Էլժբետա Դրուժբացկայա

Էլժբետա Դրուժբացկայա
Ծննդյան անուն	լեհ.՝ Elżbieta Kowalska
Ծնվել է	1695
Ծննդավայր	Lesser Poland Voivodeship, Լեհաստան
Վախճանվել է	մարտի 14, 1765(1765-03-14)[1][2][3]
Վախճանի վայր	Տարնուվ, Ռեչ Պոսպոլիտա
Մասնագիտություն	գրող, բանաստեղծուհի, in-home tutor և միանձնուհի
Քաղաքացիություն	Ռեչ Պոսպոլիտա
Ուշագրավ աշխատանքներ	Q20035342?
Elżbieta Drużbacka Վիքիպահեստում

Էլժբետա Դրուժբացկայա (լեհ.՝ Elżbieta Drużbacka, 1695, Lesser Poland Voivodeship, Լեհաստան - մարտի 14, 1765(1765-03-14)^[1][2][3], Տարնուվ, Ռեչ Պոսպոլիտա), Ռեչ Պոսպոլիտայի ժամանակաշրջանի լեհ բանաստեղծուհի և գրող, սարմատյան բարոկկոյի ներկայացուցիչ^[4]։

Կենսագրություն

Էլժբետա Դրուժբացկայան սերում է Կովալսկիների լեհական ազնվականական տոհմից։ Երիտասարդ տարիներին եղել է արքայադուստր Էլժբեթ Սինյավսկու շքախմբում։ Կրթությունը ստացել է Կրակովում։ 1720 թվականին ամուսնացել է գանձապետ Կազիմիր Դրուժբանսկու հետ։ 1740 թվականին՝ ամուսնու մահից հետո, ընկերակցել է Սինյավսկիների, Լյուբոմիրսկիների, Սանգուշկովների և Կրասիցկիների ընտանիքներին։ 1760 թվականին բնակություն է հաստատել Տարնուվի բերենարդինցիների վանքում, որտեղ էլ մահացել է 1765 թվականին։

Ստեղծագործություններ

Էլժբետա Դրուժբացկայայի ակտիվում առկա են կրոնական վիպերգություններ (նվիրված Մարիա Եգիպտացուն, Դավիդին, Մարիա Մագդալինային), բանաստեղծություններ և վեպեր, որոնց ֆաբուլան սկիզբ է առնում դիցաբանությունից, ժողովրդական բանահյուսությունից և ֆրանսիական արձակից։ Հատկապես հետաքրքիր է «Տարվա չորս եղանակների նկարագիրը» պոեմը, որտեղ բնապատկերները հեռու են տարածված արկադյան ձևանմուշներից և արտացոլում են բանաստեղծուհու կողմից դրանց յուրօրինակ նուրբ գեղարվեստական ընկալումը։ Հատկանշական են համարվում նրա «Ռոսկոլանիի ժառանգորդ իշխան Ադոլֆի պատմությունը», «Անտառի գովքը», «Քրիստոնյա արքայադուստր Էլեֆանտին Եփրատցու պատմությունը» պոեմները։ Բացի այդ, նա համարվում է բազմաթիվ բարոյական դիդակտիկ ստեղծագործությունների հեղինակ, որտեղ նա փորձում է ներկայացնել ժամանակակից սովորույթները և դրանց բարելավման ուղիները։ Այդ ստեղծագործություններից են «Լեհական սովորույթների բարելավման ուղիները», «Օրինակներ հավատացյալների համար և աստիճանական ամուսնություն սիրով»։

Էլժբետա Դրուժբացկայա

Հիմնական ստեղծագործություններ

• Dusza po wielu grzechach zabierając się do poprawy życia szuka po pustyniach S. Marii Egipcjanki, aby ją nauczyła sposobu pokuty szczerej i drogę pokazała do szczęśliwej wieczności, powst. 1746
• Opisanie życia św. Dawida, króla izraelskiego, powst. przed 1750, fragmenty przedr. dr Prot Sowizdrzał (W. Kubacki), Odrodzenie 1947, nr 34
• Święta Maria Magdalena jak wielką stała się ohydą płci białogłowskiej w grzechach swoich, tak wielką ozdobą w pokucie, stateczną w miłości Jezusa aż do śmierci krzyżowej, powst. przed 1750
• Do tegoż J. O. Książęcia (J. J. Załuskiego) IMci na Bibliotekę publiczną warszawską, powst. przed 1750
• Opisanie czterech części roku, powst. przed 1750
• Fabuła o książęciu Adolfie, dziedzicu Roksolanii
• Forteca do Boga wystawiona, piącią bram zamknięta, to jest dusza ludzka z piącią zmysłami
• Snopek na polu życia ludzkiego związany
• Trzy monarchinie
• Punkta dla poprawienia zepsutych obyczajów polskich
• Pochwała lasów
• Skargi kilku dam w spólnej kompanii będących, dla jakich racyi z mężami swojemi żyć nie chcą
• Zbiór rytmów duchownych, panegirycznych, moralnych i światowych W. Imci Pani Elżbiety z Kowalskich Drużbackiej, skarbnikowy żydaczewskiej, zebrany i do druku podany przez J. Z. R. K. O. W., Warszawa 1752, "Zebranie rytmów przez wierszopisów żyjących lub naszego wieku zeszłych pisanych", wyd. J. A. Załuski, t. 1 – 2 wydania; wydanie nast. pt. Poezje, t. 1-2, Lipsk 1837, Biblioteka Kieszonkowa Klasyków Polskich, t. 30-31, (zawiera: wszystkie 12 ww. tytułów, inne drobne utwory oraz elegie moralne U. Radziwiłła)
• Historia chrześcijańska księżny Elefantyny Eufraty dowcipnym przemysłem... w wierszu polskim dokładnie ułożona, dla potomnej sprawczyny pamiątki do druku podana, Poznań 1769, fragmenty przedr. A. Lange Skarbiec poezji polskiej, seria I, t. 1, Warszawa 1903
• Cefal i Prokris, wyd. I. Krasicki, Zabawy Przyjemne i Pożyteczne 1776, t. 13, przedr. A. Lange Skarbiec poezji polskiej, seria I, t. 1, Warszawa 1903
• Życzenie od serca pochodzące JO książęciu... Sanguszkowi, marszałkowi Trybunału Koronnego, aby szczęśliwie funkcją swoją zaczął i zakończył, (XVIII wiek)
• Przykładne z wiernej i statecznej miłości małżeństwo, fragm. i treść ogł. H. Biegeleisen Świt 1886
• Raj białostocki. Refleksja nad śmiercią. (2 wiersze), wyd. W. Bojarski Sprawozdanie Dyrekcji cesarsko-królewskiego Gimnazjum w Przemyślu za rok szkolny 1895, Przemyśl 1895
• Historia Ortobana, wyd. A. Lange Lamus 1912, t. 4
• wiersze i drobne utwory znajdują się w czasopismach: Ateneum 1938, s. 422-424; Dziennik Wileński 1816; Pamiętnik Warszawski 1823; Rozmaitości, Lwów 1841, nr 27; Tygodnik Powszechny 1950, nr 45; Zabawy Przyjemne i Pożyteczne 1776, t. 13, (tu: Nie masz czego sobie życzyć długiego życia na tym świecie; Małżeństwo szczęśliwe. Tłum. z franc.; Małżeństwo złe; Do wnuka; Pożegnanie Ulissesa z synem Telemakiem; Lais)
• wiersze rozproszone po czasopismach wyd. A. Lange Skarbiec poezji polskiej, seria I, t. 1, Warszawa 1903; kilka wierszy przedr.: J. Kott Poezja polskiego Oswiecenia. Antologia, Warszawa 1954; Wybór tekstów do dziejów kultury Wielkopolski, Poznań 1962
• rękopisy znajdowały się: Biblioteka Krasińskich (zniszcz. 1944), Ossolineum, Biblioteka Uniwersytetu Wileńskiego, Biblioteka Suskiej

Ժողովածուներ

• A. Lange zamierzał sporządzić wydanie zbiorowe E. Drużbackiej. Materiały do tego wydania znajdowały się do roku 1944 w Korbutianum, Warszawa, (por. W. Borowy "Drużbaciana", Pamiętnik Literacki, rocznik 41, 1950, s. 869)

Ծանոթագրություններ

1. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
2. FemBio տվյալների շտեմարան (գերմ.)
3. Առցանց լեհական կենսագրական բառարան (польск.)
4. Stasiewicz, Krystyna (1992). Elżbieta Drużbacka, najwybitniejsza poetka czasów saskich. Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Olsztynie.

Արտաքին հղումներ

• Barbara Sawczyk, Maria Sąsiadowicz, Ewa Stańczyk, Ocalić od zapomnienia... Patroni tarnowskich ulic. Tom 1, Tarnów 2003, 83-915445-2-4
• E. Drużbacka Արխիվացված 2016-04-03 Wayback Machine (Pisarki polskie. Rekonesans na koniec stulecia - Instytut Książki)
• Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut, t. 2 Piśmiennictwo Staropolskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1964, s. 141-143
• Zbiór rytmów na staropolska.pl

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էլժբետա Դրուժբացկայա» հոդվածին։