ԼԳԲՏ |
---|
լեսբի ∙ գեյ ∙ բիսեքսուալ ∙ տրանսգենդեր |
Խտրականություն ասեքսուալ մարդկանց նկատմամբ, հայտնի նաև ացեֆոբիա[1][2][3] կամ աֆոբիա, ուղղված սպեկտրի (արոմանտիկ և/կամ ասեքսուալ) մարդկանց, այն ներառում է մի շարք բացասական վերաբերմունքներ, վարք և զգացմունքներ անսեքսուալ, կամ այն մարդկանց նկատմամբ[4][5][6][7], ովքեր հանդիսանում են ասեքսուալ սպեկտրի մաս։ Ասեքսուալության նկատմամբ բացասական զգացմունքները կամ բնութագրումները ներառում են անմարդկայնացում, համոզմունք, որ ասեքսուալությունը հոգեկան հիվանդություն է, որ ասեքսուալ մարդիկ չեն կարող սեր զգալ և ասեքսուալությունը որպես իսկական սեռական կողմնորոշում ընդունելուց հրաժարվելը։ Ասեքսուալությունը երբեմն շփոթում են ամուրիության, ժուժկալության, հակասեքսուալիզմի կամ հիպոսեքսուալության հետ[8][9]։
Հակասեքսուալ խտրականության դեմ պայքարելու ջանքեր են գործադրվել օրենսդրության կամ կրթության միջոցով (օրինակ՝ ասեքսուալության վերաբերյալ սեմինարների միջոցով)[10][11]։
Խտրական համարվող վարքագծերը և վերաբերմունքը ներառում են այն գաղափարը, որ ասեքսուալությունը հոգեկան հիվանդություն է, որ ասեքսուալությունը փուլ է կամ ընտրություն, գաղափար, որ ասեքսուալ մարդիկ չեն կարող սեր զգալ, և նրանք, ովքեր ստիպում են ասեքսուալ մարդկանց զգալ ապամարդկայնացված[2][12][13][14]։ Փորձառու խտրականության ասպեկտները կարող են կախված լինել անձի ինքնության այլ մասերից[15]։ Չնայած տարիների ընթացքում լրատվամիջոցների ուշադրության աճին, ասեքսուալությունը շարունակում է վատ ընկալվել. Sky News-ի մեկ հարցումը ցույց է տվել, որ 1119 հոգուց 53%-ը վստահ է ասեքսուալությունը սահմանելու հարցում, սակայն այս խմբի 75%-ը այդ սխալ է բնութագրել, կամ ասեքսուալ մարդկանց նկարակգրել է որպես լիբիդոյի պակաս ունեցողներ[16]։
Ասեքսուալ մարդիկ երբեմն բախվում են խտրական կամ արհամարհական վերաբերմունքի կամ վարքագծի, ինչպես ԼԳԲՏ համայնքի ներսում, այնպես էլ դրա սահմաններից դուրս։ 2011 թվականին ԼԳԲՏ ակտիվիստ Դեն Սևեյջը հայտարարեց, որ ասեքսուալությունը ընտրություն է, այն նկարագրելով որպես «սեքսով չզբաղվելու ընտրություն» և այն ամարելով ուշադրությանը անարժան երևույթ[17][18]։
Սեքս-թերապևտ, պրոֆեսոր և հեղինակ Ռութ Վեսթհայմերը նույնպես քննադատության է ենթարկվել ոմանց կողմից այն տեսակետի համար, որ օրգազմի հասնելու կարողությունը կնշանակի, որ մարդը չի կարող ասեքսուալ լինել[19], և 2015 թվականին ոմանց կողմից քննադատության է ենթարկվել՝ ակնարկելով, որ ասեքսուալությունը լուծման կարիք ունեցող խնդիր է[19]։ 2016 թվականի ապրիլին Եյլի համալսարանի կողմից հրապարակված 169 ասեքսուալ մարդկանց վրա կատարված ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ շատերը քամինգ աութից հետո բախվել են աշխատանքից ազատվելու և թերահավատության հետ[20]։ Փորձեր են արվել կասեցնելու ասեքսուալների բացառումը ԼԳԲՏ փրայդի միջոցառումներից[17]։
Ասեքսուալ մարդիկ, որոնց ասեքսուալությունը ընդունվել է միայն այն պատճառով, որ այլ բացատրություն չկա սեռական գործունեության նկատմամբ նրանց անհետաքրքրության համար, հայտնի են դարձել որպես «անառարկելի ասեքսուալներ»[21]։ Ասեքսուալության նկատմամբ անհավատ վերաբերմունքը կարող է ասեքսուալ մարդկանց վախեցնել քամինգ աութ լինել[22]։
2017 թվականին Միացյալ Թագավորության կառավարության կողմից անցկացված ԼԳԲՏ հարցման արդյունքում պարզվել է, որ ավելի քան 108,000 հարցվածների 2%-ը իրենց վերագրել է որպես ասեքսուալ։ Ասեքսուալ մարդիկ (պանսեքսուալ մարդկանց հետ մեկտեղ) կյանքից ամենացածր բավարարվածությունն են ունեցել ցանկացած սեռական կողմնորոշման համեմատ՝ ցիսգենդեր հարցվողների շրջանում։ Նա նաև ցույց է տվել, որ ասեքսուալ մարդիկ Միացյալ Թագավորությունում ամենավերջին կոմֆորտ ցիսգենդեր ԼԳԲՏ խումբն են, և ցիսգենդեր ասեքսուալ հարցվածների 89%-ը, որը ամենաբարձր տոկոսն է ցանկացած հարցված խմբի մեջ, չի ցանկացել բաց լինել իրենց ինքնության հետ՝ վախենալով բացասական արձագանքներից[23]։
Ասեքսուալ մարդիկ կարող են ենթարկվել սոցիալական խտրականության՝ հետերոսեքսուալության համոզմունքների պատճառով, որը լռելյայն սեքսուալություն է, կամ այն համոզմունքը, որ ասեքսուալ մարդիկ պարզապես գեյ կամ լեսբուհիներ են՝ ժխտելով իրենց «իրական» ինքնությունը[13][24]։ Ոմանք պնդում են, որ ասեքսուալությունը նաև օգտագործվել է որպես սևամորթության դեմ ուղղված գործիք՝ որոշ սևամորթ մարդկանց «ապասեքսուալացնելու» համար ռասիստական կարծրատիպերի միջոցով, ինչպես օրինակ՝ ԱՄՆ-ում մայրիկի արքետիպը[25][26][27]։
Երկու ուսումնասիրություն ցույց են տվել, որ ասեքսուալ մարդիկ ավելի ապամարդկայնացված են, քան հետերոսեքսուալները, համասեռամոլները և բիսեքսուալները՝ հաճախ համեմատվելով կենդանիների կամ ռոբոտների հետ՝ իրենց սեքսուալության պատճառով[28]։
Վերջերս հայտնվելով որպես ինքնություն՝ ասեքսուալ մարդիկ հաճախ ավելի քիչ իրավական պաշտպանվածություն ունեն, քան գեյերը, լեսբուհիները և բիսեքսուալները[29]։ Նրանց կարող են ճնշում գործադրել սեռական ակտիվությամբ զբաղվելու կամ բժշկի մոտ գնալու՝ իրենց ասեքսուալությունը «ֆիքսելու» համար[30]։ Հայտնի է նաև, որ ասեքսուալները ենթարկվել են ուղղիչ բռնաբարության[17][22][31]։ 2015 թվականի հետազոտությունը ցույց է տվել, որ հարցված գրեթե 8000 ասեքսուալ մարդկանց 43,5%-ը բախվել է սեռական բռնության՝ չնայած այն թյուր կարծիքին, որ ասեքսուալ մարդիկ երբեք չեն հանդիպում կամ ներգրավված չեն սեռական իրավիճակներում և[22], հետևաբար, չեն կարող ենթարկվել սեռական ոտնձգությունների[22]։
Ոմանք, ինչպես սոցիոլոգ Մարկ Կարիգանը, կարծում են, որ ասեքսուալ մարդկանց նկատմամբ խտրականությունն ավելի շատ կապված է մարգինալացման հետ, քան տիպիկ ատելությունը, որը կապված է սեռականության վրա հիմնված խտրականության այլ ձևերի հետ, ինչպիսին է հոմոֆոբիան, և որ ասեքսուալ մարդկանց նկատմամբ խտրականության մեծ մասը բխում է դրա ըմբռնման և գիտակցման բացակայությունից[32][33]։
Քոլեջի 248 ասեքսուալ ուսանողների ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ որոշ ասեքսուալ մարդիկ չեն ներկայանում ԼԳԲՏ «հովանու» հետ[34]։ Տարաձայնություններ կան նաև ԼԳԲՏ և տարօրինակ հովանիներ ասեքսուալության ընդգրկման շուրջ տարբեր պատճառներով, ներառյալ այն համոզմունքը, որ ասեքսուալները չեն ենթարկվում հոմոֆոբիայի և տրանսֆոբիայի նման ճնշման, և այն համոզմունքը, որ ասեքսուալությունը սեռական կողմնորոշում չէ[17][18][35]։ Wear Your Voice-ից Շերոնդա Ջ. Բրաունը հայտարարել է, որ որոշ մարդիկ, ովքեր դեմ են ԼԳԲՏ համայնքում ասեքսուալ մարդկանց ընդգրկմանը, հայտնի է, որ պնդում են, որ ասեքսուալները ընդհանրապես խտրականության չեն ենթարկվում, և որ ասեքսուալ մարդիկ ուղիղ արտոնությւոններ ունեն։ Բրաունը քննադատել է այս տեսակետը, որպես ասեքսուաության հերքում՝ ենթադրելով, որ ասեքսուալ մարդիկ ԼԳԲՏ համայնքի խարդախ ներթափանցողներ են, և քանի որ այն ենթադրում է, որ բոլորը հետերոեքսուալ են, եթե հակառակն ապացուցված չէ[36]։
Կանադական համալսարաններից մեկի բակալավրիատի 148 ուսանողների ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ ասեքսուալների նկատմամբ բացասական վերաբերմունքն ավելի բարձր է, քան միասեռականների և բիսեքսուալների մոտ։ Հետազոտությունը նաև ցույց է տվել, որ մասնակիցներն ավելի քիչ հավանական է, որ կընտրեն ասեքսուալների, քան նրանց հետերոսեքսուալ գործընկերները։ Այնուամենայնիվ, նրանք ավելի շատ էին վարձակալում ասեքսուալներին, քան բիսեքսուալներին։ Բացի այդ, ուսումնասիրությունը դրական հարաբերակցություն է գտել աջակողմյան ավտորիտար նույնականացման և ասեքսուալության նկատմամբ բացասական վերաբերմունքի միջև[26]։
Մեկ այլ հետազոտության ժամանակ 101 մասնակիցների (որոնցից ոչ մեկը սեռական փոքրամասնության չէր պատկանում) խնդրեցին լրացնել SurveyMonkey-ի առցանց հարցումը։ Որպեսզի բացառեն որ ավանդական սեռը որպես բացասական վերաբերմունքի պատճառ, նրանք ներառեցին հարցեր սապիոսեքսուալների վերաբերյալ։ Հետազոտությունը ցույց է տվել, որ մարդիկ ավելի քիչ են ծանոթ սապիոսեքսուալներին Այնուամենայնիվ, ասեքսուալների նկատմամբ վերաբերմունքն ավելի բացասական էր, քան սապիոսեքսուալներինը, ինչը հուշում է, որ ոչ ավանդական սեռի իրողոթյունը կարող է էական դեր չխաղալ աֆոբիայի մեջ[26]։
2018 թվականի մարտին Նիդեռլանդների Պետական խորհուրդը մերժել է ապաստանի դիմումը Ալժիրի քաղաքացու կողմից, ով վախենում էր հետապնդվելուց իր ասեքսուալության պատճառով՝ նշելով, որ անվտանգ երկրի ծագման հայեցակարգից ելնելով, ասեքսուալությունը չի մտնում ԼԳԲՏ համայնքի մեջ, քանի որ այն պատժելի չէ Ալժիրում և որ ասեքսուալ մարդիկ այնտեղ խտրականության չեն ենթարկվում։ Վճիռը չեղարկվել է Հաագայի շրջանային դատարանի կողմից, որն ասել է, որ ասեքսուալությունը բացառություն է, քանի որ նրանք համարում էին «սոցիալական խտրականությունը սեռական կողմնորոշման հիման վրա» որպես «ավանդական հարաբերություններից շեղում», այնպես, ինչպես սեռական ակտերը[37]։
Նույն թվականին Մեծ Բրիտանիայի ԼԳԲՏ հիմնադրամը հայտարարել է, որ իրազեկվածության և մտավախության բացակայության պատճառով անսեռ համայնքները հաճախ անտեսվում են ԼԳԲՏ համայնքում[8]։
Nova Science Publishers-ի կողմից հրապարակված հետազոտությունը մի քանի ապացույց է գտել ասեքսուալների նկատմամբ ինստիտուցիոնալ խտրականության մասին՝ նրանց ասեքսուալության պատճառով[38]։ Հետազոտության հեղինակները կարծում են, որ դա կարող է պայմանավորված լինել այն պատճառով, որ սեռական կողմնորոշման վրա հիմնված խտրականության մեծ մասը կրում է կրոնական բնույթ, մինչդեռ ասեքսուալությունը կարող է համարվել «բարոյապես արդարացված՝ հաշվի առնելով, որ սեռական գրավչությունների/ցանկությունների բացակայությունը հարյուրավոր տարիներ շարունակ ցանկալի կարգավիճակ է համարվել մի շարք կրոնական ուղղվածությունների կողմից[38]։
Որոշ իրավասություններում ամուսնությունները կարող են անվավեր ճանաչվել[39], եթե դրանք օրինականացված չեն կոնսումացիայի միջոցով[40]։ Սա դիտվել է որպես ասեքսուալների նկատմամբ կիրառվող խտրականություն[41][42]։ Դպրոցներում սեռական դաստիարակության ծրագրերը նույնպես համարվում են խտրականություն ասեքսուալների նկատմամբ։
2015 թվականի սկզբին Ռուսաստանը օրենք է ընդունել, որն արգելում է, ի թիվս այլոց, «սեռական նախապատվությունների խանգարումներ» ունեցող անձանց վարորդական վկայական ստանալը։ Մարդու իրավունքների համար ռուս իրավաբանների ասոցիացիան հայտարարել է, որ այն փաստացի արգելում է «բոլոր տրանսգենդերներին, մեծահասակներին, ասեքսուալներին, տրանսվեստիտներին, խաչասերներին և սեռափոխության կարիք ունեցող մարդկանց» մեքենա վարել[43]։
Ասեքսուալները ավելի քիչ են ներկայացված հիմնական լրատվամիջոցներով և ծառայություններով, ինչը նպաստում է ասեքսուալների նկատմամբ թշնամանքին և նախապաշարմունքին և կարող է հանգեցնել նրանց մերժմանը թե՛ ուղիղ, թե՛ ԼԳԲՏ համայնքների կողմից։ Որոշ առցանց ծանոթությունների ծառայություններ, ներառյալ Bumble-ը և Match.com-ը, չունեն անսեռ ճանաչվելու հնարավորություն, ինչը խոչընդոտում է ռոմանտիկ զուգընկերներ գտնելու նրանց կարողությանը[44]։
Ասեքսուալությունը երբեմն լրատվամիջոցներում ներկայացվում է որպես անցանկալի երևույթ[45]։ 2012 թվականին «House» հեռուստատեսային բժշկական դրաման քննադատության ենթարկվեց բժշկական մասնագիտության մեջ ասեքսուալության ներկայացման և ասեքսուալության օրինականության վերաբերյալ թերահավատությունը խրախուսելու համար։ Սյուժեն կենտրոնացած էր այն ենթադրության վրա, որ սերիալի հեոսների՝ ամուսնացած ասեքսուալ զույգի անսեքսուալությունը բժշկական վիճակի արդյունք էր, որտեղ ասեքսուալ կերպարներից մեկը նկարագրվում էր որպես «ջրիմուռների հսկա լողավազան», իսկ տիտղոսային հերոսը 100 դոլլար մյուսների ասեքսուալության հիմքում ընկած պատճառը գտնելու համար. շոուն քննադատության է ենթարկվել AVEN-ի հիմնադիր Դեյվիդ Ջեյի կողմից՝ ասեքսուալությունը որպես «խնդրահարույց և պաթոլոգիական» բժշկական վիճակ նկարագրելու համար[46]։ 2017 թվականին Riverdale-ում (Archie Comics-ի վրա հիմնված հեռուստատեսային ծրագիր) կերպարը անսեռականից հետերոսեքսուալ դարձնելու որոշումը անհամաձայնության արժանացավ, մեկի կողմից «ասեքսուալության հերքում» անվանվելով[47]։
2019 թվականին «Death Stranding» տեսախաղը քննադատության ենթարկվեց անսեքսուալությունը որպես ապրելակերպ ներկայացնելու համար՝ ակնարկելով, որ ով ում գրավում է, մարդու որոշումն է, և ասեքսուալությունը որպես էմոցիոնալ կապեր չցանկանալու, ենթադրում է որ ասեքսուալությունը պատճառ է աշխարհում ծնելիության անկման։ Երբ 2021 թվականին խաղը թողարկեց ռեժիսորի կողմից վերաթողարկված տարբերակը, այս տեսակետները նկարագրող տվյալների մատյանը թարմացվում է և պարունակում է հավելում, որը նշում է, որ գրանցամատյանը «առաջ է քաշում հակասական թեզ, որը լայնորեն համարվում է չհիմնավորված և խտրական»[48][49]։ Այս փոփոխությունը գովաբանվեց քննադատների կողմից՝ ընդունելով խաղի սկզբնական քննադատությունը, շտկելով իրենց սխալը և հետագայում ընդլայնելով, թե ինչու էր սկզբնական մատյանը խնդրահարույց[50][51]։
Նյու Յորքում Սեռական կողմնորոշման ոչ խտրականության մասին օրենքը դասակարգում է անսեռականներին որպես պաշտպանված դաս[52]։
Asexual Visibility and Education Network (AVEN) կազմակերպությունը, որը հիմնադրվել է 2001 թվականին Դեյվիդ Ջեյի կողմից, նպատակ ունի բարձրացնել ասեքսուալության մասին իրազեկությունը այնպիսի միջոցներով, ինչպիսիք են դպրոցներում ասեքսուալության մասին քննարկումները և սեքսուալության նկատմամբ խտրական վերաբերմունքը չեղարկելը[2][53]։ Asexual Awareness Week-ը ամենամյա միջոցառում է, որը ձևավորվել է Սառա Բեթ Բրուքսի կողմից 2010 թվականին՝ նպատակ ունենալով բարձրացնել ասեքսուալության իրազեկությունը և ցրել սխալ պատկերացումները։ Բուհերում ասեքսուալության մասին իրազեկվածության բարձրացման փորձեր են արվել[54][55]։ Ձևավորվել են մի շարք համայնքային աջակցության խմբեր ասեքսուալ մարդկանց համար, ինչպիսիք են Asexuals of the Mid-Atlantic-ը, ասեքսուալ մարդկանց հանդիպման խումբ, որը կենտրոնացած է Վաշինգտոնում, որի անդամները հիմնել են The Asexual Awareness Project-ը՝ ասեքսուալների պաշտպանության կազմակերպությունը[13][56]։
2014 թվականի աշնանը լույս տեսավ «Անտեսանելի կողմնորոշում. ասեքսուալության ներածություն» գիրքը, որը գրվել է Ջուլի Սոնդրա Դեկերի կողմից, որտեղ Դեկերը նշել է, որ գրքի նպատակն է այն օգտագործել սեռական դաստիարակության մեջ՝ բարձրացնելու սեռականության մասին ընդհանուր գիտելիքները[57]։
2015 թվականին Միացյալ Թագավորության Լեյբորիստական կուսակցության պատգամավորության թեկնածու Ջորջ Նորմանը կոչ արեց խորհրդարանին ավելացնել ասեքսուալությունը իր գոյություն ունեցող իրավահավասարության օրենսդրությանը և ընդունել որ Մեծ Բրիտանիայի ընտրողների 1 տոկոսը ասեքսուալներ են[29]։
2016 թվականին Այովա նահանգի համալսարանում հիմնադրվել է Ասեքսուալ արոմանտիկայի դաշինքը՝ խրախուսելու ասեքսուալ և արոմանտիկ համայնքների միջև համագործակցությունը՝ նպատակ ունենալով «օգնել վերացնել ացեֆոբիան»[3][58]։
In 2016, the Asexual Aromantic Alliance was founded at Iowa State University to encourage co-operation between the asexual and aromantic communities, with the aim of "help[ing to] eliminate acephobia."