Ես չեմ կարողանում շնչել

«Ես չեմ կարողանում շնչել» (անգլ.՝ I can't breathe), ամերիկյան քաղաքական կարգախոս, որը կապված է երկու սևամորթ տղամարդկանց՝ Էրիկ Գարների (2014) և Ջորջ Ֆլոյդի (2020) մահվան հետ ոստիկանների կողմից, ինչպես նաև ուղղված է ԱՄՆ-ում ոստիկանության կողմից բռնության ավելի լայն խնդիրների դեմ։

Էրիկ Գարներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Էրիկ Գարների մահ
Ցուցարարներն արդարության երթին բոլորի համար/Ազգային երթ ոստիկանական բռնության դեմ Վաշինգտոնում, 2014 թվականի դեկտեմբերին
Բողոքի ակցիա 2014 թվականի դեկտեմբերին
Բողոքի ցույց Գերմանիայի Բեռլին մայրաքաղաքում, 2014 թվականի դեկտեմբերին

Այս արտահայտությունը ծագել է 2014 թվականի հուլիսին` Էրիկ Գարների մահվանից հետո, որին խեղդել է Նյու Յորքի ոստիկանական վարչության աշխատակիցը։ Մի քանի սպաների կողմից արված տեսագրության մեջ երևում էր, թե ինչպես է նա 11 անգամ ասել «Ես չեմ կարողանում շնչել»[1]։ 2014 թվականի դեկտեմբերին` սպայի արդարացումից հետո, որը Գարներին խեղդող բռնազավթման է ենթարկել, այդ կարգախոսը կտրուկ աճել է ժողովրդականության մեջ զանգվածային բողոքների ֆոնին[2]։ #ICantBreathe հեշթեգը թվիթթերում հրապարակվել է 2014 թվականի դեկտեմբերին ավելի քան 1.3 միլիոն անգամ, ինչին նպաստել են ցուցարարների և պրոֆեսիոնալ մարզիկների համերաշխության արտահայտությունները[3]։ Առաջին նման ցույցը տեղի է ունեցել, երբ իռլանդացի կանանց բասկետբոլի Notre Dame Fighting թիմը դեկտեմբերի 13-ին խաղի ժամանակ հագել է «I can't breathe» գրառմամբ շապիկներ[4]։ Ֆուտբոլի ազգային լիգայի և բասկետբոլի ազգային ասոցիացիայի մարզիկները, հատկապես Լեբրոն Ջեյմսը, հագնում էին «I can't breathe» գրությամբ հագուստ[5]։ Ջեյմսի քննադատությունից հետո նախագահ Բարաք Օբաման կանգնել է նրա պաշտպանությանը՝ հայտարարելով՝ «Մենք մոռանում ենք այն դերի մասին, որը Մուհամմեդ Ալին, Արթուր Էշը և Բիլ Ռասելը կատարել են գիտակցության դաստիարակության մեջ»[6]։ Դեկտեմբերի վերջին Կալիֆոռնիայի Մենդոսինո շրջանում Ֆորտ Բրեգ միացյալ դպրոցական շրջանի պաշտոնյաներն արգելել են մարզիկներին «Ես չեմ կարողանում շնչել» գրառմամբ շապիկներ կրել եռօրյա դպրոցական բասկետբոլի մրցաշարից առաջ։ Ամերիկյան քաղաքացիական ազատությունների միությունը նամակ է գրել՝ ի պաշտպանություն ուսանողների[7]։

Ջորջ Ֆլոյդ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տե՛ս նաև՝ Ջորջ Ֆլոյդի սպանություն և Ջորջ Ֆլոյդի բողոքի ցույցեր
Բողոք Օհայո նահանգի Գրոուվ Սիթիում, 2020 թվականի մայիսին

2020 թվականի մայիսին Մինեապոլիսի ոստիկանության բաժնի աշխատակից Դերեկ Շովինը սպանել է Ջորջ Ֆլոյդին՝ 8 րոպե և 46 վայրկյան ծունկը նրա պարանոցին դնելով։ Այս միջադեպի ներկաները նկարել են, թե ինչպես է Ֆլոյդը մի քանի անգամ ասել՝ «Ես չեմ կարողանում շնչել»։ Չնայած աղերսանքներին, ինչպես նաև այն հանգամանքին, որ վկան բացականչել է, որ սպան թույլ չի տալիս Ֆլոյդին շնչել, Շովենը շարունակել է պահել 2 րոպե և 53 վայրկյան, Ֆլոյդը դադարել է արձագանքել, իսկ մյուս երեք սպաները հետևել են նրան[8]։ «Ես չեմ կարողանում շնչել» արտահայտությունը դարձել է հետագա համազգային բողոքների միավորող աղաղակ[9]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Laughland, Oliver (2019 թ․ օգոստոսի 19). «'I can't breathe': NYPD fires officer who put Eric Garner in chokehold». the Guardian (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 1-ին.
  2. ↑ Yee, Vivian (2014 թ․ դեկտեմբերի 3). «'I Can't Breathe' Is Echoed in Voices of Fury and Despair». The New York Times. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 1-ին.
  3. ↑ Izadi, Elahe (2014 թ․ դեկտեմբերի 9). «'I can't breathe.' Eric Garner's last words are 2014's most notable quote, according to a Yale librarian». Washington Post (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 1-ին.
  4. ↑ Bragman, Walker; Colangelo, Mark (2019 թ․ դեկտեմբերի 19). «Pete Buttigieg Stood by Police Officer Who Mocked and Profited From Eric Garner's Final Plea of "I Can't Breathe"». The Intercept. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 1-ին.
  5. ↑ «NFL, NBA stars bring 'I can't breathe' protest slogan inside the lines». Fox News. 2014 թ․ դեկտեմբերի 8. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 1-ին.
  6. ↑ Miller, Jake (2014 թ․ դեկտեմբերի 19). «Obama talks about LeBron James and his "I can't breathe" shirt». CBS News. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 1-ին.
  7. ↑ Anderson, Glenda; McCallum, Kevin (2014 թ․ դեկտեմբերի 29). «Fort Bragg school officials reverse ban on 'I Can't Breathe' T-shirts (w/video)». Santa Rosa Press Democrat (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 3-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 1-ին.
  8. ↑ Editorial Board (2020 թ․ մայիսի 26). «Another unarmed black man has died at the hands of police. When will it end?». Washington Post (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 1-ին.
  9. ↑ Long, Colleen; Hajela, Deepti (2020 թ․ մայիսի 29). «'I can't breathe' slogan at US protests». 7NEWS.com.au (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 1-ին.
Վիիքպահեստ