«Մոսկվա» հածանավի կործանում

«Մոսկվա» հածանավի կործանում
Թվականապրիլի 14, 2022
Մասն էՀարավային Ուկրաինայի օպերացիա և Ռուս-ուկրաինական պատերազմ
ՎայրՍև ծով
Հակառակորդներ
Ռուսաստան ՌուսաստանՈւկրաինա Ուկրաինա
Հրամանատարներ
Ալեքսեյ ՆեիժպապաԻգոր Օսիպով
Անտոն Կուպրին
Կողմերի ուժեր
Ռազմական կորուստներ
—«Մոսկվա» հրթիռային հածանավ[1]
Ընդհանուր կորուստներ

Ռուսաստանի ռազմածովային նավատորմի Սևծովյան նավատորմի դրոշակակիր «Մոսկվա» հրթիռային հածանավը, խորտակվել է 2022 թվականի ապրիլի 14-ին կամ 2022 թվականի ապրիլի 13-ին Ուկրաինայի ռազմածովային ուժերի «Նեպտուն» հրթիռային համակարգի հարվածի հետևանքով[1][2][3][4]։

«Մոսկվա» հածանավը Սևծովյան նավատորմի ամենամեծ ռազմանավն էր[5]։

«Մոսկվան» ռուս-ճապոնական պատերազմից հետո Ռուսաստանի ռազմածովային նավատորմի առաջին կորցրած դրոշակակիր նավն է[6][7], ինչպես նաև ամենամեծ ռազմանավը, որը խորտակվել է հակամարտության ընթացքում, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո[6]։

Իրադարձությունների ընթացք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ «Ազատություն» ռադիոկայանի՝ ապրիլի 10-ին Ռուսաստանի Սևծովյան նավատորմի «Մոսկվա» հրթիռային հածանավը խարսխված է եղել Սևաստոպոլի ծովածոցում՝ Ապոլոն ծովածոցի դիմաց[2]։ 2022 թվականի ապրիլի 13-ի ուշ երեկոյան Օդեսայի տարածաշրջանային ռազմական վարչակազմի նախագահ, գնդապետ Մաքսիմ Մարչենկոն Տելեգրամի իր ալիքում հայտնել է, որ ուկրաինացի զինվորականները «Նեպտուն» դասի թեւավոր հրթիռներով հարվածել են ռուսական հրթիռային հածանավին, որի հետևանքով այն «շատ լուրջ վնասվածք» է ստացել։ Ավելի ուշ նախագահի աշխատակազմի ղեկավարի խորհրդական Ալեքսեյ Արեստովիչը հստակեցրել է, որ Սև ծովի ավազանում գտնվող «Մոսկվա» նավի վրա ուժեղ հրդեհ է բռնկվել։ Միաժամանակ, Ուկրաինայի ներքին գործերի նախարարի խորհրդական Անտոն Գերաշչենկոն ասել է, որ «Ռուսաստանի Դաշնության ամբողջ Սևծովյան նավատորմը դուրս է բերվել շտապ փրկարարական միջոցառումներ իրականացնելու համար»[2][4]։ Ուկրաինայի հետախուզության անանուն աղբյուրների կողմից այս տեղեկատվության հաստատման մասին հայտնել է նաև «Ուկրաինսկա պրավդան»[3]։

Բրիտանական Navalnews թերթի փոխանցմամբ՝ ապրիլի 13-ի երեկոյան ռադարային արբանյակը արձանագրել է հածանավի դիրքը։ Հածանավի չափերին և դիրքին համապատասխանող նավը գտնվել է հյուսիսային լայնության 45°10'43,39" և արևելյան երկարության 30°55'30,54" կոորդինատներում՝ Զմեինի կղզուց արևելք, Օդեսայից 150 կմ հեռավորության վրա։ Արբանյակը անցել է իրադարձության վայրի վրայով ապրիլի 13-ին տեղական ժամանակով ժամը 18:52-ին[8]։

Թվիթթերի OSINT UK էջը հրապարակել է SOS ազդանշանի ձայնագրություն, որը, իբր, փոխանցվել է հածանավից ապրիլի 14-ի առավոտյան Մոսկվայի ժամանակով ժամը մոտավորապես 1-ին[2]։

Ապրիլի 14-ի առավոտյան, ՌԴ պետական ՏԱՍՍ և ՌԻԱ Նովոստի գործակալությունները՝ հղվելով ՌԴ պաշտպանության նախարարությանը, հայտնել են, որ «Մոսկվա» նավի անձնակազմը տարհանվել է հրդեհի պատճառով զինամթերքի դետոնացումից հետո։ Նախարարությունը հաստատել է, որ հրդեհի հետևանքով «նավը լուրջ վնաս է կրել», որի պատճառները «պարզվում են», սակայն զոհերի և զոհերի մասին չի հայտնել[3]։

Վաղ առավոտից եվրոպական լրատվամիջոցներում սկսել են հայտնվել տեղեկություններ այն մասին, որ հածանավը կարող է խորտակվել[9]։ Current Time TV-ն նաև նշել է, որ նավի ամբողջական տարհանումը կարող է նշանակել, որ այն հնարավոր չէ թողնել ջրի երեսին և նավը խորտակվելու է[3]։ CNN-ի մեկնաբանություններում վերլուծաբանները նշել են, որ նման նավի վրա բռնկված հրդեհը կարող է հանգեցնել աղետալի հետևանքների՝ պայթյունի, որը կարող է հանգեցնել դրա խորտակմանը։ CNN-ը, սակայն, չի կարողացել վիզուալ կերպով հաստատել, որ նավը խփվել էր կամ նրա ներկայիս վիճակը այդ պահին, քանի որ այն ժամանակ Սև ծովի վրա սաստիկ փոթորիկ է եղել, որը թույլ չի տվել արբանյակային նկարահանմանը[10]։

Կեսօրին Ուկրաինայի «Հարավ» օպերատիվ հրամանատարության ներկայացուցիչները հայտարարել են, որ ռուսական Սևծովյան նավատորմի դրոշակակիր նավը խոցվել է Նեպտուն հրթիռներով. Հրդեհ է սկսվել, նավախմբի մյուս ստորաբաժանումները փորձել են օգնել, սակայն փոթորիկը և զինամթերքի հզոր պայթյունը շուռ են տվել հածանավը, և նա սկսել է խորտակվել[10]։

Միաժամանակ ՌԴ Պաշտպանության նախարարությունը հայտարարել է, որ «Մոսկվան» «մնում է ջրի երեսին», միջոցներ են ձեռնարկվում այն նավահանգիստ քարշակելու համար, իսկ հածանավի անձնակազմը տարհանվել է Սևծովյան նավատորմի մոտակայքում գտնվող այլ նավեր[10]։

Իր հերթին, Պենտագոնի խոսնակ Ջոն Քիրբին CNN-ին ասել է, որ իրենց տվյալներով՝ «առնվազն մեկ պայթյուն» է տեղի ունեցել «Մոսկվայի» վրա, որը լուրջ վնաս է հասցրել նավին, սակայն մինչ այժմ ԱՄՆ-ը չի կարող հաստատել, որ դա տեղի է ունեցել հրթիռային հարվածի հետևանքով։ Պենտագոնը գնահատում է, որ նավը «կարող է լողալ և անում է դա», շարժվելով դեպի արևելք։ Քիրբին ենթադրություն է հայտնել, որ «Մոսկվան» կգնա Սևաստոպոլ վերանորոգման[10]։

Նույն օրը երեկոյան (Մոսկվայի ժամանակով մոտ կեսգիշերին) ՌԴ ՊՆ-ն հայտնել է, որ երբ փոթորկի պայմաններում հածանավը քարշակել են նշանակման նավահանգիստ, պայթլունի հետևանքով վնասված կորպուսի պատճառով, նավը կորցրել է կայունությունը և խորտակվել[1][11]]։

Ուկրաինայի Ազգային անվտանգության և պաշտպանության խորհրդի քարտուղար Օլեքսի Դանիլովը CNN-ի թղթակցին հայտնել է, որ «Մոսկվա» հածանավը գտնվել է Զմեինի կղզուց ոչ հեռու և խոցվել է «ուկրաինական արտադրության երկու հզոր հրթիռներով»[12]։

Ապրիլի 15-ին ԱՄՆ պաշտպանության նախարարության բարձրաստիճան ներկայացուցիչը՝ անանունության պայմանով, հաստատել է հածանավի կործանման վարկածը, որը առաջ էր քաշել ուկրաինական կողմը[13][14][15]։

Գործոններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Meduza-ն իր նյութում նշել է, որ «Մոսկվան» իր դասի թերևս միակ նավն է, որը մնացել է ծառայության մեջ և արդիականացման ընթացքում չի ստացել նոր ռադարներ, որոնք կարող են արդյունավետորեն հայտնաբերել ցածր թռչող թիրախները, ինչպիսին է Նեպտուն հականավային հրթիռը[16]։

Առնչվող իրադարձություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԱՄՆ պաշտպանության նախարարության բարձրաստիճան պաշտոնյան CNN-ին տված մեկնաբանությունում նշել է, որ իրենք նկատել են, թե ինչպես են «Մոսկվան» խոցվելուց հետո ռուսական Սևծովյան նավատորմի մոտակայքում կամ Սև ծովի հյուսիսում գտնվող մյուս նավերը շարժվել են հարավ, ինչը կարող է վկայել որ փորձել են ուկրաինական հրթիռների հեռահարության սահմանից դուրս գալ[17][18]։

կորուստներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Մոսկվայի» ամրագրված անձնակազմի թիվը, ըստ տարբեր աղբյուրների, տատանվել 510-ից մինչև 758 մարդ[3]։

Ուկրաինայի ներքին գործերի նախարարի խորհրդական Անտոն Գերաշչենկոյի խոսքերով, որին մեջբերում է Evening Standard-ը, նավում պայթյունի ժամանակ մահացել է հածանավի հրամանատար, 1-ին աստիճանի կապիտան Անտոն Վալերևիչ Կուպրինը։ Հրատարակությունը նմանատիպ տեղեկություններ է ստացել նաև այլ անանուն աղբյուրներից[19]։

Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարությունը հայտնել է նաև կապիտան Անտոն Կուպրինի մահվան մասին[20]։

Ինչպես հայտնում է РИА Новости-ն, ապրիլի 14-ի դրությամբ հածանավում եղել է ընդամենը 500 զինծառայող[21]։

Ինչպես հայտնում է UNIAN-ի լրագրող Ռոման Ցիմբալյուկը, հինգշաբթի առավոտյան մոտավորապես ժամը 10-ին հածանավից 14 ռուս նավաստիներ, այդ թվում՝ նավի բժշկական ծառայության պետը, արագընթաց նավով տեղափոխվել են Սևաստոպոլ։ Ռուս ընդդիմության առաջնորդ Իլյա Պոնոմարյովի խոսքով՝ 510 մարդուց ընդհանուր առմամբ փրկվել է 58-ը։ 2022 թվականի ապրիլի 15-ի դրությամբ Ռուսաստանի իշխանությունները չեն նշել տարհանված անձնակազմի անդամների թիվը[22]։

Ուկրաինայի սահմանապահ ծառայության ծովային գվարդիայի մամուլի քարտուղար Նատալյա Գումենյուկը հայտնել է, որ Մոսկվա» հածանավի գրեթե ողջ անձնակազմը զոհվել է[23]։

Հաջորդող գործողություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Մոսկվա» հածանավի խորտակման հաջորդ օրը Ռուսաստանի զինված ուժերը ռմբակոծել են Կիևի մոտ գտնվող Ժուլյանսկի մեքենաշինական «Վիզար» գործարանը, որն արտադրում էր «Նեպտուն» հականավային հրթիռներ[24][25]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Крейсер «Москва» затонул — Минобороны России // BBC News Україна, 14.04.2022
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Украинские военные нанесли удар по российскому ракетному крейсеру «Москва» в Чёрном море – Марченко // «Крым.Реалии», 13 апреля 2022
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Экипаж крейсера «Москва» эвакуирован после атаки Украины // «Настоящее Время», 14.04.2022
  4. ↑ 4,0 4,1 В Чёрном море горит крейсер «Москва». Власти Украины заявили о ракетном ударе по кораблю, Минобороны РФ — о детонации боезапаса // «Meduza», 13 апреля 2022
  5. ↑ https://tass.ru/proisshestviya/14377081
  6. ↑ 6,0 6,1 https://www.wsj.com/articles/russias-sunken-warship-moskva-recalls-great-world-war-ii-naval-battles-11650021090
  7. ↑ https://news.israelinfo.co.il/technology/102233
  8. ↑ H I Sutton (2022 թ․ ապրիլի 15). «Satellite Image Pinpoints Russian Cruiser Moskva As She Burned». Naval News (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 16-ին.
  9. ↑ 50-й день войны: Ракетный крейсер «Москва» серьёзно пострадал в результате украинского удара // Eesti Rahvusringhääling, 14.04.2022
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 Brad Lendon CNN. «Russian navy evacuates flagship. Ukraine claims it was hit by a missile». CNN (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 14-ին. {{cite web}}: |author= has generic name (օգնություն)
  11. ↑ «Крейсер «Москва» затонул при буксировке во время шторма». РИА Новости. 14 апреля 2022.
  12. ↑ It’s 8:30 p.m. in Kyiv. Here’s what you need to know. // СNN, 14.04.2022(անգլ.)
  13. ↑ «Пентагон: Крейсер «Москва» был потоплен украинскими ракетами» (ռուսերեն). Радио Свобода. 2022 թ․ ապրիլի 15. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 15-ին.
  14. ↑ Brad Lendon (2022 թ․ ապրիլի 15). «Moskva sinking: What really happened to the pride of Russia's fleet?» (անգլերեն). CNN. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 16-ին.
  15. ↑ «Russian warship: Moskva sinks in Black Sea» (անգլերեն). BBC News. 2022 թ․ ապրիլի 15.
  16. ↑ Затонул флагман Черноморского флота — крейсер «Москва». Его потеря может серьёзно ослабить защиту кораблей, участвующих в войне // Meduza, 14.04.2022
  17. ↑ US assesses Russian warship still battling fire, but cannot confirm cause, defense official says // CNN, 14.04.2022(անգլ.)
  18. ↑ Russia’s Moskva cruiser sinks following Ukrainian claim of missile strike(անգլ.)
  19. ↑ Captain of sunk Russian warship Moskva ‘killed in explosion’, says Ukraine // Evening Standard, 15 April 2022(անգլ.)
  20. ↑ Капитан затонувшего крейсера Москва погиб вместе с кораблем // korrespondent.net, 15.04.2022(անգլ.)
  21. ↑ ТАСС и «РИА Новости» сообщили о доставке экипажа «Москвы» в Севастополь
  22. ↑ The cruiser Moscow has sunk. Ukrainian correspondent: 14 sailors were rescued, the fate of 496 unknown Արխիվացված 2022-09-29 Wayback Machine // The Warsaw Post, 15.04.2022(անգլ.)
  23. ↑ "Природа на стороне Украины": ГПСУ сообщила о гибели почти всего экипажа крейсера "Москва"(չաշխատող հղում) // focus.ua, 16.04.2022(անգլ.)
  24. ↑ «Под Киевом разбомбили завод по производству ракет «Нептун». Власти Украины заявляли, что этими ракетами был атакован крейсер «Москва»». Meduza (ռուսերեն). Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 15-ին.
  25. ↑ «Пентагон: крейсер "Москва" был потоплен украинскими ракетами». Радио Свобода (ռուսերեն). Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 15-ին.