Ագա Խանի թանգարան

Ագա Խանի թանգարան
Տեսակ	պատկերասրահ
Երկիր	Կանադա
Տեղագրություն	Տորոնտո
Վայր	Տորոնտո
Հասցե	77 Wynford Drive, Toronto, OntarioM3C 1K1
Հիմնադրվել է	2014
Կայք	agakhanmuseum.org​(անգլ.)

Ագա Խանի թանգարան (ֆր.՝ Musée Aga Khan), իսլամական արվեստին, իրանական (պարսկական) արվեստին և մուսուլմանական մշակույթին նվիրված թանգարան Կանադայի Օնտարիո նահանգի Տորոնտո քաղաքի Նորտ Յորք թաղամասում^[1]։ Թանգարանի ստեղծումը Aga Khan Development Network-ի գործակալություն Aga Khan Trust for Culture-ի նախաձեռնությունն է։ Թանգարանի հավաքածուն ներառում է իսլամական արվեստի և ժառանգության հավաքածուներ, այդ թվում Ձերդ Մեծություն Ագա Խանի, Լոնդոնում Իսմայիլի հետազոտությունների ինստիտուտի և Արքայազն ու արքայադուստր Սադրուդդին Ագա Խանի մասնավոր հավաքածուները, որոնք ցուցադրում են մուսուլմանական քաղաքակրթությունների գեղարվեստական, մտավոր և գիտական ներդրումները։

Պատմություն

1996 թվականին Ագա Խանը Շել կորպորացիայից գնել է 77 Wynford Drive սեփականությունը։ 2002 թվականին գնել է հարակից սեփականությունը, որը նախկինում եղել է Bata կոշիկների գլխավոր գրասենյակը։ 2002 թվականի հոկտեմբերի 8-ին Ագա Խան զարգացման ցանցը (Aga Khan Development Network) հայտարարել է այդ վայրում Ագա Խանի թանգարանի, Իսմայիլի կենտրոնի և այգու ստեղծման մասին^[2]։ Թեև ժառանգության հարցերով խումբը ցանկանում էր պահպանել, սակայն 2007 թվականին նախագծի իրականացման համար Bata կոշիկի մոդեռնիստական շենքը քանդվեց։ Ծրագրի հիմնարկեքի արարողությունը տեղի է ունեցել 2010 թվականի մայիսի 28-ին Կանադայի վարչապետ Ստիվեն Հարբերի և Ագա Խանի կողմից^[3]։

Թանգարանը նախագծել է Պրիցկերի ճարտարապետական մրցանակի դափնեկիր Ֆումիհիկո Մակին։ 10000 քառակուսի մետր տարածք ունեցող կառույցը տեղակայված է այգիների մեջ և շրջապատված է մեծ զբոսայգով (Ագա Խան զբոսայգի), որը նախագծել է լանդշաֆտային ճարտարապետ Վլադիմիր Դյուրովիչը^[4]։ Ընդարձակ տարածքում է գտնվում նաև հնդկացի ճարտարապետ Չարլզ Կորեայի նախագծած Իսմայիլի կենտրոնը^[5]։ Մակին, Դյուրովիչն ու Կորեան համատեղ աշխատել են Տորոնտոյում գտնվող Moriyama և Teshima ճարտարապետական ֆիրմաների հետ^[6]։

Թանգարանը բացվել է 2014 թվականի սեպտեմբերի 18-ին^[7]։

Հավաքածու

Թանգարանի ներքին հարդարանքներ

Թանգարանը նվիրված է մուսուլմանական համայնքների անցյալի և ներկայի մտավոր, մշակութային, գեղարվեստական և կրոնական ավանդույթների հետ կապված արտեֆակտների ձեռքբերմանը, պահպանմանը, դրսևորմանն ու մեկնաբանմանը։ Արվեստի գործերը ներառում են կերամիկա, մետաղագործություն, նկարներ, որոնք ընդգրկում են իսլամական պատմության բոլոր շրջանները։ Հավաքածուի ձեռագրերը ներառում են 1052 թվականի Աբու Ալի իբն Սինայի «Կանոն բժշկության» ձեռնարկի ամենավաղ օրինակը^[4]։ Նախատեսվում է երաժշտական ծրագիր, որը կփորձի ընդլայնել Ասիայի և իսլամական աշխարհի ավանդական երաժշտության վերաբերյալ գիտելիքները, ինչպես նաև դրանց ժամանակակից մեկնաբանությունը։

Թանգարանը կդառնա Իսմայիլի համայնքի պատմական նյութերի պահեստ՝ ներառելով իր ինստիտուցիոնալ առաքելության յուրաքանչյուր ոլորտին առնչվող հետազոտական ծրագրեր։

1000 նմուշներից բաղկացած հավաքածուն^[8] ներառում է արաբական ձեռագրերի մի շարք հոյակապ օրինակներ, որոնք ներկայացնում են մուսուլմանական աշխարհում զարգացած ձեռագրերը, նյութերը, դեկորատիվ ոճերը։ Դրանց շարքում է ութերորդ դարի հյուսիսաֆրիկյան ֆոլիոն, որը ներկայացնում է մագաղաթի վրա ամենավաղ ոճով գրված Քուֆիական ձեռագիրը։ Հայտնի Կապույտ Ղուրանից մեկ էջը նրբաթիթեղ մագաղաթի վրա ոսկու քուֆիկ մագաղաթի օրինակ է։

Կապույտ Ղուրանը համարվում է երբևէ ստեղծված ամենաարտասովոր ձեռագիրը. գալիս է 9-10-րդ դարերից, Հյուսիսային Աֆրիկայից, և, հավանաբար, ստեղծվել է Ֆաթիմյան խալիֆայության համար^[4]։

Եվրոպական շրջագայություն

Մինչ հավաքածուի համար կառուցվում էր մշտական ցուցադրման վայր, ընտրված նմուշները շրջագայել են Եվրոպայում։ Ցուցահանդեսները տեղի են ունեցել հետևյալ հաստատություններում՝

• Palazzo della Pilotta, Պարմա^[9][10]
• Իսմայիլի կենտրոն, Լոնդոն^[11]
• Լուվր, Փարիզ^[4][12]
• Գալուստ Գյուլբենկյանի թանգարան, Լիսաբոն^[13]
• CaixaForum, Մադրիդ
• CaixaForum Բարսելոնա^[14]
• Martin-Gropius-Bau, Բեռլին^[15]
• Sakıp Sabancı Museum, Ստամբուլ^[16]
• Էրմիտաժ, Սանկտ Պետերբուրգ^[17]

Պատկերասրահ

• Թանգարանի ցուցասրահները և ցուցանմուշները
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Ծանոթագրություններ

1. «New Aga Khan Museum To Showcase Cultural Contributions of Muslim Civilisations». Artlyst. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 20-ին.
2. «Aga Khan to Establish Major Academic and Cultural Center and Museum in Canada» (Press release). Aga Khan Development Network. 2002 թ․ հոկտեմբերի 8. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 28-ին.
3. «Mawlana Hazar Imam is awarded Honorary Canadian Citizenship as he is joined by Prime Minister for Foundation Ceremony in Toronto». TheIsmaili.org. 2010 թ․ մայիսի 28. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 1-ին. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 30-ին.
4. Spirit & Life: Masterpieces of Islamic Art from the Aga Khan Museum Collection. Switzerland: The Aga Khan Trust for Culture. 2007. ISBN 978-2-940212-02-6.
5. «Correa, Maki Tapped to Design Aga Khan Center». Architectural Record, The McGraw-Hill Companies. 2008 թ․ հոկտեմբերի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
6. Rochon, Lisa. “Maki’s Aga Khan Museum Makes its Debut”. Architectural Record. October 2014, pp. 25-26.
7. Rochon, Lisa: "Maki's Aga Khan Museum Makes Its Debut" Արխիվացված 2015-10-19 Wayback Machine, in The Architectural Record, September 19, 2014
8. Mehnaz Thawer (2010 թ․ մայիսի 20). «Aga Khan Museum Collection reflects pluralism of the Muslim world and shared human heritage». TheIsmaili.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ մայիսի 24-ին. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 24-ին.
9. «Sacred Art and Music of the Muslim World in Parma, Italy» (Press release). Aga Khan Development Network. 2007 թ․ մարտի 30. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ ապրիլի 19-ին. Վերցված է 2007 թ․ ապրիլի 8-ին.
10. «Splendori a Corte». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ մայիսի 24-ին.
11. Renzetti, Elizabeth (2007 թ․ հուլիսի 11). «A stunning debut for Toronto-bound Treasures of Islam». The Globe and Mail. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ օգոստոսի 24-ին. Վերցված է 2007 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.
12. «Masterpieces of Islamic Art from the Aga Khan Museum». Louvre. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ դեկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2007 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.
13. «The Path of Princes: Masterpieces from the Aga Khan Museum Collection». Museu Calouste Gulbenkian. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մարտի 19-ին. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 12-ին.
14. «Catorce siglos de arte islámico». masdearte.com. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 31-ին.
15. «Treasures of the Aga Khan Museum, Masterpieces of Islamic Art Exhibition». Martin-Gropius-Bau. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ փետրվարի 18-ին. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 31-ին.
16. «Treasures of the Aga Khan Museum: Arts of the Book and Calligraphy». MSakıp Sabancı Museum. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 23-ին. Վերցված է 2011 թ․ մարտի 7-ին.
17. «Architecture in Islamic art: treasures of the collection of Aga Khan». The Hermitage. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 14-ին. Վերցված է 2011 թ․ մարտի 7-ին.

Արտաքին հղումներ

• Պաշտոնական կայք
• «Aga Khan Development Network». Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ նոյեմբերի 30-ին. Վերցված է 2006 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
• «TheIsmaili: Portuguese Jamat explores the Path of Princes». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ագա Խանի թանգարան» հոդվածին։