Պոլտավա (պոեմ)

Պոլտավա
ռուս.՝ Полтава
Տեսակգրական ստեղծագործություն
Ժանրքնարապատմողական
ՀեղինակԱլեքսանդր Պուշկին
ԵրկիրՌուսաստան
Բնագիր լեզուռուսերեն
Գրվել է1828
Հրատարակվել է1828
 Poltava (poem)

«Պոլտավա»՝ Ալեքսանդր Պուշկինի պոեմը՝ գրված 1828 թվականին։ Պոեմի անվանումը մատնացույց է անում Պոլտավայի ճակատամարտը, որը տեղի է ունեցել 1709 թվականի հունիսի 27-ին։ Պոեմի վրա աշխատելու ժամանակ Պուշկինը դիմել է պատմական աղբյուրներին, ինչպես նաև` մոլդովական ավանդազրույցներին, ուկրաինական ժողովրդական երգերին ու դումաներին։ Պոեմն ընթերցելիս զգացվում է ժողովրդական երգերի ու հեքիաթային մոտիվների ազդեցությունը նրա բովանդակության և գործող անձանց կերպավորման բնույթի վրա։

Պոեմը նվիրված է 1812 թվականի պատերազմի հերոս գեներալ Ռաևսկու դստերը՝ Մարիա Վոլկոնսկայային, որը հետևել է Սիբիր աքսորված իր դեկաբրիստ ամուսնուն։ Պոեմը առանձին հրատարակությամբ լույս է տեսել 1829 թվականի մարտի վերջին։

Պոեմի սկզբնական վերնագիրը եղել է «Մազեպա» և միայն վերջին րոպեին Պուշկինը փոխել է այն «Պոլտավա»-ի (համաձայն Ալեքսեյ Վուլֆի օրագրի՝ «մասնավոր պատճառներով»[1]։ Ինքը՝ Պուշկինը, փոփոխության պատճառը համարել է պոեմի բնաբանը և այն, որ չի ցանկացել նմանակել Բայրոնին, ով արդեն հրատարակել էր նույնանուն ստեղծագործություն[2]):

Պոեմի գործող անձինք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սյուժե

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գործողությունները տեղի են ունենում Ուկրաինայի Պոլտավա քաղաքում։ Պոեմը բաղկացած է երեք երգից։

Առաջին երգում պատմվում է Մարիայի մասին, որը գլխավոր դատավոր Կոչուբեյի դուստրն էր և Ուկրաինայի հետման Մազեպայի սանուհին։ Վերջինս, ըստ սյուժեի, դառնում է հետմանի սիրուհին[3]։ Հիշատակվում են նաև իրադարձություններ Հյուսիսային պատերազմից։

Երկրորդ երգում պատմվում է Կոբուչեյի անհաջող ինտրիգի մասին, որն ուղղված էր Մազեպային վերացնելուն։ Այս ամենին հաջորդում է Կոչուբեյի գլխատումը, որը Մարիան չի կանխում։ Բացառությամբ Մարիայի դերի՝ տվյալ մասի սյուժեն հիմնված է պատմական փաստերի վրա։

Երրորդ երգում նկարագրվում է Մազեպայի՝ Շվեդիայի կողմն անցնելը, որն ըստ աղբյուրների՝ ներկայացվում է որպես դավաճանություն, ներկայացվում են նաև Պոլտավայի ճակատամարտն ու հերոսների հետագա ճակատագիրը։

Կատարումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գեղարվեստական ընթերցում
Ռադիոներկայացումներ
Գեղարվեստական ֆիլմեր

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Дневник А. Н. Вульфа 1828—1831 гг. Под ред. М. Л. Гофмана. // Пушкин и его современники. — Вып. XXI—XXII. — Пг., 1915. — С. 15.
  2. ↑ Возражение критикам «Полтавы» // А. С. Пушкин. Полное собрание сочинений в шестнадцати томах. — Т. 11: Критика и публицистика, 1819—1834. — М., 1949. — С. 164.
  3. ↑ Историческими источниками подтверждаются лишь сватовство Мазепы к дочери Кочубея и отказ родителей.
  4. ↑ Фонохрестоматия по литературе Э. Конокотина (1973)
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 «Литературно-драматический раздел Радиофонда каталога Гостелерадиофонда». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2011 թ․ սեպտեմբերի 11-ին.