Դանուբի օրիորդը

Դանուբի օրիորդը
Տեսակ	բալետ և երաժշտական գործ/ստեղծագործություն
Խորեոգրաֆ	Ֆիլիպո Տալիոնի
Կոմպոզիտոր	Ադոլֆ Ադան
Դերասաններ	Մարիա Տալիոնի
La Fille du Danube Վիքիպահեստում

Դանուբի օրիորդը (ֆր.՝ La Fille du Danube), երկու գործողությամբ չորս տեսարանով բալետ։ Կոմպոզիտոր` Ադոլֆ Ադան, լիբրետոյի հեղինակ և բալետմայստեր` Ֆիլիպո Տալիոնի։

Սա ռոմանտիկ բալետ է այս ժանրի համար պարտադիր կախարդական աշխարհով, որը կենցաղային և սոցիալական խնդիրներով իրականությունից տանում է դեպի խորը զգացմունքներով վսեմ և գեղեցիկ աշխարհ։ Հենց այս գեղարվեստականությունն էր հատուկ Ֆ. Տալիոնիի բեմադրություններին, որին Յու. Բախրուշինը անվանում էր առաջին ռոմանտիկ բալետմայստերը^[1]։ Տալյոնին բալետը բեմադրել է հատուկ իր դստեր, հայտնի բալերինա Մարիայի համար։ Պրեմիերան կայացել է 1836 թվականի սեպտեմբերի 21-ին, Փարիզի օպերայում։

Սյուժե

Հերոսուհին` Ֆլյոր դե Շանը, իր անունը, որը նշանակում է դաշտային ծաղիկ, ստացել այն ժամանակ, երբ նրան` որբին, գտել են դաշտում, ծաղիկների մեջ։ Պատանի գեղեցկուհուն հովանավորում էր Դանուբի նիմփան (որոշ բեմադրություններում հերոսուհուն կոչել են Դանուբի դուստր^[2][3]): Նա սիրում էր և սիրված էր. նրա ընտրյալը Ռուդոլֆն էր, որը կարևոր և չար բարոնի երիտասարդ զինակիրն էր։

Իսկ հենց ինքը` բարոնը ցանկանում էր ամուսնանալ և քանի որ իրեն արժանի հարսնացուի դեռ չէր գտել, փնտրտուքների մեջ էր։ Գեղեցկուհի Ֆլյոր դե Շանը գրավում է նրա ուշադրությունը, և բարոնը հենց նրան էլ ընտրում է։ Սիրահարները հուսահատված էին։ Սակայն նրանց աղաչանքները դաժան բարոնի վրա չէին ազդում։ Եվ այդ ժամանակ չսիրած մարդու հետ չամուսնանալու համար երիտասարդ գեղեցկուհին նետվում է Դանուբը։ Ռուդոլֆը, կորցնելով ողջամտությունը, որոշ ժամանակ անց հետևում է սիրելիի քայլին։ Այնտեղ, Դանուբի հատակում, նրանք հանդիպում են։ Վերջ ի վերջո տեսնելով նրանց այդպիսի մեծ սերը` կախարդական ուժերը սիրահար զույգին ետ են վերադարձնում երկիր` կենդանի մրդկանց մոտ։

Պրեմիերա

Բալետի պրեմիերան կայացել է 1836 թվականի սեպտեմբերի 21-ին, Փարիզի ազգային օպերայում։

Բեմադրության վրա աշխատել են նկարչներ Պ. Սիսերինը, Է. Դեպլեշենը, Ժ. Դիտերլենը, Շ. Սեշանը և Լ. Ֆյոշերրը (ձևավորում), Ա. դ’Օրշվիլերը (զգեստներ), գլխավոր դերակատարներ` Մ. Տալյոնի` Ֆլյոր դե Շան, Լ. Ս. Մոնժուա` բարոն Վիլիբալդ, Լ. Նոբլե` տիկինը տոնակատարության ընթացքում, Ժ. Մազիլե` Ռուդոլֆ^[4]։

Այլ բեմադրություններ

Այլ բեմադրություններից հայտնի է և քննադատության կողմից համընդհանուր դրական վերաբերմունքի է արժանացել 1978 թվականի Պիեռ Լակոտի բեմադրությունն ըստ խորեոգրաֆ Ֆ. Տալյոնիի վերաբեմադրության, որը ներկայացվել է Բուենոս Այրեսի (Արգենտինա) «Կոլոն» թատրոնում, որտեղ Ֆլյոր դե Շանի գլխավոր դերի կատարմամբ փառքի է արժանացել 20-րդ դարի անվանի բալերինա Հիլեն Տեսմարը^[5]։ 2006 թվականի նոյեմբերին Պիեռ Լակոտը բեմադրությունը տեղափոխել է Տոկիո, որտեղ այն ոչ պակաս հաջողության է արժանացել^[6]։

Ծանոթագրություններ

1. «Балет эпохи романтизма». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.
2. Русский балет: Энциклопедия (статья: Смирнова, Татьяна Петровна)
3. Дѣва Дуная: пантомимный балет в двух дѣйствиях и четырех картинах: [программа постановки в Санкт-Петербурге] (1837)
4. Энциклопедия балета
5. «Большой театр: приглашенные педагоги». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ նոյեմբերի 20-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 11-ին.
6. «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 9-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 9-ին.

Գրականություն

• А.Н.Плещеев. «Наш балет (1673–1899). Балет в России до начала XIX столетия», СПб, 1899
• К.А.Скальковский. «Балет. Его история и место в ряду изящных искусств». СПб, 1882

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դանուբի օրիորդը» հոդվածին։