Ավստրալիական սկումբրիա
| Ավստրալիական թյունիկ | |
 Ավստրալիական թյունիկ | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Կենդանիներ (Animalia) |
| Տիպ/Բաժին | Քորդավորներ (Chordata) |
| Ենթատիպ | Ողնաշարավորներ (Vertebrata) |
| Դաս | Actinopteri |
| Կարգ | Scombriformes |
| Ընտանիք | Scombridae |
| Ցեղ | Սկումբրիա (Scomber) |
| Տեսակ | Ավստրալիական թյունիկ (S. australasicus) |
| Միջազգային անվանում | |
| Scomber australasicus | |
| Կարգավիճակ | |
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝  Քիչ մտահոգող տեսակ | |
Ավստրալիական սկումբրիա[1] (լատին․՝ Scomber australasicus), սկումբրիա ձկների ընտանիքի տեսակ։ Ապրում են Խաղաղ և Հնդկական օվկիանոսների արևադարձային, մերձարևադարձային և բարեխառն ջրերում՝ հյուսիսային լայնության 43°-ի և հարավային լայնության 50°-ի միջև և արևմտյան երկայնության 32°-ի և արևելյան երկայնության 110°-ի միջև։ Պելագիկ ձկները հանդիպում են մինչև 300 մետր խորություններում։ Գրանցված առավելագույն երկարությունը 50 սմ է։ Այն արժեքավոր արդյունագործական ձուկ[2][3] է։
Տաքսոնոմիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կարմիր ծովի և Հնդկական օվկիանոսի հյուսիսում ապրող բնակչությանը պատկանող անձիք նախկինում դասվել են Scomber japonicus[4]-ին։
Տարածք
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ավստրալիական սկումբրիան ապրում է Խաղաղ օվկիանոսի արևմտյան հատվածի մերձափնյա ջրերում՝ Չինաստանից և Ճապոնիայից մինչև Ավստրալիա և Նոր Զելանդիա, արևելքում այն տարածվում է մինչև Հավայան կղզիներ։ Հասնում են մինչև Կարմիր ծով։ Արևադարձային ջրերում այս տեսակը բավականին հազվադեպ[2] է։
Այս մեզո- և էպիպելագիկ ձկները հանդիպում են մերձափնյա ջրերում՝ մակերեսից մինչև 300 մետր[2] խորություններում։
Նկարագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ավստրալիական սկումբրիաներն ունեն երկարացված, իլիկաձև մարմին, բարակ, կողքերից սեղմված պոչային ցողուն՝ 2 կողային լողաթևերով, երկայնական միջին լողաթևը նրանց միջև բացակայում է։ Կա 5 լրացուցիչ լողաթևիկների շարք, որոնք գտնվում են փափուկ մեջքի և հետանցքի լողաթևերի ետևում։ Առաջին մեջքի լողաթևում կան 10-13 ծակող ճառագայթներ, երկրորդում՝ 12 փափուկ ճառագայթներ, իսկ հետանցքի լողաթևում՝ 12 փափուկ ճառագայթներ։ Հետանցքի լողաթևի առջև կա նրանից[3] անջատված 1 փուշ։ Փորային միջլողաթևային ելուստը ցածր է և չի երկատվում։ Պոչի լողաթևը պինդ է և լայնորեն երկատված։ Մարմինն ամբողջությամբ պատված է մանր ցիկլոիդային թեփուկով։ Ունի լողափամփուշտ։ Մարմնի առջևի հատվաշի զրահը՝ խոշոր թեփուկներից կազմված, բացակայում է։ Կողային գիծը գրեթե ուղիղ է՝ մի փոքր ալիքաձև պտույտով[5]։ Ատամները մանր, կոնուսաձև և միատող են։ Ողերը 31-ն են։ Ունեն խոփիկանման ատամներ։ Հետանցքի լողաթևը սկսվում է երկրորդ մեջքային լողաթևի[3] հետևից։
Մեջքը մուգ կապույտ կամ կապտականաչավուն գույնի է, պատված է ալիքանման մուգ լայնակի գծերով։ Կողերը և փորիկը պատված են արծաթագույն- սպիտակ կամ կապտամոխրագույն բծերով և ալիքաձև ընդհատվող գծերով[3]։ Առավելագույն երկարությունը մինչև պոչի լողաթևի խեչակը 50 սմ[6] է։
Կենսաբանություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Պելագիկ ձկների վտառը հիմնականում մնում է մերձափնյա ջրերում։ Հանդիսանում է սննդային կապերի կարևոր օղակ, ծառայում է որպես սնունդ խոշոր պելագիկ ձկների համար, ինչպիսիք են շնաձկները, թյուննոսները, թրաձկները և ծովային կաթնասունները, օրինակ՝ դելֆինները և ծովառյուծները։ Կազմում է վտառներ նույն չափի[2] այլ սկումբրիաների հետ։ Օրական ուտելիքի հիմնական մասը կազմում են կենդանապլանկտոնները։ Մեծահասակաները սնվում են նաև մանր ձկներով և կաղամարներով։ Ավստրալիայի ջրերում սեռական հասունություն է նկատվում 2 տարեկանում[7]։ Կյանքի տևողությունը 8 տարի է։ Սերնդի տևականությունը 2-3 տարի է։ Ըստ տարբեր հեղինակների գնահատականի՝ Նոր Զելանդիայի ջրերում ավստրալիական սկումբրիաները հասունանում են 3 տարեկանում՝ 28 սմ հասակով, իսկ կյանքի տևողությունը հասնում է մինչև 24 տարի։ Ճապոնիայի ջրերում այս տեսակի ներկայացուցիչները առաջին անգամ հասունանում են 1 տարեկան հասակում և ապրում են մինչև 6 տարեկան[2]։
Մարդու հետ փոխազդեցությունը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Այն արժեքավոր արդյունագործական ձուկ է։ Արդյունահանությունը հիմնականում տեղի է ունենում տարբեր խորության տրալներով, ձկնորսասարքային ուռկաններով, ինչպես նաև օղակավոր ուռկաններով։ 1990-ականների վերջում ձկան համաշխարհային որսաքանակը հասնում էր 16 հազար տոննայի[8]։ Ճապոնիայում ավստրալիական սկումբրիայի միսը ավելի քիչ է գնահատվում, քան ճապոնական[2] սկումբրիայինը։ Սկումբրիան շուկայում վաճառվում է սառեցված, ծխեցված, պահածոյացված և աղի տարբերակներով[3]։ Բնության պահպանության միջազգային միությունը յուրացրել է «Նվազագույն չափի վտանգներ[2] առաջացնող» պահպանական կարգավիճակը։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Կաղապար:Книга:Пятиязычный словарь названий животных. Рыбы
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Կաղապար:IUCN
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Կաղապար:FishBase
- ↑ Erin A. Baker, Bruce B. Collette Mackerel from the northern Indian Ocean and the Red Sea are Scomber australasicus, not Scomber japonicus // Ichthyological Research. — 1998. — Vol. 45. — № 1. — P. 29-33. —
- ↑ Bruce B. Collette, Cornelia E. Nauen Scombrids of the world. An annotated and illustrated catalogue of tunas, mackerels, bonitos and related species known to date. — FAO species catalogue. — Rome, 1983. — Vol. 2. — P. 55—56.
- ↑ «Blue Mackerel» (PDF). Wild Fisheries Research Program. I&INSW. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 8-ին.
- ↑ Stevens, J.D., Hansfield, H.F.and Davenport, S.R. 1984. Observations on the biology, distribution and abundance of Trachurus declivis, Sardinops neopilchardus and Scomber australasicus in the Great Australian Bight. — CSIRO Marine Laboratories. Report 164. — 27 p.
- ↑ Промысловые рыбы России. В двух томах / Под ред. О. Ф. Гриценко, А. Н. Котляра и Б. Н. Котенёва. — М.: изд-во ВНИРО, 2006. — Т. 2. — С. 862—863. — 624 с. — ISBN 5-85382-229-2
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ավստրալիական սկումբրիա» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ավստրալիական սկումբրիա» հոդվածին։ |
| ||||||
