![]() | |
Ենթատեսակ | նրբաբլիթ և սննդամթերք |
Առաջացման երկիր | ![]() |
![]() |
Թաութըն /ˈtaʊtən/ (կամ Թութին)[1], Նյուֆաունդլենդի ավանդական ուտեստ, որը պատրաստվում է հասունացած հացի խմորից։ Այն ունի տարածաշրջանային տարբեր անվանումներ և կարող է վերաբերել տարբեր տեսակի թխված կամ տապակած խմորներին[1]։ Թաութընները սովորաբար մատուցվում են նախաճաշին կամ ուշ նախաճաշին և ընդգրկված են բազմաթիվ տեղական ռեստորանների նախաճաշի մենյուներում։
Թաութընի ամենատարածված տարբերակը պատրաստվում է հացի խմորը տապակելով կարագի կամ խոզի յուղի մեջ[2]։ Թաութընները հաճախ պատրաստվում են մնացած հացի խմորից կամ գիշերը բարձրացած խմորից։ Օրինակ՝ 1966 թվականին Նյուֆաունդլենդի Նորթ Ռիվեր համայնքում այն նկարագրվել է հետևյալ կերպ.
Բարձրացած հացի խմորը հարթեցնում էին, ինչպես պանրակարկանդակ, և տապակում էին խոզի յուղով (աղ) կամ մարգարինով։ Այն սովորաբար մատուցվում էր նախաճաշին, քանի որ դանդաղ բարձրացող խմորիչով հացը պատրաստվում էր երեկոյան, թողնում էին բարձրանա գիշերը և հաջորդ օրը թխում էին[3]։
Դրանք երբեմն համարվում էին երեխաների համար նախատեսված քաղցրավենիք, որպեսզի նրանք չուտեն նոր թխված հացը[4]։ Արտաքին համայնքներում Թաութընի կամ հացի խմորի համար հստակ բաղադրատոմս չկար։ Յուրաքանչյուր պատրաստող սովորաբար հիմնվում էր բանավոր փոխանցված կամ դիտարկված բաղադրատոմսերի և տեխնիկաների վրա։ Ժամանակակից ռեստորաններում Թաութընները հաճախ տապակվում են ձիթապտղի յուղի, հալված կարագի կամ կանոլայի յուղի խառնուրդում։
Մի քանի տղամարդ «պաշտում էր մորն իր հացի, խաշած ուտեստների և նման բաների համար։ Բայց մեկ այլ բան, որը նրանք երբեք չէին կարողանում հասկանալ, այն էր Թաութընները»։ Տղամարդիկ խնդրում էին Մարիի մորից հացի և Թաութընի բաղադրատոմսը, ինչը մի փոքր զարմացնում էր նրան։ Նա ասում էր. «Բաղադրատոմս չկա, պարզապես մի քիչ սա և մի քիչ դա խառնել»։ Բայց ինչպես Մարիի խոսքով, «Նրանք նույնքան իմացական էին, որքան իմ կատուն, որովհետև չէին կարողանում հասկանալ՝ առանց բաղադրատոմսի հաց պատրաստել հնարավոր չէ[5]»։
Այսօր ավելի հազվադեպ է հանդիպել, որ դրանք պատրաստվեն խոզի յուղով։ Տեղի ռեստորաններում գտվող Թաութընները ավելի հավանական է, որ տապակվեն ձիթապտղի յուղի, մաքրած կարագի կամ կանոլայի յուղի խառնուրդում։
Թաութընի տարածված տարածաշրջանային անվանումներից մեկը տիֆինն է, որը հիմնականում հանդիպում է Բոնավիստա ծովածոցի և Կենտրոնական Նյուֆաունդլենդի տարածաշրջանում, սակայն կան նաև այլ տարածքներում։
Այս տերմիններից որոշները տարածված են շատ սահմանափակ տարածաշրջաններում։ Օրինակ՝ տիֆին բառը հիմնականում օգտագործվում է Հյուսիսային Բոնավիստա ծոցի մի քանի համայնքներում, սակայն Բոնավիստա ծոցի հարավային համայնքներից մի քանի ուսանողներ նշել են, որ իրենց շրջանում այն նշանակում է «փոքրիկ ճաշ»։ Նույն իմաստը հանդիպում է նաև բրիտանական տարածաշրջանային անգլերենում, ինչպես նաև հնդկական անգլերենում[6]։
Տիֆինների պատրաստումը նման է Թաութընների պատրաստմանը։ 1979 թվականի Բոնավիստա ծովածոցի նկարագրության համաձայն`
Երբ մայրը հաց էր պատրաստում և խմորը բարձրանում էր, նա կտրտում էր այն փոքր կտորների՝ մոտավորապես փքաբլիթի չափի և տապակում։ Դրանք կոչվում էին տիֆիններ։ Որոշ մարդիկ նաև դրանք անվանում էին սկոններ, սակայն այս անվանումը հնարավոր է միայն Ուեսլիվիլի շրջանին բնորոշ չլինի[7]։
Բառի այլ տարբերակներ են տիֆեն-հացը[8] և սինտիֆինը[9]։
Թաութընն ավանդաբար մատուցվում է մելասայի կամ կարագի հետ։ Ավելի քիչ տարածված հավելումները կարող են ներառել թխկու օշարակ, շաքար (միայն դա կամ խառնված մելասայի և կարագի հետ՝ փշրվող ծածկույթ ստանալու համար[10][11]), եգիպտացորենի օշարակ կամ մրգային մուրաբա[12]։ Սակայն որոշ սննդային ավանդույթների պահպանողները քննադատում են այս տարբերակները[13][14]։ Մելասայի այլընտրանքային տարբերակներից է կոուդին (կամ լասի կոուդին), որը մելասայից պատրաստվող սոուս է։
Այն պատրաստելու համար անհրաժեշտ է․
1 բաժակ մելասա
1/4 բաժակ ջուր
3 ճաշի գդալ կարագ
1 ճաշի գդալ քացախ
Այս բաղադրիչները պետք է եփել մոտ 10 րոպե։ Կան նաև այլ բաղադրատոմսեր այս սոուսի պատրաստման համար։
Նյուֆաունդլենդի որոշ հատվածներում Թաութընը ոչ թե տապակված, այլ թխված տորթ կամ բուլկի է, որը հաճախ պատրաստվում է խմորի մեջ խառնած մանր կտրատված աղի խոզապուխտով։ 1971 թվականին Գլովերթաունից Մարի Հարիս անունով տնային տնտեսուհին ներկայացրել է այս բաղադրատոմսը՝ որպես «հին Նյուֆաունդլենդյան բաղադրատոմս, որը փոխանցվել է բանավոր ձևով՝ ընկերների և մայրերից դուստրերին[15]»։
Թխված Թաութըն՝ թեյի բուլկի։ Այս տարբերակը թեթև թխվածքաբլիթ է, որը պատրաստվում է ալյուրից, շաքարից, ջրից (կամ կաթից), կարագից, աղից և մանր կտրատված սպիտակ խոզապուխտից։ Բոլոր բաղադրիչները լավ խառնում էին, մինչև ստացվում էր խմոր։ Այն բացում էին՝ մոտ 1/3 - 1/2 դյույմ (8-12 մմ) հաստությամբ, ապա կտրում շրջանաձև կտորների։ Կարկանդակները թխում էին 350°F (≈175°C) ջերմաստիճանի վառարանում և ուտում տաք կամ սառը վիճակում։ (Համեղ կարկանդակներ են): Նշում: Բաղադրիչներին պետք է ավելացնել նաև փխրեցուցիչ։ Այս թխվածքը չպետք է շփոթել տիֆինների հետ։ Մեկ այլ բնորոշ նկարագրություն[15]։
1964 թվականին բանահավաք Ջոն Ուիդոուսոնին տրված նկարագրության համաձայն՝ Մարգարեթ Քուքը (ծնված Քոչմենի ծովափնյա գյուղում) Թաութընի պատրաստումը նկարագրում էր այսպես․
«Թաութընները, ուրեմն, վերցնում ես ու փաթաթում ես խոզապուխտով, հասկանո՞ւմ ես՝ խոզապուխտով Թաութըններ։ Ո՛չ, ո՛չ, հաց չէ, պարզապես ալյուրն ես վերցնում, խառնում խոզապուխտի հետ, ավելացնում փխրեցուցիչ կամ ինչ ունես, ապա ձևավորում ու թխում։ Դրանք են Թաութընները»[16]։
Թաութընի ևս մեկ տարածաշրջանային տարբերակ, որի հիմնական բաղադրիչը կարտոֆիլն է, պատրաստվել է Բոնավիստա և Էլլիսթոն (Մեյբերլի) շրջաններում՝ սկսած 20-րդ դարի սկզբից[17][18]։
1980-ականների վերջինից մինչև 2000-ականների սկիզբը Թաութընները սկսեցին լինել Նյուֆաունդլենդի ինքնության խորհրդանիշ կամ հիշեցում։ Ուեյն Ջոնսթոնի 1987 թվականի «The Time of Their Lives» վեպում, մի կերպար ասում է՝ «Նա սիրում էր Թաութըններ, տապակած խմորագնդիկներ: Հիշում եմ, թե ինչպես էր նա դրանք պատրաստում[19]՝ մեկը մյուսի հետևից խմոր վերցնելով մեծ հացաթասից[20]»։ 2000 թվականին «Memorial University»-ի ուսանող Քելի Փաուերի գրած հոդվածում նշվում է «Ամբողջովին Նյուֆաունդլենդցի Black Horse գարեջուր խմող և Թաութըններ ուտող մարդ»։ Նյուֆաունդլենդցի գաղթածները Թաութընների հանդեպ իրենց սերը տարածել են ամբողջ Կանադայում[21]։ Վոնկուվերի «Four Seasons» հյուրանոցի խոհարար Մարկ Բերտոնը ներկայացրել է թանկարժեք Թաութընային ֆրիթերներ[22]՝ մելասայով և կարագով։ Նահանգի Bed and breakfast կազմակերպությունները Թաութըններ են մատուցում զբոսաշրջիկներին՝ դրանք ընդգրկելով «Իսկական Նյուֆաունդլենդ և Լաբրադոր» խորագիրը ներքո[23]։ 2015 թվականին «Downhome» ամսագիրը կազմակերպել է «Clash of the Toutons» մրցույթը[24]՝ որոշելու նահանգի լավագույն ռեստորանային Թաութընները։ Քվեարկությամբ 47 ռեստորանից հաղթող են ճանաչվել Բեթի և Գրեհեմ Բադքոքն՝ Բայ Ռոբերտսի «Madrock» սրճարանից։
«Դա նման է կրակի կախարդանքի», — ասում է Բեթին։ «Ամառվա ընթացքում մենք այնքան զբաղված ենք, իմ սիրելիս, որ անգամ չեմ կարող ասել, թե որ օրն է»։ Բեթին ասում է, որ զբոսաշրջիկների բարձր սեզոնի շրջանում հաճախորդները սպասում են մինչև երկու ժամ, յուրաքանչյուրն իրենց հերթին սեղանի համար։ Եվ այո, շատերը սպասում են հենց Թաութընների համար։ Դա զարմանալի չէ, քանի որ Բեթին ունի Թաութըն, որը կհամապատասխանի գրեթե բոլորը համադրված։ Համոզված է, որ պատրաստված խմորով, դրանք լինում են սպիտակ կամ ամբողջական հացահատիկով, BLT սենդվիչի տեսքով կամ որպես Թաութըն, որը մատուցվում է կենտրոնում, տապակած ձվով [24]։
Թաութընները հիշատակվում են հայտնի «Come from Away» մյուզիքլում, և Նյուֆաունդլենդից ծնված բնօրինակի Բրոդվեյի դերասանուհի Պետրինա Բրոմլին նշել է, որ նա իր համերգընկերներին ներկայացրել է տապակած խմորով տարբերակը։
Արդեն սկսելով, այն արտասանվում է «թաութ-ին»: «Թաութ»-ը ռիմա է «դաութ»-ի հետ, իսկ «ին»-ը՝ «ին»-ի հետ։ Ինչպես ասում են՝ «Չեմ կասկածում, որ դու կվայելես քո Թաութընը»: Ես առաջին անգամ պատրաստեցի Թաութըններ «Come From Away» ներկայացման դերասանական կազմի և անձնակազմի համար, երբ մենք գտնվում էինք «La Jolla»-ում։ Մի երեկո մենք կրակ վառեցինք ափին, և ես մի քիչ Նյուֆաունդլենդի Թաութըններ տապակեցի ճաշի վրա։ Դա ինչ-որ կախարդական էր՝ աստղերի տակ, կապույտ ծովի մեղմ ձայնով և նոր փոքրիկ ընտանիքի ծիծաղը իմ առաջ, ու նանի հացի հոտով։ Տանից այսքան հեռու լինելը, տան մի կտոր բերելը մարդկանց, ովքեր պատմում էին տան մասին պատմություն, որպեսզի նրանք կարողանային տունը մի փոքր ավելի հասկանալ: Ես երբեք չէի պատրաստել Թաութըններ ափին, Կալիֆոռնիայում, և մտածում եմ, թե արդյոք ես միակն եմ, ով երբևէ դա արել է[25]։
2018 թվականին Նովա Սկոտիա նահանգի Էնդի Հեյը պատրաստեց Թաութըններ որպես իր դեսերտային ուտեստը «MasterChef Canada»-ի սեզոնի եզրափակիչ մրցույթում[26]։
Թաութընների համար գոյություն ունեն տարածաշրջանային անվանումների լայն շրջանակներ, որոնք բարդացնում է այն, որ տարբեր խոսողները կարող են նշել հիմնական տարբերակներից որևէ մեկը, և որ որոշ անվանումներ, որոնք օգտագործվում են թաութընների համար (օրինակ՝ bang belly կամ flapjacks), կարող են նաև վերաբերվել լրիվ այլ սննդամթերքներին։
{{cite book}}
: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
![]() |
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Թաութըն կատեգորիայում։ |