Ավստրիական կրոն

10.000 կրոնանոց թղթադրամ, 1902

Ավստրիական կրոն (գերմ.՝ Österreichische Krone), Ավստրիայի դրամական միավորը 1919-1925 թվականներին։

Պատմություն

1 կրոնանոց թղթադրամ, 1916 թվականի օրինակ, 1920 թվականի տպագրություն

Ավստրո-Հունգարիայի բաժանումից հետո Ավստրո-հունգարական բանկը, որը գտնվում էր Ավստրիայի ու Հունգարիայի համատեղ ղեկավարման ներքո, շարունակում է ավստրո-հունգարական կրոնի էմիսիան, որը դարձել էր Ավստրիայի, Հունգարիայի և Չեխոսլովակիայի, ինչպես նաև այն տարածքների ընդհանուր փոխարժեքը, որոնք մտել էին այլ երկրների կազմի մեջ։

Կարևորագույն խնդիրը, որ պետք է լուծեին նոր պետությունները, փոխարժեքի կուրսի կայունացումն էր և նրա հետագա արժեզրկման կանխումը։ Այդ նախաձեռնությունն իր վրա է վերցնում Չեխոսլովակիան։ Առաջին հերթին երկրի կառավարությունը Ավստրո-հունգարական բանկից պահանջում է դադարեցնել ռազմական արժեթղթերի վճարումուը և Ավստրիայի ու Հունգարիայի կառավարությունների վարկավորումը։ Ավելի ուշ բանակցություններ են անցկացվում Ավստրո-հունգարական բանկի և նորաստեղծ պետությունների միջև, և որոշում է ընդունվում բոլոր նոր պետություններին թույլ տալ նշանակել էմիսարներ էմիսիան հսկելու համար։ Բանկն իր կողմից պարտավորվում էր պարտք չտալ` առանց բոլոր էմիսարների համաձայնության։

Սակայն շուտով բանկը խախտում է կառավարությունների հետ իր պայմանավորվածությունները` վերականգնելով արժեթղթերի վճարումները և վարկավորելով Ավստրիայի կառավարությանը։ Կորցնելով բանկի հանդեպ վստահությունը` նոր պետությունները ձեռնամուխ են լինում դրամական ազգային համակարգ ստեղծելուն։ 1919 թվականի հունվարին Խորվաթիայում և նույն թվականի մարտին Չեխոսլովակիայում թողարկվում են թղթադրամներ։ Ազգային դրամա-վարկային համակարգի ստեղծման արդյունքներից մեկն էլ այն էր, որ Ավստրիայում հայտնվեցին չդրոշմահատոցած թղթադրամներ, ինչն ավելացնում էր կտրուկ արժեզրկումը։ Դա ստիպեց Ավստրիայի կառավարությանը համանման քայլեր ձեռնարկել։ 1919 թվականի մարտին Ավստրիայում նույնպես անցկացվում է թղթադրամների դրոշմավորում^[1]։

1921 թվականին Լիխտենշտայնը հրաժարվում է ավստրիական կրոնի կիրառումից` անցնելով շվեյցարական ֆրանկի։

1925 թվականին ներդրվում է ավստրիական շիլլինգը։ Կրոնը շիլինգի էր փոխարկվում 10 000:1 հարաբերությամբ։

Մանրադրամ^[2]

Դիմերես	Դարձերես	Անվանական արժեք	Տրամագիծ	Հաստություն (մմ)	Զանգված (գրամ)	Մետաղ	Կողային մաս	Թողարկման տարեթվեր
		20 կրոն	21	1,4	6,7751	Ոսկի/Պղինձ 900/100		1923, 1924
		100 կրոն	37	2	33,8753	Ոսկի/Պղինձ 900/100		1923, 1924
		100 կրոն	17		1,666	Պղինձ/Արճիճ/Ցինկ 950/40/10	հարթ	1923, 1924
		200 կրոն	19		3,33	Պղինձ/Արճիճ/Ցինկ 950/40/10	հարթ	1924
		1000 կրոն	22		4,5	Պղինձ/Նիկել 750/250	հարթ	1924

Թղթադրամներ

1919 թվականի մարտի 12-ին թողարկվում են Ավստրո-հունգարական բանկի «DEUTSCHÖSTERREICH» դրոշմանիշով թղթադրամները։ 1920 թվականին թողարկվում են այլ տեսքի դրոշմով թղթադրամներ` «Ausgegeben nach dem 4. Oktober 1920»:

1922 թվականին թողարկվում են ավստրիական թղթադրամներ, որոնցով աստիճանաբար փոխարինվում են ավստրո-հունգարական դրոշմավորված թղթադրամները։ Թղթադրամներն առաջվա պես թողարկում էր Ավստրո-հունգարական բանկը, սակայն նրանց վրայի տեքստը գերմաներեն էր (նախկինում հիմնական տեքստը հունգարերեն ու գերմաներեն էին, իսկ թղթադրամի արժեքը` նաև իտալերեն, ռումիներեն, սերբերեն, ուկրաիներեն և կայսրության այլ լեզուներով)` վրան թողարկման տեղի նշումով` Վիեննա (նախկինում նշվում էր նաև Բուդապեշտը)։

1924 թվականին թողարկվում է Ավստրիայի ազգային բանկի թղթադրամ` 10.000 անվանական արժեքով, որն այդ բանկի միակ թղթադրամն է կրոնով, որ շրջանառության մեջ է դրվել։ Այդ թղթադրամը` «1 շիլլինգ» նշումով, որոշ ժամանակ շրջանառվել է ավստրիական շիլլինգից հետո^[3]։

Ավստրո-հունգարական բանկի թղթադրամներ, առաջին թողարկում
Պատկեր		Անվանական արժեք	Չափ	Ամսաթիվ
Դիմերես	Դարձերես			Թղթադրամի նշումներ	Շրջանառության ժամանակ	Գործածությունից դուրս գալը
		1 կրոն		2 հունվարի, 1922
		2 կրոն
		10 կրոն
		20 կրոն
		100 կրոն
		1000 կրոն
		5000 կրոն
		50 000 կրոն
		100 000 կրոն
Ավստրո-հունգարական բանկի թղթադրամներ, երկրորդ թողարկում
		100 000 կրոն		11 սեպտեմբերի, 1922
		5 000 000 կրոն
Ավստրո-հունգարական բանկի թղթադրամներ, երրորդ թողարկում
		500 000 կրոն		20 սեպտեմբերի, 1922
Ավստրիայի ազգային բանկի թղթադրամներ
		10 000 կրոն		2 հունվարի, 1924
		1 000 000 կրոն			չի թողարկվել

Ծանոթագրություններ

1. «Травин Д., Маргания О. "Европейская модернизация" Глава 4. "АВСТРО-ВЕНГРИЯ: РАЗВОД ПО ГАБСБУРГСКОМУ СЧЕТУ"». сайт gumer.info. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 8-ին.
2. Cuhaj, 2011, էջեր 123—124
3. Cuhaj, 2008, էջեր 89—92

Գրականություն

• Cuhaj G., Michael T., Miller H. Standard Catalog of World Coins 1901-2000. — 39-е изд. — Iola: Krause Publications, 2011. — 2345 с. — ISBN 978-1-4402-1172-8
• Cuhaj G.S. Standard Catalog of World Paper Money. General Issues 1368—1960. — 12-е изд. — Iola: Krause Publications, 2008. — 1223 с. — ISBN 978-0-89689-730-4