Կարլ Գուն

Կարլ Գուն գերմ.՝ Karl Jacob Wilhelm Huhn
Ծնվել է	նոյեմբերի 13, 1831(1831-11-13)[1]
Ծննդավայր	Madliena, Լատվիա
Վախճանվել է	հունվարի 28, 1877(1877-01-28)[2] (45 տարեկան)
Մահվան վայր	Դավոս, Գրաուբյուդեն, Շվեյցարիա[3]
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն
Կրթություն	Սանկտ Պետերբուրգի գեղարվեստի ակադեմիա
Մասնագիտություն	նկարիչ
Ժանր	պատմական գեղանկարչություն
Թեմաներ	գեղանկարչություն
Պարգևներ
Անդամակցություն	Գեղարվեստական շրջիկ ցուցահանդեսների ընկերություն
Carl Huns Վիքիպահեստում

Կարլ Ֆեոդորովիչ Գուն (ռուս.՝ Карл Фёдорович Гун, Կարլ Թեոդոր Գուն (ռուս.՝ Карл Теодо́р Гунь), գերմ.՝ Karl Jacob Wilhelm Huhn, լատիշ․՝ Kārlis Hūns, 1 (13) նոյեմբերի, 1831^[4][5], Զիսեգալ (գերմ.՝ Sissegal), Լիֆլյանդիայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն — 16 (28) հունվարի, 1877, Դավոս, Գրաուբյունդեն կանտոն, Շվեյցարիա), ռուս պատմական գեղանկարիչ, կենցաղանկարիչ, դիմանկարիչ, ջրանկարիչ, ակադեմիկոս, պատմական գեղանկարչության պրոֆեսոր, Գեղարվեստի կայսերական ակադեմիայի խորհրդի անդամ, Գեղարվեստական շրջիկ ցուցահանդեսների ընկերության անդամ^[6]։

Կենսագրություն

Կարլ Գունը ծնվել է 1831 թվականի նոյեմբերի 1-ին (նոյեմբերի 13-ին) Բալթիկայում ապրող գերմանացիների ընտանիքում^[7][8][9]։ Հայրը՝ Կարլ Ֆրիդրիխ Գունը (գերմ.՝ Karl Friedrich Huhn), եղել է եկեղեցական-թեմական դպրոցի ուսուցիչ^[10][11], երգեհոնահար և դպիր^[12], մայրը Լուիզա Դորոթեա Ֆոգելն է (գերմ.՝ Louise Dorothea Vogel)^[4]:

«Բարդուղիմեոսյան գիշերվա նախօրյակին», (1868), կտավ, յուղաներկ, Ռուսական պետական թանգարան

Հիմնական կրթությունն ստացել է Ռիգայի եկեղեցական դպրոցում։ 1850 թվականին մեկնել է Սանկտ Պետերբուրգ, որպես նկարիչ աշխատանքի ընդունվել վիմագրող Պապպեի մոտ և զուգահեռաբար հաճախել Սանկտ Պետերբուրգի գեղարվեստի կայսերական ակադեմիայի երեկոյան դասերի։ Երկու տարի անց դարձել է ակադեմիայի աշակերտ. նրա ուսուցիչն է եղել Պյոտր Բասինը։ Ակադեմիայում սովորելու տարիներին նկարչության ու գեղանկարչության բնագավառում ունեցած հաջողությունների համար արժանացել է չորս արծաթե մեդալների, իսկ 1860 թվականին նկարած «Օլիմպիական խաղեր» մրցութային նկարի համար ստացել է փոքր ոսկե մեդալ։

1861 թվականին Կարլ Գունն ստացել է առաջին աստիճանի դասային նկարչի կոչում և մեծ ոսկե մեդալ «Մեծ իշխանուհի Սոֆյա Վիտովտովնան Վասիլի II-ի հարսանիքին» ծրագրի համար^[13]։ Դրանից կարճ ժամանակ անց նա ուղարկվել է Ելաբուգա քաղաք՝ նկարելու տեղի Պոկրովյան եկեղեցու որմնանկարները։ Այդ սրբապատկերներից բացի նա այնտեղ ստեղծել է բազմաթիվ էտյուդներ ու ժողովրդի կենցաղը ներկայացնող նկարներ^[14][15]։

Կարլ Գունը՝ որպես Գեղարվեստի կայսերական ակադեմիայի կրթաթոշակառու, 1863 թվականին մեկնել է արտասահման։ Եղել է Լայպցիգում, Դրեզդենում, Պրահայում և Մյունխենում, բնակություն հաստատել Փարիզում և սկզբնական շրջանում աշխատել է «Կարապավիզ Էդիտան Գաստինգսի ճակատամարտի դաշտում գտնում է իր սիրելիի՝ Հարոլդի դին» (ռուս.՝ «Эдита Лебяжья-шея находит на поле Гастингской битвы труп своего возлюбленного Гаральда») նկարի (մնացել է անավարտ), ինչպես նաև դիմանկարների (գրող Մարկևիչի դիմանկարը) և այլ նկարների վրա։ 1868 թվականին Փարիզի սալոնում ցուցադրվել է նրա «Բարդուղիմեոսյան գիշերվա նախօրյակին» (ռուս.՝ «Канун Варфоломеевской ночи») կտավը, որը մեծ ուշադրության է արժանացել։ Հետագայում նկարն ուղարկվել է Սանկտ Պետերբուրգ, որտեղ այն ձեռք է բերել թագաժառանգ արքայազն Ալեքսանդրը։ Այդ նկարի համար Կարլ Գունին շնորհվել է ակադեմիկոսի կոչում։ Նկարի՝ ջրաներկով արված կրկնօրինակը պահվում է Գեղարվեստի կայսերական ակադեմիայի թանգարանում։

«Բռնվեցիր», (ռուս.՝ «Попался!», 1875), կտավ, յուղաներկ - Տրետյակովյան պատկերասրահ

Վերադառնալով Փարիզ՝ Կարլ Գունը ստեղծում է «Երեխաները կատվի ձագերի հետ», «Հիվանդ երեխան», «Գնչուհին տամբուրինով որսում է իրեն նետված փողը» (ռուս.՝ «Цыганка ловит в тамбурин брошенную ей монету»), «Միջնադարյան ասպետի գլուխ» (ռուս.՝ «Голова средневекового рыцаря») և «Իտալուհին ծաղիկներով» կտավները։ Վերջին նկարի համար Գեղարվեստի ակադեմիան նկարչին շնորհել է պրոֆեսորի կոչում։

1872 թվականին Կարլ Գունը վերադառնում է Ռուսաստան, ընտրվում Գեղարվեստի ակադեմիայի խորհրդի անդամ և նշանակվում պրոֆեսոր-դասախոս ակադեմիայում։ Նույն թվականին ճանապարհորդել է երկրի ներսում։

Սանկտ Պետերբուրգում Կարլ Գուն ավարտում էդեռևս արտսահմանում սկսած մի շարք աշխատանքներ, ստեղծում ծովային ուսումնարանի նախկին տնօրեն Ռիմսկի-Կորսակովի (ուսումնարանի համար), տիկին Սոլդատենկովայի (ի ծնե ազգանունը՝ Ֆիլիպսոն) ու իշխանուհի Բարյատինսկայայի դիմանկարները, Անիչկովյան պալատի առաստաղի նկարազարդումը (Թռչող Գիշերն ու հայտնվող Ավրորան)^[16], «Քարոզ լեռան վրա» և «Հարություն առած Քրիստոսի հայտնությունը Մարիամ Մագդաղենացուն» նկարները ուղղափառ եկեղեցու համար, որ կոմս ֆոն Դերվիզը կառուցել էր Լուգանոյում, և այլն։

1874 թվականին Կարլ Գունի մոտ ախտորոշվում է թոքախտ, և բժիշկների խորհրդով նա մեկնում է Սանկտ Պետերբուրգից, որտեղի կլիման բարենպաստ չէր իր առողջության համար։ Սակայն հիվանդությունը հաղթարահել նկարիչը չի կարողանում։ Նա մահանում է 1977 թվականի հունվարի 16-ին (հունվարի 28) Դավոսում (Շվեյցարիա)։

Հետաքրքիր փաստեր

• 1999 թվականի դեկտեմբերի 4-ի լույս 5-ի գիշերը Կարլ Գունի դիմանկարը, որ ստեղծել էր Իվան Կրամսկոյը (1878 թվական), տասնհինգ այլ կտավների հետ, որոնց ընդհանուր արժեքը կազմում էր մեկ միլիոն դոլար, գողացվել է Ռուսաստանի գեղարվեստի ակադեմիայի գիտահետազոտական թանգարանից^[17]։ Հինգ օր անց Սանկտ Պետերբուրգի քրեական հետախուզության աշխատակիցները գտել են գողացված նկարները, իսկ գողերը ձերբակալվել են^[18]։ Վնասված նկարների վերականգնման համար պահանջվել է մեկուկես տարի^[19]։
• Կեղծելով գերմանացի նկարիչ Կարլ Ադոլֆ Գուգելի (1820-1885) «Գնչուհին բարուրի հետ» նկարի ստորագրությունը՝ կեղծարարները նկարը 520 հազար դոլարով վաճառել են ռուսական բանկերից մեկի ներկայացուցչին՝ այն ներկայացնելով որպես Նիկոլայ Գունի աշխատանքը^[20][21]։
• Կարլ Գունի «Հարճը» (1875) նկարը Christie’s աճուրդում վաճառվել է ռեկորդային գումարով՝ 713747 ԱՄՆ դոլարով^[22]։

Պատկերասրահ

• 
  «Մեծ իշխանուհի Սոֆյա Վիտովտովնան Վասիլի II-ի հարսանիքին» (1861), կտավ, յուղաներկ - Վիտաուտաս Մեծի անվան ռազմական թանգարան
• 
  Ինքնադիմանկար (1864), ջրաներկ, թուղթ - Լատվիայի ազգային պատկերասրահ
• 
  «Սանտ Պրեստի ծայրամասերում՝ Ֆրանսիայում» (1865), կտավ, յուղաներկ - Տրետյակովյան պատկերասրահ
• 
  Կնոջ դիմանկար (1867), կտավ, յուղաներկ - Մասնավոր հավաքածու
• 
  «Նորմանդիա» (1867), կտավ, յուղաներկ - Վորոնեժի Ի. Կրամսկոյի անվան մարզային պատկերասրահ
• 
  «Հիվանդ երեխան» (1869), կտավ, յուղաներկ - Տրետյակովյան պատկերասրահ
• 
  «Տեսարան Բարդուղիմեոսյան գիշերվանից» (1870), կտավ, յուղաներկ - Տրետյակովյան պատկերասրահ
• 
  «Ասպետ» (մոտ 1870), կտավ, յուղաներկ - Լատվիայի ազգային պատկերասրահ
• 
  «Հուգենոտների ժամանակվա ծեր ռազմիկ» (1870), կտավ, յուղաներկ - Տրետյակովյան պատկերասրահ
• 
  «Գնչուհին տամբուրինով որսում է իրեն նետված փողը» (1870), կտավ, յուղաներկ - Լատվիայի ազգային պատկերասրահ
• 
  «Իտալուհի» (1870), կտավ, յուղաներկ - Հայաստանի պետական պատկերասրահ
• 
  Կնոջ դիմանկար (1871), կտավ, յուղաներկ - Լատվիայի ազգային պատկերասրահ
• 
  Վարվառա Գրիգորևնա Սոլդատյոնկովայի դիմանկարը (1873), կտավ, յուղաներկ - Ուզբեկստանի արվեստի պետական թանգարան
• 
  «Հարճը» (1875), կտավ, յուղաներկ - մասնավոր հավաքածու

Ծանոթագրություններ

1. http://www.studija.lv/?parent=1248
2. https://www.degruyter.com/database/AKL/entry/_00086599/html
3. Deutsche Nationalbibliothek Record #103615856X // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
4. Edvarda Šmite. Карлу Гуну — 175(լատիշերեն) = Kārlim Hūnam - 175 // «Studija» : журнал. — Рига: «Neputns» Ltd, 2006. — № 1 (46).
5. Մեծ Սովետական Հանրագիտարանում սխալմամբ որպես ծննդյան ամսաթիվ նշված է 1 (13) դեկտեմբերի, 1830 թվական։ Համաձայն Զիսեգալի եկեղեցական մատյանում արված գրառման, որ պահվում է Լատվիայի պետական արխիվում (LVA, 235. f., 3. apr., 172. l.), նկարիչը ծնվել է 1831 թվականի նոյեմբերի 1-ին (նոյեմբերի 13)։
6. Гун Карлис Фридрихович // Большая Советская Энциклопедия (В 30 томах) / Главный редактор А. М. Прохоров. — 3-е издание. — М.: «Советская Энциклопедия», 1972. — Т. 7 «Гоголь — Дебит». — С. 449. — 608 с. — 630 000 экз.
7. Neumann Wilhelm. Гун Карл Теодор. История художника(գերմ.) = HUHN Karl Theodor. Historienmaler // Ostdeutsche Biographie - Persönlichkeiten des historischen deutschen Ostens. — Bonn: Kulturstiftung der deutschen Vertriebenen, 1977.
8. Ходько Ю. ГУН (Huhn) Карл Федорович(ռուս.) // Энциклопедия «Немцы России». — Общероссийская ассоциация общественных объединений российских немцев «Содружество». Архивировано из первоисточника 15 Մարտի 2012.
9. Верещагин В. В. Из записной книжки // Повести. Очерки. Воспоминания / Сост. и примеч. В. А. Кошелева и А. В. Чернова. — М.: Советская Россия, 1990. — 352 с. — 100 000 экз. — ISBN 5-268-01021-2
10. Латышский художник Карл Гун был одним из лучших живописцев русской школы(ռուս.) // Gorod.lv : Информационно-новостной портал г. Даугавпилса. —Даугавпилс, 2006. — В. от 22 ноября.
11. Академик из Мадлиены(ռուս.) // D-Pils.lv : Информационно-развлекательный портал Даугавпилса. —Даугавпилс, 2008. — В. от 24 сентября.
12. Ватолин Игорь. Карл Гун — великий художник Империи. Латвия продолжает отмечать 175-летие одного из выдающихся живописцев эпохи(ռուս.) // «ЧАС» : ежедневная газета Латвии. — Рига: Издательский дом «Петит», 2006. — В. от 14 ноября.
13. Кондаков С. Н. Гунъ, Карлъ Федоровичъ // Список русских художников к юбилейному справочнику Императорской Академии Художеств = Списокъ русскихъ художниковъ къ юбилейному справочнику Императорской Академіи Художествъ. — СПб.: Товарищество Р. Голике и А. Вильборг., 1914. — Т. II. — С. 56. — 454 с.
14. Иванов А. Карл Гун — «всегда симпатичен и грациозен»(ռուս.) // «Вечер Елабуги» : Городская еженедельная газета. —Елабуга, 2005. — № 376(48) от 30.11.2005.
15. Егорова Е. И. Верещагины, семья пермских иконописцев и живописцев.(ռուս.) // Энциклопедия «Пермский край». — Пермь: ПГОУБ. Архивировано из первоисточника 6 Մարտի 2016.
16. Гунъ, Карлъ Ѳедоровичъ // Новый Энциклопедический Словарь = Новый Энциклопедическій Словарь / Под общей редакцией академика К. К. Арсеньева. — Санкт-Петербург: Ф. А. Брокгаузъ (Лейпцигъ), И. А. Ефронъ (С.—Петербургъ), 1913. — Т. XV «Гривна — Десмургiя». — С. 167-168. — 960 с.
17. Бесик Пипия. Похищено 16 картин на 1 миллион долларов(ռուս.) // Независимая газета : газета. — М.: Издательство «Независимая Газета», 1999. — В. от 9 декабря.(չաշխատող հղում)
18. «В Петербурге найдены все картины, похищенные несколько дней назад из музея Академии художеств (видео)» (ռուսերեն). Первый канал (Россия). 09 декабря 1999, Четверг, 19:55. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 25-ին. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին.
19. Петербургские реставраторы восстановили четырнадцать полотен, которые были похищены из музея Академии художеств(ռուս.) // Yтро.ru : ежедневная электронная газета. — М.: ООО «Медиа Мир», 2001. — В. от 02 ноября.
20. Новосельцев Артём. Уровень масла. Фальшивая подпись увеличивает стоимость картины в 100 раз(ռուս.) // «Наша Версия» : Еженедельная газета. — М.: ООО «Диалан», 2010. — В. от 20 октября.
21. Ищук Игорь. Владелица латвийской галереи продала фальшивку за 520 000? Российские правоохранительные органы подозревают в мошенничестве председателя правления Латвийской ассоциации экспертов по искусству и антиквариату Ивонну Вейхерте.(ռուս.) // Kriminal.lv : Портал о безопасности. — Рига: АО «News Media Group», 2010. — В. от 01 октября.
22. «Karl Fedorovich Gun (1830-1877) Odalisque» (անգլերեն). Fine arts auction house Christie's. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 25-ին. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 22-ին.

Աղբյուրներ

• Кондаков С. Н. ГУН'Ь, Карлъ Федоровичъ // Список русских художников к юбилейному справочнику Императорской Академии Художеств = Списокъ русскихъ художниковъ къ юбилейному справочнику Императорской Академіи Художествъ. — СПб.: Товарищество Р. Голике и А. Вильборг., 1914. — Т. II. — С. 56. — 454 с.
• Гунъ, Карлъ Ѳедоровичъ // Новый Энциклопедический Словарь = Новый Энциклопедическій Словарь / Под общей редакцией академика К. К. Арсеньева. — Санкт-Петербург: Ф. А. Брокгаузъ (Лейпцигъ), И. А. Ефронъ (С.—Петербургъ), 1913. — Т. XV «Гривна — Десмургiя». — С. 167-168. — 960 с.
• Чуйко В. В. Гунъ (Карлъ Ѳедоровичъ) // Энциклопедический Словарь = Энциклопедическій Словарь / начатый проф. И. Е. Андреевскимъ, продолжается подъ редакцiею К. К. Арсеньева и заслуженнаго профессора Ѳ. Ѳ. Петрушевскаго. — Санкт-Петербург: Ф. А. Брокгаузъ (Лейпцигъ), И. А. Ефронъ (С.—Петербургъ), 1893. — Т. IX^А (18): «Гравилатъ — Давенантъ». — С. 908. — 974 с.
• Эглит А. Карл Федорович Гун 1830-1877 : Монография. — Рига: Латвийское государственное издательство, 1955. — 113 с.(չաշխատող հղում)

Արտաքին հղումներ

Կարլ Գուն էջը Վիքիպահեստում

• «Биография и картины Карла Гуна на сайте «История латвийского искусства»» (լատվիերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 15-ին. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 22-ին.
• «Гун Карл Фёдорович в Энциклопедии живописи и графики «Art-каталог»» (ռուսերեն). Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 22-ին.
• «Гун Карл Фёдорович в Энциколпедии «Русская живопись»» (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 15-ին. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 22-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կարլ Գուն» հոդվածին։