Էխնաթոնի դամբարան

Էխնաթոնի դամբարան
Տեսակհնագիտական հուշարձան
Երկիր Եգիպտոս
Քարտեզ
Քարտեզ

Էխնաթոնի դամբարան, փարավոն Էխնաթոնի և նրա դստեր՝ Մակեթաթոնի թաղման նախնական վայրը[1]։ Կառուցվել է Էխնաթոնի ղեկավարությամբ և գտնվում է Ամառնայի լեռներում՝ նրա կողմից կառուցված Ախեթաթոն մայրաքաղաքի մոտ։

Ճարտարապետություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դամբարանը հայտնաբերել է իտալացի հնագետ Ալեսանդրո Բորսանտին 1893-1894 թվականներին։

Այն սկսվում է իջնող միջանցքով։ Նրա կեսին անավարտ սենյակ է (հնարավոր է, նախատեսված Նեֆերտիտիի համար)։ Աջում կա մեկ այլ սենյակ։ Միջանցքի վերջում ոչ մեծ շինություն է և թաղման խուցը։

Դամբարանի տեսարաններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երեք խցերից (որոնք կոչվում են ալֆա, բետա և գամմա) երկրորդ ճյուղավորումը, հնարավոր է, եղել է Մակեթաթոնի՝ Էխնաթոնի երկրորդ դստեր, կամ Կիյա անվամբ փարավոնի երկրորդական կնոջ դամբարանը (մումիան չի հայտնաբերվել)։

Երկու խցերը (ալֆա և գամմա) ձևավորված են և պատկերում են նմանատիպ տեսարաններ․ ալֆա խցում Էխնաթոնը և Նեֆերտիտին սգում են կորուստը, կողքին դայակը ձեռքերում պահում է նորածնին, կանգնած են հովհարավորները, ինչը ցույց է տալիս մանկան թագավորական ծագումը։ Տեսարանի հերոսների անունները վնասված են։ Գամմա խցում կա նմանատիպ տեսարան․ այստեղ հիերոգլիֆները մահացածին նույնացնում են Մակեթաթոնի հետ։

Նույն խցի մեկ այլ տեսարանում պատկերված է, թե ինչպես է Մակեթաթոնը կանգնած ծածկի տակ, որը սովորաբար կապված է երեխայի ծնունդի հետ, սակայն կարող է մեկնաբանվել նաև որպես արքայադստեր վերածնունդ։ Նրա դիմաց կանգնած են Էխնաթոնը, Նեֆերտիտին և նրանց 3 աղջիկները՝ Մակեթաթոնը, Անհեսենամոնը և Նեֆերնեֆերուատոն-թաշերիթը։

Կա վարկած, որ Մակեթաթոնը մահացել է ծննդաբերության ժամանակ[2] կամ ժանտախտից։ Համաճարակը, որը բռնկվել էր Եգիպտոսում Էխնաթոնի կառավարման 12-15-րդ տարիներին, ժամանակով համապատասխանում է թագավորական ընտանիքի անդամներից շատերի վերջին անգամ հիշատակման հետ։ Նրանց թվում են արքայամայր Տիյան, թագուհի Նեֆերտիտին, Կիյան, Մակեթաթոնը և փոքր արքայադուստրերը՝ Նեֆերնեֆուրան և Սետեպենրան[3]

Դեկորացիաներից շատերը ոչնչացրել է ջրհեղեղը։

  • Սգո տեսարանի հատված
    Սգո տեսարանի հատված
  • Աթոն։ Խուց ալֆա
    Աթոն։ Խուց ալֆա
  • Թաղման խուց
    Թաղման խուց
  • Մուտքը դեպի գերեզման
    Մուտքը դեպի գերեզման
  • Էխնաթոնի վերանորոգված սարկոֆագը Կահիրեի թանգարանում
    Էխնաթոնի վերանորոգված սարկոֆագը Կահիրեի թանգարանում

Թաղումից հետո

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էխնաթոնի մարմինը մայրաքաղաք՝ Մեմֆիս վերադարձնելուց հետո, հնարավոր է վերաթաղել են Արքաների հովտում ինչ-որ տեղ։ Ենթադրվում է, որ այն KV55 դամբարանում գտնվող մումիան է[4], սակայն այս տեսակետը վերանայվում է[5][6][7]։

Էխնաթոնի սարկոֆագը քանդվել է, ներկայումս վերանորոգվել է և գտնվում է Կահիրեի եգիպտական թանգարանի այգում։ Սարկոֆագը նկարազարդված է սյուժեով, որը ցույց է տալիս Նեֆերտիտիին պահապան աստվածուհու կերպարով և Աթոնի արևային սկավառակը։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ «Royal tomb at Amarna». www.ucl.ac.uk. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 14-ին.
  2. ↑ Dodson, Aidan, 1962- Amarna sunset : Nefertiti, Tutankhamun, Ay, Horemheb, and the Egyptian counter-reformation. — Cairo: American University in Cairo Press, 2009. — 207 с. — ISBN 9781936190195
  3. ↑ Tyldesley, Joyce A. Nefertiti : Egypt's sun queen. — London: Viking, 1998. — 232 с. — ISBN 0670869988
  4. ↑ Hawass, Zahi et al. Ancestry and Pathology in King Tutankhamun’s Family // The Journal of the American Medical Association. — 2010. — С. 644.
  5. ↑ Jo Marchant Ancient DNA: Curse of the Pharaoh's DNA(անգլ.) // Nature. — 2011-04-28. — В. 7344. — Т. 472. — С. 404–406. — ISSN 1476-4687 0028-0836, 1476-4687. — doi:10.1038/472404a
  6. ↑ Strouhal, E. Biological age of skeletonized mummy from Tomb KV 55 at Thebes // Anthropologie: International Journal of the Science of Man. — 2010. — В. 2. — Т. 48. — С. 97-112.
  7. ↑ Eline D. Lorenzen King Tutankhamun’s Family and Demise(անգլ.) // JAMA. — 2010-06-23. — В. 24. — Т. 303. — С. 2471. — ISSN 0098-7484. — doi:10.1001/jama.2010.818

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]