Դիատրիզոատ
| Դիատրիզոատ | |
|---|---|
 | |
| Քիմիական բանաձև | C₁₁H₉I₃N₂O₄ |
| Մոլային զանգված | 1,0E−24 կիլոգրամ[1] գ/մոլ |
| Դասակարգում | |
| CAS համար | 117-96-4 |
| PubChem | 2140 |
| EINECS համար | 204-223-6 |
| SMILES | CC(=O)NC1=C(C(=C(C(=C1I)C(=O)O)I)NC(=O)C)I |
| ЕС | 204-223-6 |
| ChEBI | 2055 |
| Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա) | |
Դիատրիզոատ, հայտնի նաև որպես ամիդոտրիզոատ, կոնտրաստային նյութ, որը կիրառվում է ճառագայթային հետազոտությունների ընթացում[2]։ Այն ներառում է երակների, միզային համակարգի, փայծաղի և հոդերի վիզուալիզացիյան այնպես ինչպես համակարգչային շերտագրության ժամանակ[2]։ Այն տրվում է բերանով(per os), ներանկվում երակով(intravenous), միզապարկով, նազոգաստրալ զոնդով կան ուղիղ աղիքով(per rectum)[3][4]։
Կողմնակի ազդեցություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Համեմատաբար տարածված կողմնակի ազդեցություններն են՝ փսխումը, փորլուծությունը և մաշկի կարմրությունը[5]։ Այլ կողմնակի ազդեցություններն ներառում են քորը, երիկամային խնդիրները, հիպոտոնիան և ալերգիկ ռեակցիաները[2]։ Այն խորհուրդ չի տրվում մարդկանց, ովքեր ունեն ալերգիա յոդի նկատմամբ[2]։ Դիատրիզոատը յոդացված իոնային ռադիոկոնտրաստային նյութ է` բարձր օսմոլալությամբ[3]։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Դիատրիզոատը Միացյալ նահանգներում հաստատվել է բժշկական կիրառման համար 1954 թվականին[5]։ Այն գտնվում է Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության առաջին անհրաժեշտության դեղերի ցանկում `առողջության համակարգում անհրաժեշտ ամենաապահով և ամենաարդյունավետ դեղամիջոցների՝ որոնք անհրաժեշտ են առողջապահական համակարգում[6]։2016 թվականի դրությամբ, զարգացող աշխարհում մեծածախ արժեքը կազմում է 5,49 ԱՄՆ դոլար` 20 մլ սրվակի համար[7]։ Միացյալ Նահանգներում դոզան արժե ավելի քիչ, քան 25 ԱՄՆ դոլար[3]։
Բժշկական կիրառություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Դիատրիզոական թթուն կարող է օգտագործվել որպես այլընտրանքային միջոց բարիումի սուլֆատի փոխարեն ստամոքս-աղիքային տրակտի բժշկական վիզուալիզացիայի նպասակով, ինչպիսիք են ստամոքս-աղիքային տրակտի վերին հատվածը և փոքր աղիքը։ Դիատրիզոատը ցուցված է այն հիվանդներին, ովքեր ալերգիկ են բարիումի նկատմամբ, կամ այն դեպքերում, երբ հնարավոր է բարիումի արտահոսք դեպի որովայնի խոռոչ։
Կիրառվում է նաև ասկարիդոզի բուժման նպատակով[8][9]։ Դիատրիզոասը իրականում ոչ թե սպանում է ասկարիդին, այլ դրա փոխարեն այն թեթևացնում է աղիքային խցանումը, որը հարուցվել է ասկարիդներով[10]։
Կառավարում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Դիատրիզոիդային թթուն կառավարվում է առավելագույնս նպատակահարմար և խելամիտ ճանապարհով, հետաքրքրություն ներկայացնող կառուցվածքը վիզուալիզացնելու համար (օրինակ ՝ ներերակային՝ արյան անոթների համար՝ որոնցով այն տարածվում է, երիկամ-միզածորան-միզապարկ՝ որոնցով այն արտազատվում է, օրալ կամ ռետալ ճանապարհով աղեստամոքսային տրակտի համար)։
- Այն տրվում է ներերակային ՝ համակարգչային տոմոգրաֆիայի արտահայտվածությունը ուժեղացնելու նպատակով, երիկամների և հարակից կառույցների ․ ինչպես նաև արյան անոթների պատկերման համար։
- այն տրվում է բերանային կամ հոգնայի ճանապարհով աղեստամոքսային ուղին պատկերելու նպատակով․
- այն տրվում է Ֆոլեյի կաթետրով միզային ուղին պատկերելու նպատակով
Հակացուցումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Անամնեզում յոդի նկատմամբ զգայունությունը հակացուցում չի հանդիսանում դիատիզոատի օգտագործման համար, սակայն դա ենթադրում է զգուշություն պրեպարատն օգտագործելիս։
Գաստրոգրաֆինը հակացուցված է օգտագործել որոշ դեղամիջոցների հետ որոնք կարող են առաջացնել լակտոացիդոզ (օր․՝ մետֆորմին)։ Միաժամանակյա օգտագործումը կարող է հանգեցնել երիկամային անբավարարության և լակտոացիդոզի առաջացման, և անհրաժեշտ է, որ բժիշկները ստիպեն մի քանի օրվա ընթացքում տարբեր տեղակայել գործակալները, որպեսզի փոխազդեցություն չլինի[11]։
Գաստրոգրաֆինը հիպերտոնիկ լուծույթ է, հետևաբար պետք է խուսափել ստամոքս-աղիքային ուղու վեին հատվածների վիզուալիզացիայից այն հիվանդների մոտ, ովքեր ունեն ասպիրացիայի բարձր ռիսկ, քանի որ դա կարող է հանգեցնել թոքի այտուցի առաջացման, պատահաբար տրախեոբրոնխեալ ծառ ներթափանցելու դեպքում։
Ուրոգրաֆինը չպետք է օգտագործվի մելեոգրաֆիայի, վենտրիկուլոգրաֆիայի կամ ցիստեռնոգրաֆիայի նպատակով, քանի որ կարող է հանգեցնել նեյրոտոքսիկ ախտանիշների առաջացման[12]։
Քիմիական հատկություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Դիատրիզոատը համարվում է բարձր օսմոլյարությամբ կոնտրաստ նյութ։ Նրա օսմոլյարությունը մոտավորապես կազմում է 1500 մՕսմ / կգ –ից (50% լուծույթ)[13] մինչև 2000 մՕսմ/կգ (76% լուծույթ)[14]։
Ապրանքանիշներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ապրանքանիշներն են Հիպաքվին, Գաստրոգրաֆին, Իոթալամատ և Ուրոգրաֆին։ Ուրոգրաֆինը նատրիումական և մեգլումային աղերի համադրությունն է։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 Diatrizoic acid
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 WHO Model Formulary 2008 (PDF). World Health Organization. 2009. էջ 316. ISBN 9789241547659. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Hamilton, Richart (2015). Tarascon Pocket Pharmacopoeia 2015 Deluxe Lab-Coat Edition. Jones & Bartlett Learning. էջ 171. ISBN 9781284057560.
- ↑ Thomsen, Henrik; Muller, Robert N.; Mattrey, Robert F. (2012). Trends in Contrast Media (անգլերեն). Springer Science & Business Media. էջ 13. ISBN 9783642598142. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 1-ին.
- ↑ 5,0 5,1 «Diatrizoate Side Effects in Detail - Drugs.com». www.drugs.com. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 1-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 31-ին.
- ↑ World Health Organization (2019). World Health Organization model list of essential medicines: 21st list 2019. Geneva: World Health Organization. hdl:10665/325771. WHO/MVP/EMP/IAU/2019.06. License: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.
- ↑ «Amidotrizoate». International Drug Price Indicator Guide. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-03-29-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
- ↑ Sood. Surgical Diseases in Tropical Countries. Jaypee Brothers Publishers. էջեր 72–. ISBN 978-81-7179-444-7. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 11-ին.(չաշխատող հղում)
- ↑ Moshe Schein; Paul Rogers; Ahmad Assalia (2010). Schein's Common Sense Emergency Abdominal Surgery. Springer. էջեր 391–. ISBN 978-3-540-74820-5. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 29-ին. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 11-ին.
- ↑ «Archived copy». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 18-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 28-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link) - ↑ Bayer New Zealand Limited (2007 թ․ սեպտեմբեր). «UROGRAFIN Urografin Corporate Core Text» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 2-ին.
- ↑ (անգլերեն) http://www.thomsonhc.com/hcs/librarian/ND_T/HCS/ND_PR/Main/CS/B469E9/DUPLICATIONSHIELDSYNC/8D376E/ND_PG/PRIH/ND_B/HCS/SBK/2/ND_P/Main/PFActionId/hcs.common.RetrieveDocumentCommon/DocId/2697/ContentSetId/31#contraindicationsSection.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն); Missing or empty|title=(օգնություն)(չաշխատող հղում) - ↑ Amersham Health (2006 թ․ ապրիլ). «Hypaque sodium (Diatrizoate Sodium) injection, solution. Product label». DailyMed. U.S. National Library of Medicine. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 23-ին. Վերցված է 2007 թ․ մարտի 29-ին.
- ↑ Amersham Health (2006 թ․ ապրիլ). «Hypaque (Diatrizoate Meglumine and Diatrizoate Sodium) injection, solution. Product label». DailyMed. U.S. National Library of Medicine. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 23-ին. Վերցված է 2007 թ․ մարտի 29-ին.