Բնական փիլիսոփայության Ջեքսոնյան պրոֆեսոր

Իսահակ Միլներ, Ջեքսոնյան առաջին պրոֆեսորը 1783-1792 թվականներին

Դիդյե Կելո, Ջեքսոնյան գործող պրոֆեսորը 2021 թվականից

Բնական փիլիսոփայության Ջեքսոնյան պրոֆեսորություն (անգլ.՝ Jacksonian Professor of Natural Philosophy), Քեմբրիջի համալսարանի բնական և փորձարարական փիլիսոփայության ավագ ամբիոններից մեկն է և հիմնադրվել է 1782 թվականին՝ վերապատվելի Ռիչարդ Ջեքսոնի կտակով^[1]։

Պատմություն

1782 թվականին մահանում է Թրինիթի քոլեջի նախկին անդամ և Հերեֆորդշիր նահանգի Թարինգթոն քաղաքի մեծարգո Ռիչարդ Ջեքսոնը, ով իր ունեցվածքից ստացված եկամուտի հինգերորդ մասը թողնում է համալսարանի ֆիզիկական այգու գլխավոր այգեպանին, իսկ մնացած մասը՝ Բնական և փորձարարական փիլիսոփայության պրոֆեսորությունը հիմնելու համար, որը այժմ կրում է նրա անունը։ Նրա կտակում կար շատ ճշգրիտ տեղեկատվություն պրոֆեսորի մասին, ներառյալ այն, որ նախապատվությունը պետք է տրվի Թրինիթի թեկնածուներին և տղամարդկանց Սթեֆորդշիրից, Ուորիքշիրից, Դերբիշիրից և Չեշիրից, և որ ցանկացած սեփականատեր պետք է փնտրի հոդատապի բուժման համար դեղամիջոց^[2]։

Կտակում նշվում էր նաև, որ նրա դասախոսությունները պետք է խթանեն «իրական և օգտակար գիտելիքները»՝ «ցույց տալով կամ ինչ-որ բան անելով փորձի ձևով բուժվող առարկայի վերաբերյալ», և, հետևաբար, դրա վաղ կրողները հակված են դեպի դաշտի փորձարարական մասը, ինչպիսիք են քիմիկոսները և Ճարտարագետները։ Բոլորովին վերջերս որոշվեց, որ պրոֆեսորը պետք է մշտապես կապված լինի ֆիզիկայի հետ։

Պաշտոնի առաջին կրողը մաթեմատիկոս և քիմիկոս Իսահակ Միլներն էր, ով այդ պաշտոնում ընտրվեց 1783 թվականին։

Կտակի արդյունքներից մեկն այն էր, որ կառուցվեց շենք, որտեղ պրոֆեսորը, ինչպես նաև բուսաբանության պրոֆեսորը կարող էին հրապարակային դասախոսություններ կարդալ։ Դա համալսարանի առաջին շենքն էր, որը հատուկ նախագծված էր գիտության դասավանդման համար։

Մինչև 2020 թվականը Ջեքսոնի նվիրատվություններն այլևս բավարար չէին պրոֆեսորի պաշտոնը ֆինանսավորելու համար։ Ջեքսոնյան պրոֆեսորի պաշտոնում նշանակվելու համար ֆինանսավորվող պրոֆեսորական տեղերը պետք է թափուր մնան^[3]։

Ջեքսոնյան պրոֆեսորներ

• Իսահակ Միլներ (1783–1792)^[4]
• Ֆրենսիս Վոլասթոն (1792–1813)^[5]
• Ուիլյամ Ֆարիշ (1813–1837)^[6]
• Ռոբերտ Ուիլիս (1837–1875)^[7]
• Ջեյմս Դյուար (1875–1923)^[8][9]
• Չառլզ Թոմսոն Ռիս Վիլսոն (1925–1934)^[10]
• Էդուարդ Վիկտոր Էփլթոն (1936–1939)^[11]
• Ջոն Կոկրոֆտ (1939–1946)^[12]
• Օտտո Ռոբերտ Ֆրիշ (1947–1972)^[13]
• Ալան Կուկ (1972–1990)^[14]
• Մալքոլմ Լոնգեյր (1991–2008)^[15]
• Ջեյմս Սթերլինգ (2008–2013)^[16]
• Դիդյե Կելո (2021–)^[3]

Ծանոթագրություններ

1. Lee, Sidney, ed. (1892). «Jackson, Richard (1700-1782?)» . Dictionary of National Biography. Vol. 29. London: Smith, Elder & Co.
2. Clark (1904), էջեր. 206–216.
3. «Report of the General Board on an election to the Jacksonian Professorship of Natural Philosophy» (PDF). Cambridge University Reporter. No. 6595. 2020 թ․ նոյեմբերի 11. էջ 142. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 30-ին.
4. Neale (1907), էջ. 20.
5. Neale (1907), էջ. 22.
6. Neale (1907), էջ. 21.
7. «William Henry Besant». Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 78 (4): 241. 1918. doi:10.1093/mnras/78.4.241.
8. «James Dewar (1842-1923)». Royal Institution. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 1-ին.
9. Pippard, Brian (1993). «Siegfried Ruhemann (1859–1943), FRS 1914–1923». Notes and Records of the Royal Society of London. 47 (2): 271–276. doi:10.1098/rsnr.1993.0033. JSTOR 531791. S2CID 143131750.
10. Longair, Malcolm S. (2004). «Wilson, Charles Thomson Rees (1869–1959), physicist». Oxford Dictionary of National Biography (online ed.). Oxford University Press. doi:10.1093/ref:odnb/36950. (Subscription or UK public library membership required.)
11. «Institution of Electrical Engineers Awards: Faraday Medal». Nature. 157 (3978): 99. 1946. doi:10.1038/157099c0. S2CID 4017057.
12. «Cockcroft, John, Sir, 1897-1967». Physics History Network. American Institute of Physics. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 30-ին.
13. «Otto Frisch». Atomic Archive. AJ Software & Multimedia. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 30-ին.
14. «Sir Alan Cook». The Independent. 2004 թ․ հուլիսի 31. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 30-ին.
15. «Honorary graduates 2011/12». Էդինբուրգի համալսարան. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 30-ին.
16. «Elections, appointments, reappointments, and grant of title». Cambridge University Reporter. No. 6093. 2007 թ․ նոյեմբերի 28. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 30-ին.

Աղբյուրներ

• Clark, John Willis, ed. (1904). «IV. Professorships». Endowments of the University of Cambridge. Cambridge University Press. էջեր 151–258. doi:10.1017/CBO9780511693571.005. ISBN 9780511693571 – via Internet Archive.
• Neale, C. M. (1907). The Senior Wranglers of the University of Cambridge, from 1748 to 1907. Bury St Edmunds: F. T. Groom and Son. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 1-ին – via Internet Archive.