Հայաստանի հանքային արդյունաբերություն

Հայաստանի ամենամեծ հանքավայրը, պղնձա-մոլիբդենային բաց հանքափոր Հայաստանի հարավում, Քաջարանի մոտ, որ շահագործում է Զանգեզուրի Պղնձա-մոլիբդենային գործարանը, որի 75% -ի սեփականատերը գերմանական Քրոնիմետ ընկերությունն է։

Հանքային արդյունաբերությունը Հայաստանի տնտեսության գլխավոր հատվածն է և այն կազմում է երկրի արտահանման ծավալի կեսից ավելին[1]։

Հայաստանը մոլիբդենի հիմնական խոշոր արտադրողներից մեկն է։ Զանգեզուրի պղնձա-մոլիբդենային կոմբինատը մոլիբդենի խոշոր պաշարներ ունի, որոնք կենտրոնացած են Քաջարանի հանքավայրում։ Մոլիբդենից բացի Հայաստանը ունի պղնձի և ոսկու զգալի պաշարներ; կապարի, արծաթի և ցինկի փոքր հանքավայրեր; ինչպես նաև արդյունաբերական օգտակար հանածոների հանքավայրեր, այդ թվում՝ բազալտի, դիատոմիտի, գրանիտի, գիպսի, կրաքարի և պեռլիտի[2]։ Չնայած 2008 թ. համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամին, հանքարդյունաբերությունը և եկամուտները 2009 թ. աճեցին, էականորեն պայմանավորված լինելով համաշխարհային շուկայում պղնձի, ոսկու և այլ թանկարժեք մետաղների գնաճով։

Հանքեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայկական Զարգացման Գործակալության տվյալների համաձայն, Հայաստանն ունի շինարարական և համախառն օգտակար հանածոների ավելի քան 670 հանքավայր, ներառյալ բազային և թանկարժեք մետաղների 30 հանքավայր[1]։ Այդ հանքավայրերից մոտավորապես 400 հանք, այդ թվում 22 բազային մետաղների և թանկարժեք մետաղների հանքեր ներկայումս շահագործվում են[1]։

Այս բազային և թանկարժեք մետաղների հանքավայրերի թվում են 7 պղնձա-մոլիբդենային, 3 պղնձի, 13 ոսկու և ոսկու բազմամետաղային հանքեր, 2 բազմամետաղային և 2 երկաթի հանքաքարի հանքավայր[1]։

Բացի այդ հանքային ռեսուրսների պետական կադաստրում գրանցված են 115 լրացուցիչ նոր հայտնագործած տարբեր հանքավայրեր[1]։

Մետաղի հանքավայրեր[1]
Անվանում Մետաղ Մարզ Մոտակա բնակավայր GPS կոորդինատներ հանքանյութի վերամշակում Ետնամասի պատնեշ Հանքավայրը շահագործող ընկերություն
Մղարթ հանքավայր Ոսկի Լոռի Մղարթ գյուղ 40°59′40″ հս․. լ. 44°34′15″ ավ. ե.HGЯO
Հետախուզական աշխատանքներ և հանքի շահագործում[3]		 On-site enrichment plant[3] 40°59′22″ հս․. լ. 44°33′25″ ավ. ե.HGЯO
3 tailing dams on site[3]		 Մուլտի Գրուպ (սեփականանատեր Գագիկ Ծառուկյան, Մղարթի ոսկու հարստացման գործարան )[3]
Շամլուղի հանքավայր Պղինձ Լոռի Շամլուղ 41°09′55″ հս․. լ. 44°43′11″ ավ. ե.HGЯO Մեթըլ Փրինս Էլ Թի Դի
Արմանիս Ոսկի, Պղինձ, Ցինկ, Կապար Լոռի Արմանիս գյուղ 41°00′26″ հս․. լ. 44°18′32″ ավ. ե.HGЯO (approximate) Global Metals (via Sagamar CJSC), formerly Metal Prince Ltd.
Թեղուտի հանքավայր Պղինձ, Մոլիբդեն Լոռի Թեղուտ գյուղ 41°06′20″ հս․. լ. 44°50′14″ ավ. ե.HGЯO On-site (proposed) On-site (proposed) Vallex Group (via Teghout CJSC Արխիվացված 2012-04-15 Wayback Machine)
Ախթալա Պղինձ Լոռի Ախթալա 41°09′26″ հս․. լ. 44°47′03″ ավ. ե.HGЯO On-site 41°09′02″ հս․. լ. 44°45′54″ ավ. ե.HGЯO adjacent to Ախթալայի վանք Metal Prince Ltd.
Ախթալա Բարիտ Լոռի Ախթալա
Ալավերդի Պղինձ Լոռի Ալավերդի 41°07′26″ հս․. լ. 44°38′44″ ավ. ե.HGЯO Վալեքս գրուպ (via Armenian Copper Programme CJSC)
Տանձուտ Գոլդ օքսիդ Լոռի Վալեքս գրուպ (via Armenian Copper Programme CJSC)
Թուխմանուկ Ոսկի, Արծաթ[4] Արագածոտն Մելիքգյուղ 40°39′19″ հս․. լ. 44°22′58″ ավ. ե.HGЯO (according to company map)[4] Global Gold Corporation
Մեղրաձոր Ոսկի Կոտայք GeoProMining Արխիվացված 2011-10-19 Wayback Machine Արխիվացված 2011-10-19 Wayback Machine[4]
Աբովյան Երկաթ (Մագնետիտ) Կոտայք Bounty Resources Armenia (35%-ը պատկանում է Fortune Oil Չինական նավթային ընկերության )
Հրազդան Երկաթ Կոտայք Bounty Resources Armenia (35%-ը պատկանում է Fortune Oil Չինական նավթային ընկերության )
Հանքավան Պղինձ, Մոլիբդեն Կոտայք Հանքավան Տարվում են հետախուզական աշխատանքներ[5] GeoProMining Արխիվացված 2011-10-19 Wayback Machine (via Golden Ore, LLC)[6][7] (license dispute with Global Gold Corporation)
Թեզհասար Նեֆելինյան սիենիտ Կոտայք Մեղրաձոր Alumina Corporation LLC
Մեղրաձոր (Լուսաջուր հատված) Ոսկի Կոտայք Paramount Gold Mining Ltd. (պատկանում է Ազգային ծողովի նախագահ Հովիկ Աբրահամյանին և MO Տիգրան Արզաքանցյան)[8]
Գետիկ Ոսկի, Արրծաթ, Ուրան[9] Գեղարքունիք Գետիկ, Գեղարքունիք Կատարվում են հետախուզական աշխատանքներ[9] Global Gold Corporation
Սոտքի հանքավայր Ոսկի Գեղարքունիք Սոտք 40°14′08″ հս․. լ. 45°58′16″ ավ. ե.HGЯO Off-site at Ararat Gold Recovery Company in Ararat town 40°14′08″ հս․. լ. 44°44′53″ ավ. ե.HGЯO 39°47′47″ հս․. լ. 44°43′35″ ավ. ե.HGЯO GeoProMining Արխիվացված 2011-10-19 Wayback Machine (via GPM Gold Արխիվացված 2013-02-06 Wayback Machine)
Ազատեկ Ոսկի, բազմամետաղներ Վայոց ձոր Վայք Azatek Gold Ltd.

Ownership։

Գլաձոր Պղինձ, Կապար, Ցինկ[5] Վայոց ձոր Հետուխազական աշխատանքները շարունակվում են[5] GeoProMining Արխիվացված 2011-10-19 Wayback Machine Արխիվացված 2011-10-19 Wayback Machine[5]
Սոֆի Բինա Ոսկի Վայոց ձոր
Ամուլսարի հանքավայր Ոսկի Վայոց ձոր Գնդեվազ, Ջերմուկ 39°44′56″ հս․. լ. 45°42′48″ ավ. ե.HGЯO On-site (Proposed) On-site (Proposed) Լիդիան Արմենիա
Քաջարանի հանքավայր Պղինձ, Մոլիբդեն Սյունիք Քաջարան 39°08′42″ հս․. լ. 46°08′17″ ավ. ե.HGЯO On-site at 39°09′09″ հս․. լ. 46°08′59″ ավ. ե.HGЯO Zangezur Copper Molybdenum Combine CJSC
ZCMC CSJS ownership։
Շահումյան Ոսկի, Պղինձ, Ցինկ, Կապար, Արծաթ Սյունիք գյուղ Շահումյան 39°13′26″ հս․. լ. 46°25′34″ ավ. ե.HGЯO Dundee Precious Metals Inc. (via Deno Gold Mining Company Արխիվացված 2012-09-11 Wayback Machine)
Ագարակի հանքավայր Պղինձ, Մոլիբդեն Սյունիք քաղաք Ագարակ 38°55′12″ հս․. լ. 46°11′08″ ավ. ե.HGЯO near Agarak at 38°53′14″ հս․. լ. 46°11′35″ ավ. ե.HGЯO Multiple։ GeoProMining Արխիվացված 2011-10-19 Wayback Machine (since 2007[5], via Agarak Copper-Molybdenum Mine Complex Արխիվացված 2013-02-04 Wayback Machine)
Կապան Պղինձ, Մոլիբդեն Սյունիք 39°13′57″ հս․. լ. 46°23′49″ ավ. ե.HGЯO 39°11′28″ հս․. լ. 46°25′28″ ավ. ե.HGЯO Dundee Precious Metals Inc. (via Deno Gold Mining Company Արխիվացված 2012-09-11 Wayback Machine)
Լիչգվազ-թեյ Ոսկի, Պղինձ, Արծաթ Սյունիք Մեղրի Global Metals (since December 2010, via LV Gold Mining) (formerly Tamaya Resources (formerly Iberian Resources)[4])
Դաստակերտ Պղինձ, Մոլիբդեն Սյունիք գյուղ Դաստակերտ 39°21′07″ հս․. լ. 46°01′53″ ավ. ե.HGЯO Global Metals (via Molibdeny Ashkharh LLC)
Լիճք Պղինձ Սյունիք
Տերտերասար Ոսկի Սյունիք Մեղրի Tamaya Resources (since 2005, via Iberian Resources via Sipan-1)[4][11]
Հայկասար Պղինձ, Մոլիբդեն Սյունիք գյուղ Գեղի[12] 39°13′44″ հս․. լ. 46°09′01″ ավ. ե.HGЯO On-site On-site[12] Ler-Ex Ltd.[13] (պատկանում է Սյունիքի մարզպետ Սուրեն Խաչատրյան[14])
Այգեձոր Ոսկի, Պղինձ, Մոլիբդեն Սյունիք Մեղրի Tamaya Resources (since 2005, via Iberian Resources via Sipan-1)[11]
Բարձրադիր (Մազրա) Ոսկի Սյունիք Ծավ, Հայաստան Exploration work underway (as of June 2012)[15] Opulent Trading Solutions[15]
Սվարանց Երկաթ Սյունիք Սվարանց գյուղ Bounty Resources Armenia (35% owned by the Chinese company Fortune Oil)
Մարջան Ոսկի, Արծաթ Սյունիք Արևիս[16] Exploration work underway
39°23′01″ հս․. լ. 45°51′03″ ավ. ե.HGЯO[16]		 Global Gold Corporation
Դրմբոնի հանքավայր Ոսկի, Պղինձ Մարտակերտի շրջան, Արցախի Հանրապետություն գյուղ Դրմփոն 40°08′19″ հս․. լ. 46°35′51″ ավ. ե.HGЯO On-site at 40°08′39″ հս․. լ. 46°35′47″ ավ. ե.HGЯO Multiple։ Վալլեքս խումբ
Քաշեն Պղինձ Մարտակերտի շրջան, Արցախի Հանրապետություն Վարդաձոր, Ծաղկաթաղ, վարդաձոր, Ծանկաթաղ և Ծաղկաշեն գյուղերի մոտ)[17] 40°09′16″ հս․. լ. 46°46′52″ ավ. ե.HGЯO On-site (proposed)[17] Վալլեքս խումբ[17])

Արտադրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պղնձաձուլարան Ալավերդիում Հայաստանի հյուսիսում, Լոռի

2005 թ., տասնյոթ խոշոր լեռնամետալուրգիական ձեռնարկություններ էին գործում, որոնք պղինձ և մոլիբդեն են արդյունահանում կամ մնացորդներից ոսկի դուրս բերում։

Հայաստանը արտադրում է նաև ալյումինե նրբաթիթեղ Ռուսաստանից ներկրվող հումքի հիման վրա և զարգացած է ադամանդագործությունը ներմուծվող հումքի վրա։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 "Mining Industry in Armenia 2011" Արխիվացված 2014-08-01 Wayback Machine, Armenian Development Agency Research and Information Department, 2011.
  2. ↑ Richard M. Levine and Glenn J. Wallace. "The Mineral Industries of the Commonwealth of Independent States" Արխիվացված 2018-09-22 Wayback Machine. 2005 Minerals Yearbook. U.S. Geological Survey (December 2007). This article incorporates text from this U.S. government source, which is in the public domain.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Paremuzyan, Larisa (նոյեմբերի 26, 2011), Plant Director - "Mghart is a gift from the creator above", Վերցված է հուլիսի 30, 2012-ին
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Investor Presentation (PDF), Global Gold Corporation, September 2009, Վերցված է հուլիսի 30, 2012-ին
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Armenia Operations, GeoProMining, Արխիվացված է օրիգինալից 2013-03-08-ին, Վերցված է հուլիսի 31, 2012-ին
  6. ↑ Հանքավանում մոլիբդենի հանքավայր կշահագործեն
  7. ↑ «Legal Proceedings». Global Gold Corporation. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2011 թ․ սեպտեմբերի 30-ին.
  8. ↑ Parliament Prez and MP Get Lucrative Mining License, May 10, 2011, Edik Baghdasaryan, Hetq.
  9. ↑ 9,0 9,1 «Getik». Global Gold Corporation. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 28-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 30-ին.
  10. ↑ ZANGEZUR COPPER MOLYBDENUM COMBINE Արխիվացված 2013-01-24 Wayback Machine, Cronimet mining Ag website.
  11. ↑ 11,0 11,1 Դավթյան, Արարատ (օգոստոսի 27, 2007), Australian Company to Extract 10 Kg of Gold Daily, Արխիվացված է օրիգինալից 2007-10-24-ին, Վերցված է հուլիսի 30, 2012-ին
  12. ↑ 12,0 12,1 Հայրապետյան, Լևոն (2010 թ․ դեկտեմբերի 1). «Լեռնահանքային նոր ձեռնարկություն` Կապանում». Hetq Online (Armenian). Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 31-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  13. ↑ «PRESIDENT VISITED 'LER-X' ORE PROCESSING FACTORY». նախագահ.հայ. 2010 թ․ դեկտեմբերի 24. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 31-ին.
  14. ↑ «Mine are owned by officials», A1+, փետրվարի 11, 2011
  15. ↑ 15,0 15,1 Aghalaryan, Kristine (հունիսի 19, 2012), Mayor of Tzav: "I'll change my nationality if the Mazra gold mine is allowed to operate", Վերցված է հուլիսի 30, 2012-ին
  16. ↑ 16,0 16,1 Valls, Ricardo A., Technical Report of the Marjan Gold-Silver Project, Armenia (PDF), Caldera Resources Inc., Վերցված է հուլիսի 31, 2012-ին
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 Ղազարյան, Հայկ (հուլիսի 2, 2012), Artsakh Official: Base Metals to Operate Kashen Copper Mine for at Least 25 Years, Արխիվացված է օրիգինալից 2012-10-01-ին, Վերցված է հուլիսի 31, 2012-ին

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]