Երուսաղեմի կարգավիճակի մասին Իսրայելի օրենք
Հիմնական օրենք` Իսրայելի մայրաքաղաք Երուսաղեմի մասին, Իսրայելի հիմնական օրենքներից մեկը[1] (Իսրայելի Քնեսեթի կողմից ընդունվել է 1980 թվականի հուլիսի 30-ին), որով հայտարարվում է, որ «Երուսաղեմը, միասնական և անբաժանելի, Իսրայելի մայրաքաղաքն է», օրենքը նաև, ի թիվս այլ բաների, երաշխավորում է «Սուրբ վայրերի» պաշտպանությունն ու անձեռնմխելիությունը։ Օրենքը դատապարտվել Է ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի կողմից։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Իսրայելի մայրաքաղաք Երուսաղեմը պաշտոնապես հայտարարվել էր Քնեսեթի որոշմամբ դեռևս 1950 թվականի հունվարի 23-ին[2], սակայն դա Երուսաղեմն էր առանց նրա գլխավոր պատմական մասի՝ Հորդանանի կողմից գրավված Հին քաղաքի։ Հին քաղաքի հրեական թաղամասը 19 տարով դադարեցրել է իր կյանքը, հրեաները չէին կարող նույնիսկ մոտենալ այն վայրերին, որտեղ տաճարը կանգնած էր, էլ չենք խոսում Լացի պատի մոտ աղոթելու մասին[3]։ Այնուամենայնիվ, 24 պետություններ Երուսաղեմը ճանաչել են որպես Իսրայելի մայրաքաղաք և Իսրայելի վերահսկողության տակ գտնվող նրա արևմտյան հատված են տեղափոխել իրենց դեսպանատները։ Սակայն ԱՄՆ-ն և խոշորագույն եվրոպական պետությունները նրանց թվում չեն եղել, նրանք հրաժարվել են ճանաչել Իսրայելի ինքնիշխանությունը Երուսաղեմում և այն համարել Իսրայելի մայրաքաղաք[4]։
1967 թվականի 6-օրյա պատերազմում տարած հաղթանակի արդյունքում Իսրայելը վերահսկողություն է հաստատել Արևելյան Երուսաղեմի վրա՝ այդպիսով ստանալով վերահսկողություն քաղաքի ողջ տարածքի նկատմամբ, իսկ հետագայում օրենսդրորեն տարանջատել Արևելյան Երուսաղեմը Հորդանան գետի արևմտյան ափից և հայտարարել իր ինքնիշխանությունը Միացյալ Երուսաղեմի նկատմամբ։
1980 թվականի հուլիսի 22-ին չմիացած երկրների ղեկավարների 6-րդ համաժողովը որոշում է ընդունել, որը մասնավորապես հայտարարել է, որ․
- «Քաղաքը Երուսաղեմը անբաժանելի մասն է օկուպացված Պաղեստինի կողմից։ Այն պետք է ամբողջությամբ լքվի և անվերապահորեն հանձնվի Արաբական ինքնիշխանության»։
Երուսաղեմի մասին օրենքը, որը ներկայացվել է Գեուլա Քոենի կողմից, հավանության է արժանացել վարչապետ Մենահեմ Բեգինի կողմից և ընդունվել 1980 թվականի հուլիսի 30-ին Քնեսեթի ճնշող մեծամասնության կողմից։
Ի պատասխան՝ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը 478 բանաձևում 14 ձայնով ընդունել է 1 ձեռնպահ ձայների հարաբերակցությամբ (ԱՄՆ), որոշել է չճանաչել Երուսաղեմի մասին օրենքը և կոչ է արել Երուսաղեմից դուրս բերել գոյություն ունեցող դիվանագիտական առաքելությունները[5]։
Ի պատասխան Իսրայելի դատապարտմանը և այն բանից հետո, երբ 13 երկրներ Երուսաղեմից իրենց դեսպանությունները տեղափոխեցին Թել Ավիվ, «վախենալով նրանց վրա նավթային էմբարգո դնելու արաբների սպառնալիքից», 40 երկրներից 1400 քրիստոնյաներ 1980 թվականին բացել են Երուսաղեմում Միջազգային քրիստոնեական դեսպանատուն[6]։
- «Դա հրեական ժողովրդի հետ համերաշխության ակտ էր և սուրբ քաղաքի հետ նրանց կապն արդեն երեք հազար տարի է»։
Այն բանից հետո, երբ 2006 թվականի օգոստոսի 15-ին Կոստա Ռիկայի կառավարությունը հայտարարեց իր դեսպանատունը Երուսաղեմից Թել Ավիվ տեղափոխելու մասին, իսկ նույն թվականի օգոստոսի 25-ին Սալվադորի կառավարությունը հետևեց նրա օրինակին, Երուսաղեմում չմնաց օտարերկրյա պետությունների դիվանագիտական առաքելությունները։ Գրեթե բոլոր երկրներն իրենց դեսպանատները Թել Ավիվի շրջանում, բացառությամբ Բոլիվիայի և Պարագվայի, որոնց դեսպանատները գտնվում են Երուսաղեմի արվարձանում՝ Մևասերեթ Ցիոնում։ ԱՄՆ Կոնգրեսը դեռևս 1995 թվականին որոշում էր կայացրել դեսպանատունը Երուսաղեմ տեղափոխելու մասին[7][8], սակայն ԱՄՆ կառավարությունը մշտապես հետաձգում էր որոշման կատարումը։ Ներկայում ԱՄՆ-ի դեսպանատունը գտնվում է Թել Ավիվում (2018 թվականի մայիսին բացվել է Երուսաղեմում դեսպանատան շենքը, սակայն տեղափոխությունը հունիս ամսվա դրությամբ ավարտված չէ), իսկ Երուսաղեմում գտնվում է ԱՄՆ-ի գլխավոր հյուպատոսությունը[9]։
Այնուամենայնիվ, Իսրայելի դիրքորոշումը մնում է անփոփոխ․
- «1004 թվականից, երբ Դավիթ թագավորը հիմնադրեց Երուսաղեմը որպես հրեական ազգի մայրաքաղաք, քաղաքում շարունակվեց մշտական հրեական ներկայությունը, ինչպես նաև հոգևոր կապվածությունը նրա հետ»[10]։
2011 թվականի մայիսին անցկացված հարցման համաձայն[11]․
Իսրայելցիների 66 %-ը կտրականապես դեմ է Երուսաղեմի բաժանմանը ցանկացած ձևով և դրա մի մասը պաղեստինցիներին փոխանցելուն։ 23% պատրաստ է հրաժարվել մի մասը Արևելյան Երուսաղեմի և 6% պատրաստ է հրաժարվել ամբողջ արևելյան քաղաքի մասին։
Հարցվածների 73 %-ը հայտարարել է, որ Իսրայելը պետք է լիակատար ինքնիշխանություն պահպանի Երուսաղեմի սուրբ վայրերի նկատմամբ։ Հարցվածների 67 %-ը հայտարարել է, որ անհրաժեշտ է շարունակել շինարարությունը մայրաքաղաքի այն շրջաններում, որոնք գտնվում են, այսպես կոչված, կանաչ գծից դուրս, իսկ 23 %-ը պահանջել է սառեցնել շինարարությունն այնտեղ։
91 %-ը Երուսաղեմը համարել Է հրեական ժողովրդի պատմական և հոգևոր մայրաքաղաք, իսկ 4%-ը Թել Ավիվն անվանել է վերածնված Իսրայելի տնտեսական և մշակութային կենտրոն։
Դե ֆակտո, չնայած պետությունների մեծ մասի դեսպանատները գտնվում են Թել Ավիվում, Իսրայելում հավատարմագրված դիվանագետների ակտիվությունը փաստացի կենտրոնացած է Երուսաղեմում, որտեղ գտնվում են երկրի նախագահը, կառավարությունը և Քնեսեթը[12]։
Օրենքի տեքստ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Политические структуры государства Израиль. «II. Институты власти в современном Израиле» Зеэв Гейзель, Центр еврейского образования в диаспоре имени р. Джозефа Лукштейна, университет Бар-Илан, 1999 г.
- «В особой ситуации находятся так называемые „основные законы“.., носящие конституционный характер. Для их принятия или изменения требует абсолютное большинство в 61 голос (то есть, например, 60 „за“ и 60 „воздержались“ — закон не прошёл.)»
- ↑ January 1950 Israel declares Jerusalem its capital city(չաշխատող հղում)
- ↑ Политические структуры государства Израиль. «III. Координаты политической дисперсии в Израиле» Гейзель, 1999
- ↑ Размышления о дне Иерусалима, Моше Амирав, 9.09.2007
- ↑ Полный текст резолюции СБ ООН 478
- ↑ Христианские миссии, оказывающие помощь еврейскому народу; Международное Христианское Посольство в Иерусалиме
- ↑ ГОСУДАРСТВО ИЗРАИЛЬ. ВНЕШНЯЯ ПОЛИТИКА՝ հոդվածը Հրեական էլեկտրոնային հանրագիտարանում
- ↑ Конгресс потребует от Буша перенести посольство США в Иерусалим, 31 мая 2007 г.
- ↑ Trump again signs embassy waiver despite move to Jerusalem CNN 05.06.2018(անգլ.)
- ↑ The Status of Jerusalem, МИД Израиля, 14 марта 1999 г.
- ↑ Израильтяне потребовали не делить Иерусалим, 01.06.11(չաշխատող հղում)
- ↑ Иерусалим. Исторический обзор՝ հոդվածը Հրեական էլեկտրոնային հանրագիտարանում