Հայաստանը Եվրոպայի խորհրդում
Հայաստանը 2001 թվականից Եվրոպայի խորհրդի անդամ է՝ միջազգային կազմակերպության, որը զբաղվում է ժողովրդավարության, մարդու իրավունքների և օրենքի գերակայության ամրապնդմամբ ամբողջ Եվրոպայում[1][2]։
Անդամակցություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Եվրոպայի խորհրդի կանոնադրության 4-րդ հոդվածը սահմանում է, որ Եվրոպայի խորհրդին անդամակցությունը բաց է ցանկացած եվրոպական երկրի համար, այն պայմանով, որ երկիրը համապատասխանում է կոնկրետ ժողովրդավարական և մարդու իրավունքների չափանիշներին[3]։ 2001 թվականի հունվարի 25-ին Հայաստանը դարձել Է Եվրոպայի խորհրդի 42-րդ անդամ պետությունը[4]։ Հայաստանին 4 տեղ է հատկացվել Եվրոպայի խորհրդի Խորհրդարանական վեհաժողովում՝ Եվրոպայի խորհրդի խորհրդարանական թևում։
Հայաստանը նաև Տեղական և տարածքային իշխանությունների կոնգրեսի, Կոռուպցիայի դեմ պետությունների խմբի, Ռասիզմի և անհանդուրժողականության դեմ պայքարի Եվրոպական հանձնաժողովի, Արդարադատության արդյունավետության Եվրոպական հանձնաժողովի, Խոշտանգումների կանխարգելման կոմիտեի, Եվրիմաժի, Պոմպիդու խմբի և Վենետիկի հանձնաժողովի անդամ է[5][6]։
2021 թվականի հունվարի 25-ին Եվրոպայի Խորհրդին Հայաստանի անդամակցության 20-ամյակի կապակցությամբ արված հայտարարության մեջ ԱԳ նախկին նախարար Արա Այվազյանը հայտարարել է. «Անդամակցելով Եվրոպայի խորհրդին՝ Հայաստանը միացել է եվրոպական պետությունների ընտանիքին, որոնց հետ ունի ընդհանուր պատմություն, արժեքներ և իդեալներ, ինչպես նաև ապագա Եվրոպայի տեսլական, որտեղ հիմնարար իրավունքներն ու ազատությունները պաշտպանված են բոլորի համար՝ առանց տարբերակման կամ խտրականության»[7]։
Անդամակցության նպատակներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2005 թվականից Հայաստանն օգտվում է Եվրոպայի խորհրդի գործողությունների ծրագրերի շրջանակներում համագործակցության ծրագրերից[8]։ Եվրոպական միության կողմից աջակցվող նախկին և ընթացիկ ծրագրերն ուղղված են արդարադատության համակարգի անկախության և հաշվետվողականության բարձրացմանը, ազատ և արդար ընտրությունների ապահովմանը, փոքրամասնությունների և աշխատանքային իրավունքների պաշտպանությանը, գենդերային հավասարության և խոսքի ազատության խթանմանը, երեխաների բարեկեցության ամրապնդմանը, ընտանեկան բռնության դեմ պայքարին, քրեակատարողական համակարգի բարեփոխմանը, կոռուպցիայի դեմ պայքարին և 2017 թվականին ավարտված Հայաստան-ԵՄ համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության համաձայնագրում ամրագրված նպատակների իրականացմանը[9][10]։
Ինչպես նշված է Եվրոպայի Խորհրդի՝ Հայաստանի համար 2019-2022 թվականների գործողությունների ծրագրում․ «Եվրոպայի Խորհուրդը և Հայաստանը կշարունակեն համագործակցությունը առկա օրենսդրական շրջանակների կատարելագործման, դրանց արդյունավետ իրականացման և ազգային ինստիտուտների կարողությունների ամրապնդման ուղղությամբ՝ երկրի օրենսդրությունն ու պրակտիկաները եվրոպական չափանիշներին համապատասխանեցնելու նպատակով՝ ամրապնդելով մարդու իրավունքները, օրենքի գերակայությունը և ապահովելով կառավարման ժողովրդավարական սկզբունքները»[9][11]։ 2019-2022 թվականների գործողությունների ծրագրի բյուջեն կազմել է 18,9 միլիոն եվրո[12]։
2022 թվականի հունվարի 27-ին Եվրոպայի Խորհրդի Խորհրդարանական վեհաժողովն ընդունել է բանաձեւ, որը գովաբանում է Հայաստանի հանձնառությունը ժողովրդավարական բարեփոխումներին։ Վեհաժողովը ողջունել է 2018 թվականի հայկական հեղափոխությունից հետո ընտրական, դատական և օրենսդրական բարեփոխումներում արձանագրված նկատելի բարելավումները[13][14]։
Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը (ՄԻԵԴ) ապահովում է մարդու իրավունքների մասին եվրոպական կոնվենցիայի կատարումը[15]։ Հայաստանը կոնվենցիայի պայմանավորվող կողմ է։ Դատարանի իրավասությունը ճանաչվել է Եվրոպայի Խորհրդի բոլոր 47 անդամների, այդ թվում՝ Հայաստանի կողմից։ Հայաստանի քաղաքացին, մի խումբ անձինք կամ պետությունն ինքը կարող են դիմել դատարան։ 2015 թվականին Արմեն Հարությունյանը դատավոր է ընտրվել ՄԻԵԴ-ում աշխատելու համար։
Եվրոպայի Խորհրդի Նախարարների կոմիտե
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Եվրոպայի Խորհրդի Նախարարների կոմիտեն Եվրոպայի խորհրդում որոշումներ կայացնող մարմին է։ Հայաստանն առաջին անգամ Նախարարների կոմիտեում նախագահել է 2013 թվականի մայիսից նոյեմբեր ընկած ժամանակահատվածում։ Հայաստանի նախագահության հիմնական նպատակներն էին Եվրոպայում ռասիզմի և քսենոֆոբիայի դեմ պայքարը, միջմշակութային երկխոսության միջոցով եվրոպական արժեքների խթանումը և ժողովրդավարական հասարակությունների ամրապնդումը[16]։
Ֆինանսական ներդրումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Եվրոպայի խորհրդի 2022 թվականի բյուջեն կազմում է 477 միլիոն եվրո։ Հայաստանի ներդրումը կազմում է 540,141 եվրո[4]։
Ներկայացուցչություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Եվրոպայի խորհուրդը ներկայացուցչություն ունի Երևանում[17][18]։ Հայաստանն ունի մշտական ներկայացուցչություն Ֆրանսիայի Ստրասբուրգ քաղաքում[19]։ 2021 թվականի դեկտեմբերի 2-ին վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Արման Խաչատրյանին նշանակել է Եվրոպայի Խորհրդում Հայաստանի մշտական ներկայացուցիչ[20][21]։ Իր երդմնակալությունից հետո Խաչատրյանը հայտարարել է, որ «Հայաստանի կառավարությունը բարձր է գնահատում ժողովրդավարական բարեփոխումների, օրենքի գերակայության ապահովման և մարդու իրավունքների պաշտպանության ոլորտում Եվրոպայի Խորհրդի կողմից ցուցաբերվող աջակցությունը»։ Խաչատրյանը վերահաստատել է ՀՀ կառավարության հանձնառությունը՝ խորացնելու Եվրոպայի խորհրդի հետ համագործակցության օրակարգը[22]։
Վերջին զարգացումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2020 թվականին Արցախում տեղի ունեցած պատերազմից հետո Եվրոպայի խորհուրդը Հայաստանին և Ադրբեջանին կոչ է արել անհապաղ դադարեցնել ռազմական գործողությունների վերսկսված էսկալացիան։ Եվրոպայի խորհուրդը հայտարարություն է տարածել, որում աջակցել է երկու կողմերին ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի միջնորդությամբ Արցախյան հակամարտության խաղաղ կարգավորման ձգտման հարցում[23]։
2022 թվականի հունիսի 9-ին Վենետիկի հանձնաժողովի նախագահ Քլեր Բազի-Մալաուրին այցելել է Հայաստան և հանդիպել ՀՀ նախագահ Վահագն Խաչատուրյանի հետ։ Նախագահ Խաչատուրյանն ասել է. «Եվրոպայի խորհուրդը Հայաստանի համար առանձնահատուկ նշանակություն ունի, քանի որ անկախությունից ի վեր Հայաստանը շատ սերտորեն համագործակցում է այդ կառույցի հետ, իսկ ԵԽ-ն Հայաստանի առանցքային գործընկերներից է»։ Իր հերթին Բազի-Մալաուրին հայտարարել է, որ «Հայաստանը Եվրոպայի խորհրդի կայուն և հուսալի գործընկերն է»[24]։
2022 թվականի հունիսի 16-ին Եվրոպայի Խորհրդի գլխավոր քարտուղար Մարիա Պեյչինովիչ Բուրիչը պաշտոնական այցով ժամանել է Հայաստան՝ Եվրոպայի Խորհրդին Հայաստանի անդամակցության 20-րդ տարեդարձի կապակցությամբ։ Բուրիչը հանդիպումներ է ունեցել մի շարք պաշտոնյաների, այդ թվում՝ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հետ[25]։
2023 թվականի փետրվարի 16-ին Երևանում կայացած արարողության ժամանակ պաշտոնապես ներկայացվել է Եվրոպայի խորհրդի 2023-2026 թվականների գործողությունների ծրագիրը Հայաստանի համար։ Գործողությունների ծրագիրը, ի թիվս այլ հարցերի, կենտրոնանալու է մարդու իրավունքների ամրապնդման, կանանց և փոքրամասնությունների իրավունքների պաշտպանության, կոռուպցիայի դեմ պայքարի, դատական բարեփոխումների, Հայաստանի օրենսդրությունը եվրոպական չափանիշներին համապատասխանեցնելու վրա։ ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանն ասել է․ «Գործողությունների ծրագիրն առանցքային գործիք է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության բարեփոխումների հավակնոտ օրակարգում՝ ուղղված եվրոպական չափանիշներին համապատասխան ժողովրդավարական հաստատությունների հետագա զարգացմանը, անկախ դատական համակարգի կայացմանը և հակակոռուպցիոն ինստիտուտների հզորացմանը»։ ԱԳ նախարարը վերահաստատել է Հայաստանի կառավարության հավատարմությունը Եվրոպայի խորհրդի սկզբունքներին և արժեքներին, որոնք նախատեսված են ՀՀ կառավարության ծրագրում։ Գործողությունների ծրագրի իրականացման համար հատկացված բյուջեն կազմում է 19 միլիոն եվրո[26]։
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Հայաստան-Եվրոպական Միություն հարաբերություններ
- Հայաստան-ՆԱՏՕ հարաբերություններ
- Հայաստանի արտաքին քաղաքականություն
- Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակ
- Հայաստանի Հելսինկյան կոմիտե
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «COUNCIL OF EUROPE». www.mfa.am.
- ↑ «Caucasus: Armenia And Azerbaijan Join Council Of Europe». RadioFreeEurope/RadioLiberty (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հունվարի 30-ին.
- ↑ «Full list». Council of Europe. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 23-ին.
- ↑ 4,0 4,1 «Armenia - Member state». www.coe.int.
- ↑ «Venice Commission :: Council of Europe». www.venice.coe.int.
- ↑ «By member States of the Council of Europe». Treaty Office.
- ↑ «Armenia committed to principles and aims of the Council of Europe – FM». 2021 թ․ հունվարի 25.
- ↑ «Council of Europe launches Action Plan of 15 million Euros in Armenia». armenpress.am.
- ↑ 9,0 9,1 Office of the Directorate General of Programmes (2018 թ․ դեկտեմբերի 11). «Council of Europe Action Plan for Armenia 2019-2022».
- ↑ «"Armenia is a shining star of democracy in the region" - PACE Co-Rapporteurs to PM Pashinyan». Hetq.am.
- ↑ «National Assembly of Armenia | Official Web Site | parliament.am». www.parliament.am.
- ↑ «Armenia». coe.int.
- ↑ «The functioning of democratic institutions in Armenia». 2022 թ․ հունվարի 28.
- ↑ «Country Map». European Implementation Network. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 25-ին.
- ↑ «BBC News - Profile: The Council of Europe». news.bbc.co.uk.
- ↑ «Armenia at the Council of Europe». coe.int.
- ↑ «International Organizations». www.mfa.am. Վերցված է 2022 թ․ հունվարի 30-ին.
- ↑ «Council of Europe Office in Yerevan». Council of Europe Office in Yerevan.
- ↑ «In International Organizations». Ministry of Foreign Affairs of Armenia. Վերցված է 2022 թ․ հունվարի 30-ին.
- ↑ «Arman Khachatryan Appointed Armenia's Permanent Representative to the Council of Europe». Hetq.am.
- ↑ «Arman Khachatryan appointed Armenia's permanent representative to Council of Europe». arka.am.
- ↑ «Armenia interested in deepening the agenda of cooperation with Council of Europe».
- ↑ «Council of Europe Secretary General calls on Armenia and Azerbaijan to immediately calm tensions».
- ↑ «Armenia is stable and reliable partner of Council of Europe: President of Council of Europe's Venice Commission to Vahagn Khachaturyan». www.1lurer.am.
- ↑ «CoE Secretary General Marija Pejčinović Burić to visit Armenia».
- ↑ «"Democracy is irreversible in Armenia" - Council of Europe Action Plan 2023-2026 officially launched in Yerevan».