Գերմանիայի պարտության հռչակագիր
Հռչակագիր Գերմանիայի պարտության և Գերմանիայի նկատմամբ գերագույն իշխանություն վերցնելու մասին ԽՍՀՄ-ի, Մեծ Բրիտանիայի, ԱՄՆ-ի և Ֆրանսիայի ժամանակավոր կառավարության կողմից, նացիստական Գերմանիայի կապիտուլյացիայի պայմանների մասին գլխավոր փաստաթուղթ, որը իրավական հիմք է ծառայել գերմանական տարածքում առաջին հետպատերազմյան տարիներին օկուպացիոն իշխանությունների օրենսդրական և վարչական գործունեության համար[1][2]։
Գերմանիայում պարտության մասին հռչակագիրը ստորագրվել է Բեռլինում 1945 թվականի հունիսի 5-ին՝ Գերմանիայի անվերապահ կապիտուլյացիայից գրեթե մեկ ամիս անց և նացիստական Գերմանիայի վերջին կառավարության՝ Կ. Դենիցի ձերբակալությունից երկու շաբաթ անց։ ԽՍՀՄ-ից հռչակագիրը ստորագրել է Խորհրդային Միության մարշալ Գ.Կ. Ժուկովը, ԱՄՆ-ից՝ գեներալ Դ. Էյզենհաուերը, Մեծ Բրիտանիայից՝ ֆելդմարշալ Բ. Լ. Մոնտգոմերին, Ֆրանսիայից՝ գեներալ Ժ. Մ. Դե Լաթր դե Տասինին։ Պաշտոնական արարողությունը տեղի է ունեցել Բեռլինի Կեպենիկի շրջանի վիլլայում, որտեղ գտնվում էր մարշալ Գ. Կ. Ժուկովի շտաբը[3]։ Արևմտյան պատմագրության մեջ Գերմանիայի պարտության մասին հռչակագիրը կոչվում է Բեռլինյան հռչակագիր։ Գերմանիայի պարտության մասին հռչակագրի հետ միասին հունիսի 6-ին հրապարակվել է օկուպացիայի գոտիների և Գերմանիայում հսկիչ մեխանիզմի մասին համաձայնագրերի համառոտ շարադրանքը։
Գերմանիայի պարտության մասին հռչակագրի նախնական տեքստը եվրոպական խորհրդատվական հանձնաժողովի կողմից պատրաստվել է 1944 թվականի հուլիսի 25-ին՝ որպես Գերմանիայի անվերապահ կապիտուլյացիայի մասին փաստաթուղթ։ 1945 թվականի մայիսի 12-ին փաստաթուղթը վերանայվել է ԵԿԿ-ի կողմից՝ Ֆրանսիայի ներկայացուցչի մասնակցությամբ, դրանում կատարվել են ուղղումներ և փոփոխություններ[1]։ Հռչակագիրն արձանագրել է Երրորդ ռեյխի իրականացրած անվերապահ կապիտուլյացիան, Գերմանիայում կառավարության կամ իշխանության բացակայությունը, որը կարող էր պատասխանատվություն կրել երկրի կարգուկանոնի պահպանման և կառավարման համար, և պարտված երկրում գերագույն իշխանության անցումը դաշնակից տերությունների կառավարություններին։ Հռչակագրում պարունակվում էին նաև Գերմանիայի լիակատար պարտությունից և անվերապահ կապիտուլյացիայից ծագած պահանջները՝ ռազմական գործողությունների լիակատար դադարեցում, զենքի հանձնում, նացիստական առաջնորդներին և ռազմական հանցագործներին հանձնում, ինչպես նաև ռազմագերիների վերադարձ։ Դաշնակիցները հայտարարել են այնպիսի միջոցներ ձեռնարկելու իրենց մտադրության մասին, որոնք նրանք անհրաժեշտ կհամարեն խաղաղության և անվտանգության ապագայի համար[4]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 Декларация о поражении Германии // Великая Отечественная война 1941—1945: энциклопедия / под ред. М. М. Козлова. — М.: Советская энциклопедия, 1985. — С. 237. — 832 с.
- ↑ Подписание Акта о капитуляции и её осуществление // История Великой Отечественной войны Советского Союза 1941—1945 / под ред. С. И. Рощина. — М.: Военное издательство МО СССР, 1963. — Т. 5. — С. 349—359. — 652 с. — 223 000 экз.
- ↑ Жуков Г. К. Воспоминания и размышления. — М.: Издательство АПН, 1969. — С. 698. — 731 с.
- ↑ А. Н. Бадак, И. Е. Войнич, Н. М. Волчек и др. Декларация о поражении Германии // Всемирная история в 24 томах / под ред. И. А. Алябьевой. — Мн: Современ. литератор, 1999. — Т. 24. — С. 487—490. — 592 с. — 11 000 экз. — ISBN 985-456-303-0
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Декларация о поражении Германии // Великая Отечественная война 1941—1945: энциклопедия / под ред. М. М. Козлова. — М.: Советская энциклопедия, 1985. — С. 237. — 832 с.
- Подписание Акта о капитуляции и её осуществление // История Великой Отечественной войны Советского Союза 1941—1945 / под ред. С. И. Рощина. — М.: Военное издательство МО СССР, 1963. — Т. 5. — С. 349—359. — 652 с. — 223 000 экз.
- Безоговорочная капитуляция фашистской Германии. Межсоюзнические отношения в период окончания войны в Европе. Создание ООН // История дипломатии / под ред. А. А. Громыко, И. Н. Земскова, В. А. Зорина, В. С. Семёнова, М. А. Харламова. — М.: Политиздат, 1975. — Т. IV. — С. 621—663. — 752 с.
- А. Н. Бадак, И. Е. Войнич, Н. М. Волчек и др. Декларация о поражении Германии // Всемирная история в 24 томах / под ред. И. А. Алябьевой. — Мн: Современ. литератор, 1999. — Т. 24. — С. 487—490. — 592 с. — 11 000 экз. — ISBN 985-456-303-0