Ծնվել է 1562 թվականին Պադովայում։ Չնայած նրա ընտանիքը հարուստ չի եղել, Իզաբելլան ստացել է լիարժեք դասական կրթություն։ Հետաքրքրվել է գրականությամբ, մշակույթով, տիրապետել է մի քանի լեզուների[7], որոնք հետագայում օգտագործել է իր La Pazzia d'Isabella («Իզաբելլայի ազտվածային խենթությունը») թատերական ներկայացման մեջ[8]։
1576 թվականին Իզաբելլա Անդրեինին տասնչորս տարեկան հասակում ընդունվել է Ֆլամինիո Սկալայի թատերախումբ։ Նա հանդես է եկել որպես «Ջելոզի» (I Gelosi) իտալական դերասանական թատերախմբի կազմում, որը վայելել է Հյուսիսային Իտալիայի արիստոկրատների հովանավորությունը, ելույթ ունեցել Իտալիայի և Ֆրանսիայի բարձրագույն սոցիալական շրջանակների ներկայացուցիչների առաջ։ Ֆրանսիայի թագավոր Հենրի III-ը սիրում էր դիտել այս թատերախմբի ներկայացումները և դիտել է նրանց ներկայացումը Վենետիկում, որտեղ Իզաբելլան նույնպես ելույթ է ունենեցել։ 1589 թվականին նա խաղացել է Ֆլորենցիայում Ֆերդինանդո I Մեդիչիի և Քրիստինա Լոթարինգացու հարսանեկան արարողության ժամանակ։ Խմբի հետ Իզաբելլա Անդրեինին աշխատել է մինչև իր մահը[9]։
Իզաբելլա Անդրիենին եղել է դիմակների թատրոնի ամենահայտնի դերասանուհին, իր անունը կրող քնարական հերոսուհու հմայիչ կերպարի ստեղծողը։ Իզաբելլան ունեցել է իմպրովիզացիայի[10] յուրօրինակ շնորհ, աչքի է ընկել հազվագյուտ գեղեցկությամբ, խելքով և կրթությամբ, որոնք գովերգել են Տորկվատո Տասսոն, Ջամբատիստա Մարինոն և Գաբրիելլո Կյաբրերան։
Բեմում ելույթ ունենալուց բացի Իզաբելլա Անդրեինին շատ ժամանակ է նվիրե գրական գործունեությանը, գրել է պիեսներ և բանաստեղծություններ։ 1587 թվականից սկսած նրա սոնետները տպագրվել են իտալական զանազան գրքերում և ժողովածուներում։ «Միրտիլլա» («Mirtilla», 1588) պիեսի հրատարակումից հետո Իզաբելլա Անդրեինին սկսել է թղթակցել բազմաթիվ գրական գործիչների հետ, մասնակցել նրանց հանդիպումներին, ինչը արտառոց նվաճում էր այդ ժամանակի կնոջ համար։ 1601 թվականին դարձել է Accademia degli Intenti առընթեր գրական միության անդամ Պավիայում և վերցրել Accesa կեղծանունը։ Հռոմեական կարդինալ Ջորջիո Ցինտիո Ալդոբրանդինիի կողմից անցկացվող պոեզիայի մրցույթում Իզաբելլա Անդրեինին գրավել է երկրորդ տեղը՝ զիջելով բանաստեղծ Տորկվատո Տասսո։
Իր ստեղծագործությամբ Իզաբելլա Անդրեինին ոգեշնչել է ֆրանսիացի բազմաթիվ բանաստեղծների, մասնավորապես Իսահակ դյու Ռայերին (շուրջ 1631)։
1602 թվականին Իզաբելլա Անդրեինին «Ջելոզի» խմբի հետ շրջագայել է Իտալիայի հյուսիսում, իսկ 1603 թվականին՝ ելույթ է ունեցել Հենրի 4-ի և Մարիա Մեդիչիի պալատում Ֆոնտենբլոյում և Փարիզում։ Այս շրջագայությունը եղել է վերջինը նրա կյանքում. Իտալիա վերադառնալից Իզաբելլա Անդրեինին Լիոնի մերձակայքում մահացել է վիժումի հետևանքներից։ Այնտեղ էլ թաղվել է Սուրբ Խաչ եկեղեցում[11][12]։
↑Bosi, Kathryn (2003). «Accolades for an actress: on some literary and musical tributes for Isabella Andreini». Recercare. 15: 73–117. ISSN1120-5741. JSTOR41701403.
↑Richmond, Hugh Macrae (2016). Columbia Electronic Encyclopedia, 6th Edition. Columbia Electronic Encyclopedia.
М. М. Молодцова. Комедия дель арте : (История и современная судьба). — Л. : ЛГИТМИК, 1990. — 218, [1] с.
Aliverti, Maria Ines (2008). "An Icon for a New Woman: A Previously Unidentified Portrait of Isabella Andreini by Paolo Veronese", Early Theatre, Vol. 11, No. 2, pp. 159–180. doi:10.12745/et.11.2.789.
Kerr, Rosalind. The Fame Monster: Diva Worship from Isabella Andreini to Lady Gaga. Italian Studies. 70, 3, 402–415, Aug. 2015. ISSN0075-1634
Kerr, Rosalind. The Rise of the Diva on the Sixteenth-Century Commedia dell'Arte Stage. Toronto, CANADA: University of Toronto Press, 2015. ProQuest ebrary. Web. 4 December 2016.
MacNeil, Anne. "The Divine Madness of Isabella Andreini." Journal of the Royal Musical Association, vol. 120, no. 2, 1995, pp. 195–215. JSTOR 766509.
McGill, Kathleen. "Women and Performance: The Development of Improvisation by the Sixteenth-Century Commedia Dell'Arte." Theatre Journal, vol. 43, no. 1, 1991, pp. 59–69. JSTOR 3207950.
Myers, Alice. "Isabella Andreini." Great Lives from History: Renaissance & Early Modern Era, 1454–1600. Ed. Christina J. Moose. Hackensack: Salem, 2005. n. pag. Salem Online. Web. 4 December 2016. http://online.salempress.com/
Robin, Diana Maury; Larsen, Anne R.; Levin, Carole (2007). Encyclopedia of women in the Renaissance: Italy, France, and England. ABC-CLIO, Inc.
Romana de' Angelis, Francesca (1991). La divina Isabella: vita straordinaria di una donna del Cinquecento. Florence: Sansoni. 9788838312489.
Savoia, Francesca (2008). "Isabella Andreini (1562? – 10 June 1604)", pp. 28–40, in Dictionary of Literary Biography, Volume 239: Seventeenth-Century Italian Poets and Dramatists, edited by Albert N. Mancini and Glenn Palen Pierce. Farmington Hills, Michigan: Gale. 9780787681579.
Sorrenti, Anne-Marie. "Mad-Hot Madrigals: Selections From The Rime (1601) Of Late Sixteenth-Century Diva Isabella Andreini (1562–1604)." Italian Studies 70.3 (2015): 298–310. Humanities International Complete. Web. 4 December 2016.