Գույքի ապահովագրություն

Գույքի ապահովագրություն (անգլ.՝ Property assurance), շարժական և անշարժ գույքի ապահովագրությունը կորստից, վնասվելուց կամ ոչնչացվելուց։ Հիմնականում այսպիսի ապահովագրության առարկան են հանդիսանում թանկարժեք իրեր, արտադրական սարքավորումներ, շենքեր, շինություններ և այլն։ Տարբեր ապահովագրական ընկերություններ առաջարկում են ինչպես ընդհանուր գույքային ապահովագրություններ, այնպես էլ մասնավոր պատահարներ (հրդեհ, տարերային աղետ, գողությունից և այլ ռիսկեր)։

Պատմություն

18-րդ դարի հրդեհից ապահովագրության պայմանագիր

Գույքի ապահովագրության գաղափարն առաջացել է Լոնդոնի Մեծ հրդեհից, երբ 1666 թվականին հրդեհվել է ավելի քան 13000 տուն։ Հրդեհի ավերիչ հետևանքներն ապահովագրության զարգացումը դարձրել են հրատապ^[1]։

Հրդեհից ապահովագրման մի շարք փորձեր չեն ստացվել, բայց 1681 թվականին տնտեսագետ Նիկոլաս Բարբոնը և տասնմեկ գործընկերներ ստեղծել են առաջին հրդեհային ապահովագրական ընկերությունը՝ «Ապահովագրության գրասենյակ տների համար», թագավորական բորսայի ներքո՝ համապատասխան նյութեր ունենալու համար։ Բարբոնի ապահովագրական կազմակերպությունը սկզբում 5000 տուն էր ապահովագրվել^[2]։

Այս առաջին հաջող ձեռնարկությունից հետո բազմաթիվ նմանատիպ ընկերություններ են հիմնադրվել հաջորդ տասնամյակներում։ Սկզբում յուրաքանչյուր ընկերություն ուներ իր սեփական հրշեջ բաժանմունք, որպեսզի կանխի և նվազագույնի հասցնի իր կողմից ապահովագրված գույքի հրդեհների վնասը։ Նրանք սկսեցին նաև «հրդեհային ապահովագրության նշաններ» տրամադրել իրենց հաճախորդներին, որոնք ցուցադրվել են անշարժ գույքի գլխավոր դռան վերևում` ճիշտ նույնականացման համար։ Այդպիսի նշանավոր ընկերություններից մեկը Hand in Hand Fire & Life Insurance Society կազմակերպությունն էր, որը հիմնադրվել է 1696 թվականին Լոնդոնի Սենթ Մարտին Լեյնում գտնվող Tom's Coffee House տարածքում^[3]։

Գույքի ապահովագրական առաջին ընկերությունը, որը դեռ գոյություն ունի, հիմնադրվել է 1710 թվականին ՝ Sun Fire Office անունով, և վերանվանվել է որպես RSA Insurance Group՝ միաձուլումների և ձեռքբերումների արդյունքում^[4]։

Գաղութային Ամերիկայում Բենջամին Ֆրանկլինը օգնել է հայտնի դարձնել ապահովագրության պրակտիկան, մասնավորապես՝ գույքի ապահովագրությանը։ 1752 թվականին նա հիմնադրել է Philadelphia Contributionship կազմակերպությունը՝ հրդեհից տների ապահովագրության համար։ Ֆրանկլինի ընկերությունը հրաժարվել է ապահովագրել որոշ շենքեր, ինչպիսիք են փայտե տները, որտեղ հրդեհի վտանգը չափազանց մեծ է եղել։

Ծածկույթի տեսակները

Ապահովագրական ծածկույթի երեք տեսակներն են՝

1. Փոխարինման ծախսերի ծածկույթը, որի դեպքում վճարվում է գույքի վերանորոգման կամ փոխարինման ծախսերը՝ անկախ մաշվածությունից կամ արժեւորումից^[5],
2. Ներկա դրամական արժեքի ծածկույթը նախատեսում է փոխարինման արժեքը հանած մաշվածությունը^[6]։ Ընդլայնված փոխարինման արժեքը կվճարվի ծածկույթի սահմանաչափից ավելի, եթե շինարարության ծախսերն ավելանան։ Սա ընդհանուր առմամբ չի գերազանցի սահմանաչափի 25%-ը։ Ապահովագրական քաղաքականություն ձեռք բերելու դեպքում սահմանաչափը օգուտի առավելագույն չափն է, որը ապահովագրական ընկերությունը կվճարի տվյալ իրավիճակի կամ դեպքի համար։ Սահմանափակումները ներառում են նաև այն տարիները, որոնցից ցածր կամ ավելի բարձր պարագայում ապահովագրական ընկերությունը չի թողարկի նոր քաղաքականություն կամ չի շարունակի եղած քաղաքականությունը^[7]։
3. Ծածկույթի վերջին տարբերակի դեպքում այլընտրանքային կենսապայմաններ են ներառվում քաղաքականության մեջ։ Եթե ծածկված կորստի հետևանքով առաջացած գույքային վնասը թույլ չի տալիս անձին ապրել իր տանը, ապա քաղաքականությունը կարող է վճարել այլընտրանքային կենսապայմանների (օրինակ՝ հյուրանոցների և ռեստորանի ծախսերը) որոշակի ժամանակահատվածի համար՝ փոխհատուցելու։ Կենսապահովման լրացուցիչ ծախսերի սահմանաչափը կարող է տարբեր լինել, բայց սովորաբար սահմանվում է բնակարանի համար սահմանված ապահովագրական ծածկույթի սահմանաչափի մինչև 20%-ը։ Սեփականատերերը պետք է խոսեն իրենց ապահովագրական ընկերության հետ համապատասխան ծածկույթի վերաբերյալ խորհրդատվության համար և որոշեն, թե ինչ տեսակի սահմանաչափ կարող է լինել համապատասխան^[8]։

ԱՄՆ գույքի ապահովագրության պահանջներ

Առևտրի համաշխարհային կենտրոնի օրինակ

Հարձակում Առևտրի համաշխարհային կենտրոնի վրա

Սեպտեմբերի 11-ի հարձակումներից հետո մասնագետները քննարկել են Առևտրի Համաշխարհային Կենտրոնի ոչնչացման համար ապահովագրական վճարումները։ Վարձակալ Լարի Ա. Սիլվերսթայնը փնտրել է ավելի քան 7 միլիարդ դոլար ապահովագրական գումար։ Նա պնդում էր, որ երկու հարձակում է տեղի ունեցել Առևտրի Համաշխարհային Կենտրոնի վրա։ Նրա ապահովագրողները, ներառյալ Chubb Corp. և Swiss Reinsurance Co., պնդում էին, որ «համակարգված» հարձակումը համարվում է մեկ իրադարձություն։ 2004 թվականի դեկտեմբերին մասնագետների դաշնային խումբը հանգեց փոխզիջումային որոշման^[9]։

2007 թվականի մայիսին Նյու Յորքի նահանգապետ Էլիոթ Սփիցերը հայտարարել է, որ ավելի քան 4,5 միլիարդ դոլար կտրամադրվի 65,000 մ2 համալիրը վերակառուցելու համար՝ որպես ապահովագրական պահանջների հիմնական կարգավորման մաս^[10]։

«Կատրինա» փոթորկից հետո գույքի ապահովագրության պահանջներ

Նոր Օռլեանը Կատրինա փոթորկից հետո

«Կատրինա» փոթորկի հետևանքով մի քանի հազար տների սեփականատերեր հայցեր ներկայացրեցին իրենց ապահովագրական ընկերությունների դեմ՝ մեղադրելով նրանց իրենց պահանջները պատշաճ և անհապաղ չկարգավորելու մեջ^[11]։

Հնդկաստանում հրդեհից ապահովագրության կարգավորումը

Հնդկաստանում հրդեհից ապահովագրությունը կառավարվում է Հնդկական հրդեհային սակագնով (անգլ.՝ All India Fire Tariff), որը սահմանում է ծածկույթի պայմանները, պրեմիում դրույքաչափերը և հրդեհային քաղաքականությունը։ Հրդեհից ապահովագրության քաղաքականությունը վերանվանվել է «Հրդեհի և հատուկ վտանգների քաղաքականություն» (անգլ.՝ "Standard Fire and Special Perils Policy"):

Հրդեհի և հատուկ վտանգների քաղաքականություն

Հրդեհի և հատուկ վտանգների քաղաքականությունը^[12] ավանդական ապահովագրական ծառայություն է, որը հատուկ նախագծված է պաշտպանելու գույքը, իրերը հրդեհի և հարակից վտանգների հետևանքով առաջացած չնախատեսված դժբախտ պատահարներից։ Բազմաթիվ երկարաձգումների դեպքում այս քաղաքականությունը ոչ միայն ապահովում է ձեր գույքը անվտանգ, այլև նվազեցնում է կորստի կամ վնասի չափը, որը դուք կարող եք կրել՝ պատճառելով հսկայական ֆինանսական բեռ, և այդպիսով այն ազատում է ձեզ նման անհանգստությունից։ Ծածկվող ռիսկերը հետևյալն են.

• Արդյունաբերական, արտադրական ռիսկեր
• Կոմունալ ծառայություններ, որոնք տեղակայված են արդյունաբերական/արտադրական ռիսկերից դուրս
• Արդյունաբերական ռիսկերից դուրս պահեստավորման ռիսկեր և այլն։

Ծածկվող վտանգները

Կորստի հետևյալ պատճառները ծածկված են.

• Հրդեհ
• Կայծակ
• Պայթյուն
• Ահաբեկչություն
• Փոթորիկ, ցիկլոն, թայֆուն, փոթորիկ, փոթորիկ, տորնադո, ջրհեղեղ և ջրհեղեղ
• Տեղում, սողանք
• Տանկերի պայթում
• Հրթիռների փորձարկման գործողություններ^[13]

Բացառություններ

Սովորաբար ապահովագրողը չի փոխհատուցում վնասը, եթե դրա պաճառներն են.

1. պատերազի, քաղաքացիական պատերազմ,
2. միջուկային բնույթի աղետ,
3. էլեկտրական սարքերի դեպքում՝ գերլարված գործարկում։

Հրդեհից կորստի դեպքում ապահովագրողը պետք է անհապաղ տեղեկացնի այդ մասին ապահովագրական ընկերությանը։ Նման վնասի առաջանալուց հետո 15 օրվա ընթացքում ապահովագրվածը պետք է գրավոր պահանջ ներկայացնի՝ մանրամասնելով վնասների և դրանց գնահատված արժեքը։ Պետք է հայտարարագրվեն նաև նույն գույքի այլ ապահովագրությունների մանրամասները։

Ծանոթագրություններ

1. Dickson (1960): 4
2. Dickson (1960): 7
3. «Hand in Hand Fire & Life Insurance Society». Aviva. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ դեկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 26-ին.
4. «RSA Insurance Group History». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 2-ին.
5. «The Replacement Cost Claim». No. 3005. Adjusters International. Adjusting Today. 2011. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 26-ին.
6. «Commercial Property Insurance: How To Protect Your Business». Stronger Insight. 2022. Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ նոյեմբերի 29-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 26-ին.
7. «A Consumer's Insurance Glossary». Office of the Insurance Commissioner - Washington State. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 23-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 26-ին.
8. «A Massachusetts Guide to Insurance for Your Home and Ways to Help Reduce Your Insurance Premiums» (PDF). The Official Website of the Commonwealth of Massachusetts.
9. Levine, Greg. «Silverstein: WTC Leaseholder May Collect Up To $4.6B». Forbes.
10. Bagli, Charles V. (2007 թ․ մայիսի 24). «Insurers Agree to Pay Billions at Ground Zero». The New York Times.
11. «First Hurricane Katrina Homeowner's Insurance Lawsuit Begins». Fox News. 2006 թ․ հուլիսի 11.
12. «Standard Fire and Special Perils Policy». Probus Insurance - Mumbai India.
13. As per tariff wordings adopted by all insurers

Արտաքին հղումներ

• Fire insurance (EH.Net Encyclopedia of Economic History)