da wayar da kan jama'a kan muhimmancin cigaba da walwala ta rayuwa. Yayi amfani da falsafar tunani da rubuce-rubucensa wajen bayyana ra'ayinsa kan cigaban al'umma.[7] He also founded the Northern Provinces General Improvement Union (NPGIU) during the time. He was later stricken with a lung disorder (possibly tuberculosis) which led to take a break from teaching and to return to his home in Bauchi to rest.[3][8][9]

Sa'adu Zungur ya rasu a shekarar 1958, yana da shekaru 43 kacal a duniya. Mutuwarsa ta yi matukar girgiza al'ummar Najeriya, musamman ganin irin yadda ya yi fice a cikin kankanin lokaci wajen jagorancin al'umma ta fuskar siyasa da ilimi.

Zungur ya bar babban tarihi a cikin siyasar Najeriya, musamman wajen kafa harsashi ga yunkurin samun 'yancin kai da kuma fadakarwa ga cigaban ilimi da tunani a arewacin Najeriya. An san shi da zama mutum mai jajircewa da son ganin Najeriya ta fita daga kangin mulkin mallaka.

  1. Enwerem, Iheanyi M.; Institut français de recherche en Afrique (1995). A dangerous awakening : the politicization of religion in Nigeria. Ibadan : IFRA. p. 33. ISBN 978-978-2015-34-1.
  2. Mohammed I S. "Nigeria's Uncelebrated Hero, Poet, Progressive Politician, Intellectual and Nationalist: Ahmad Mahmud Sa'adu Zungur". ResearchGate (in Turanci). Retrieved 2021-01-28.
  3. 3.0 3.1 Uwechue, Ralph (1991). Makers Of Modern Africa: Profile in History (2nd ed.). United Kingdom: Africa Books Limited. pp. 796–797. ISBN 0903274183.
  4. "Sa'adu Zungur: A catalyst for change". The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News (in Turanci). 2020-02-09. Retrieved 2021-01-28.
  5. Kirk-Greene, A. (2001). "Sa'adu Zungur: An anthology of the social and political writings of a Nigerian nationalist, by A. M. Yakubu. Kaduna: Nigerian Defence Academy Press, 1999. xiv + 453pp. Naira 1600 paperback. ISBN 978-32929-0-0". African Affairs. 100 (399): 333–335. doi:10.1093/afraf/100.399.333. S2CID 144888022.
  6. "Bauchi gov't names state university after Sa'adu Zungur - Daily Trust". dailytrust.com. 10 February 2021. Retrieved 2023-08-18.
  7. Gwarzo, Tahir Haliru (2003). "Activities of Islamic Civic Associations in the Northwest of Nigeria: With Particular Reference to Kano State". Africa Spectrum. 38 (3): 289–318. ISSN 0002-0397. JSTOR 40174992.
  8. Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :3
  9. Feinstein, Alan (1973). African revolutionary; the life and times of Nigeria's Aminu Kano. [New York] Quadrangle. ISBN 978-0-8129-0321-8.