Լուկիշկյուի բանտ

Լուկիշկյուի բանտ
Հիմնական տվյալներ
Տեսակ	շինությունների համալիր և բանտ
Երկիր	Լիտվա
Տեղագրություն	Վիլնյուս
Հիմնական ամսաթվերը	1837
Հիմնադրված	1837
Lukiškės Prison Վիքիպահեստում

Լուկիշկյուի բանտ (լիտ.՝ Lukiškių tardymo izoliatorius kalėjimas), հայտնի լիտվական բանտ, որը գտնվում է Վիլնյուսի կենտրոնում՝ Լուկիշկյու 6 նրբանցք, 6 (Lukiškių skg. 6) հասցեով։

Բանտի վարչական շենքի, Սուրբ Նիկոլայ հրաշագործի եկեղեցու, արդյունաբերական շենքի, բանտի երկու շենքերի և 19,160 մ² ընդհանուր մակերեսով աղյուսե բարձր ցանկապատի համալիրը պետության կողմից պահպանվող մշակութային ժառանգություն է և պահպանվում է պետության կողմից․ Լիտվայի Հանրապետության մշակութային ժառանգության գրանցամատյանում նրա ծածկագիրը 26365 է^[1]։

Պատմություն

Կառուցվել է 1901-1904 թվականներին։ Այն օգտագործվել է որպես ազատազրկման վայր իշխանության քաղաքական հակառակորդների համար ցարական Ռուսաստանի, Լեհաստանի Հանրապետության (1922-1939), գերմանական օկուպացիայի (1941-1944)^[2] և Խորհրդային Միության (1940-1941) ժամանակ։

Ներկայում այն Լուկիշկյուի նախնական կալանքի կենտրոն է։ Լուկիշկյուի բանտի տարածքում կա վեց շենք՝ բանտի և բանտի հիվանդանոցի շենքերը, արդյունաբերական և վարչական շենքեր, Սուրբ Նիկոլայ հրաշագործի եկեղեցին և անցակետ։

Փակվել է 2019 թվականի հուլիսի 2-ին^[3] (միացվել է Վիլնյուսի ուղղիչ գաղութին^[4]), Լուկիշկյուի նախաքննական կալանավայր-բանտը մի քանի փուլով Վիլնյուսի կենտրոնից տեղափոխվել է մինչև 2019 թվականի դեկտեմբերի 31-ը^[5][6]։

Ճարտարապետություն

1904 թվականին Լուկիշսկայա բանտն ունեցել է իր արտեզյան ջրհորը, ջրամատակարարման և կոյուղու կատարյալ ցանց, կենտրոնացված ջեռուցում և օդափոխման համակարգ։ Կառուցվել են բանտի խոհանոցը, հացաբուլկեղենի փուռ, բաղնիք, լվացքատուն, վարչական շենք։ Բանտը նախատեսված է եղել 700 բանտարկյալ պահելու համար։

Մասնաշենքի վերին երեք հարկերում, որտեղ պահում էին բանտարկյալներին, եղել է կաթոլիկական մատուռ։ Եղել են սինագոգի կառուցման նախագծեր։ 1905 թվականին կառուցվել է Սուրբ Նիկոլայ հրաշագործի քարե ուղղափառ եկեղեցի։

Նշանավոր բանտարկյալներ

• Անդրեյ Իվանովիչ Վոլինեց (1939)
• Մենախեմ Բեգին (1940)
• Միկոլաս Մարտինովիչ Բուրոկյավիչյուս (1999-2006)
• Յակով Եֆիմովիչ Վիգոդսկի (1941)
• Մաքսիմ Իվանովիչ Գորեցկի (1922)
• Բորիս Վլադիմիրովիչ Կիտ (1933)
• Մաշարա, Միխայիլ Անտոնովիչ (1928-1932)
• Ֆեոդոր Գրիգորևիչ Մարկով (1936-1939)
• Ֆրանտիշեկ Օլեխնովիչ (1914)
• Մարյան Պեցյուկևիչ (1945)
• Մաքսիմ Տանկ (1932, 1934)
• Գրիգորի Շիրմա (1933)

Ծանոթագրություններ

1. «Pastatų kompleksas, vad. Lukiškių kalėjimo tvirtove». Kultūros vertybių registras (լիտվերեն). Kultūros paveldo departamentas prie Kultūros ministerijos. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 19-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 18-ին.
2. Kruk, Herman; Harshav, Benjamin (2002). The Last Days of the Jerusalem of Lithuania: Chronicles From the Vilna Ghetto and the Camps, 1939—1944. Yale University Press. pp. 53 n.22. ISBN 978-0-300-04494-2.
3. Лукишкская тюрьма официально закрывается во вторник // «Литовский Курьер», 2 июля 2019
4. Лукишкская тюрьма объединяется с Вильнюсской исправительной колонией // «Литовский Курьер», 3 апреля 2019
5. Никаких исключений: из Лукишкской тюрьмы заключенных переведут в другие колонии // ru.DELFI.lt, 13 декабря 2018
6. Вторая жизнь Лукишкской тюрьмы: в Вильнюсе обсуждают, как преобразить СИЗО // Sputnik в Литве, 9.07.2019

Գրականություն

• Машара М. Солнце за решеткой. Лукишки : Романы / М. Машара; Авториз. пер. с белорусского В. Севрука. — Москва: Советский писатель, 1973. — 608 с.
• Arbušauskas, Ruslanas (2007 թ․ մարտի 30). «Lukiškės: prižiūrėtojams blogiau nei kaliniams» (լիտվերեն). Delfi.lt. Վերցված է 2008 թ․ ապրիլի 21-ին.
• BNS (corporate author) (2015 թ․ օգոստոսի 20). «Lukiškių kalėjimo ateitis vis dar miglota» (լիտվերեն). Delfi.lt. {{cite web}}: |author= has generic name (օգնություն)
• Janusz Hrybacz, Karta dziejów wileńskiej i nowogródzkiej Armii Krajowej. Last accessed on 16 August 2009
• Eugeniusz Kościesza, Ojczyźnie skradziona tożsamość, Chapter 19. Last accessed on 16 August 2009
• ks. Tadeusz Krahel,Tragiczny marzec 1942 roku, W służbie miłosierdzia, MARZEC 2007, nr 3/2007
• Kruk, Herman; Harshav, Benjamin (2002). The Last Days of the Jerusalem of Lithuania: Chronicles From the Vilna Ghetto and the Camps, 1939-1944. Yale University Press. էջեր 53 n.22. ISBN 978-0-300-04494-2.
• Langerbein, Helmut (2003). Hitler's Death Squads: The Logic of Mass Murder. Texas A&M University Press. էջեր 66–68. ISBN 1-58544-285-2.
• E. V. Marganavichyene (2008 թ․ մարտի 31). Замок на Лукишках [Lukishki Castle]. Express Nedelya (ռուսերեն). Vilnius: Savaitės ekspresas (1935): 1–2. ISSN 1691-3310. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 12-ին.
• Czesław Michalski, Ponary - Golgota Wileńszczyzny (Ponary — the Golgoth of Wilno Region). Konspekt nº 5, Winter 2000–2001, a publication of the Academy of Pedagogy in Kraków. Last accessed on 10 February 2007.
• Paszkowski, Bolesław (2005 թ․ մարտ). «Golgota Wschodu» (լեհերեն). Moto. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 18-ին. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 14-ին.
• Prison Department of Lithuania (corporate author). «Kalėjimų departamentui prie Lietuvos Respublikos teisingumo ministerijos pavaldžių įstaigų vystymo strategija» (լիտվերեն). Prison Department of Lithuania. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 29-ին. Վերցված է 2008 թ․ ապրիլի 21-ին. {{cite web}}: |author= has generic name (օգնություն)

Արտաքին հղումներ

• Բանտի պաշտոնական կայք
• 20-րդ դարի սկզբի բելառուսական երգ՝ Լուկիշկյուի բանտի մասին

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լուկիշկյուի բանտ» հոդվածին։