Անդրե Բայոն

Անդրե Բայոն
ֆր.՝ André Baillon
Ծնվել էապրիլի 27, 1875(1875-04-27)[1][2]
ԾննդավայրԱնտվերպեն, Բելգիա
Վախճանվել էապրիլի 10, 1932(1932-04-10)[1][2] (56 տարեկան)
Վախճանի վայրՍեն-Ժերմեն-ան-Լե
ԳերեզմանՄարլի-լե-Ռուա
Մասնագիտությունգրող և վիպասան
Լեզուֆրանսերեն
Քաղաքացիություն Բելգիա և  Ֆրանսիա
 André Baillon Վիքիպահեստում

Անդրե Էմիլ Լուիս [3] Բայոն (ապրիլի 27, 1875(1875-04-27)[1][2], Անտվերպեն, Բելգիա - ապրիլի 10, 1932(1932-04-10)[1][2], Սեն-Ժերմեն-ան-Լե), բելգիացի վիպասան և պատմվածքագիր, ով գրել է ֆրանսերեն։ Նրա ստեղծագործությունների մեծ մասն ինքնակենսագրական բնույթ ունի:

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անդրե Բայոնը ծնվել է 1875 թվականի ապրիլի 27-ին Անտվերպենում՝ բուրժուական ընտանիքում[4][5]։ Նրա հայրը՝ Ժոզեֆ-Կրետյեն Բայոնը, որը հաջողակ գործարար էր շինարարության ոլորտում, մահացավ նրա ծնվելուց անմիջապես հետո, իսկ մայրը՝ Ջուլի-Իզաբելը (ծնված Վան Բելլինգենում) նույնպես մահացավ, երբ նա դեռահաս երեխա էր՝ թողնելով Անդրեյի դաստիրակությունը Տերմոնդում գտնվող հորաքրոջը[3][5]։ Նա ուներ ավագ եղբայր` Ժյուլիենը, ով դարձավ իրավաբան[3]: Անդրե Բայոնը ստացել է հռոմեական կաթոլիկ կրթություն՝ հաճախելով Թերնհաուտի Սեն Ժոզեֆ քոլեջը[4][5]: 1893 թվականից սովորել է Լուվենի պոլիտեխնիկական դպրոցում[3]: Նա տեղափոխվեց Բրյուսել, որտեղ սկսեց գրել և հրատարակել բելգիական պարբերականներում, բայց սկսեց մոլեխաղերով զբաղվել և տառապել սուիցիդալ մտքերից։ Նրա առաջին ամուսնությունը 1902 թվականին Մարի Վանդենբերգի հետ, ով մարմնավաճառ էր աշխատում, ժամանակավորապես թեթեւացրեց նրա խնդիրները[4][5]։ Զույգը Բրյուսելից մեկնել է Կամպինի Վեստմալ գյուղ, որտեղ նրանք որդեգրել են գյուղական ապրելակերպ[5]։

Հետագայում Բայոնը խմբագրական պաշտոն է զբաղեցրել «La Dernière Heure»-ում, բրյուսելյան թերթում, իսկ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ նա ամուսնացել է դաշնակահար Ժերմեն Լիվենսի հետ։ Պատերազմը ոգեշնչեց նրան գրել, և նրան աջակցում էր Ժերմենը իր գրական ջանքերում[5]։ Նրա վեպերից շատերը ստեղծվել են այս տասնամյակում[4]։ Նրա ամենավաղ գլխավոր հրատարակված աշխատանքը՝ «Moi quelque part» (Ես, ինչ-որ տեղ) առաջին անգամ հայտնվեց 1920 թվականին[5]։ Դրա մի տարբերակը թողարկվեց Փարիզում որպես «En Sabots» (Փայտե կոշիկներով) 1922 թվականին, և վերնագրված վեպը քննադատական ​​հաջողություն ունեցավ՝ արժանանալով Ժան-Ռիչարդ Բլոկի և Շառլ Վիլդրակի գովասանքին[4][5]։ Դա ստիպեց նրան տեղափոխվել Փարիզ և փորձել իր ապրուստը վաստակել իր գրական ստեղծագործությունների միջոցով[4][5]։ Նրա հիմնական հրատարակիչն էր «Rieder & Cie»-ն, Փարիզում գործող հրատարակչությունը, որը միջպատերազմյան տարիներին դուրս բերեց բելգիացի հեղինակների, այդ թվում՝ Կոնստան Բուրնյոյի և Ժան Տուսելի ստեղծագործությունները[5][6]։

Այս քայլը աղետալի եղավ Բայոնի հոգեկան և ֆիզիկական առողջության համար: Չնայած բազմաթիվ հոսպիտալացումներին, նա շարունակում էր գրել, և նրա ստեղծագործությունները վերաբերում էին հոգեկան հիվանդության իր փորձառություններին[4][5]։ Այս ժամանակահատվածում նա սիրավեպ է ունեցել գրող Մարի դե Վիվիեի հետ, ով իր մահից հետո պատմել է պատմությունը իր «L'homme pointu» (Սուր մարդը, 1942 թվական) վեպում[5]։

Ինքնասպան է եղել 1932 թվականի ապրիլի 10-ին Փարիզի Սեն Ժերմեն ան Լեում[4][5]։

Գործեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բայոնը գրում էր ֆրանսերեն, թեև ծնունդով և կրթությամբ ֆլամանդացի էր, և գովաբանում էր Վեսթմալում խոսվող ֆլամանդերենի բարբառը[7][8]։ Նրա գործերի մեծ մասն ինքնակենսագրական է. Լյուսիեն Քրիստոֆը և Հերման Թեյրլինքը 1953 թվականին գրել են, որ Բայոնի կոչումն է «թափառել և զգալ իր ճանապարհը դեպի իր անցյալը՝ հրավիրելով մեզ թափառել իր հետ և նայել կահույքի տակ»[7]։ Նրանք նաև նշում են, որ Ֆլանդրիայի մասին ֆրանսերեն գրելը կարող է «խառնաշփոթության մի կծու նոտա» ավելացնել նրա դիտարկումներին[7]։

«Moi quelque part» (Ես, ինչ-որ տեղ, 1920) հիմնված է Վեստմալում նրա փորձառությունների վրա[5]։ «Histoire d'une Marie» (Մարի անունով մի աղջկա պատմություն, 1921 թվական), հիմնված առաջին կնոջ կյանքի վրա, անդրադառնում է մարմնավաճառության թեմային[4][5], և նույն թեման արծարծվում է «Zonzon Pépette, fille de Londres»-ում (Zonzon Pépette, Լոնդոնի աղջիկը, 1923 թվական)[4]։ «Par fil spécial» (Հատուկ մալուխով, 1924 թվական) «սարդոնիկ» արձագանք է թերթի խմբագիր նրա գործունեությանը[4][4][5]։ «Chalet I» (1926 թվական) պատմում է Սալպետրիերի հիվանդանոցում գտնվելու մասին[9]։ «Le Neveu de Mademoiselle Autorité» (Միսս Իշխանության զարմիկը, 1930/1932 թվականներ) հիմնված է հորաքրոջ հետ մանկության փորձառությունների վրա[4][5]։

Նրա հետագա ստեղծագործությունները, որոնք հաճախ գրվել են հիվանդ ժամանակ, գնահատվում են հոգեկան հիվանդության իրենց պիոներական անկեղծ պատկերների համար[4][5] մասնավորապես «Delires» (Deliriums, 1927 թվական) ժողովածուն, որը նկարագրվում է որպես «ուշագրավ» և «նույնքան ռիթմիկ, որքան տրամաբանական հալյուցինացիան»[5]:

Պատմական ընդունելություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բայոնի ստեղծագործությունները հայտնի էին Ֆրանսիայում նրա կենդանության օրոք և մինչև Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը[6]: Նա տարբեր կերպ դասակարգվել է որպես պրոլետար, պոպուլիստ և ռեգիոնալ գրող[10][11]: «A. P. Coleman»-ը մահվան ծանուցման մեջ «Histoire d'une Marie»-ն բնութագրում է որպես «սոցիալական հիմնախնդիրների վեպ» և այն համեմատում «առավել հայտնի» Չարլզ-Լուի Ֆիլիպի ստեղծագործությունների հետ[12]: Մորիս Գաշեն, գրելով 1931 թվականին, Բայլոնին համեմատում է և՛ Ֆիլիպի, և՛ Ֆյոդոր Դոստոևսկու հետ՝ ուշադրություն հրավիրելով այն փաստի վրա, որ Բայոնի հերոսները հաճախ են հայտնվում դժվարին իրավիճակներում[13]։ Բայոնի գործերը թարգմանվել են, օրինակ՝ «Histoire d'une Marie», ունեցել է յոթ թարգմանություն 1920-ականների վերջին, իսկ «En Sabots»-ը և «Zonzon Pépette, fille de Londres»-ը երկուսն էլ թարգմանվել են գերմաներեն[6]։

Նրա ժողովրդականությունը նվազել է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո[11], սակայն հեղինակը շարունակել է գրավել քննադատական ​​ուշադրությունը 1950-ականներին։ Սիմոն դը Բովուարը գովաբանում է «Le Perce-oreille du Luxembourg»-ը 1960 թվականի հուշագրության մեջ։ 1960-ականների վերջին նրա գործերից մի քանիսը հարմարեցվել են Բելգիայի թատրոնի համար։ 1970-ականների կեսերից նրա գործերից շատերը հետ բերվեցին տպագրության՝ որպես «Passé Présent/Les Éperonniers» և «Espace Nord» տպագրությունների մաս[6]։

20-րդ դարի վերջին և 21-րդ դարի սկզբին քննադատական ​​ուշադրությունը կենտրոնացած էր Բայոնի կյանքի վրա: Նրա ստեղծագործությունները թարգմանվել են հոլանդերեն, ռումիներեն, չինարեն և բուլղարերեն։ Ֆրանս Դենիսենի կենսագրությունը լույս է տեսել հոլանդերեն (De Gigolo van Irma Ideaal) 1998 թվականին, շահել է «AKO Literatuurprijs»-ը և թարգմանվել ֆրանսերեն։ Բայոնի մի քանի վեպերի նոր հրատարակություններ հրատարակվել են Ֆրանսիայում «Cent Pages», «Finitude» և «Cambourakis» հրատարակություններում։ «Les Nouveaux Cahiers André Baillon» պարբերականը, որն անդրադառնում է նրա աշխատանքի վերաբերյալ հետազոտություններին, լույս է տեսել 2003-ից 2011 թվականներին, և խմբագիրները 2007 թվականին Բելգիայում գիտաժողով են անցկացրել այդ թեմայով[6]:

Մատենագիտություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աղբյուրներ[6][14]`

  • Le Pénitent exaspéré (1915 թվական)[15]
  • Moi, quelque part (Ես, ինչ-որ տեղ) (խմբագրությունը՝ la soupente, 1920 թվական)
  • Histoire d'une Marie (Մերի անունով աղջկա պատմություն) (Rieder, 1921 թվական)
  • En sabots (Rieder, 1922 թվական)
  • Zonzon Pépette, fille de Londres (J. Ferenczi, 1923 թվական)
  • Par fil spécial: Carnet d'un secrétaire de rédaction (խմբագրությունը՝ Special Cable) (Rieder, 1924 թվական)
  • Un homme si simple (Այսքան պարզ մարդ) (Rieder, 1925 թվական)
  • Le pot de fleur: Boix gravés de Jan Fr. Cantré (խմբագրությունը՝ "Lumière"-ի, 1925 թվական)
  • Chalet I (Rieder, 1926 թվական)
  • Délires (Զառանցանքներ) (M. Sénac, 1927 թվական),արձակ բանաստեղծություն[5][14] կամ պատմվածքներ[4]
  • Le Perce-oreille du Luxembourg (Լյուքսեմբուրգի ականջակալը) (Rieder, 1928 թվական)
  • La vie est quotidienne (Rieder, 1929 թվական)
  • Le Neveu de Mademoiselle Autorité (Միսս Իշխանության զարմիկը) (Rieder, 1930/1932 թվականներ)
  • Des vivants et des morts (Ողջերն ու մահացածները) (1930 թվական)[4]
  • Roseau (Rieder, 1932 թվական)
  • La dupe (La renaissance du livre, 1944 թվական)
  • Les meilleures pages (La renaissance du livre, 1961 թվական) (խմբագրել է Ադրիեն Յանսը)

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • P. Bay. Le Suicide par somnifère. Un exemple: Celui du romancier belge André Baillon, à Marly-le-Roy, en 1932 (Les Éditions de la Diaspora française; 1964)
  • Martine Bronzin (1981). André Baillon: Un homme si simple? Revue Generale 35–43
  • Frans Denissen. De gigolo van Irma Ideaal: André Baillon, of een geschreven leven (Prometheus; 1998)
  • Frans Denissen, Maria Chiara Gnocchi, E. Loobuyck (eds). Bibliographie de et sur André Baillon (1898–2004) (Bibliothèque royale de Belgique; 2005) 2870931557
  • Hans Joachim Lope. Aufsatze zur literaturgeschichte in Frankreich, Belgien, und Spanien, pp. 93–121 (P. Lang; 1985)
  • M. Willam. La Haute Solitude d'André Baillon, précurseur de l'existentialisme (Labor; 1951)

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Lucien Binot. La lente progression d'un dérèglement mental annoncé. In: André Baillon. Portrait d'une "folie", section 1 (Le Cri; 2021) 9782871067450
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 4,13 4,14 4,15 André Baillon. Britannica Biographies (Encyclopaedia Britannica, Inc.; 2024)
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 5,14 5,15 5,16 5,17 5,18 5,19 Roland Mortier. Baillon, André. In: The Columbia Dictionary of Modern European Literature (2nd edn; Jean-Albert Bédé, William Edgerton, eds), p. 44 (Columbia University Press; 1980) 9780231037174
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Maria Chiara Gnocchi (2024). From Belgium to the world and back? The case of Rieder. Perspectives: Studies in Translation Theory and Practice 32 (6): 1050–62 doi:10.1080/0907676X.2024.2327628
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Lucien Christophe, Herman Teirlinck (1953). A Quarter Century of Belgian Writing. Books Abroad 27 (3): 245–56
  8. ↑ David Hopkin, Jonathan Roper (2023). The Folklore Buried in Dictionaries. Folklore 134 (2): 143–54 doi:10.1080/0015587X.2023.2176993
  9. ↑ Mark S. Micale (1985). The Salpêtrière in the Age of Charcot: An Institutional Perspective on Medical History in the Late Nineteenth Century. Journal of Contemporary History 20 (4}: 703–31
  10. ↑ James M. Robertson. Literary Capital in an Age of Global Crisis: The Political Economy of Translation on Europe's Periphery, 1928–34. In: Mediating Spaces, pp. 72–73, 79 (McGill-Queen's University Press; 2024) doi:10.1515/9780228021872-006
  11. ↑ 11,0 11,1 Maria Chiara Gnocchi (2013). André Baillon, romancier populiste belge? Etudes littéraires. Études, Analyses, Débats 44 (2): 71–83
  12. ↑ A. P. Coleman (1933). Contemporary Polish Letters. Books Abroad 7 (1): 12–14
  13. ↑ Maurice Gauchez (1931). Sur Les Lettres Belges (suite). Books Abroad 5 (1): 15–18
  14. ↑ 14,0 14,1 Andre Baillon. Gale Literature: Contemporary Authors ([Gale, 2001)
  15. ↑ Paul Gorceix (1990). Review: La Dupe. Le Pénitent exaspéré by André Baillon. Revue d'Histoire littéraire de la France 2: 269
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Անդրե Բայոն» հոդվածին։
 ⛭ 
  Բառարաններ և հանրագիտարաններ