Կոռնել Ուեյսկի

Կոռնել Ուեյսկի
Ծնվել էսեպտեմբերի 12, 1823(1823-09-12)[1][2]
ԾննդավայրԲերեմյանի, Բուչաչի շրջան, Տերնոպոլի մարզ, ԽՍՀՄ
Վախճանվել էսեպտեմբերի 19, 1897(1897-09-19)[1][2] (74 տարեկան)
Վախճանի վայրՊավլով, Powiat kamionecki, Գալիցիայի և Լոդոմերիայի թագավորություն, Ցիսլեյտանիա, Ավստրո-Հունգարիա
ԳերեզմանՌադեխովի շրջան
Մասնագիտությունբանաստեղծ, գրող, քաղաքական գործիչ և հրապարակախոս
Լեզուլեհերեն
ՔաղաքացիությունԼեհաստան և  Ցիսլեյտանիա
ԿրթությունԼվովի համալսարան
ԱնդամակցությունPolish Democratic Party?
ԿուսակցությունԼեհական ակումբ
Պարգևներ
Մարտական սխրանքի արծաթե խաչ
Изображение автографа
 Kornel Ujejski Վիքիպահեստում

Կոռնել Ուեյսկի (լեհ.՝ Kornel Ujejski, սեպտեմբերի 12, 1823(1823-09-12)[1][2], Բերեմյանի, Բուչաչի շրջան, Տերնոպոլի մարզ, ԽՍՀՄ - սեպտեմբերի 19, 1897(1897-09-19)[1][2], Պավլով, Powiat kamionecki, Գալիցիայի և Լոդոմերիայի թագավորություն, Ցիսլեյտանիա, Ավստրո-Հունգարիա), լեհ բանաստեղծ, դրամատուրգ և հրապարակախոս։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է 1823 թվականին Բերեմյանի գյուղում (այժմ՝ Ուկրաինայի Տերնոպոլի մարզի Բուչաչսկի շրջան), հարուստ ընտանիքում։ 1839 թվականին ընտանիքի հետ տեղափոխվել է Լվովի մոտ գտնվող Դավիդով գյուղ։ Սկզբում կրթություն է ստացել տանը, այնուհետև՝ Բուչաչի վասլյան դպրոցում, հետագայում՝ Լվովում։ Այդ ժամանակահատվածում գրել է իր առաջին բանաստեղծությունները։ Լվովում ծանոթացել է լեհական մշակույթի ներկայացուցիչների հետ (Վինցենտի Պոլ, Լ. Դունին-Բորկովսկի և ուրիշներ)։ 1844 թվականին մեկնել է Վարշավա, որտեղ գրող Ավգուստ Բելյովսկու օգնությամբ մասնակցել է մայրաքաղաքի գրական կյանքին։ Լեհաստանի նշանավոր գրողների և բանաստեղծների հետ ծանոթությունը զգալի ազդեցություն է ունեցել Կ. Ուեյսկու ստեղծագործության և ազգային հայրենասիրական տրամադրության վրա։ Լվովում մասնակցել է ընդհատակյա գործունեությանը։ Նրա կողմից վաղ շրջանում՝ 1840-1845 թվականներին գրված ստեղծագործությունները ժողովվել են «Ծաղիկներ առանց հոտի» (լեհ.՝ Kwiaty bez woni) և «Թոշնած տերևներ» (լեհ.՝ Zwiędłe liście) պոեզիայի ընտրանիներում և հրատարակվել են 1848 և 1849 թվականներին[3][4]։

Կոռնել Ուեյսկու հուշարձանը, 1901 թվականին տեղադրվել է Լվովում, այնուհետև տեղափոխվել է Շեցին
Կոռնել Ուեյսկու հուշատախտակը Լվովի լեհական կաթոլիկ եկեղեցու պատին

1847 թվականին Ուեյսկին Բելգիայով մեկնել է Փարիզ, որտեղ ծանոթացել է Յոախիմ Լելևելի, Յուզեֆ Զալեսկու, Ֆրեդերիկ Շոպենի և Յուլիուշ Սլովացկու հետ։ Մասնակցել է Ֆրանսիայի 1848 թվականի հեղափոխական իրադարձություններին։ Վերադառնալով հայրենիք՝ 1848 թվականի նոյեմբերի սկզբներին մասնակցել է Լվովի ապստամբությանը։ Այդ շրջանի պոեզիայում արտացոլվել են Ուեյսկու հեղափոխական տրամադրությունները։ 1851 թվականին ամուսնացել է՝ բնակություն հաստատելով Պավլով գյուղում, որտեղ իր միջոցներով կառուցել է հուշարձան կախյալ աշխատանքների վերացման պատվին, որը գոյություն ունի մինչ օրս։ 1862 թվականին Պավլով գյուղում վերականգնել է այրված եկեղեցին։

1858 թվականից Ուեյսկին Լվովի քաղաքապետարանից վարձակալել է կալվածք Զուբրա գյուղում։ 1860 թվականին ճամփորդել է Յաշում, որտեղ էլ գրել է «Լեհական քայլերգը» (լեհ.՝ Marsz polski): 1868 թվականին անկախության հաստատման գործում լեհերին օժանդակած ռուս սպաներին նվիրված «Ռուսներին» (լեհ.՝ Do Moskali) բանաստեղծությունների շարքի համար ցարական իշխանությունները նրան դատի են տվել։ Դատավճռի համաձայն՝ նրան կարճ ժամկետով կալանավորել են և ենթարկել դրամական տուգանքի՝ բռնագրավելով հրատարակությունների մի մասը։

Ուվեյսկին Լվովի թատրոնների համար գրվել են «Շոպենի արդարացումը» և «Նախերգանք» պիեսները։ 1860 թվականին գրել է «Նամակներ Լվովից» արձակ ստեղծագործությունը։ 1877-1878 թվականներին ընտրվել է Վիեննայի Պետական խորհրդի պատգամավոր։

Մահ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կյանքի վերջին տարիներին բնակվել է Ռադեխովի մոտակայքում գտնվող Պավլով գյուղում (այժմ՝ Լվովի մարզ), որտեղ էլ մահացել և թաղվել է։

Ստեղծագործություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կ. Ուեյսկին հանդիսանում է ռոմանտիզմի ներկայացուցիչը լեհական գրականության մեջ։ Ուվեյսկու ամենահայտնի աշխատանքը «Հրդեհների ծխի հետ» (լեհ.՝ Z dymem pożarów) ստեղծագործությունն է, որտեղ լուսաբանվում են Եվրոպայի ժողովուրդների գարնան իրադարձությունները, իսկ Ավստրիական կայսրության լեհական մասում բանաստեղծությունը դարձել է 1863 թվականի հունվարյան ապստամբության ոչ պաշտոնական օրհներգը։

Պոեզիայի ժողովածու

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Maraton (1845)
  • Pieśni Salomona (1846)[5]
  • Skargi Jeremiego (1847)[6]
  • Kwiaty bez woni (1848)[7]
  • Zwiędłe liście (1849)[8]
  • Melodie biblijne (1852)[9]
  • Dla Moskali (1862)[10]
  • Tłumaczenia Szopena (1866) (próba poetyckiego przełożenia muzyki)

Այլ աշխատանքներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Eli, Eli, lama sabachtani (1866)
  • Ostatnia strofa (1866)
  • Modlitwa więźnia (1866)
  • Za zbłąkanych (1866)
  • Oda do Poezyi (1898)
  • Perły boleści (1898)

Պարգևներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պարգևատրվել է Virtuti Militari շքանշանի արծաթե խաչով։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Առցանց լեհական կենսագրական բառարան (польск.)
  3. ↑ Уейский, Корнель // Топсель - Уженье. - М. : Советская энциклопедия, 1956. - С. 668. - (Большая советская энциклопедия : [в 51 т.] / гл. ред. Б. А. Введенский ; 1949-1958, т. 43).
  4. ↑ Kornel UJEJSKI
  5. ↑ Kornel Ujejski, Pieśni Salomona
  6. ↑ Skargi Jeremiego
  7. ↑ Kwiaty bez woni
  8. ↑ Zwiędłe liście
  9. ↑ Melodie biblijne
  10. ↑ Dla Moskali

Մատենագիտություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Alina Witkowska, Ryszard Przybylski: Romantyzm. Wyd. VIII - 3 dodruk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 458-460, 675, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej. ISBN 978-83-01-13848-6.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կոռնել Ուեյսկի» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ