Լի Մու

Լի Մու չինարեն՝ 李牧
Ծնվել է	մ.թ.ա. 3-րդ դար
Ծննդավայր	Zhao
Մահացել է	մ. թ. ա. 229
Քաղաքացիություն	Zhao
Մասնագիտություն	ռազմական գործիչ
Li Mu Վիքիպահեստում

Լի Մու (չինարեն՝ 李牧, մ.թ.ա. 3-րդ դար, Zhao - մ. թ. ա. 229), անձնական անունը Զուո (繓), հարգալից անունը Մու (牧), Ճաո նահանգի չինացի զինվորական գեներալ պատերազմող պետությունների ժամանակաշրջանում: Չինական բանահյուսության մեջ համարվում է ուշ պատերազմող պետությունների ժամանակաշրջանի չորս մեծագույն գեներալներից մեկը՝ Բայ Ցիի, Վան Ծյանի և Լիան Պոյի հետ միասին։

Կյանք

Ք.ա. 265 թվականին Լի Մուն միացել է Յանմենի Հրամանատարությանը հյուսիսարևմտյան Յանշանի (雁山) և Դաիջունի (代郡) պաշտպանությանը Սյոննու (匈奴) և այլ ցեղերի կողմից հրահրված արշավանքներից: Նա սկզբից որդեգրել է ծայրահեղ պաշտպանական ռազմավարություն, որի համար նրան մեղադրել են վախկոտության մեջ։

Ճաո նահանգի զորքում կար 1300 կառք, 13000 հեծելազոր, 50000 հետևակ և 100000 նետաձիգ։ Բանակը տեղակայված էր գյուղերում։ Սիոննու ցեղը նահանգ ներխուժելու համար մի փոքր զորք ուղարկեց դեպի սահման։ Լի Մուն ձևացրեց: Չանյուն (Սիոննուի ղեկավարը) լսեց այդ մասին և մեծ զորք ուղարկեց ներխուժելու Ճաո: Ճաոն երկու բանակի բաժանվեց, շրջապատեց Սյոննու բանակը և կոտորեց այն՝ սպանելով հազարավոր մարդկանց և ձիերի: Այնուհետև Ճաոյի բանակը սպանեց Դան Լանին, հաղթեց Դոն Հուին, ստիպեց Լին Հուին հանձնվել՝ ստիպելով Չանյունին փախչել^[1]։

Ք.ա. 243 թվականին Լի Մուն ստանձնեց հրամանատարությունը Յանի դեմ պատերազմում և կարողացավ նվաճել Ուսուին (武遂) և Ֆանչենը (方城)^[2]։

Ցինի կասյրության սպառնալիքը մեծացավ Ցին թագավորի գահակալման հետ։ Լի Մուն իր ուշադրությունը սևեռեց դեպի Ճաոյի արևմտյան հատվածները: Ք.ա. 260 թվականին Չանպինի ճակատամարտի ժամանակ Ճաոն կորցրեց գրեթե իր ամբողջ բանակը։ Ճաոն դիվանագիտորեն մեկուսացված էր։ Վեյ, Յան և Հան թագավորությունները չափազանց թույլ էին որևէ տեսակի աջակցություն ցուցաբերելու համար, իսկ Ցի և Չու թագավորությունները նախընտրեցին չդիմադրել Ցին կայսրությանը:

Լի Մուն շարունակում էր դիմակայել և մրցել համեմատաբար ուժեղ Ցին ուժերի հետ:

233 թվականին Ցինի ուժերը գեներալ Հուան Յիի (桓齮) ղեկավարությամբ հարձակվեցին Չիլի (赤麗) և Յան (宜安) քաղաքների վրա։ Լի Մուն նշանակվեց Ճաոյի զորքերի գլխավոր հրամանատար։ Նա ջախջախեց Ցինի բանակը Յիանում (宜安; ներկայիս Շիձյաճուան, Հեբեյ ): Այս նվաճման համար նա պարգևատրվել է Վուանի Մարկիզ տիտղոսով (武安君):

Ք.ա. 232 թվականին Ցինի զորքերը ներխուժին Ճաո նահանգ և գրավեցին Լանմեն քաղաքը, սակայն պարտվեցին Ֆանվուի ճակատամարտում (番吾; ներկայիս Պինշան, Հեբեյ )^[3]։ Այս ճակատամարտից հետո Ճաոյի ուժերը հետ քաշվեցին իրենց մայրաքաղաք:

Ք.ա. 229 թվականին Վան Ծյանը ներխուժեց Ճաոն, սակայն նա չկարողացավ որևէ առաջընթաց գրանցել։ Ցինի համար Լի Մուի սպանությունը Ճաոն նվաճելու և ի վերջո Չինաստանը միավորելու անհրաժեշտություն դարձավ: Ցինը որոշեց լրտեսներ ուղարկել Ճաոյի դատարան՝ կաշառելով հիմնական պալատականներին, ինչպիսիք են Գուո Կայը (郭開) և Հան Ցանը (韓倉), որպեսզի համոզեն Ճաոյի թագավորին փոխարինել Լի Մուին և Սիմա Շանին (司馬尚) Ճաո Կոնով (司馬尚):趙蔥) և Յան Ջունով (顏聚)` պնդելով, որ առաջինները ապստամբություն էին պլանավորում։ Պլանը հաջողվեց և Լի Մուն հեռացվեց իր պաշտոնից և շուտով թագավորի հրամանով կամ մահապատժի ենթարկվեց, կամ ստիպված եղավ ինքնասպան լինել^[4]։

Լի Մուի մահը դարձավ Ճաո նահանգի անկման գլխավոր պատճառներից մեկը, և պետությունը արագորեն ջախջախվեց Ցին ուժերի կողմից:

Ժառանգություն

Լի Մուն հաճախ պատկերվում է չինական և դաոսական տաճարներում։ Նա սովորաբար պատկերվում է Բայ Ցիի հետ: Նա նաև հիշատակվում է Շանսիի Յանմեն լեռնանցքում գտնվող Տյանսյան դարպասի կողքին տեղակայված Ժենբյան տաճարում^[5]։ Լի Մունը Թագավորություն մանգայի կենտրոնական կերպարն է:

Ծանոթագրություններ

1. Cosmo, 2002
2. «Li Mu 李牧 (www.chinaknowledge.de)».
3. «Li Mu 李牧 (www.chinaknowledge.de)».
4. «Li Mu 李牧 (www.chinaknowledge.de)».
5. TCG

Գրականություն

• «Yanmenguan Great Wall», Travel China Guide, Xi'an.
• Cosmo, Nicola Di (2002). Ancient China and Its Enemies: The Rise of Nomadic Power in East Asian History (անգլերեն). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-54382-8.