Amorpha juglandis

՞ Amorpha juglandis
Գիտական դասակարգում
Թագավորություն Կենդանիներ Տիպ Հոդվածոտանիներ Դաս Միջատներ Ենթադաս Թռչող միջատներ Կարգ Թիթեռներ Ընտանիք Sphingidae Ցեղ Amorpha Տեսակ Amorpha juglandis
Լատիներեն անվանում
Amorpha juglandis (J. E. Smith, 1797)
Հոմանիշներ
Sphinx juglandis J.E. Smith, 1797 Cressonia juglandis Laothoe juglandis Sphinx instibilis Martyn, 1797 Cressonia hyperbola Slosson, 1890 Cressonia robinsonii Butler, 1876 Smerinthus pallens Strecker, 1873 Cressonia juglandis alpina Clark, 1927 Cressonia juglandis manitobae Clark, 1930
Դասակարգումը Վիքիցեղերում Պատկերների որոնում Վիքիպահեստում

Amorpha juglandis (Լատիներեն), Sphingidae ընտանիքին պատկանող թիթեռների տեսակ^[1]։

Նկարագրություն

Դիմացի թևի երկարությունը 23-41^[2], իսկ թևերի բացվածքը՝ 45-75 միլիմետր է^[3]։ Գունավորումը մեծապես տարբերվում է. կան թևերի գորշ, դեղնավուն և բաց շագանակագույն գունավորում ունեցող առանձնյակներ։ Մարմինը մեծ է, վերջին հատվածում նեղացող։ Բեղիկները երկար են, առէջանման։ Աչքերը մեծ են, ոչնչով պատված չեն։ Շուրթերի շոշափուկները լավ զարգացած են, թեքված են դեպի վեր, դրսի հատվածից խիտ ծածկված են թեփուկներով, իսկ ներսի հատվածում թոփուկները բացակայում են^[4]։

• 
  Amorpha juglandis ♂
• 
  Amorpha juglandis ♂ △
• 
  Amorpha juglandis ♀
• 
  Amorpha juglandis ♀ △

Կենսաբանություն

Թիթեռնիկները ակտիվ են մթության մեջ։ Արեալի հյուսիսում մեկ տարվա ընթացքում զարգանում է մեկ սերունդ, որի թիթեռները թռչում են մայիսից մինչև օգոստոս ընկած ժամանակահատվածում։ Արեալի հարավում զարգանում է երկու սերունդ, թիթեռները հանդիպում են մարտից մինչև հոկտեմբեր ամիսներին^[2]։

Թրթուրները սնվում են ընկույզով (Juglans), լաստենու (Alnus), կարիայի (Carya), տիզենու (Corylus) և հաճարենու (Fagus) պտուղներով^[2][3][5]։

Տարածման տերիտորիա

Այս տեսակը լայնորեն տարածված է Հյուսիսային Ամերիկայի արևելյան հատվածում՝ Ֆլորիդայից մինչև Կանադայի հարավ։ Արևմուտքում արեալը ընդգրկում է Մեծ Հարթավայրերը, որտեղ տեսակը հայտնաբերվել է Նեբրասկա նահանգի արևմտյան մասում, Օկլահոմայում և Տեխասում (Բիգ-Բենդ)։ Տեսակի արեալը ներառում է նաև Կանադայի հարավը (Նոր Շոտլանդիա, Նյու Բրանսուիկ, Քվեբեկ, Օնտարիո և Մանիտոբա)^[2]։

Պաշտպանություն գիշատիչներից

Գիշատիչների հարձակման դեպքում այս տեսակի թրթուրները, վախեցնելու համար, օդը որովայնի շնչափողերով արտաշնչելու միջոցով սուլոցներ են արձակում։ Այս ազդանշանները ամեն անգամ կարող են տարբերվել, սկսած այն ձայներից, որոնք ընկալվում են մարդկանց կողմից, ընդհուպ մինչև ուլտրաձայնային և կարող են բաղկացած լինել 1-8 հնչյուններից, որոնք տարբերվում են իրենց սպեկտրով՝ պարզ և միապաղաղ ազդանշանից մինչև բարդ ձայնային կոմպոզիցիաներ՝ 9, 15 և 22 կՀերց հաճախականությամբ^[6][7][8]։

Արագաչափ խցիկի օգնությամբ նկարահանումը, որը զուգորդվում է թրթուրի շուրջ օդի հոսքի չափման և դրա շնչուղիների ընտրանքային արգելափակման հետ, թույլ է տվել պարզել, որ սպառնալիքի դեպքում թրթուրը կտրուկ կրճատում է իր մարմնի դիմացի հատվածը՝ օդն արտաշնչելով որովայնի ութերորդ հատվածի մի քանի մեծացված շնչուղիների միջոցով։ Բնության մեջ դիտարկումները ցույց են տվել, որ այդ հնչյուններն իսկապես վախեցնում են Dendroica petechia տեսակի թռչուններին, որոնց հետ փորձարկումներ են կատարել հետազոտողները^[9]։

Ծանոթագրություններ

1. «CATE Creating a Taxonomic eScience - Sphingidae». Cate-sphingidae.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 19-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 1-ին.
2. James P. Tuttle: The Hawkmoths of North America, A Natural History Study of the Sphingidae of the United States and Canada. The Wedge Entomological Research Foundation, Washington, DC 2007, ISBN 978-0-9796633-0-7.
3. Butterflies and Moths of North America | Walnut sphinx Amorpha juglandis (J.E. Smith, 1797)
4. James P. Tuttle: The Hawkmoths of North America, A Natural History Study of the Sphingidae of the United States and Canada. The Wedge Entomological Research Foundation, Washington, DC 2007, ISBN 978-0-9796633-0-7.
5. David L. Wagner — Caterpillars of Eastern North America: A Guide to Identification and Natural History. Princeton University Press. 2010. 512 pp.
6. Fullard James H., Napoleone Nadia. Diel flight periodicity and the evolution of auditory defences in the Macrolepidoptera(անգլ.) // Animal Behaviour : journal. — Elsevier, 2001. — Т. 62. — № 2. — С. 349. — doi:10.1006/anbe.2001.1753
7. Bura V. L., Rohwer V. G., Martin P. R., Yack J. E. Whistling in caterpillars (Amorpha juglandis, Bombycoidea): Sound-producing mechanism and function(անգլ.) // The Journal of Experimental Biology : journal. — The Company of Biologists, 2010. — Т. 214. — № Pt 1. — С. 30—7. — doi:10.1242/jeb.046805 — PMID 21147966.
8. Knight, K. Whistling Caterpillars Startle Birds(անգլ.) // The Journal of Experimental Biology. — The Company of Biologists, 2010. — Т. 214. — № Pt 14. — С. ii. — doi:10.1242/jeb.054155 — PMID 21834205.
9. V. Bura et al. Whistling in caterpillars (Amorpha juglandis, Bombycoidea): Sound-producing mechanism and function. Journal of Experimental Biology. Vol. 214, January 1, 2011, p. 30. doi:10.1242/jeb.046805

Գրականություն

• James P. Tuttle: The Hawkmoths of North America, A Natural History Study of the Sphingidae of the United States and Canada. The Wedge Entomological Research Foundation, Washington, DC 2007, ISBN 978-0-9796633-0-7.
• Bernard D’Abrera, Alan Henry Hayes Sphingidae Mundi. Classey, 1986

Արտաքին հղումներ

• Butterflies and Moths of North America | Walnut sphinx Amorpha juglandis (J.E. Smith, 1797)
• How and why does this caterpillar whistle?

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Amorpha juglandis» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Amorpha juglandis» հոդվածին։