Հարավային բանկ

Հարավային բանկ
Изображение логотипа
ՏեսակՄիջազգային կազմակերպություն և Զարգացման բանկ
Հիմնադրված2007
Գլխադասային գրասենյակԿարակաս, Վենեսուելա

Հարավային բանկ, (իսպ.՝ Հարավային բանկ, պորտ.՝ Հարավային բանկ) արժույթի հիմնադրամ և վարկային կազմակերպություն է, որը ստեղծվել է 2009 թվականի սեպտեմբերի 26-ին Արգենտինայի, Բրազիլիայի, Պարագվայի, Ուրուգվայի, Էկվադորի, Բոլիվիայի և Վենեսուելայի կողմից՝ 20 միլիարդ ԱՄՆ դոլարի նախնական կապիտալ տրամադրելու խոստումներով։ Արգենտինան, Վենեսուելան և Բրազիլիան պետք է 4-ական միլիարդ դոլար ներդնեին, իսկ Ուրուգվայը, Էկվադորը, Պարագվայը և Բոլիվիան՝ ավելի քիչ գումարներ[1][2]։ Բանկը մտադիր էր Հյուսիսային և Հարավային Ամերիկայի երկրներին գումար տրամադրել՝ սոցիալական ծրագրեր և ենթակառուցվածքներ կառուցելու համար։  Բանկը որպես իրավաբանական անձ հիմնող փաստաթղթերը ստորագրվել են 2007 թվականին, իսկ երկրների միջև համաձայնագիրը կնքվել է 2009 թվականին, սակայն 2016 թվականի դրությամբ բանկը չի կապիտալացվել[3]։

Ծրագրեր և մասնակցություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ռաֆայել Կորեան, Էվո Մորալեսը, Նեստոր Կիրշները, Քրիստինա Ֆերնանդեսը, Լուիս Ինասիո Լուլա դա Սիլվան, Նիկանոր Դուարտեն և Ուգո Չավեսը Հարավային բանկի հիմնադիր կանոնադրության ստորագրման ժամանակ

Հարավային բանկի վերջնական նպատակն է ընդգրկել Հարավային Ամերիկայի տարածաշրջանի բոլոր պետությունները։ Այն ստեղծվել է Համաշխարհային բանկի եւ Արժույթի միջազգային հիմնադրամի (ԱՄՀ) արձանագրության հետ անհամաձայնության պատճառով, մասնավորապես, արտակարգ վարկերի համար դիմող երկրներում ազատ շուկայի անկապ բարեփոխումների անցկացման հետ կապված[4]։ Սա նաև տարածաշրջանային անկախության և ներքին զարգացման հասնելու փորձ է։  Ծրագիրը նախատեսում է վարկեր տրամադրել հաստատված ծրագրերի իրականացմանը մասնակցող ցանկացած երկրի՝ առանց որևէ պայմանի, որն ավանդաբար կապված է նման վարկերի հետ։

Բանկը նախատեսված է որպես ԱՄՀ-ից և Համաշխարհային բանկից փոխառությունների այլընտրանք։ Ուգո Չավեսը խոստացել է դուրս գալ ԱՄՀ-ից և կոչ է արել մյուս անդամ պետություններին անել նույնը։ Լատինական Ամերիկայի կախվածությունը ԱՄՀ-ից կտրուկ նվազեց 2005-ից 2008 թվականներին, երբ չմարված վարկերը նվազեցին ԱՄՀ-ի 81 միլիարդ դոլար վարկային պորտֆելի 80% - ից մինչև ԱՄՀ-ի 17 միլիարդ դոլար չմարված վարկերի 1% - ը[4][5]։ Բրազիլիան և Արգենտինան նույնպես հրաժարվում են կրկին վարկեր վերցնել ԱՄՀ-ից։

Առաջարկվում է, որ բոլոր անդամ երկրները հավասար մասնաբաժիններ ներդնեն բանկի սկզբնական կապիտալում ՝ տասնչորս միլիարդ Բ(յոթ միլիարդ ԱՄՆ դոլար), որպեսզի ոչ մի անդամ պետություն չվերահսկի գերիշխող բաժնեմասը։ Արգենտինան միացավ Վենեսուելային՝ պաշտոնապես նման նախաձեռնությամբ հանդես գալու համար, բայց Բրազիլիան նույնպես դարձավ խոշոր խաղացող[6]։ Բացի այդ, ի տարբերություն ԱՄՀ-ի, բանկը կունենա մեկ պետություն մեկ ձայնի կառուցվածք[7]։

Պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիմնադրում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս հայեցակարգն առաջին անգամ առաջ է քաշվել 1998 թվականին Վենեսուելայի նախագահ Ուգո Չավեսի առաջին նախագահական քարոզարշավի ժամանակ[5]։ Չավեսը պարբերաբար խորհրդակցել է Մարկ Վայսբրոտի հետ[8], ով է ճանաչվել նախագծի "ինտելեկտուալ ճարտարապետ"[9][10][11] Այս հայեցակարգն ի սկզբանե մշակվել է 2006 թ. - ին Վենեսուելայի և Արգենտինայի միջև համագործակցության շրջանակներում, որը ղեկավարում էին նրանց համապատասխան նախագահներ Ուգո Չավեսը և Նեստոր Կիրշները[12]։

2007 թվականի մայիսին Կիտոյում կայացած հանդիպման ժամանակ պաշտոնապես ստեղծվեց բանկը, ինչը, ինչպես հայտարարվել էր, անկասկած ևս մեկ քայլ էր լատինաամերիկյան ինտեգրման ճանապարհին[6]։

2007 թվականի հոկտեմբերի 8-ին Հարավային Ամերիկայի յոթ երկրներ հանդիպեցին Ռիո դե Ժանեյրոյում՝ Բանկի սկիզբը պլանավորելու համար։ Հայտարարվեց, որ բանկի կենտրոնակայանը տեղակայված կլինի Կարակասում, և այն կսկսի գործել 2007 թվականի նոյեմբերի 3-ին։ Ավելի ուշ այն տեղափոխվեց 2007 թվականի դեկտեմբերի 5-ը[13], հետո մինչև 2007 թվականի դեկտեմբերի 9-ը[14]։ Հանդիպմանը ներկա էին Արգենտինայի, Բոլիվիայի, Բրազիլիայի, Վենեսուելայի, Պարագվայի, Ուրուգվայի և Էկվադորի ներկայացուցիչները։ Հարավամերիկյան բոլոր 12 երկրները բանկից վարկեր ստանալու իրավունք կունենան։ 2007 թվականի հոկտեմբերի 13-ին Կոլումբիան անսպասելիորեն պաշտոնական հայտ ներկայացրեց բանկին միանալու համար։ 2008թ.ապրիլի 25-ի դրությամբ բանկը դեռ սպասում էր իր անդամ երկրների տեղական օրենսդիր մարմինների կողմից իրենց անհատական կապիտալ ներդրումների հավանությանը։ Այդ ժամանակ անդամների քվեարկության իրավունքները դեռ որոշված չէին[15]։

2009 թվականի մարտին լատինաամերիկյան մի շարք երկրներ համաձայնեցին 7 միլիարդ ԱՄՆ դոլար ներդնել բանկի մեկնարկային կապիտալում։  Վենեսուելան, Արգենտինան և Բրազիլիան պետք է ներդնեն յուրաքանչյուրը 2 միլիարդ դոլար, իսկ Էկվադորը, Բոլիվիան, Պարագվայը և Ուրուգվայը համաձայնել են տարբեր գումարներ ներդնել՝ մնացած 1 միլիարդ ԱՄՆ դոլարը հատկացնելու համար[16]։

2009 թվականի սեպտեմբերի 26-ին Արգենտինայի, Բրազիլիայի, Պարագվայի, Ուրուգվայի, Էկվադորի, Բոլիվիայի և Վենեսուելայի նախագահները Հարավային բանկի ստեղծման մասին համաձայնագիր ստորագրեցին՝ 20 միլիարդ ԱՄՆ դոլար սկզբնական կապիտալով։  Առաջնորդները, այդ թվում ՝ Բրազիլիայի նախագահ Լուիս Ինասիո Լուլա դա Սիլվան և Արգենտինայի նախագահ Քրիստինա Ֆերնանդես դե Կիրշները, պաշտոնապես ստորագրեցին համաձայնագիրը և հայտարարեցին, որ մեկնարկային կապիտալը կկազմի 20 միլիարդ ԱՄՆ դոլար։ Պարզ չէր, թե յուրաքանչյուր երկիր ինչ գումար կներդնի, բայց մայիսին հայտարարված 7 միլիարդ դոլարի, նախորդ ցուցանիշի համաձայն, Արգենտինան, Վենեսուելան և Բրազիլիան պետք է հատկացնեին 2 միլիարդ դոլար, Մինչդեռ Ուրուգվայը, Էկվադորը, Պարագվայը և Բոլիվիան պետք է ավելի քիչ ներդրումներ կատարեին[1][2]։

Ուշացում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մինչև 2016 թվականը Հարավային բանկը չի ստացել իր առաջին ավանդները։ 2017 թվականին Հարավային բանկի ծրագիրը դադարեցվել էր[17]։ Էկվադորի նախագահ Ռաֆայել Կորեան 2017-ի մայիսին ասել է, որ «Հարավային բանկի համար լավ նորություն չկա։ Այն փաստաթղթերում է, բայց չի աշխատել, և ես վախենում եմ, որ դա հնարավոր չի լինի կարճաժամկետ հեռանկարում"[17]: 2017-ի օգոստոսին Վենեսուելայի հիմնադիր ժողովի շուրջ տարաձայնություններից հետո Ուրուգվայի կանցլեր Ռոդոլֆո Նին Նովոան հայտարարեց, որ Վենեսուելայի ազդեցության պատճառով, Ուրուգվայը քննարկում է իր դուրս գալը Հարավային բանկից[18]։

Ընդունելություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2010 թվականին Ամերիկայի Եռամսյակայինը գրել է, որ «Հարավային բանկը բացասական ազդեցություն կունենա տարածաշրջանի զարգացման և վարկունակության վրա և թանկ կարժենա իր անդամների համար» ՝ պնդելով, որ միջազգային շուկաներից բանկի անկախության կողմնակիցները միայն «հռետորական փաստարկներ» են օգտագործում նախաձեռնությունը պաշտպանելու համար, այն «ևս մեկ օրինակ» է պոպուլիստական հավակնությունների և սխալ քաղաքականության մասին, որոնք կրկին գերակշռեցին տարածաշրջանում»[19]։

Համաշխարհային բանկի նախկին տնտեսագետ, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Ջոզեֆ Ստիգլիցը աջակցել է այս գաղափարին ՝ ասելով. «Հարավային բանկի ստեղծման առավելություններից մեկն այն է, որ այն կարտացոլի հարավցիների տեսակետները։ Լավ է, որ շուկաների մեծ մասում, ներառյալ վարկավորման շուկան, մրցակցություն լինի»[20]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 «South American leaders sign agreement creating South Bank». MercoPress. 2009 թ․ սեպտեմբերի 27. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  2. ↑ 2,0 2,1 «Venezuela summit criticises West». BBC News. 2009 թ․ սեպտեմբերի 27. Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  3. ↑ Mares, David R. and Harold A. Trinkunas (2016). Aspirational Power: Brazil on the Long Road to Global Influence. Brookings Institution Press. ISBN 9780815727965. «Chavez made claims about never again having to seek funds from the IMF and having to endure its conditionality programs. Chavez even announced that Venezuela would leave the IMF (it did not, but did refuse to allow it to carry out formal reviews of the Venezuelan economy). ... Although an initial document for the establishment of the bank was signed in December 2007, it took another two years to finalize the agreement creating it. Among the controversial points was the question of voting rights ... The Bank of the South project, however, remains paralyzed six years after its ratification ... as of this writing in February 2016, the Bank of the South is still not capitalized ...»
  4. ↑ 4,0 4,1 Klein, N. (2007) The Shock Doctrine. Penguin Books.
  5. ↑ 5,0 5,1 McElhinny, Vince. «Bank of the South» (PDF). Global Exchange. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2010 թ․ դեկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 25-ին.
  6. ↑ 6,0 6,1 «BancoSur should be a bank to finance a socialist economy». Z Communications. 2007 թ․ մայիսի 18. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-10-12-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 25-ին.
  7. ↑ «O Banco do Sul tem futuro?». Jornal da UNICAMP (պորտուգալերեն). 2012 թ․ օգոստոսի 13. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 1-ին.
  8. ↑ Pino, Soledad (2007 թ․ սեպտեմբեր). «El Modelo Americano no es Mejor que El Europeo» (PDF). La Cave (իսպաներեն). էջեր 44–47. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 16-ին. «... se le considera el artífice intelectual del Banco del Sur, un proyecto impulsado por el presidente venezolano ... Segun fuentes cercanas, el propio Chavez consulta con cierta frecuencia a Weisbrot, aunque no siempre seguiría sus consejos. (He is considered the intellectual architect of the Bank of the South, a project initiated by the Venezuelan president ... according to sources close to him, Chavez himself consults Weisbrot with some regularity, although he may not always follow his advice.)»
  9. ↑ «Banco del Sur: su objetivo contrarrestar la presencia del BM y del FMI». Diariocrítico (իսպաներեն). Վերցված է 2018 թ․ մարտի 15-ին. «Mark Weisbrot, artífice intelectual del Banco del Sur (Mark Weisbrot, intellectual architect of the Bank of the South)»
  10. ↑ «El Banco del Sur será un arma financiera contra EEUU, según sus promotores». America Economica. 2007 թ․ սեպտեմբերի 18. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ նոյեմբերի 22-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 15-ին. «Mark Weisbrot, artífice intelectual de la propuesta del Banco del Sur (Mark Weisbrot, intellectual author of the proposal of the Bank of the South)»
  11. ↑ Cristóbal Carle, Gregorio (2008 թ․ նոյեմբերի 4). «El Banco del Sur: un arma de la Revolución Chavista | GEES» (իսպաներեն). Grupo de Estudios Estratégicos. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 15-ին. «sus promotores - Mark Weisbrot, artífice intelectual de la propuesta (its promoters - Mark Weisbrot, intellectual architect of the proposal)»
  12. ↑ «South America launches rival to the IMF, World Bank». Tehran Times. 2007 թ․ դեկտեմբերի 11. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 25-ին.
  13. ↑ Menéndez Quintero, Marina (2007 թ․ նոյեմբերի 3). «El Banco del Sur será realidad en diciembre». Juventud Rebelde. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 25-ին.
  14. ↑ «South America ready to launch two major regional projects». MercoPress. 2007 թ․ դեկտեմբերի 4. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 25-ին.
  15. ↑ «Still on the Drawing Board: the Banco del Sur a Half Year Later». Council on Hemispheric Affairs. 2008 թ․ մայիսի 27. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ փետրվարի 13-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 25-ին.
  16. ↑ «Bank of the South takes off with 7 billion USD initial capital». MercoPress. 2009 թ․ մայիսի 9. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 25-ին.
  17. ↑ 17,0 17,1 «Rafael Correa: El Banco del Sur no ha podido despegar». El Universo (իսպաներեն). 2017 թ․ մայիսի 5. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 19-ին.
  18. ↑ «Uruguay evalúa retirarse de Telesur y del Banco del Sur». La Diaria. 2017 թ․ օգոստոսի 16. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 19-ին.
  19. ↑ Artana, Daniel (2010 թ․ փետրվարի 24). «Why Banco del Sur Is a Bad Idea». Americas Quarterly (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 30-ին.
  20. ↑ Carroll, Rory (2007 թ․ հոկտեմբերի 12). «Nobel economist endorses Chávez regional bank plan». The Guardian. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 25-ին.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հարավային բանկ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
SUDOC: 136917305 · VIAF: 242360474 · WorldCat VIAF: 242360474