Էթիոնամիդ

Էթիոնամիդ
Изображение химической структуры
Քիմիական բանաձևC₈H₁₀N₂S
Մոլային զանգված2,8E−25 կիլոգրամ[1] գ/մոլ
Քիմիական հատկություններ
Դասակարգում
CAS համար536-33-4
PubChem2761171
EINECS համար208-628-9
SMILESCCC1=NC=CC(=C1)C(=S)N
ЕС208-628-9
ChEBI2041901
Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Էթիոնամիդ․ հակաբիոտիկ, որն օգտագործվում է տուբերկուլյոզի բուժման համար[2]։ Այն օգտագործվում է հակատուբերկուլյոզային այլ դեղամիջոցների հետ, որոնք բուժում են դեղերի նկատմամբ դիմացկունություն ձեռք բերած տուբերկուլյոզը[2]։ Այն այլս խորհուրդ չի տրվում բորի բուժման համար[2][3]։ Այն ընդունում են պերօրալ (ներքին ընդունում)[2]։

Էոիոնամիդը ունի ունի կողմնակի ազդեցության լայն ցուցանիշ[4]։ Այն կարող է առաջացնել սրտխառնոց, փորլուծություն, ցավեր որովայնի և կոնքի մսում, ախորժակի կորուստ։ Ավելի լուրջ կողմնակի ազդեցություն կարող է դրսևորվել հեպատիտի և դեպրեսիայի ձևով[2]։ Դրանք չպետք է օգտագործվեն այն մարդկանց կողմից, ովքեր ունեն երիկամների խնդիր։ Հղիության ժամանակ օգտագործման անվտանգությունը պարզ չէ[2]։ Էթիոնամիդը պատկանում է դեղերի թիոամիդների ընտանիքին։ Վստահեցնում են․ որ այն աշխատում է մուկոլնաթթվի հետ խառնելով[5]։

Էթիոնամիդը բացահայտվել է 1956 թվականին և 1956 թվականին Միացյալ նահանգներում բժշկության կողմից հաստատվել է օգտագործման համար[2][5]։ Այն ներառված է Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության հիմնական դեղերի ցուցակում որպես արդյունավետ և ապահով դեղամիջոց՝ առողջապահական համակարգում[6]։ Դեղորայքի արժեքը զարգացող երկրներում տատանվում է 5.94- 24.12$ ԱՄՆ դոլար[7]։

Բժշկական կիրառում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էթիոնամիդը օգտագործվում է հակաբիոտիկների հետ համակցված՝ ակտիվ տուբերկուլյոզի դեմ պայքարելու համար[8]։

Էթիոնամիդը ընդունում սննդի հետ կամ առանց դրա, բայց հաճախ սննդի հետ ընդունումը մեծացնում է դրա տանելիությունը[9][10]։ Այն հաղթահարում է արյուն-ուղեղային պատնեշը, որպեսզի հասնի ուղեղ-ողնուղեղային հեղուկ, որից էլ դեպի արյան պլազմա[9]։

Էթիոնամիդի հակամանրէային տիրույթը ազդեցության ներառում է M. tuberculosis, M. bovis and M. segmatis[11][12]։ Այն հազվադեպ օգտագործվում է M. leprae վարակների և այլ ոչ տուբերկուլյոզային մուկոբակտերիալային վարակների դեմ, ինչպիսիք են M. avium and M. kansasii[13][14]։ Իզոնիազիդի նմանատիպ աշխատանքի ժամանակ փոխադարձ դիմադրությունը շտամներում հասնում է միայն 13%-ի, դրանք երկուսն էլ նախաակտիվատորներ են, սակայն ակտիվանում են տարբեր ճանապարհներով[15]։ Դիմադրությունը կարող է հանգեցնել ethA-ի մուտացիայի, որն անհրաժեշտ է դեղամիջցն ակտիվացնելու համար, կամ ethR, որը կարող է մեծ քանակով արտադրվել ethA-ին ճնշելու նպատակով։ InhA-ի մուտացիան կամ inhA-ի պրոմոտորը կարող են նաև բերել դիմացկունության ձևավորման[4]։

Սննդի և դեղերի ադմինիստրացիան այն դասակարգել է դեղորայքային պրեպարատների դասակարգման C կարգին, քանի որ այն կենդանիների մոտ նախածննդյան արատների առաջացրել[16][17]։ Հայտնի չէ, արդյոք էթիոնամիդը անցնում է կրծքի կաթի մեջ[13]։

Կողմնակի ազդեցություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էթիոնամիդը հաճախ առաջացնում է աղեստամոքսային տրակտի թունավորում, ուղեկցվում է սրտխառնոցով և փսխումով, որը կարող է ստիպել դադարեցնել հիվանդին վերահսկել այն[9]։ Այս վիճակը կարող է մի փոքր բարելավվել, եթե այն ընդունել սննդի հետ[18]։

Էթիոնամիդը կարող է առաջացնել հեպատոցիտների թունավորում և լինել հակացուցված լյարդի խնդիր ունեցող մարդկանց համար։ Էթիոնամիդ ընդունող հիվանդները ժամանակ առ ժամանակ պետք է անցնեն լյարդի վիճակը ստուգող տեստ[18]։ Լյարդի թունավորում լինում է հիվանդների 5%-ի մոտ, թերապիան ընդունելու 1-3 ամիսների ընթացքում, բայց կարող է ի հայտ գալ նաև թերապիան ընդունելուց 6 ամիս անց[19]։ Լյարդի գործառույթների խանգարման պատճառ հաճախ կարող է լինել ալանին տրանսամինազի և ասպարտատ տրանսամինազի քանակի բարձրացումը[19]։

Նյարդային համակարգի հիվանդությունների ժամանակ՝ հոգեկան խանգարումներ և էնցեֆալոպատիա, որն ուղեկցվում է բազմանյարդաբորբով[14][20], խորհուրդ է տրվում ընդունել էթիոնամիդ, քանի որ պիրիդօքսինով կառավարվելով, էթիոնամիդը կարող է նվազեցնել դրանց ազդեցությունները[20]։

Էթիոնամիդը կառուցվածքով նման է մեթիմազոլին, որն օգտագործվում է, որպեսզի կանխվի վահանագեղձի հորմոնի սինթեզը և կապված է հիպոթիրեոզի հետ[21]։ Էթիոնամիդի ընդունման հետ զուգահեռ, կատարվում է վահանագեղձի ֆունկցիաների պարբերական ստուգում[20]։

Փոխազդեցություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էթիոնամիդը կարող է թուլացնել հակատուբերկուլյոզային դեղամիջոցների կողմնակի աղդեցությունները, եթե դրանք ընդունվում են միաժամանակ։ Այն մեծացնում է իզոնիազիդի մակարդակը և կարող է հանգեցնել ծայրամասային նյաարդային համակարգի խանգարման և հեպատոտոքսիկացիայի[22]։ Ցիկլոսերինի հետ այն կարող է հանգեցնել էպիլեպտիկ նոպայի առաջացման։ Բարձր հեպատոտոքսիկացիա առաջանում է, երբ օգտագործում են ռիֆամպիցինի հետ միասին[22]։ Դդեղորայքի օգտագործումը ալկոհոլի հետ միասին խստիվ արգելվում է, քանի որ այն կարող է առաջացնել հոգեկան ռեակցիա[17]։

Ազդեցության մեխանիզմ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էթիոնամիդը նախադեղանյութ է[23], որն ակտիվանում է ethA ֆերմենտով, Mycobacterium tuberculosis-ի մոնօքսիդը և NAD+-ը կապում է միմյանց, որն արգելակում է InhA-ին, ինչպես իզոնիազիդին։ Ազդեցության մեխանիզմը մտածում են միկոլաթթվի խախտման հետևանք է[5][24]։

EthA գենիարտահայտումը կառավարում է ethR-ը, որը տրանսկրիպցիոն ռեպրեսոր գեն է։ Համարվում է, որ ethA-ի ազդեցության լավացումը մեծացնում է էթիոնամիդի արդյունավետությունը և դեղամիջոց մշակողների համար հետաքրքրություն են ներկայացնում EthR ինհիբիտորները, որպես համակցված դեղամիջոց օգտագործելու նպատակով[4]։

Հասարակություն և մշակույթ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • 1314[25]
  • 2-էթիլիզոթիոնիկոտինամիդ
  • տրեկատոր
  • ամիդազին
  • թիոամիդ

Այն վաճառվում է Տրեկատոր բրենդային անվան տակ՝ Wyeth դեղագործական պրեպարատների բրենդի կողմից, որը գնվել է Pfizer-ից 2009 թվականին[26]։

Ծանոթագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 ethionamide
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 «Ethionamide». The American Society of Health-System Pharmacists. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
  3. ↑ «Standard Chemotherapy». www.hrsa.gov. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Wolff, Kerstin A.; Nguyen, Liem (2012 թ․ սեպտեմբերի 1). «Strategies for potentiation of ethionamide and folate antagonists against Mycobacterium tuberculosis». Expert Review of Anti-infective Therapy. 10 (9): 971–981. doi:10.1586/eri.12.87. ISSN 1478-7210. PMC 3971469. PMID 23106273.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 «Ethionamide». TB Online. Global Tuberculosis Community Advisory Board. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ սեպտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 18-ին.
  6. ↑ «WHO Model List of Essential Medicines (19th List)» (PDF). World Health Organization. April 2015. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
  7. ↑ «Ethionamide». International Drug Price Indicator Guide. Արխիվացված է օրիգինալից 2018-07-05-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
  8. ↑ «Summary of Product Characteristics» (PDF). World Health Organization. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Bennett, John E.; Dolin, Raphael; Blaser, Martin; Mandell, Gerald L (2015). «38 - Antimycobacterial Agents». Mandell, Douglas, and Bennett's principles and practice of infectious diseases. ISBN 978-0-323-40161-6. OCLC 889211235.
  10. ↑ Auclair, B.; Nix, D. E.; Adam, R. D.; James, G. T.; Peloquin, C. A. (2001). «Pharmacokinetics of Ethionamide Administered under Fasting Conditions or with Orange Juice, Food, or Antacids». Antimicrobial Agents and Chemotherapy. 45 (3): 810–4. doi:10.1128/AAC.45.3.810-814.2001. PMC 90379. PMID 11181366.
  11. ↑ «WHO Model Prescribing Information: Drugs Used in Mycobacterial Diseases: Leprosy: Ethionamide and protionamide». apps.who.int. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  12. ↑ Rastogi, Nalin; Labrousse, Valérie; Goh, Khye Seng (1996). «In Vitro Activities of Fourteen Antimicrobial Agents Against Drug Susceptible and Resistant Clinical Isolates of Mycobacterium tuberculosis and Comparative Intracellular Activities Against the Virulent H37Rv Strain in Human Macrophages». Current Microbiology. 33 (3): 167–75. doi:10.1007/s002849900095. PMID 8672093.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  13. ↑ 13,0 13,1 «Summary of Product Characteristics» (PDF). World Health Organization. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  14. ↑ 14,0 14,1 Bennett, John E.; Dolin, Raphael; Blaser, Martin; Douglas, R. Gordon (2015). «253 - Mycobacterium avium Complex». Mandell, Douglas, and Bennett's principles and practice of infectious diseases. էջեր 2832–2843.e3. ISBN 978-0-323-40161-6. OCLC 889211235.
  15. ↑ Belardinelli, Juan M.; Morbidoni, Héctor R. (2013 թ․ ապրիլի 1). «Recycling and refurbishing old antitubercular drugs: the encouraging case of inhibitors of mycolic acid biosynthesis». Expert Review of Anti-infective Therapy. 11 (4): 429–440. doi:10.1586/eri.13.24. ISSN 1478-7210. PMID 23566152.
  16. ↑ «Ethionamide Use During Pregnancy | Drugs.com». www.drugs.com. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  17. ↑ 17,0 17,1 «TRECATOR- ethionamide tablet, film coated». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 18-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  18. ↑ 18,0 18,1 «Summary of Product Characteristics» (PDF). World Health Organization. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  19. ↑ 19,0 19,1 «Ethionamide». livertox.nlm.nih.gov. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 «Summary of Product Characteristics» (PDF). World Health Organization. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  21. ↑ McDonnell, Marie E.; Braverman, Lewis E.; Bernardo, John (2005). «Hypothyroidism Due to Ethionamide». New England Journal of Medicine. 352 (26): 2757–9. doi:10.1056/NEJM200506303522621. PMID 15987931.
  22. ↑ 22,0 22,1 «Summary of Product Characteristics» (PDF). World Health Organization. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  23. ↑ Vannelli, T. A.; Dykman, A.; Ortiz De Montellano, P. R. (2002). «The Antituberculosis Drug Ethionamide is Activated by a Flavoprotein Monooxygenase». Journal of Biological Chemistry. 277 (15): 12824–9. doi:10.1074/jbc.M110751200. PMID 11823459.
  24. ↑ Quemard, A; Laneelle, G; Lacave, C (1992). «Mycolic acid synthesis: A target for ethionamide in mycobacteria?». Antimicrobial Agents and Chemotherapy. 36 (6): 1316–21. doi:10.1128/aac.36.6.1316. PMC 190338. PMID 1416831.
  25. ↑ Somner, A.R. (1959). «2-Ethylisothionicotinamide ('1314') in pulmonary tuberculosis: A controlled trial of drug tolerance». Tubercle. 40 (6): 457–461. doi:10.1016/S0041-3879(59)80101-X. PMID 13832783.
  26. ↑ "Trecator and Trecator SC tablet by Wyeth" |«Archived copy» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 5-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էթիոնամիդ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
Microsoft: 2776448121