Կանաչ հարկաչափ (անգլ.՝ Feed-in tariff), տնտեսական ու քաղաքական մեխանիզմ, որ միտված է ներդրումների գրավմանը վերականգնվող էներգիայի ոլորտում[1][2]։
Այս մեխանիզմի հիմքում ընկած են երեք հիմնական գործոններ.
Միացման հարկաչափերը կարող են փոփոխվել` կախված ոչ միայն վերականգնվող էներգիայի տեսակից, այլև վերականգնվող էներգիայի կայանի հզորությունից։ Որպես կանոն, արտադրված էլեկտրէներգիայի սպառման համար բավական երկարաժամկետ հատված է ընտրվում (10-25 տարի)` դրանով հանդերձ երաշխավորելով ոլորտում ներդրված միջոցների վերադարձն ու շահույթի ստացումը։
Առաջին անգամ արտոնյալ հարկաչափեր կիրառվել են ԱՄՆ-ում 1978 թվականին, երբ նախագահ Ջիմի Կարտերը ստորագրել է Ազգային էներգետիկ օրենքը (National Energy Act) և Կոմունալ տնտեսությունների կարգավորման օրենքը (Public Utilities Regulatory Policy Act): Այս օրենքների նպատակն էր էլեկտրականության խնայողության խրախուսումը, էներգետիկ ռեսուրսների նոր տեսակների, այդ թվում` վերականգնվող էներգիայի զարգացումը, ինչպիսիք են, օրինակ, հողմային ու արևային էներգիան[5][6]։
2011 թվականին ավելի քան 50 երկիր ընդունվել են օրենքներ, որոնք կանաչ հարկաչափերով կարգավորում են էլեկտրաէներգիայի ստացումը։
2011 թվականի օգոստոսի դրությամբ սահմանվել է ազգային արևային էներգիայի հարկաչափ` 0.15 դոլար մեկ կիլովատտ-ժամի համար։
Չինաստանը սահմանել է հարկաչափ հողմային նոր էլեկտրակայանների համար, որպեսզի օգնի ընկերություններին շահույթ ապահովել։ Երկրի տնտեսական զարգացման բարեփոխումների ու զարգացման ազգային հանձնաժողովը նշել է 4 կատեգորիա հողմային էներգետիկայի ոլորտում, որոնք հնարավորություն կունենան օգտվելու արտոնյալ հարկաչափերից։ Հողմային լավ ռեսուրսներով շրջանները կունենան ավելի ցածր հարկաչափեր։
Առաջին օրենքը ներկայացվել է 2000 թվականին։ Դրա նախատիպը 1991 թվականին ընդունված օրինագիծն էր։ 2012 թվականին էլեկտրականության ծախսերը աճել են մինչև 0.03592 եվրո 1 կիլովատտ-ժամի համար, իսկ «էներգետիկ աղքատություն» արտահայտությունը դարձել էր սովորական։ Չնայած դրան` տասնամյակի ընթացքում առաջին անգամ էլեկտրաէներգիայի գինը կենցաղային սպասարկման ոլորտում առաջին անգամ էժանացել է 2015 թվականին[7]։
Վերականգնվող էներգիայի կիրառման նկատմամբ առաջին անգամ կանաչ հարկաչափ է սահմանվել 2008 թվականին դրա բոլոր տեսակների նկատմամբ։ 2013 թվականին կառավարությունը սահմանել է արտոնյալ նոր հարկաչափեր, որ կազմում է 4442 ռիալ 1 կիլովատտ-ժամ էլեկտրաէներգիայի համար։ 2016 թվականին կառավարությունը փոխել է հարկաչափը վերականգնվող էներգիայի յուրաքանչյուր տեսակի համար[8]։
|