Պալե Ռոյալ թատրոն (Սենտ Օնորե փողոց)

Պալե Ռոյալի տեսարանը 1679 թվականին: Թատրոնը գտնվում է պալատի արևելյան կողմում (աջից)

Պալե Ռոյալ թատրոն (կամ` Պալե Ռոյալ սրահ) Փարիզի Սենտ Օնորե փողոցում (ֆր.՝ Théâtre du Palais-Royal), թատրոն Պալե-Ռոյալ ամրոցի արևելյան կողմում, բացվել է 1641 թվականի հունվարի 14-ին Ժան Դեմարեի «Միրամ» ներկայացմամբ։ Թատրոնն օգտագործվել է Մոլիերի խմբի կողմից 1660-1673 թվականներին, այնուհետև դարձել է Փարիզի ազգային օպերայի թատրոնի շենքը։ 1763 թվականին հրդեհի պատճառով ավերվել է[1]։ Այն վերակառուցվել ու բացվել է 1770 թվականին, սակայն կրկին հրդեհվել է 1781 թվականին և այլևս չի վերականգնվել[2]։

Առաջին թատրոն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ի սկզբանե թատրոնը հայտնի է եղել Պալե Կարդինալ անվամբ, քանի որ կառուցվել է 1630-ականներին որպես կարդինալ Ռիշելյեի նստավայր[3]։ 1637 թվականին Ռիշելյեն իր ճարտարապետ Ժակ Լեմերսյեին հանձնարարել է սկսել աշխատել թատրոնի շենքի վրա, որը բացվել է 1641 թվականին և ի սկզբանե հայտնի է եղել որպես Պալե Կարդինալ Մեծ սրահ[1][4]։ Ռիշելյեի մահից հետո 1642 թվականին նրա կարողությունն անցել է Լյուդովիկոս XIII արքային, պալատն սկսել է կոչվել Պալե Ռոյալ, չնայած որ Պալե Կարդինալ անվանումն օգտագործվել է նաև հետագայում[3][5]։

Մոլիերի թատրոն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1660-1673 թվականներին Մոլիերի թատերախումբը և իտալացի դերասանները հերթով ներկայացումներ են խաղացել Պալե Ռոյալում[1]։ Մոլիերի առավել հայտնի պիեսները ցուցադրվել են Պալե Ռոյալի բեմում. դրանց թվում են «Կանանց դպրոցը» (պրեմիերան կայացել է 1662 թվականի դեկտեմբերի 26-ին), «Տարտյուֆ կամ խաբեբան» (1664 թվական, մայիսի 12), «Դոն Ժուան» (1665 թվական, փետրվարի 15), «Միզանտրոպ» (1666 թվական, հունիսի 4), «Ժլատը» (1668 թվական, սեպտեմբերի 9) և «Երևակայական հիվանդը» (1673 թվական, փետրվարի 10)[6]։

Փարիզյան օպերա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Լյուլլիի «Արմիդայի» վերականգնումը Պալե Ռոյալ դահլիճում, 1761 թվական
1763 թվականի հրդեհը

Մոլիերի մահից հետո Ժան Բատիստ Լյուլլին դուրս է մղում նրա խումբը թատրոնից, որը տեղափոխվում է դե Էնո հյուրանոց։ Ինքը կրկին սկսում է թատրոնն օգտագործել որպես Երաժշտության արքայական ակադեմիայի բեմահարթակ։ Լյուլլիի ժամանակ թատրոնը վերակառուցվում է, տեղադրվում է նոր գույք։ Նոր սարքավորումները փոխարինում են 1645 թվականին Ջակոմո Տորելիի կողմից տեղադրված հին սարքերին[1]։ Ձևափոխություններից հետո թատրոնը կարող էր տեղավորել 1270 հանդիսական։ 9,4 х 17 չափերով բեմի դիմաց գտնվում էր 7,6 х 3 չափերով նվագախմբի տեղը[7]։ Լյուլլի որոշ օպերաներ առաջին անգամ բեմադրվել են Պալե Ռոյալում։ Այստեղ է կայացել Անդրե Կամպրի «Նրբագեղ Եվրոպա» բալետ-օպերայի պրեմիերան (1697 թվական, հոկտեմբերի 24), 18-րդ դարում այստեղ էին անցկացվում Ժան Ֆիլիպ Ռամոյի ստեղծագործություններից շատերի պրեմիերաները։ Օպերայի առաջին թատրոնը ոչնչացել է 1763 թվականի ապրիլի 6-ին, հրդեհի պատճառով։

Թատրոնի երկրորդ շենք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փարիզի քաղաքային իշխանությունները որոշում են նախորդի գտնվելու վայրից դեպի արևելք նոր թատրոն կառուցել[8][9]։ Այդ ժամանակ Օպերայի ներկայացումները բեմադրվում էին Salle des Machines թատրոնում, Տյուիլրի պալատում, որն ավելի համապատասխան էր օպերային ներկայացումների համար[10]։ Հատուկ օպերաների համար նախատեսված առաջին փարիզյան թատրոնի նախագիծը ներկայացրել է Պիեռ Լուի Մորո Դէպրուն։ Նոր Պալե Ռոլայ թատրոնը կարող էր տեղավորել ավելի քան 2000 հանդիսական[11]։ Նոր թատրոնը բացվել է 1770 թվականի հունվարի 20-ին։ Այս շենքում են կայացել Քրիստոֆ Վիլլիբալդ Գլյուկի ֆրանսիական օպերաների մեծ մասը, այդ թվում և` «Իփիգենիան Ավլիդում» (1774 թվական, ապրիլի 19), «Օրփեոս և Էվրիդիկե» (ֆրանսիական երկրորդ խմբագրություն, 1774 թվական, օգոսոտոսի 2), «Արմիդա» (1777 թվական, սեպտեմբերի 23), «Իփիգենիան Տավրիսում» (1779 թվական, մայիսի 18) և «Արձագանքն ու Նարցիսը» (1779 թվական, սեպտեմբերի 24)։ Այդ ժամանակվա բեմադրված շատ այլ օպերաների պրեմիերաները ևս կայացել են այստեղ[12]։ Շենքը Օպերայի կողմից օգտագործվել է մինչև 1781 թվականի հունիսի 8-ը, երբ «Օրփեոս և Էվրիդիկա» ներկայացման ժամանակ հրդեհ է բռնկվել, որը մի քանի ժամում ընդգրկել է ամբողջ շենքը։ Զոհերի թիվը եղել է 11-12 մարդ։ Օպերային նոր թատրոնի շենքի կառուցման համար ընտրվել է Սեն Մարտեն բուլվառը։ Երկու ամիս, երբ ընթանում էր արագ շինարարությունը, թատերախումբը ներկայացումներ է խաղացել «Մենյու պլեզիր» (ֆր.՝ des Menus-Plaisirs) սրահում, Բերժերի փողոցում[13]։ Պորտ-Սեն-Մարտեն թատրոնը (ֆր.՝ Théâtre de la Porte-Saint-Martin) բացվել է 1781 թվականի հոկտեմբերի 27-ին` դրամատուրգ Ռազեն դե Սեն Մարկի «Ադել դե Պոնտյո» լիրիկական ողբերգությամբ` գրված ըստ Նիկոլո Պիչինիի երաժշտության։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Coeyman, 1998, էջ 60–71
  2. ↑ Pitou, 1983, էջ 26–30
  3. ↑ 3,0 3,1 Ayers, 2004, էջ 47
  4. ↑ Clarke, 1998, էջ 1–2, 19–20
  5. ↑ Bjurström, 1962, էջ 123
  6. ↑ Garreau, 1984, էջ 417–418
  7. ↑ Harris-Warrick, Rebecca (1992). "Paris. 2. 1669–1725" // Sadie (1992) vol. 3, pp. 856–857.
  8. ↑ Pitou, 1983, էջ 26
  9. ↑ Ayers, 2004, էջ 47-48
  10. ↑ Harris-Warrick, Rebecca. «Paris. 3. 1725—1789» // Sadie 1992, vol. 3, pp. 860—864.
  11. ↑ Simeone, 2000, էջ 181
  12. ↑ Pitou, 1985, էջ 566—567
  13. ↑ Pitou, 1983, էջ 26-30

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Ayers A. The Architecture of Paris. — Stuttgart: Axel Menges, 2004. — ISBN 9783930698967
  • Bjurström P. Giacomo Torelli and Baroque Stage Design. — 2nd revised edition, translated from the Swedish. — Stockholm: Almqvist & Wiksell, 1962.
  • Clarke J. The Guénégaud Theatre in Paris (1673–1680). — Lewiston, New York: The Edwin Mellen Press., 1998. — Vol. One: Founding, Design and Production.. — ISBN 9780773483927
  • Coeyman B. Opera and Ballet in Seventeenth-Century French Theatres: Case Studies of the Salle des Machines and the Palais Royal Theater // Radice, Mark A., editor (1998). Opera in Context: Essays on Historical Staging from the Late Renaissance to the Time of Puccini / Radice. — 1998. — P.  37–71.
  • Garreau, Joseph E. Molière // McGraw-Hill Encyclopedia of World Drama / Stanley Hochman, editor in chief. — New York: McGraw-Hill, 1984. — P. 397–418. — ISBN 9780070791695
  • Harris-Warrick, Rebecca (1992). "Paris. 2. 1669–1725" // Sadie (1992) vol. 3, pp. 856–857.
  • Pitou S. The Paris Opéra // Encyclopedia of Operas, Ballets, Composers, and Performers. Genesis and Glory, 1671–1715. — Westport, Connecticut: Greenwod Press, 1983. — ISBN 9780313214202
  • Pitou S. The Paris Opera: An Encyclopedia of Operas, Ballets, Composers, and Performers. Rococo and Romantic, 1715-1815. — Westport, Connecticut: Greenwood Press, 1985. — ISBN 9780313243943
  • The New Grove Dictionary of Opera (4 volumes) / Sadie, Stanley, editor. — London: Macmillan, 1992. — ISBN 978-1-56159-228-9
  • Simeone N. Paris: a musical gazateer. — Yale University Press, 2000. — ISBN 978-0-300-08053-7
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պալե Ռոյալ թատրոն (Սենտ Օնորե փողոց)» հոդվածին։
 ⛭ 
  Բառարաններ և հանրագիտարաններ