Բենդամուստին

Բենդամուստին
Քիմիական բանաձևC₁₆H₂₁Cl₂N₃O₂
Մոլային զանգված5,9E−25 կիլոգրամ[1] գ/մոլ
Դասակարգում
CAS համար16506-27-7
PubChem65628
EINECS համար680-659-4
SMILESCN1C2=C(C=C(C=C2)N(CCCl)CCCl)N=C1CCCC(=O)O
ЕС680-659-4
ChEBI59069
Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Բենդամուստին, վաճառքային անունը Տրեանդա, քիմիոթերապևտիկ միջոց, որն օգտագործվում է քրոնիկական լիմֆոցիտային լեյկեմիայի, բազմակի միելոմայի և Ոչ հոջկինյան լիմֆոմայի դեպքում[2][3]։ Այն կիրառվում է ներերակային ներարկման ձևով[2]։

Հաճախ հանդիպող կողմնակի երևույթներն են՝ ցածր արյան բջիջների քանակ, տենդ, սրտխառնոց, լուծ, ախորժակի կորուստ, հազ և ցան[2]։ Այլ ծանր կողմնակի երևույթներից են ալերգիկ ռեակցիաները և վարակների ռիսկի բարձրացումը[2]։ Հղիության ընթացքում օգտագործումը կարող է վնասել երեխային[2]։ Բենդամուստինը պատկանում է ալկիլացնող միջոցների ընտանիքին[2]։ Այն իր ազդեցությունը թողնում է խանգարելով ԴՆԹ-ի և ՌՆԹ-ի ֆունկցիան[2]։

ԱՄՆ-ում բենդամուստինը բժշկական օգտագործման համար հաստատվել է 2008թ-ին[2]։ Այն ներառված է Առողջապահական համաշխարհային կազմակերպության անփոխարինելի դեղերի ցանկում, որոնք համարվում են առողջապահական համակարգի ամենաարդյունավետ և անվտանգ դեղերը[4]։ Միացյալ թագավորությունում NHS-ի համար դեղի արժեքն է 275․81 ֆունտ 100մգ-ի համար[3]։ Այն համարվում է ազոտային իպրիտի ածանցյալ[2]։

Բժշկական ցուցումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բենդամուստինը կիրառվում է և՛ որպես մոնոթերապիա, և՛ համակցված ձևով՝ էտոպոսիդի, ֆլուդարաբինի, միտոքսանտրոնի, մեթոտրեքսատի, պրեդնիզոնի, ռիտուքսիմաբի, վինկրիստինի, 90Y-իբրիտումոմաբի և թիուքսետանի հետ։

Լիմֆոմաներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

III/IV աստիճանի կրկնվող կամ դեղորայքակայուն լիմֆոմաներով և թիկնոցաբջջային լիմֆոմայով հիվանդների՝ նախկինում ռիտուքսիմաբ պարունակող քիմիոթերապիայի կիրառումով կամ առանց դրա կիրառման, բուժման համար կարող է կիրառվել բենդամուստին, միտոքսանտրոն և ռիտուքսիմաբ համակցումը[5]։ 2012թ-ին Գերմանիայում այն համարվեց առաջին գծի բուժման միջոց դանդաղ հարաճող լիմֆոմաների բուժման համար[6]։ 2012թ-ի հունիսին տպագրված հոդվածում նշվում էր, որ ռիտուքսիմաբի հետ կիրառման դեպքում դիտվում է ավելի քան կրկնապատկված առանց հիվանդության հարաճման ապրելիություն։ Այս համակցման դեպքում նվազում է նաև կողմնակի երևույթների քանակը, ի համեմատ նախկինում կիրառվող R-CHOP սխեմայի[7]։

Կողմնակի երևույթներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հաճախ հանդիպող կողմնակի երևույթները բնորոշ են դեղի խմբին՝ ազոտային իպրիտի ածանցյալներին, ներառելով սրտխառնոց, հոգնածություն, փսխումներ, լուծ, տենդ, փորկապություն, ախորժակի կորուստ, հազ, գլխացավ,անհասկանալի քաշի կորուստ, դժվարաշնչություն, ցանավորում և բերանաբորբ, ինչպես նաև իմունաճնշում, սակավարյունություն և թրոմբոցիտների ցածր քանակ։ Հայտնի է, որ այս դեղը հազվադեպ է առաջացնում մազաթափություն (ալոպեցիա), ի տարբերություն մնացած քիմիոթերապևտիկ դեղերի[8]։

Զգուշացում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բենդամուստինի լուծույթը չի կարող օգտագործվել դեղի փոխանակման փակ համակարգի սարքում․

  • Սննդի և դեղերի վերահսկման կազմակերպությունը 2015թ-ի մարտի 11-ին զգուշացրեց, որպեսզի բենդամուստինի լուծույթը չօգտագործվի դեղի փոխանակման փակ համակարգի սարքում, ադապտերների և ներարկիչների մեջ, որոնք պարունակում են պոլիկարբոնատ կամ ակրիլոնիտրիլ-բուտադիեն-ստիրեն, պայմանավորված N,N-դիմեթիլացետամիդի հետ անհամատեղելիությամբ։

PhaSealR և SpirosR դեղի փոխանակման փակ համակարգի սարքերը պարունակում են կամ պոլիկարբոնատ կամ ակրիլոնիտրիլ-բուտադիեն-ստիրեն, և դեղի հետ շփման արդյունքում քայքայվում են։

Սա կարող է բերել սարքի խափանման, նյութի մնացորդի հնարավոր պահպանման սարքի մեջ, որը կարող է բերել այնպիսի լուրջ հետևանքների, ինչպիսիք են դեղը պատրաստող և ներարկող առողջապահական համակարգի աշխատակիցների մաշկի վնասումները և հիվանդների մոտ մանր արյունատար անոթների խցանումը։

Խորհուրդ է տրվում․

  • Անմիջապես դադարեցնել PhaSealR և/կամ SpirosR սարքերի օգտագործումը բենդամուստինի ներարկման դեպքում
  • Օգտագործել միայն պոլիպրոպիլենային ներարկիչներ։ Այս ներարկիչները թափանցիկ են
  • Շարունակել օգտագործել բոլոր ունիվերսալ PPE-ները և հետևել անվտանգության կանոններին, երբ պատրաստվում են ներարկել թունավոր դեղեր, ինչպիսին է բենդամուստինը։

Դեղաբանություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բենդամուստինը սպիտակ, ջրալույծ մանր բյուրեղային փոշի է՝ երկդիմի հատկություններով։ Այն ազդում է որպես ալկիլացնող միջոց՝ առաջացնելով ԴՆԹ-ի հիմքերի ներշղթայական և միջշղթայական խաչաձև փոխազդեցություններ։

Ներերակային ներարկումից հետո այն արագորեն նյութափոխանակվում է լյարդում ցիտոքրոմ P450 համակարգով։ Դեղի ավելի քան 95%-ը կապված է սպիտակուցի՝ հիմնականում ալբումինի հետ։ Միայն ազատ բենդամուստինն է ակտիվ։ Արտազատումը երկփուլանի է՝ 6-10 րոպե կիսատրոհման պարբերությունով, և վերջնական կիսատրոհման պարբերությունը կազմում է մոտ 30 րոպե։ Այն արտազատվում է գերազանցապես երիկամներով։

Պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առաջին անգամ Բենդամուստինը արտադրվել է 1963թ-ին Օզեգովսկու և Կրեբսի կողմից արևելյան Գերմանիայում (նախկին Գերմանիայի դեմոկարտական հանրապետություն)[9]։ Մինչև 1990թ․ այն հասանելի էր միայն արևելյալ Գերմանիայում։ Արևելյան Գերմանիայի հետազոտողները հայտնաբերեցին վերջինիս արդյունավետությունը քրոնիկական լիմֆոցիտային լեյկեմիայի, Հոջկինի լիմֆոմայի, ոչ-Հոջկինի լիմֆոմայի, բազմակի միելոմայի և թոքի քաղցկեղի դեպքում։

Բենդամուստինի առաջին մարքետինգային հաստատումը տեղի ունեցավ Գերմանիայում, երբ այն սկսեց վաճառվել Ռիբոմուստին անվան տակ Ասթելլաս Ֆարմա GmbH-ի արտոնագրով, Մունդիֆարմա միջազգային կազմակերպության կողմից։ Այն նշանակվում է, որպես մեկ դեղամիջոց կամ համակցված բուժման ձևով՝ այլ հակաքաղցկեղային դեղերի հետ, դանդաղ հարաճող ոչ-Հոջկինի լիմֆոմայի, բազմակի միելոմայի և քրոնիկական լիմֆոցիտային լեյկեմիայի համար։ SymBio դեղաբանական կազմակերպությունը ստացավ բացառիկ իրավունք Ճապոնիայում և Ասիա-խաղաղօվկիանոսյան որոշ երկրներում բենդամուստինի հիդրոքլորիդ արտադրելու և վաճառելու։

2008թ-ի մարտին Ցեֆալոնը ԱՄՆ-ի սննդի և դեղերի վերահսկման կազմակերպության կողմից իրավունք ստացավ ԱՄՆ-ում բենդամուստին արտադրելու, որտեղ այն վաճառվում էր Տրեանդա անվան տակ քրոնիկական լիմֆոցիտային լեյկեմիայի բուժման համար[10]։

2008թ-ի հոկտեմբերին սննդի և դեղերի վերահսկման կազմակերպությունը հաստատեց նաև Տրեանդայի օգտագործումը դանդաղ հարաճող B բջջային ոչ-Հոջկինի լիմֆոմայի բուժման համար, որից 6 ամիս հետո այն սկսեցին կիրառել ռիտուքսիմաբի կամ ռիտուքսիմաբ պարունակող սխեմաների հետ[11]։

Հետազոտություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այն հետազոտվում է նաև սարկոմաների բուժման համար[12]։ Այժմ բենդամուստինը գտնվում է հետազոտության երկրորդ փուլում AL ամիլոիդոզի ոչ-քաղցկեղային բուժման համար։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Bendamustine
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 «Bendamustine Hydrochloride». The American Society of Health-System Pharmacists. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
  3. ↑ 3,0 3,1 British national formulary : BNF 69 (69 ed.). British Medical Association. 2015. էջ 579. ISBN 9780857111562.
  4. ↑ «WHO Model List of Essential Medicines (19th List)» (PDF). World Health Organization. April 2015. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
  5. ↑ Weide R, Hess G, Köppler H, և այլք: (2007). «High anti–lymphoma activity of bendamustine/mitoxantrone/rituximab in rituximab pretreated relapsed or refractory indolent lymphomas and mantle cell lymphomas. A muticenter phase II study of the German Low Grade Lymphoma Study Group (GLSG)». Leuk. Lymphoma. 48 (7): 1299–1306. doi:10.1080/10428190701361828. PMID 17613757.
  6. ↑ New Combo Replaces CHOP for Lymphoma. Dec 2012 Արխիվացված 2014-09-11 Wayback Machine
  7. ↑ «'Rediscovered' Lymphoma Drug Helps Double Survival: Study». 2012 թ․ հունիսի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 12-ին.
  8. ↑ Tageja N, Nagi J (Aug 2010). «Bendamustine: something old, something new». Cancer Chemotherapy and Pharmacology. 66 (3): 413–23. doi:10.1007/s00280-010-1317-x.
  9. ↑ Ozegowski W, Krebs D (June 1963). «Aminosäureantagonisten. III. ω‐[Bis‐(β‐chloräthyl)‐amino‐benzimidazolyl‐(2)]‐propion‐ bzw. ‐buttersäuren als potentielle Cytostatika». Advanced Synthesis and Catalysis. 20: 178–186. doi:10.1002/prac.19630200310.
  10. ↑ «Cephalon press release – Cephalon Receives FDA Approval for TREANDA, a Novel Chemotherapy for Chronic Lymphocytic Leukemia». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ ապրիլի 21-ին. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 23-ին.
  11. ↑ «Cephalon press release -Cephalon Receives FDA Approval for TREANDA to Treat Patients with Relapsed Indolent Non-Hodgkin's Lymphoma». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
  12. ↑ Bagchi S (August 2007). «Bendamustine for advanced sarcoma». Lancet Oncol. 8 (8): 674. doi:10.1016/S1470-2045(07)70225-5. PMID 17726779.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բենդամուստին» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Չափորոշչային վերահսկողություն
Microsoft: 2781442060