![]() | |
Ծնվել է | մարտի 25 (ապրիլի 6), 1875 Ub, Սերբիա |
Մահացել է | մարտի 4, 1954[1][2] (78 տարեկան) |
Քաղաքացիություն | ![]() |
Մասնագիտություն | փիլիսոփա և համալսարանի դասախոս |
Հաստատություն(ներ) | Բելգրադի համալսարան |
Գործունեության ոլորտ | փիլիսոփայություն[3] |
Անդամակցություն | Սերբական գիտությունների և արվեստների ակադեմիա և Սերբական գիտությունների և արվեստների ակադեմիա |
Ալմա մատեր | Լայպցիգի համալսարան և Բելգրադի առաջին գիմնազիա |
Գիտական աստիճան | փիլիսոփայության դոկտոր |
Տիրապետում է լեզուներին | սերբերեն[4][3][5] |
![]() |
Բրանիսլավ Պետրոնիժևիչ (սերբ.՝ Бранислав Петронијевић, մարտի 25 (ապրիլի 6), 1875, Ub, Սերբիա - մարտի 4, 1954[1][2]), սերբ և հարավսլավացի փիլիսոփա և մաթեմատիկոս։ Փիլիսոփայության դոկտոր (1898), Բելգրադի համալսարանի պրոֆեսոր (1903)։ Սերբիայի գիտությունների և արվեստի ակադեմիկոս (1920-ից)։ Հարավսլավիայի փիլիսոփայության նշանավոր ներկայացուցիչ։ Ընդգրկված 100 ամենահայտնի սերբերի ցանկում[6]։
Բրանիսլավ Պետրոնիժևիչը աստվածաբանի որդի է եղել։ Սովորել է Վալևոյի գիմնազիայում։ Ապա Բելգրադի բարձրագույն դպրոցում։ 1894 թվականից բժշկություն է սովորել Վիեննայի համալսարանում։ Միացել է համալսարանի փիլիսոփայական ընկերությանը։ Լսեցի Բոլցմանի դասախոսությունները[7]։ Երեք տարի անց տեղափոխվել է Լայպցիգի համալսարան, որտեղ սովորել է փիլիսոփայություն Վոլկելտի, Օստվալդի և Մախի ղեկավարությամբ[8][9]։ 1898 թվականին պաշտպանել է իր թեկնածուական թեզը՝ Բանականության սկզբունքը գերմ.՝ Der Satz vom Grunde։
Բրանիսլավ Պետրոնիժևիչը հրատարակել է մի քանի աշխատություններ փորձարարական հոգեբանության վերաբերյալ։ Նա մշակել է ինքնատիպ համակարգ, որտեղ մետաֆիզիկայից բացի, նա հաշվի էր առնում գիտելիքի տեսությունը և բնության փիլիսոփայությունը։ Նա մշակել է մետաֆիզիկական տեսություն, որը անվանել է բազմակարծություն՝ համեմատելով այն Սպինոզայի, Լայբնիցի և Ջորջ Բերկլիի տեսությունների հետ։ Նա այն կապել է դիսկրետ երկրաչափության իր սեփական տարբերակի հետ, գիտելիքի իր էմպիրիո-ռացիոնալիստական տեսության և էվոլյուցիոն փիլիսոփայության հետ[10]։ Պետրոնիժևիչը գրել է գերմաներեն և ֆրանսերեն։ Նրա հիմնական աշխատություններ են եղել Մետաֆիզիկայի սկզբունքներ (երկու հատոր), Ժամանակակից փիլիսոփայության պատմություն, Համընդհանուր էվոլյուցիա, Հոդվածներ և հետազոտություններ (չորս հատոր), Էմպիրիկ հոգեբանություն, Կյանքի արժեքի մասին (հետմահու հրատարակված ինքնակենսագրությամբ)։ Մաթեմատիկայի տրամաբանական հիմունքների մեջ նրա ամենաուշագրավ ներդրումներից են աշխատանքը ընդհանուր երկրաչափությունների, անսահմանության տարածաժամանակի, երեք մարմնի խնդիրների, տարբերության գործակիցների և մաթեմատիկական ինդուկցիայի վերաբերյալ։ Հոգեբանության բնագավառում նա մշակել է տեսություն թափանցիկության դիտարկման և բարդ գույների խորության ու դիտարկման մասին։ Հոգեբանության բնագավառում նա մշակել է տեսություն թափանցիկության դիտարկման և բարդ գույների խորության ու դիտարկման մասին[11][12]։
Պետրոնիժևիչը 1906 թվականի փետրվարից եղել է Սերբիայի գիտությունների և արվեստի թագավորական ակադեմիայի թղթակից անդամ։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին եղել է պատերազմի թղթակից։ Պատերազմից հետո դասախոս էր Բելգրադի համալսարանում։ 1932-1933 թվականներին աշխատել է Սերբիայի թագավորական ակադեմիայի քարտուղար։ 1938 թվականին հիմնադրել է Սերբիայի փիլիսոփայական ընկերությունը։ 1941 և 1947 թվականներին առաջադրվել է գրականության Նոբելյան մրցանակի[13]։
![]() | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բրանիսլավ Պետրոնիժևիչ» հոդվածին։ |
|