Արտակարգ իրավիճակների ծառայություն
| Ենթակատեգորիա | կազմակերպություն, Հանրային ծառայություն  | |
|---|---|---|
| Բնագավառ | public security | |
| Սովորաբար օգտագործվող փոխադրամիջոց | emergency vehicle | |
| Կազմված է | Շտապ բժշկական օգնություն, Ոստիկանություն, fire department, emergency management, Քաղաքացիական պաշտպանություն | |
Արտակարգ իրավիճակների ծառայություն (անգլ.՝ emergency services), հանրային անվտանգությունը և առողջությունն ապահովող կազմակերպությունները։
Այս գործակալություններից որոշները գոյություն ունեն բացառապես հատուկ արտակարգ իրավիճակներ լուծելու համար, մինչդեռ մյուսները զբաղվում են ժամանակավոր արտակարգ իրավիճակներով՝ որպես իրենց սովորական պարտականությունների մաս: Այս գործակալություններից շատերը ներգրավվում են համայնքի իրազեկման և կանխարգելման ծրագրերում՝ օգնելու հանրությանը խուսափել, հայտնաբերել և արդյունավետորեն զեկուցել արտակարգ իրավիճակները: Արտակարգ իրավիճակների ծառայությունները հաճախ համարվում են առաջին արձագանքողներ և սովորաբար ունեն հատուկ շտապ օգնության մեքենաներ[1]:
Արտակարգ իրավիճակների ծառայություններն ունեն մեկ կամ մի քանի հատուկ շտապ օգնության հեռախոսահամարներ, որոնք վերապահված են ծայրահեղ շտապ օգնության կանչերի համար: Շատ երկրներում շտապ օգնության բոլոր ծառայությունների համար օգտագործվում է մեկ համար (օրինակ՝ 911 Ամերիկայի շատ մասերում, 999 Միացյալ Թագավորությունում, 112 մայրցամաքային Եվրոպայում, 000 Ավստրալիայում):
Որոշ երկրներում շտապ օգնության յուրաքանչյուր ծառայություն ունի իր շտապ օգնության համարը (օրինակ՝ 110 ոստիկանության համար, 118՝ առափնյա պահպանության համար, 119՝ հրշեջների և բժշկական օգնության համար՝ Ճապոնիայում, 110՝ ոստիկանության, 119՝ հրշեջների համար, 120՝ Չինաստանում)։ Արտակարգ իրավիճակների մասին հայտնելու համար շտապօգնության ծառայություններին արված զանգերը կոչվում են ծառայության կանչեր: Արտակարգ իրավիճակների ծառայությունների հասանելիությունը մեծապես կախված է գտնվելու վայրից և որոշ դեպքերում կարող է նաև հիմնվել նրանից, որ ստացողը վճարում է կամ ունի համապատասխան ապահովագրություն կամ այլ երաշխիք ծառայությունը ստանալու համար[2]:
Արտակարգ իրավիճակների ծառայությունների տեսակները
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաջնային շտապ օգնության ծառայություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Առաջնային շտապ օգնության ծառայությունները տրամադրում են տարրական շտապ օգնություն և խնամք: Նրանք կարող են ուղղակիորեն հրավիրվել հանրության կողմից։ Կան երեք առաջնային շտապ օգնության ծառայություններ և դրանք թվարկված են հետևյալ հաջորդականությամբ[3].
- Ոստիկանություն – Այս գործակալությունները ապահովում են հանցագործությունների կանխարգելումը, քրեական հետաքննությունը և հասարակական կարգի պահպանումը: Կան մի շարք նմանատիպ իրավապահ մարմիններ, ինչպիսիք են ժանդարմերիան, բայց ոստիկանությունը ամենատարածվածն է: Իրավապահ մարմինները կարող են տարբերվել իրավազորությամբ (նահանգային ոստիկանություն, շրջանային ոստիկանություն, ազգային ոստիկանություն և այլն), հատուկ դերով (ավտոճանապարհային պարեկություն, հատուկ ոստիկանություն և այլն), կարողություններով (օժանդակ ոստիկանություն, ոստիկանության մարտավարական ստորաբաժանում և այլն) և վերահսկողությամբ (մասնավոր ոստիկանություն, ռազմական ոստիկանությունը և այլն), բայց ընդհանուր առմամբ ունեն նմանատիպ նպատակներ:
- Հրդեհային ստորաբաժանումներ – Այս գործակալությունները ապահովում են հրդեհաշիջման և պահպանության, հրդեհների կանխարգելման, հատուկ գործողությունների և տեխնիկական փրկարարական արձագանքման ծառայություններ, շտապ բժշկական արձագանքման ծառայություններ և վտանգավոր նյութերի նվազեցում: Դրանք կարող են լինել պետական կազմակերպություններ կամ մասնավոր ծառայություններ:
- Շտապ բժշկական օգնություն – Այս գործակալությունները տրամադրում են շտապ բուժօգնություն, հիվանդների տեղափոխում և տեխնիկական փրկարարական ծառայություններ: Նրանք կարող են լինել պետական կազմակերպություններ, մասնավոր ծառայություններ կամ նույնիսկ բարեգործական կազմակերպություններ, և կարող են լինել իրենց անկախ ծառայությունը կամ մեկ այլ գործակալության մաս, ինչպիսին է հրշեջ վարչությունը կամ առողջապահության նախարարությունը:
Մասնագիտացված արտակարգ իրավիճակների ծառայություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը].jpg)
Արտակարգ իրավիճակների մասնագիտացված ծառայությունները շտապ օգնության ծառայություններն են, որոնք չեն համարվում արտակարգ իրավիճակների երեք հիմնական ծառայություններից մեկը: Դրանք կարող են տրամադրվել արտակարգ իրավիճակների առաջնային ծառայություններից մեկի (հաճախ որպես ստորաբաժանման կամ ստորաբաժանման) կամ առանձին պետական կամ մասնավոր մարմնի կողմից:
Մասնագիտացված շտապ օգնության ծառայությունները սովորաբար կարող են կապվել և պահանջվել հանրության կողմից, եթե դրանք չեն հանդիսանում առաջնային շտապ օգնության ծառայության ստորաբաժանում կամ միավոր: Նրանք կարող են նաև հաճախ պահանջվել առաջնային շտապ օգնության ծառայությունների կողմից՝ որոշ արտակարգ իրավիճակներ կարգավորելու կամ արտակարգ իրավիճակների ծառայությունների առկա անձնակազմը ավելացնելու համար:
Որոշ իրավասություններում մասնագիտացված շտապ օգնության ծառայություններին կարող են թույլատրվել օգտագործել վթարային լույսեր իրենց տրանսպորտային միջոցներում, հաճախ դեղին կամ սաթագույն լույսեր, եթե նրանք արդեն չեն հանդիսանում առաջնային վթարային ծառայության մաս, որի դեպքում նրանք սովորաբար օգտագործում են վթարային լուսավորության կոնֆիգուրացիան․
- Կենդանիների հսկողության ծառայություն – կենդանիների օգնություն՝ հասարակական անվտանգության ապահովում,
- Ռումբերի ջոկատ – ռումբերի ոչնչացում, վտանգավոր նյութերի ոչնչացում, զենքի և զինամթերքի ոչնչացում,
- Սահմանապահ զորքեր – սահմանային հսկողություն, անվտանգություն և պաշտպանություն,
- Քաղաքացիական պաշտպանություն – աղետներից պաշտպանություն, պատերազմի ժամանակ քաղաքացիական պաշտպանություն, փրկարարական օգնություն,
- Առափնյա պահպանություն – ծովային փրկարարական աշխատանքների կատարում,
- Պահպանության աշխատակից – վայրի բնության պաշտպանություն,
- Արտակարգ իրավիճակների կառավարում – միջադեպերի կառավարում, կոորդինացում խոշոր արտակարգ իրավիճակներում,
- Հրշեջ – հրդեհի մարում և կանխարգելում,
- Հումանիտար օգնություն – հիմնական օգնություն և խնամք կարիքավոր մարդկանց համար,
- Միջադեպերի արձագանքման թիմ – մասնագիտացված միջադեպերի արձագանքում,
- Փրկարարներ – բժշկական օգնություն և փրկություն լողավազաններում, լողափերում, ափամերձ գծերում, սուզվելու վայրերում,
- Բանակ – Ազգային պաշտպանություն, ներքին անվտանգություն, շտապ օգնություն (որոշակի իրավիճակներում և իրավասություններում),
- Ոստիկանության մարտավարական ստորաբաժանում – պատանդների փրկություն, ահաբեկչության դեմ պայքար, վտանգավոր իրավիճակի հանգուցալուծում, մարտական գործողություն,
- Քրեակատարողական հիմնարկի աշխատակազմ – Իրավապահ մարմիններ և առաջին արձագանքը ուղղիչ հիմնարկներում,
- Կոմունալ ծառայություններ – Կոմունալ ծառայությունների և ենթակառուցվածքների պահպանում,
- Հասարակական աշխատանքներ – Ենթակառուցվածքների գնահատում, մաքրում և վերանորոգում,
- Ճանապարհային օգնություն – օգնության կարիք ունեցող վարորդների աջակցություն, այդ թվում տրանսպորտային միջոցների սպասարկում և վերանորոգում։
Համագործակցություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Արտակարգ իրավիճակների ծառայության արդյունավետ կառավարումը պահանջում է բազմաթիվ տարբեր ծառայությունների գործակալությունների սերտորեն համագործակցում: Ծառայությունների մեծ մասը ունեն կամ պետք է ունենան ընթացակարգեր և կապեր՝ դա ապահովելու համար, դրանց բացակայությունը կարող է լուրջ վնաս հասցնել լավ աշխատանքին: Արդյունավետ հաղորդակցությանը նպաստելու համար տարբեր ծառայություններ կարող են կիսել ընդհանուր գործելակերպը[4][5]։
Արձագանքման ժամանակ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Արտակարգ իրավիճակների ծառայությունների արդյունավետության չափման ընդհանուր ցուցանիշն արձագանքման ժամանակն է, որը պահանջվում է արտակարգ իրավիճակների արձագանքման աշխատակիցներին դեպքի վայր հասնելու համար: Արտակարգ իրավիճակների բնույթի պատճառով արագ արձագանքման ժամանակները հաճախ արտակարգ իրավիճակների ծառայության համակարգի կարևոր բաղադրիչն են[6]:
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «Rescue services definition and meaning - Collins English Dictionary». www.collinsdictionary.com. Արխիվացված օրիգինալից 7 February 2018-ին. Վերցված է 19 March 2018-ին.
- ↑ «Emergency service». YourStudent Gemini Wiki (անգլերեն). Վերցված է 2025-01-05-ին.
- ↑ «Type of Emergency Services: what they do | Garmont Tactical». Garmont Tactical USA (անգլերեն). Վերցված է 2025-01-05-ին.
- ↑ «Federal Emergency Management System: Incident Command System». Արխիվացված է օրիգինալից 2011-09-23-ին.
- ↑ «Federal Emergency Management System: About NIMS». Արխիվացված է օրիգինալից 2011-09-25-ին.
- ↑ Davis, Robert (20 May 2005). «The price of just a few seconds lost: People die». USA Today. Արխիվացված օրիգինալից 7 March 2018-ին. Վերցված է 5 February 2013-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արտակարգ իրավիճակների ծառայություն» հոդվածին։ |
