Անատոմիական ձևափոխություն, անատոմիական փոփոխություն կամ անոմալիա, դա մարմնի անատոմիական կառուցվածքի ներկայացումն է մորֆոլոգիական առանձնահատկություններով, որոնք տարբերվում են մարդկանց մեծամասնության մոտ: Անատոմիական ձևափոխումները դասակարգվում են երեք տեսակի՝ ներառյալ մորֆոմետրիկ (չափ կամ ձև), կայունություն (առկա կամ բացակայող) և տարածական (մոտակա/հեռավոր կամ աջ/ձախ).[1]
Որոշակի անատոմիական փոփոխություններ համարվում են նորմալ այն առումով, որ դրանք կարող են հայտնաբերվել տարբեր անհատների մոտ, հիմնականում առանց որևէ ախտանշանի և կոչվում են անատոմիական ձևափոխումներ, այլ ոչ թե անոմալիաներ[2]:
Անատոմիական անոմալիաները հիմնականում պայմանավորված են ժառանգականությամբ և կարող են զգալիորեն տարբերվել որոշակի տարածքում բնակեցված մարդկանց միջև: Անատոմիական փոփոխությունների արագությունը զգալիորեն տարբերվում է առանձին օրգանների միջև, հատկապես մկաններում[2]: Անատոմիական ձևափոխություննների մասին իմացությունը մեծ դեր է կատարում դրանց պաթոլոգիական ախտահարումներից տարբերելու համար:
1898 թվականին հրապարակված աշխատությունում ներկայացված է լայն շրջանակի և նշանակության անատոմիական ձևափոխությունների մասին[3], և մինչև ռենտգեն ախտորոշման կիրառումը, անատոմիական փոփոխությունները հիմնականում հայտնաբերվել են միայն դիակներին զննելիս:
Անատոմիական ձևափոխումներից են՝ պոլիդակտիլիա (բնածին արատ), որի ժամանակ առկա է սովորականից ավելի շատ մատներ։
Ֆրեդերիխ Կոսպը մանրամասն նկարագրել է մկանների ձևափոխումներ, օրինաներից են` մկանների բացակայություն, հիպերտրոֆիա, բաժանում երկու կամ ավելի մասերի կամ միաձուլում հարակից օրգաններին:[2]
Սովորաբար կան հինգ գոտկային ողեր, բայց երբեմն լինում են վեց, իսկ երբեմն՝ չորս[4]:
Ծնկան հոդի առաջային խաչաձև կապանի վնասվածքի դեպքում կարող է զարգանալ այտուց և սուր ցավ[5]:
Թոքերը համարվում են անատոմիական ձևափոխումների հիմնական թիրախ[6]:
Ավելորդ փոքր ոսկրերի առկայությունը կարող է սխալ ախտորոշման պատճառ դառնալ, մտածելով, որ այն տեխաշարժված կոտրվածք է: