Տադեուշ Բոյ-Ժելենսկի

Տադեուշ Բոյ-Ժելենսկի
լեհ.՝ Tadeusz Boy-Żeleński
Ծննդյան անունլեհ.՝ Tadeusz Kamil Marcjan Żeleński
Ծնվել էդեկտեմբերի 21, 1874(1874-12-21)[1][2][3]
ԾննդավայրՎարշավա, Ռուսական կայսրություն[4]
Վախճանվել էհուլիսի 4, 1941(1941-07-04) (66 տարեկան)
Վախճանի վայրԼվով, Ուկրաինական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ[4]
Մասնագիտությունլեզվաբան, բանաստեղծ, թարգմանիչ, լրագրող, գրող, համալսարանի դասախոս, գրական քննադատ, բժիշկ և մանկաբույժ
Լեզուլեհերեն
Քաղաքացիություն Լեհաստան
ԿրթությունԿրակովի համալսարան և Bartłomiej Nowodworski High School?
ԱնդամակցությունԼեհաստանի գրականության ակադեմիա և Լեհական Պեն ակումբ
ԱշխատավայրԼվովի համալսարան
Պարգևներ
Պատվո լեգեոնի շքանշանի ասպետ և Լեհաստանի վերածննդի շքանշանի սպա
ԱմուսինZofia Żeleńska?
Изображение автографа
 Tadeusz Boy-Żeleński Վիքիպահեստում

Տադեուշ Բոյ-Ժելենսկի (այս տարբերակն ի հայտ է եկել ժամանակակից աղբյուրներում, անգլ.՝ Tadeusz Kamil Marcjan Żeleński, Tadeusz Boy-Żeleński, դեկտեմբերի 21, 1874(1874-12-21)[1][2][3], Վարշավա, Ռուսական կայսրություն[4] - հուլիսի 4, 1941(1941-07-04), Լվով, Ուկրաինական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ[4]), լեհ թատերական քննադատ, ֆրանսիական գրականության թարգմանիչ, գրականագետ, կրթությամբ բժիշկ։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է 1874 թվականին Վարշավայում։ Հայրը եղել է կոմպոզիտոր Վլադիսլավ Ժելենսկին։ Տադեուշ Ժելենսկին միացել է կրակովյան երիտասարդ հեղինակներին ու նկարիչների և նրանց հետ 1906 թվականին «Յամա Միխալիկա» սրճարանում հիմնել «Կանաչ գնդակ» կաբարեն` դառնալով սատիրական տեքստերի հեղինակ, որոնք հետագայում տպագրվել են «Բառեր» (լեհ.՝ Słówka) վերնագրով։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին աշխատել է երկաթուղային բժիշկ։ 1919 թվականից գրել է թատերական քննադատություն-վերլուծություններ նախ կրակովյան «Ժամ», ապա վարշավյան «Կուրիեր» թերթում։ 1922 թվականին Կրակովից տեղափոխվել է Վարշավա։

Ֆրանսերենից լեհերեն է թարգմանել բազմաթիվ ստեղծագործություններ, որոնց թվում են Մոլիերի, Ռասինի, Մարիվոյի պիեսները, Ֆրանսուա Վիյոնի, Վոլտերի, Բլեզ Պասկալի, Մոնտեսքյոյի, Շոդերլո դը Լակլոյի, Բրանտոմի, Դենի Դիդրոյի, Միշել Մոնտենի, Ժան-Ժակ Ռուսոյի, Օնորե դը Բալզակի, Մարսել Պրուստի ստեղծագործությունները։ Ստեղծել է մոտ հարյուրհատորանոց գրադարան, որոնք բաղկացած են ֆրանսիական դասականների թարգմանություններից։

«Գրական լուրեր» (լեհ.՝ Wiadomości Literackie) շաբաթաթերթում գրել է քաղաքական հոդվածներ։ Գրել է ֆելիետոնների շարքեր` «Մեր զավթիչները», «Կանանց դժոխք» և «Կոնսիստորիայի կույսեր», զբաղվել է կաթոլիկ եկեղեցու`լեհական հասարակության վրա ունեցած մեծ ազդեցության վերլուծությամբ։ Լեհաստանի գրականության ակադեմիայի անդամ է եղել։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի սկսվելուց հետո` 1939 թվականի սեպտեմբերին, Վարշավայից տեղափոխվել է Լվով և խորհրդային իշխանությունների ներկայացմամբ նույն թվականի հոկտեմբերին նշանակվել է Լվովի համալսարանի ֆրանսիական գրականության պատմության ամբիոնի վարիչ։ «Nowe Widnokręgi» ամսագրի խմբագրական կոլեգիայի անդամ է եղել, հոդվածներ է հրատարակել «Czerwony Sztandar» թերթում։ 1939 թվականի նոյեմբերի 19-ին ստորագրել է լեհ գրողների դիմումը, որը ողջունում էր Արևմտյան Ուկրաինայի միավորումը Ուկրաինայի խորհրդային սոցիալիստական հանրապետությանը։ 1940 թվականի հունվարին 15 այլ հեղինակների հետ սկսել է աշխատել լեհական գրականության եռահատոր դասագրքի շուրջ։

Երբ քաղաքը գրավել են հիտլերյան զորքերը, 1941 թվականի հուլիսի 3-ի լույս 4-ի գիշերը Տադեուշ Բոյ-Ժելենսկին թերապևտ Յան Գրեկի և նրա կնոջ հետ Կառլ Շյոնգարտի ղեկավարությամբ ձերբակալվել է Լվովի լեհ մտավորականությանը վերացնելու ծրագրի շրջանակներում և հենց նույն գիշերն էլ գնդակահարվել։ Գերեզմանատեղին հայտնի չէ։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 Առցանց լեհական կենսագրական բառարան (польск.)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #118808389 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Józef Hen, Błazen — wielki mąż. Opowieść o Tadeuszu Boyu-Żeleńskim, wyd. Iskry.
  • Boy we Lwowie, red. Barbara Winklowa, Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 1992.
  • Henryk Markiewicz, Boy-Żeleński, wyd. Wydawnictwo Dolnośląskie, 2001, seria A to Polska właśnie.
  • Wojciech Natanson, Boy-Żeleński , Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1983.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Տադեուշ Բոյ-Ժելենսկի» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ