Անդրեյ Լուպան

Անդրեյ Լուպան
Andrei Lupan
Ծնվել էփետրվարի 2, 1912(1912-02-02) կամ փետրվարի 15, 1912(1912-02-15)[1]
ԾննդավայրՄիգուլենի, Șoldănești District, Մոլդովա[2]
Վախճանվել էօգոստոսի 24, 1992(1992-08-24)[3][1] (80 տարեկան)
Վախճանի վայրՔիշնև, Մոլդովա
Մասնագիտությունգրող, քաղաքական գործիչ և բանաստեղծ
Լեզուռուսերեն
Քաղաքացիություն Մոլդովա,  ԽՍՀՄ և  Ռումինիա
ԿրթությունԱլեքսանդրու Իոան Կուզայի անվան համալսարան
Գրական ուղղություններՊրոլետկուլտ
Ուշագրավ աշխատանքներ«Ноша своя»
«Մայրուղիներ»
«Закон гостеприимства»
ԱնդամակցությունԽՍՀՄ Գրողների միություն և Մոլդովայի գիտությունների ակադեմիա
ԿուսակցությունՌումինիայի կոմունիստական կուսակցություն և ԽՄԿԿ
Պարգևներ
Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս
Լենինի շքանշան Լենինի շքանշան Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան
և ԽՍՀՄ պետական մրցանակ
ԱմուսինՌախիլ (Ռայա) Գերշևնա Կրիվորուկ
 Andrei Lupan Վիքիպահեստում

Անդրեյ Պավլովիչ Լուպան (ռում.՝ Andrei Lupan, 2 (15) փետրվարի, 1912, Միգուլենի, Օրգեևի նահանգ, Բեսարաբիա, Ռուսական կայսրություն — 24 օգոստոսի, 1992, Քիշնև, Մոլդովայի Հանրապետություն), մոլդովացի խորհրդային գրող, հասարակական գործիչ։ Մոլդավիայի ԽՍՀ ժողովրդական գրող (1982), Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս (1982), ԽՍՀՄ պետական մրցանակի դափնեկիր (1975)։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անդրեյ Լուպանը ծնվել է 1912 թվականի փետրվարի 2-ին (փետրվարի 15) Բեսարաբիայի Միգուլենի գյուղում (ներկայում՝ Մոլդովայի Հանրապետության Շոլդանեշտիի շրջան) գյուղացու ընտանիքում։

1930-ական թվականներին միացել է Բեսարաբիայի՝ ԽՍՀՄ-ին միանալու համար պայքարող մասսայական շարժմանը, դարձել Ռումինիայի Կոմունիստական կուսակցության (1933) ու Կոմունիստ երիտասարդների միության անդամ, մասնակցել է հեղափոխական շարժմանը։ Ընտրվել է Բեսարաբիայի Դեմոկրատական պաշտպանության բլոկի շրջանային կոմիտետի քարտուղար։

Ամուսնացել է Ռախիլ (Ռայա) Գերշևնա Կրիվորուկի հետ, ով նույնպես մասնակցում էր հեղափոխական շարժմանը[4]։

1941 թվականին՝ Մոլդովայի ԽՍՀ ձևովորումից հետո, ավարտել է Քիշնևի պետական գյուղատնտեսական ինստիտուտը։

Անդրեյ Լուպինի ստեղծագործությունները սկսել են տպագրվել 1932 թվականին։ Նրա ստեղծագործության մեջ իր արտացոլումն է գտել հեղափոխական շարժմանը մասնակցությունը։

Առաջին ժողովածուն՝ «Բանաստեղծություններ», հրատարակվել է 1947 թվականին։ Հեղինակը գրում է մոլդովական գյուղի կյանքի, ինչպես նաև պատերազմական տարիների իրադարձությունների մասին։ Այնուհետև լույս են տեսել «Вступление в балладу» (1954), «Мастер-созидатель» (1958), «Брат земли» (1959), «Закон гостеприимства» (1966) և այլ ժողովածուներ։ «Լույս» (1948) պիեսը նվիրված է մոլդովական գյուղի կոլեկտիվացման ժամանակ կատարված դեպքերին։ Լուպանը հեղինակել է նաև հուշագրություններ ու գրական-քննադատական հոդվածներ։ Մոլդովերեն է թարգմանել Ալեքսանդր Պուշկինի, Միխայիլ Լերմոնտովի, Նիկոլայ Նեկրասովի, Վլադիմիր Մայակովսկու, Ալեքսանդր Տվարդովսկու, Տարաս Շևչենկոյի և այլոց ստեղծագործությունները։

Անդրեյ Լուպանը եղել է Մոլդավիայի ԽՍՀ Գիտությունների ակադեմիայի ակադեմիկոս (1946—1962), ԽՍՀՄ Գրողների միության քարտուղար (1959-1971), ինչպես նաև ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի 4-5-րդ նստաշրջանի ու Մոլդավիայի ԽՍՀ 2, 3, 6 ու 7-րդ նստաշրջանների դեպուտատ։

Անդրեյ Լուպանը մահացել է 1992 թվականի օգոստոսի 24-ին Քիշնևում։

Պարգևներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Մոլդավիայի ԽՍՀ ժողովրդական գրող (1982)
  • Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս (1982)
  • ԽՍՀՄ պետական մրցանակ (1975), «Ноша своя» գրքի «Մայրուղիներ» շարքի համար
  • Մոլդավիայի ԽՍՀ պետական մրցանակ (1967) «Закон гостеприимства» (1966) բանաստեղծությունների ժողովածուի համար
  • Լենինի շքանշան
  • երեք այլ շքանշաններ ու մեդալներ

Երկեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Лицом к лицу. — Кишинёв, 1957.
  • Ноша своя. — Кишинёв, 1970.
  • Гингурел умнеет: Рассказы. Для мл. школ. возраста. — Киев: Веселка, 1978. — 127 с.
  • Добро носящий: Стихи. — М.: Дет. лит., 1980. — 128 с.
  • Еще о любви: Рассказы разных лет. — Кишинёв: Лит. артистикэ, 1981. — 352 с.
  • Добрый знак: Стихи. — Киев: Рад. пысьмэннык, 1987. — 108 с.
  • Стихи. — М.: Худож. лит., 1987. — 334 с.
  • Прятки: Стихи. — Кишинёв: Лит. артистикэ, 1989. — 40 с.
  • Хаз ши неказ. — Кишинэу, 1957.
  • Версурь. — Кишинэу, 1969.
  • Кэрциле ши рэботул анилор. — Кишинэу, 1969.

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
  2. ↑ Лупан Андрей Павлович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  3. ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  4. ↑ Николай Савостин «Жена поэта: суровый роман»

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Портной Р. М. Андрей Лупан. — Кишинёв, 1959.
  • Очерк истории молдавской советской литературы. — М., 1963.
  • Макаров А. Н. Человеку о человеке. Избранные статьи. — М., 1971.
  • Дрейзлер М. …Не тяготился ношею своей. — Независимая Молдова. — 15.02.2002.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Անդրեյ Լուպան» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ