Ծառայում էին երկու ընկեր

Ծառայում էին երկու ընկեր ռուս.՝ Служили два товарища
Երկիր	ԽՍՀՄ
Ժանր	ռազմական ֆիլմ[1], հումորային դրամա և դրամա
Թվական	1968
Լեզու	ռուսերեն
Ռեժիսոր	Եվգենի Կարելով
Սցենարի հեղինակ	Յուլի Դունսկի և Վալերի Ֆրիդ
Դերակատարներ	Օլեգ Յանկովսկի, Ռոլան Բիկով, Անատոլի Պապանով, Վլադիմիր Վիսոցկի, Նիկոլայ Բուրլյաև[2], Յուոզաս Բուդրայտիս[2], Իա Սավվինա[2], Վենիամին Սմեխով[2] և Վալենտինա Սպերանտովա[2]
Երաժշտություն	Եվգենի Պտիչկին
Պատմվածքի վայր	Ուկրաինա
Կինոընկերություն	Մոսֆիլմ
Տևողություն	93 րոպե
IMDb	ID 0063615

«Ծառայում էին երկու ընկեր» (ռուս.՝ «Служили два товарища»), 1968 թվականի գեղարվեստական ֆիլմ, որը նկարահանել է ռեժիսոր Եվգենի Կարելովը Յուլյա Դունսկու և Վալերի Ֆրիդի սցենարով։ Ֆիլմի գործողությունները պատմում են Ռուսաստանի քաղաքացիական պատերազմի։

Սյուժե

Ֆիլմում ներկայացված են երկու զուգահեռ սյուժետային գծեր, որոնք հատվում են։ Առաջինը պատմում է կարմիրբանակային երկու ընկերների, երկրորդը՝ սպիտակգվարդիական սպաների մասին։

1920 թվականի նոյեմբերի սկիզբն է։ Շարունակվում է քաղաքացիական պատերազմը։ Ղրիմում շրջափակվել են բարոն Վրանգելի զորքերը։ Բանվորագյուղացիական Կարմիր բանակը պատրաստվում է վերջին գրոհին։

Կարմիր բանակի մարտիկ Անդրեյ Նեկրասովին, որը նախկին լուսանկարչ է, գնդի հրամանատարը հանձնարարում է ռազմավարային Debrie Parvo կինոտեսախցիկի օգնությամբ աերոպլանից նկարահանել հակառակորդի զորքերի դիրքը Պերեկոպի շրջանում։ Նեկրասովը փորձում է բացատրել, որ ծանոթ չէ նկարահանող տեխնիկային, բայց գնդի հրամանատարը պնդում է իր ասածը։ Նեկրասովին օգնելու համար նրա հետ ուղարկվում է վաշտի նախկին հրամանատար Իվան Կարյակինը, որը աստիճանազրկվել էր ու դարձել շարքային ռազական մասնագետի՝ ցարական բանակի նախկին գնդապետի ինքնակամ գնդակահարության համար։

Կարյակինը կարծում է, որ պետք է ոչ միայն օգնի Նեկրասովին, այլև հոգ տանի «ուրիշի ապրանքի» համար․ Նեկրասովն իր մասին ասում է. «Ես, ինչպես ասում են, տերտերորդի եմ։ Ինձ դաստիարակել է քահանա հորեղբայրս»։

Նկարահանումների ընթացքում աերոպլանը վթարի է ենթարկվում, օդաչուն մահանում է, իսկ Նեկրասովն ու Կարյակինը գերի են ընկնում մախնովականների մոտ։ Չնայած այն ժամանակ Մախնոն ու Կարմիր բանակը դաշնակիցներ էին, Նեկրասովին ու Կարյակինին գնդակահարություն է սպառնում։ Նեկրասովը հանդուգն փախուստ է ծրագրում, ընդ որում՝ նա կարողանում է վերադարձնել տեսախցիկը։

Փախչելով մախնովականներից՝ ընկերները հայտնվում են կարմիրների դիրքում։ Սակայն այստեղ էլ նրանց ձերբակալում են։ Կին կոմիսարը չի հավատում փաստաթղթեր չունեցող երկու անհայտ անձանց, բացի այդ, տաչանկայում գտնվել է սպիտակգվարդիականի համազգեստ։ Նա հրամայում է գնդակահարել այդ երկուսին, մանավանդ որ Նեկրասովին նույնացնում է հակահետախուզության ժամանակ նրան կտտանքների ենթարկած սպայի հետ։ Սակայն պատահականությունն օգնում է մարտիկներին խուսափել մահից. Նեկրասովը ճանաչում է մեքենայով անցնող շտաբի պետին, և նա չեղարկում է գնդակահարությունը։

Գնդի հրամանատարությունը պատրաստվում է դիտել հետախուզական նկարահանումների արդյունքները, սակայն ժապավենը փչացած է։ Կարյակինն անմիջապես Նեկրասովին մեղադրում է դավաճանության մեջ, սակայն դիվիզիայի հրամանատարությունը վստահ է, որ Նեկրասովի անհաջողության մեջ դիտավորություն չկա։ Նեկրասովը, որը լուսանկարչական հիշողություն ունի, նկարում է թշնամու ամրությունների պլանը, նրա նկարի մանրամասները համընկնում են փախստակներից ստացված տեղեկությունների հետ։ Հրամանատարներից մեկը Նեկրասովին պարգևատրում է մաուզերով, իսկ հուսալքված Կարյակինը կրկին փորձում է լավ հարաբերություններ հաստատել նրա հետ։

Սևաստոպոլում պորուչիկ Բրուսենցովը հյուրանոցում պատահաբար սպանում է իր ընկերոջը՝ Սերգեյ Լուկաշևիչին։ Սպանվածի մոտ է կանչվել գթության քույր Սաշան։ Տնային կալանքի տակ թողնված Բրուսենցովը ծանոթանում է նրա հետ։ Շուտով Բրուսենցովին ուղարկում են մասնակցելու Պերեկոպի պաշտպանությանը։

Կարմիր բանակի զորքերը գրոհով գրավում են Պրեկոպը՝ անցնելով Սիվաշ ծովածոցը։ Շատերի նման Բրուսենցովը փախչում է Սևաստոպոլ, որտեղից հեռանում են վերջին շոգենավերը։ Ճանապարհին նրան նկատում է Կարյակինը և ցանկանում է գնդակահարել նրան։ Նեկրասովը խնդրում է նրան չանել դա, իսկ այդ ժամանակ Բրուսենցովն ու սպիտակգվարդիական մյուս սպան թաքնվում են։ Բրւսենցովը, չնայած իր ուղեկցի խնդրանքներին, որոշում է օգտագործել նրա հրացանի վերջին փամփուշտը։ Նրա զոհը դառնում է Նեկրասովը։

Սևաստոպոլի տարհանման ժամանակ Բրուսենցովը պսակադրվում է գթության քրոջ՝ Ալեքսանդրայի հետ։ Վերջին պահին նա մենակ նետվում է հեռացող շոգենավ։ Նրա հավատարիմ ձին՝ Աբրեկը, նետվում է ջուրը այն նավի հետևից, որի վրա իր տերն է։ Բրուսենցովը չի դիմանում դրան և ինքնասպանություն է գործում։

Դերերում

• Օլեգ Յանկովսկի – Անդրեյ Նեկրասով
• Ռոլան Բիկով – Իվան Կարյակին
• Վլադիմիր Վիսոցկի – Ալեքսանդր Բրուսենցով, պորուչիկ
• Իա Սավվինա – Սաշա, գթության քույր
• Անատոլի Պապանով – գնդի հրամանատար
• Նիկոլայ Կրյուչկով – դասակի հրամանատար
• Պյոտր Կռիլով – շտաբի պետ
• Բ. Սիլանտև – բրիգադի հրամանատար
• Նիկոլայ Բուրլյաև – Սերգեյ Լուկաշևիչ
• Ալլա Դեմիդովա – կոմիսար
• Ռոստիսլավ Յանկովսկի – գնդապետ Վասիլչիկով
• Ռոման Տկաչուկ – սպիտակգվարդիական սպա
• Նիկոլայ Դուպակ – բանակի հրամանատար
• Ապոլոն Յաչնիցկի – Սաշայի հարևանը նավի վրա
• Վասիլի Ֆուշչիչ – Սավչուկ, մախնովական
• Վալերի Ֆրիդ – Սեմյոն Մարկովիչ, ռազմական բժիշկ
• Բորիս Մոլոդան – Սեմյոն Պանասյուկ, ժամապահ
• Վալենտինա Բերեզուցկայա – խորտակված դույլի տիրուհին
• Յուոզաս Բուդրայտիս – կարմիրների շտաբի անդամ
• Նիկոլայ Պարֆյոնով – սպիտակգվարդիական սպա
• Վենիամին Սմեխով – բարոն Կրաուզե
• Կիրիլ Զամոշկին – մախնովականների պարագլուխ
• Ալեքսանդր Տոլստիխ – մախնովական
• Վադիմ Շավրով – օդաչու
• Յուրի Կուզմենկով – գնդի շտաբի մոտ նստած մարտիկ
• Վիկտոր Օտիսկո – գնդի շտաբի մոտ նստած մարտիկ

Փաստեր

Debrie «Parvo» տեսախցիկ

• «Служили два товарища, ага…» երգի տեքստի հեղինակը խորհրդային բանաստեղծ Աբրամ Մարկովիչ Արգոն է։
• Սցենարիստներն ֆիլմն օգտագործել են ԳՈՒԼԱԳ-ի իրենց նախկին ծանոթներին գտնելու համար^[3].

Նույն կերպ մենք փորձում էինք գտնել նրա ևս մեկ ընկերոջ՝ Սաշա Բրուսենցովին՝ հերոսական տղայի, նախկին լեյտենանտի։ Նրա անունը, հայրանունը, ազգանունը և նույնիսկ զինվորական կոչումը մենք շնորհել ենք «Ծառայում էին երկու ընկեր» ֆիլմի հերոսներից մեկին՝ պորուչիկ Ալեքսանդր Նիկիտիչ Բրուսենցովին։

• Կարմիրբանակայինների համար չափածո դասախոսություն կարդացող բժիշկ Սեմյոն Ֆրիդի կերպարը հիմնված է Վալերի Ֆրիդի հոր՝ Սեմյոն Ֆրիդի կյանքից իրական դեպքի վրա^[4] ։
• Ռոստիսլավ Յանկովսկին, որը կատարել է գնդապետ Վասիլչիկովի դերը, Նեկրասովի դերակատար Օլեգ Յանկովսկու ավագ եղբայրն է։
• Ֆիլմը նկարահանվել է նաև Օդեսայի մարզի Սուվորովո գյուղում։ Ղրիմում նկարահանումներն անցկացվել են Արբատի ամրոցում, որը գտնվում է Արբատի սլաքի սկզբում և ֆիլմում կատարել է Պերեկոպի ամրությունների դերը։ Ֆիլմում այնտեղ տեղակայված էին Վրանգելի զորքերը, և այստեղ նկարահանվում էր նրանց գրոհը Կարմիր բանակի կողմից։ Այստեղ նաև նկարահանվել է այն տեսարանը, երբ Բրուսենցովն սպանում է Նեկրասովին։
• Վլադիմիր Վիսոցկին հիասթափված էր ֆիլմից, որովհետև նրա հերոսի էկրանային ժամանակն զգալիորեն կրճատվել է. նկարահանված նյութի մեծ մասը ֆիլմում տեղ չի գտել^[5]։
• Գրող Անատոլի Կուչերովի «Ծառայում էին երկու ընկեր» վիպակը, որը հրատարակվել է 1954 թվականին և բազմիցս վերահրատարակվել^[6], կապ չունի համանուն ֆիլմի հետ։ Այն պատմում է Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին Լենինգրադի պաշտպանությանը երիտասարդության մասնակցության մասին։

Ծանոթագրություններ

1. http://www.imdb.com/title/tt0063615/
2. ČSFD (չեխերեն) — 2001.
3. Фрид В. С. 58 1/2: Записки лагерного придурка. — М.: Издат. дом Русанова, 1996. — С. 276.
4. Там же. С. 232.
5. На съемках фильма "Служили два товарища": Янковский попал в вытрезвитель, а режиссер - в реанимацию - Новости на KP.UA
6. «Поиск в электронном каталоге». Российская государственная библиотека. search.rsl.ru. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 17-ին.

Արտաքին հղումներ

• «Ծառայում էին երկու ընկեր»(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում