Pollice verso

Ժան Լեոն Ժերոմի «Pollice Verso» կտավը, 1872 թ․, Ֆինիքսի արվեստի թանգարան

Pollice verso կամ verso pollice, լատիներեն արտահայտություն, որը նշանակում է «բութ մատը շրջել»։ Օգտագործվում է գլադիատորական մարտերի համատեքստում։ Այսպես է կոչվում այն ժեստը, որը ցույց է տալիս հին հռոմեական ամբոխը՝ պարտված գլադիատորին մահվան դատապարտելով։ Ժեստի ճիշտ ձևը, որը նկարագրվում է pollice verso արտահայտությամբ և նրա իմաստը բազմաթիվ գիտական բանավեճերի առարկա են։

Հին Հռոմ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Pollice verso արտահայտությամբ նկարագրվող ժեստը պարզ չէ։ Պատմական, հնագիտական և գրական հիշատակություններից հասկանալի չէ, թե արդյոք բութ մատը դեպի վեր է ուղղված, ներքև, թե հորիզոնական դիրքում է, կամ թե ափի մեջ է թաքնված, որն արտահայտում է դրական կամ բացասական կարծիք[1][2][3]։

Յուվենալիսն իր սատիրաներում գրում է․

quondam hi cornicines et municipalis harenae
perpetui comites notaeque per oppida buccae
munera nunc edunt et, verso pollice vulgus
cum iubet, occidunt populariter…[1]

  1. ^ Յուվենալիս, Satirae 3.34-37

Эти-то вот трубачи, завсегдатаи бывшие разных
Мелких арен, в городах известные всем как горланы, —
Зрелища сами дают и по знаку условному черни,
Ей угождая, любого убьют, а с игр возвратившись,

  1. ^ Յուվենալիս «սատիրաներ», ռուսերեն թարգմանությունը՝ Դ․ Նեդովիչի և Ֆ․ Պետրովսկու

Զանգվածային մշակույթ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Pollice verso ժեստը մասսայականացվել է 1872 թվականին ֆրանսիացի գեղանկարիչ Ժան Լեոն Ժերոմի կողմից Pollice Verso կոչվող կտավում (սովորաբար թարգմանվում է «բութ մատերը ներքև»)։ Մեծ կտավում պատկերված է վեստալ, որը հասկացնում է գլադիատոր-մուրմիլոնին, որ հրապարակում ընկած իր հակառակորդը պետք է սպանվի։ Կտավը Ժերոմից գնեց ամերիկացի մագնատ Ալեքսանդր Թերնի Ստյուարտը (1803-1876), որն այնուհետև այն ցուցադրեց Նյու Յորքում։ Այժմ կտավը գտնվում է Արիզոնայի Ֆինիքսի արվեստի թանգարանում։

Կտավը մեծ ազդեցություն է թողել «Գլադիատոր» գեղարվեստական ֆիլմի ստեղծողների վրա։ Պրոդյուսերները ռեժիսոր Ռիդլի Սքոթին ցույց տվեցին վերարտադրված կտավը նախքան նա կկարդար սցենարը։

Այս կտավն ինձ ցույց տվեց Հռոմեական կայսրությունն իր ամբողջ փառքով և ամրությամբ։ Ես միանգամից ամեն ինչ հասկացա․ ինձ դա հետաքրքրեց[4]։
- Ռիդլի Սքոթ

Pollice Verso է կոչվում նաև ավստրալիացի գեղանկարիչ Նորման Լինդսեյի 1904 թվականի վիճահարույց նկարը, որտեղ պատկերված է Հիսուս Քրիստոսի խաչումը[5]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ James Grout: The Gladiator and the Thumb, part of the Encyclopædia Romana
  2. ↑ Desmond Morris, Peter Collett, Peter Marsh and Marie O’Shaughnessy, 1979 Webified by Bernd Wechner: Gestures: Their Origin and Meanings, The Thumb Up
  3. ↑ «Did The Romans Turn Thumbs Down On Gladiators?». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 25-ին.
  4. ↑ Phoenix Art Museum — Jean-Léon Gérôme: Pollice Verso(չաշխատող հղում)
  5. ↑ «National Gallery of Australia». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 25-ին.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Anthony Philip Corbeill — «Thumbs in Ancient Rome: pollex as Index» in Memoirs of the American Academy in Rome 42 (1997) pp. 61–81.
  • Anthony Corbeill — Nature Embodied: Gesture in Ancient Rome (Princeton University Press, 2004) 978-0-691-07494-8
  • Desmond Morris — Gestures: Their Origin and Distribution (1979)
  • «Top 10 Myths About the Romans» at listverse.com (5 May 2008)

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]