Բանաստեղծական արդարություն

Բանաստեղծական արդարություն, ինչպես նաև՝ բանաստեղծական հեգնանք, գրական միջոց, որով, ի վերջո, պարգևատրվում է առաքինությունը և պատժվում չարագործությունը: Ժամանակակից գրականության մեջ[1] այն հաճախ ուղեկցվում է ճակատագրի հեգնական շրջադարձով, որը կապված է հերոսի սեփական արարքի հետ, այստեղից էլ կոչվում է «բանաստեղծական հեգնանք»[2]։

Ստուգաբանություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անգլիացի դրամատուրգ Թոմաս Ռայմերն է այդ արտահայտությունը հորինել «The Tragedies of the Last Age Consider'd» (1678 թվականի) գրքում՝ նկարագրելու համար, թե ինչպես պետք է ստեղծագործությունը պատշաճ բարոյական վարք ներշնչի իր հանդիսատեսին՝ ցույց տալով չարի նկատմամբ բարու հաղթանակը: Բանաստեղծական արդարության պահանջը համահունչ է դասական իշխանություններին և դրսևորվում է Հորացիոսի, Պլուտարքոսի և Քվինթիլիանոսի աշխատություններում, ուստի Ռայմերի արտահայտությունը սովորականի արտացոլումն է: Ֆիլիպ Սիդնին «Պոեզիայի պաշտպանությունը» (1595 թվական) աշխատության մեջ պնդում էր, որ բանաստեղծական արդարությունն իրականում այն ​​պատճառն է, որ քաղաքակիրթ ազգում գեղարվեստական ​​գրականությունը պետք է թույլատրվի:

Հատկանշական է, որ բանաստեղծական արդարությունը պահանջում է ոչ միայն պատժել արատը և պարգևատրել առաքինությունը, այլև տրամաբանության հաղթանակը: Եթե սիրավեպի կամ դրամայի մեծ մասի համար կերպարի վրա գերակշռում է ագահությունը, նրանք չեն կարող առատաձեռն դառնալ: Պիեսի, բանաստեղծության կամ գեղարվեստական ​​գրականության գործողությունները պետք է ենթարկվեն ինչպես տրամաբանության, այնպես էլ բարոյականության կանոններին: 17-րդ դարի վերջին քննադատները, որոնք հետապնդում էին նեոդասական ստանդարտներ, քննադատում էին Ուիլյամ Շեքսպիրին՝ հօգուտ Բեն Ջոնսոնի, այն հիմքով, որ Շեքսպիրի կերպարները փոխվում են պիեսի ընթացքում[3]: Երբ վերականգնողական կատակերգությունը մասնավորապես արհամարհում էր բանաստեղծական արդարությունը՝ պարգևատրելով ազատություններին և պատժելով բթամիտ բարոյախոսներին, հակազդեցություն եղավ հօգուտ դրամայի, մասնավորապես՝ ավելի խիստ բարոյական համապատասխանության։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. «Poetic Justice - Examples of Poetic Justice in Literature». 19 December 2018.
  2. Manuela Gertz (July 2010). Poetic Justice in William Faulkner's Absalom Absalom. GRIN Verlag. էջ 4–. ISBN 978-3-640-66116-9. Վերցված է 20 May 2013-ին.
  3. (See Shakespeare's reputation for more on the Shakespeare/Jonson dichotomy.)