Դեպրեսիվ ռեալիզմ

Դեպրեսիվ ռեալիզմ, Լորեն Սփլավի և Լին Իվոն Աբրամսոնի կողմից մշակված վարկած^[1], համաձայն որի դեպրեսիայում գտնվող մարդիկ ավելի իրատեսական եզրակացություններ են անում, քան այն մարդիկ, ովքեր դեպրեսիայով չեն տառապում։ Չնայած ենթադրվում է, որ դեպրեսիայով տառապող մարդիկ ունեն բացասական կոգնիտիվ կողմնակալություն, որը հանգեցնում է կրկնվող բացասական ավտոմատ մտքերի, ոչ հարմարվողական վարքի և դիսֆունկցիոնալ աշխարհահայացքային համոզմունքների^[2][3][4], դեպրեսիվ ռեալիզմը պնդում է ոչ միայն, որ այս բացասականությունը կարող է արտացոլել աշխարհի ավելի ճշգրիտ գնահատականը^[1], այլ նաև, որ դեպրեսիա չունեցող մարդկանց գնահատականները կանխակալորեն դրական են^[5]։

«Կողմ» ապացույցներ

Երբ մասնակիցներին խնդրել են սեղմել կոճակը և գնահատել այն վերահսկողության աստիճանը, որը նրանք կարծում են, որ ունեն լույսերը միացնելու վրա, դեպրեսիա ունեցող մարդիկ վերահսկողության ավելի ճշգրիտ գնահատականներ են տվել, քան դեպրեսիա չունեցող մարդիկ^[6]։ Այն մասնակիցների շրջանում, որոնց խնդրել են կատարել առաջադրանքը և գնահատել իրենց արդյունքները՝ առանց որևէ հետադարձ կապի, դեպրեսիա ունեցող մարդիկ ավելի ճշգրիտ ինքնագնահատական են տվել, քան դեպրեսիա չունեցող մարդիկ^{[7][8][9][10]}։ Այն մասնակիցների համար, որոնց խնդրել են կատարել մի շարք առաջադրանքներ, որոնց տրվել է հետադարձ կապ յուրաքանչյուր առաջադրանքից հետո, և ովքեր բոլոր առաջադրանքներն ավարտելուց հետո ինքնուրույն գնահատել են իրենց ընդհանուր առաջադիմությունը, դեպրեսիա ունեցող մարդիկ կրկին ավելի մեծ հավանականությամբ են ճշգրիտ ինքնագնահատական տվել, քան դեպրեսիա չունեցող մարդիկ^{[11][12][13][14][15][16]}։ Երբ նրանց խնդրել են գնահատել իրենց աշխատանքը ինչպես առաջադրանքը կատարելուց անմիջապես հետո, այնպես էլ որոշ ժամանակ անց, դեպրեսիա ունեցող մարդիկ ճշգրիտ գնահատականներ են տվել ինչպես անմիջապես առաջ, այնպես էլ ժամանակի ընթացքում^[17]։

Ուղեղի ֆունկցիոնալ մագնիսառեզոնանսային շերտագրության ուսումնասիրության ընթացքում պարզվել է, որ դեպրեսիայով հիվանդներն ավելի ճշգրիտ են իրենց պատճառահետևանքային կապերում դրական և բացասական սոցիալական իրադարձությունների վերաբերյալ, քան դեպրեսիա չունեցող մասնակիցները^[18]։

«Դեմ» ապացույցներ

Երբ մասնակիցներին խնդրել են գնահատել ինչպես իրենց աշխատանքը, այնպես էլ ուրիշների աշխատանքը, դեպրեսիա չունեցող մարդիկ ցուցաբերել են դրական կողմնակալություն իրենց գնահատելիս, սակայն ուրիշներին գնահատելիս այդ կողմնակալությունը բացակայել է։ Դեպրեսիվ մարդիկ, ընդհակառակը, կողմնակալություն չեն ցուցաբերել իրենց գնահատելիս, բայց դրական կողմնակալություն են ցուցաբերել ուրիշներին գնահատելիս^[19][20][21]։

Մասնակիցների մտքերը հանրային միջավայրում գնահատելիս, համեմատած մասնավորի հետ, դեպրեսիա չունեցող մարդկանց մտքերը հասարակության մեջ ավելի լավատեսական են, քան առանձնացած, մինչդեռ դեպրեսիվ մարդիկ հասարակության մեջ ավելի քիչ լավատես էին^{[22][23][24][25]}։

Երբ նրանց խնդրել են գնահատել իրենց առաջադիմությունը առաջադրանքները կատարելուց անմիջապես հետո, ապա նաև որոշ ժամանակ անց, դեպրեսիա ունեցող մարդիկ ավելի ճշգրիտ են եղել, երբ գնահատռլ են իրենց առաջադրանքը կատարելուց անմիջապես հետո, սակայն որոշ ժամանակ անց ավելի բացասական գնահատական են տվել։ Մինչդեռ դեպրեսիա չունեցող մարդիկ դրական են եղել ինչպես կատարումից անմիջապես հետո, այդպես էլ որոշ ժամանակ անց^[11][15]։

Хотя депрессивные люди выносят точные суждения об отсутствии контроля в ситуациях, когда они на самом деле не имеют контроля, эта оценка также распространяется на ситуации, где у них действительно есть контроль, предполагая, что депрессивная точка зрения в целом не более точна.

Չնայած դեպրեսիվ մարդիկ վերահսկողության բացակայության վերաբերյալ ճշգրիտ դատողություններ են անում այն իրավիճակներում, երբ նրանք իրականում վերահսկողություն չեն չունենում, այս գնահատումը տարածվում է նաև այն իրավիճակներում, երբ նրանք վերահսկողություն են ունենում, ինչը ենթադրում է, որ դեպրեսիվ տեսակետն ընդհանուր առմամբ ավելի ճշգրիտ չէ^[26]։

Մի հետազոտություն ցույց է տվել, որ իրական պայմաններում դեպրեսիայով տառապող մարդիկ ավելի քիչ ճշգրիտ և ավելի ինքնավստահ են իրենց կանխատեսումներում, քան իրենց ոչ դեպրեսիվ հասակակիցները^[27][28]։

Ապացույցների քննադատություն

Ոմանք պնդում են, որ ապացույցներն համոզիչ չեն, քանի որ իրականության ստանդարտ գոյություն չունի, ախտորոշումները կասկածելի են, և արդյունքները կարող են կիրառելի չլինել իրական աշխարհի համար^[29]։ Քանի որ շատ հետազոտություններ հիմնված են դեպրեսիայի ախտանիշների ինքնազեկուցումների վրա, և հայտնի է, որ ինքնազեկուցումները կողմնակալ են^[6][30][31], այս հետազոտություններում դեպրեսիայի ախտորոշումը կարող է սխալ լինել, ինչը պահանջում է օգտագործել այլ օբյեկտիվ չափումներ։ Այն պատճառով, որ այս հետազոտությունների մեծ մասում օգտագործվել են մոդելներ, որոնք պարտադիր չէ, որ իրական աշխարհի երևույթներին մոտ լինեն, դեպրեսիվ ռեալիզմի վարկածի արտաքին վավերականությունն անհասկանալի է^[29]։

Տես նաև

• Դեպրեսիա
• Դանինգ-Կրյուգերի էֆեկտ
• Դիստիմիա
• Մեծ դեպրեսիվ խանգարում
• Արդար աշխարհի ֆենոմեն

Ծանոթագրություններ

1. Alloy, L.B.; Abramson, L.Y. (1988). Depressive realism: four theoretical perspectives.
2. Beck, A.T. (1967). Depression: Clinical, experimental, and theoretical aspects. Vol. 32. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
3. Beck, Aaron T., ed. (1979). Cognitive Therapy of Depression (անգլերեն). New York: Guilford Press. ISBN 9780898629194.
4. Beck, A.T.; Brown, G.; Steer, R.A.; Eidelson, J.I.; Riskind, J.H. (1987). «Differentiating anxiety and depression: a test of the cognitive content-specificity hypothesis». Journal of Abnormal Psychology. 96 (3): 179–183. doi:10.1037/0021-843x.96.3.179. PMID 3680754.
5. Alloy, L.B.; Abramson, L.Y. (1988). Depressive realism: four theoretical perspectives.
6. Alloy, L.B.; Abramson, L.Y. (1979). «Judgment of contingency in depressed and nondepressed students: Sadder but wiser?». Journal of Experimental Psychology: General. 108 (4): 441–485. doi:10.1037/0096-3445.108.4.441. PMID 528910. S2CID 18002755.
7. Alloy, L.B.; Abramson, L.Y.; Kossman, D.A. (1985), «The judgment of predictability in depressed and nondepressed college students», in Brush, F.R.; Overmeir, J.B. (eds.), Affect, conditioning, and cognition: Essays on the determinants of behavior, Hillsdale, NJ: Erlbaum, էջեր 229–246
8. Alloy, L.B.; Abramson, L.Y.; Viscusi, D. (1981). «Induced mood and the illusion of control». Journal of Personality and Social Psychology. 41 (6): 1129–1140. doi:10.1037/0022-3514.41.6.1129. S2CID 54890341.
9. Musson, R.F.; Alloy, L.B. (1989). «Depression, self-consciousness, and judgments of control: A test of the self-focused attention hypothesis». Unpublished.
10. Vasquez, C.V. (1987). «Judgment of contingency: Cognitive biases in depressed and nondepressed subjects». Journal of Personality and Social Psychology. 52 (2): 419–431. doi:10.1037/0022-3514.52.2.419. PMID 3559899.
11. DeMonbreun, B.G.; Craighead, W.E. (1977). «Distortion of perception and recall of positive and neutral feedback in depression». Cognitive Therapy and Research. 1 (4): 311–329. doi:10.1007/bf01663996. S2CID 12735350.
12. Dennard, D.O.; Hokanson, J.E. (1986). «Performance on two cognitive tasks by dysphoric and nondysphoric students». Cognitive Therapy and Research. 10 (3): 377–386. doi:10.1007/bf01173473. S2CID 40508547.
13. Gotlib, I.H. (1983). «Perception and recall of interpersonal feedback: Negative bias in depression». Cognitive Therapy and Research. 7 (5): 399–412. doi:10.1007/bf01187168. S2CID 24017766.
14. Lobitz, W.C.; Post, R.D. (1979). «Parameters of self-reinforcement and depression». Journal of Abnormal Psychology. 88 (1): 33–41. doi:10.1037/0021-843x.88.1.33. PMID 422802.
15. Nelson, R.E.; Craighead, W.E. (1977). «Selective recall of positive and negative feedback, self-control behaviors and depression». Journal of Abnormal Psychology. 86 (4): 379–388. doi:10.1037/0021-843x.86.4.379. PMID 903490.
16. Rozensky, R.H.; Rehm, L.P.; Pry, G.; Roth, D. (1977). «Depression and self-reinforcement behavior in hospitalized patients». Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry. 8: 35–38. doi:10.1016/0005-7916(77)90102-1.
17. Wenzlaff, R.M.; Berman, J. S. (August 1985), Judgmental accuracy in depression, The Meeting of the American Psychological Association, Los Angeles
18. Seidel, Eva-Maria; Satterthwaite, Theodore D.; Eickhoff, Simon B.; Schneider, Frank; Gur, Ruben C.; Wolf, Daniel H.; Habel, Ute; Derntl, Birgit (2012). «Neural correlates of depressive realism — An fMRI study on causal attribution in depression». Journal of Affective Disorders. 138 (3): 268–276. doi:10.1016/j.jad.2012.01.041. PMC 3565123. PMID 22377511.
19. Gotlib, I.H.; Meltzer, S.J. (1987). «Depression and the perception of social skill in dyadic interaction». Cognitive Therapy and Research. 11: 41–54. doi:10.1007/bf01183131. S2CID 25349029.
20. Javna, C.D. (1981), «Depressed and nondepressed college students' interpretations of and memory for feedback about self and others», Unpublished Doctoral Dissertation, The Ohio State University, Columbus, OH
21. Pyszczynski, T.; Holt, K.; Greenberg, J. (1987). «Depression, self-focused attention, and expectancies for positive and negative future life events for self and others». Journal of Personality and Social Psychology. 52 (5): 994–1001. doi:10.1037/0022-3514.52.5.994. PMID 3585706.
22. Benassi, V.A. & Mahler, H.I.M. (1985). «Contingency judgments by depressed college students: Sadder but not always wiser». Journal of Personality and Social Psychology. 49 (5): 1323–1329. doi:10.1037/0022-3514.49.5.1323. PMID 4078679.
23. Sacco, W.P.; Hokanson, J.E. (1978). «Expectations of success and anagram performance of depressives in a public and private setting». Journal of Abnormal Psychology. 87 (1): 122–130. doi:10.1037/0021-843x.87.1.122. PMID 649845.
24. Sacco, W. P. & Hokanson, J. E. (1982). «Depression and self-reinforcement in a public and private setting». Journal of Personality and Social Psychology. 42 (2): 377–385. doi:10.1037/0022-3514.42.2.377. PMID 7057358.
25. Strack, S.; Coyne, J.C. (1983). «Social confirmation of dysphoria: Shared and private reactions». Journal of Personality and Social Psychology. 44 (4): 798–806. doi:10.1037/0022-3514.44.4.798. PMID 6842366.
26. Dykman, B.M.; Abramson, L.Y.; Alloy, L.B.; Hartlage, S. (1989). «Processing of ambiguous and unambiguous feedback by depressed and nondepressed college students: Schematic biases and their implications for depressive realism». Journal of Personality and Social Psychology. 56 (3): 431–445. doi:10.1037/0022-3514.56.3.431. PMID 2926638.
27. Dunning D, Story AL (1991). «Depression, realism, and the overconfidence effect: are the sadder wiser when predicting future actions and events?» (PDF). Journal of Personality and Social Psychology. 61 (4): 521–532. doi:10.1037/0022-3514.61.4.521. PMID 1960645. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ նոյեմբերի 19-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 2-ին.
28. Michael Thomas Moore; David Fresco (2007). «Depressive realism and attributional style: implications for individuals at risk for depression» (PDF). Behavior Therapy. 38 (2): 144–154. doi:10.1016/j.beth.2006.06.003. PMID 17499081. S2CID 15551427.
29. Michael Thomas Moore; David Fresco (2012). «Depressive Realism: A Meta-Analytic Review». Clinical Psychology Review. 32 (1): 496–509. doi:10.1016/j.cpr.2012.05.004. PMID 22717337.
30. Msetfi RM, Murphy RA, Simpson J, Kornbrot DE (2005). «Depressive realism and outcome density bias in contingency judgments: the effect of the context and intertrial interval» (PDF). Journal of Experimental Psychology. General. 134 (1): 10–22. doi:10.1037/0096-3445.134.1.10. hdl:10344/2360. PMID 15702960. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ հունիսի 29-ին.
31. Langer, E.J. (1975). «The illusion of control». Journal of Personality and Social Psychology. 32 (2): 311–328. doi:10.1037/0022-3514.32.2.311. S2CID 30043741.

Գրականություն

• Adelson, Rachel (April 2005). «Probing the puzzling workings of 'depressive realism'». APA Monitor. 36 (4): 30.
• Cummins, R.A.; Nistico, H. (2002). «Maintaining life satisfaction: The role of positive cognitive bias». Journal of Happiness Studies. 3: 37–69. doi:10.1023/A:1015678915305. S2CID 58940818.
• Taylor, Shelley E.; Armor, David A. (December 1996). «Positive Illusions and Coping with Adversity». Journal of Personality. 64 (4): 873–898. doi:10.1111/j.1467-6494.1996.tb00947.x. PMID 8956516.
• Hayden, Ben (2011). «Depressive Realism May Not Be Real». Psychology Today.