Ձայնի գնում

Ձայների գնումը տեղի է ունենում, երբ քաղաքական կուսակցությունը կամ թեկնածուն գումար կամ ռեսուրսներ է բաժանում ընտրողին գալիք ընտրությունների ժամանակ՝ ակնկալելով, որ ընտրողը կքվեարկի դրամական պարգևներ բաժանողի օգտին^[1]։ Ձայների գնումը կարող է լինել դրամական, ապրանքների կամ ծառայությունների փոխանակումով^[2]։ Այս պրակտիկան հաճախ օգտագործվում է խրախուսելու կամ համոզելու ընտրողներին մասնակցել ընտրություններին և քվեարկել հատուկ ձևով։ Չնայած այս պրակտիկան անօրինական է շատ երկրներում, ինչպիսիք են Միացյալ Նահանգները, Արգենտինան, Մեքսիկան, Քենիան, Բրազիլիիան և Նիգերիան, միևնույն է դրա տարածվածությունը մնում է ամբողջ աշխարհում։

19-րդ դարի կեսերին և վերջերին Միացյալ Նահանգների որոշ մասերում մրցակից կուսակցությունների անդամները երբեմն բացահայտ, իսկ երբեմն էլ ավելի մեծ գաղտնիությամբ զբաղվում էին ձայների գնմամբ և վաճառմամբ։ Ընտրողները կփոխհատուցվեին կանխիկ գումարով կամ սեփական տան/հարկի վճարումով։ Կուսակցությունները նաև կվարձեին մարդկանց,ովքեր դուրս կգային հանրությանը և կհամոզեին ժողովրդին քվեարկելու իրենց կողմի օգտին^[3]։

Անգլիայում հայտնի են նաև ձայների գնման պատմություններ։ Ձայներ գնելու ամենահայտնի դրվագները եղան 18-րդ դարի Անգլիայում, երբ երկու կամ ավելի հարուստ արիստոկրատներ ծախսեցին 100,000 ֆունտ ստեռլինգ իրենց նախընտրած թեկնածուների վրա՝ Նորթհեմփթոնշիրում 1768 թվականի ընտրությունների ժամանակ^[4]։

Ընտրողներին կարող են գումար կամ այլ պարգևներ տրվել որոշակի ձևով քվեարկելու կամ չքվեարկելու համար։ Որոշ իրավասություններում այլ պարգևների առաջարկը կամ տրամադրումը կոչվում է «ընտրական վերաբերմունք»^[5]։ Որոշ իրավասություններում, օրինակ՝ հնդկացիների Սենեկա ազգում, ընտրական վերաբերմունքը մնում է օրինական^[6]։

Ձայներ գնելու նպատակները

Քվեների գնման հետ կապված հիմնական մտահոգություններից մեկը կայանում է նրանում, թե որ բնակչությունը կամ ընտրողների խումբն է առավել ենթակա իրենց ձայնի դիմաց փոխհատուցում ստանալու համար։ Գիտնականները, ինչպիսին է Սթոքսը, պնդում են, որ թույլ հակառակվող ընտրողները լավագույնն են, որոնց թիրախում են քվե գնելու համար^[7]։ Սա նշանակում է, որ լավ է թիրախավորել ընտրողներին, ովքեր հակված չեն այս կամ այն կերպ քվեարկելու։

Այլ գիտնականներ պնդում են, որ ցածր եկամուտ ունեցող մարդիկ են ամենալավ խումբը թիրախավորելու համար, քանի որ նրանք ամենից շատն են ընկալունակ դրամական կամ փոխհատուցման այլ ձևերի նկատմամբ^[7]։ Դա ապացուցվել է ինչպես Արգենտինայում, այնպես էլ Նիգերիայում։ Քանի որ հարուստները, ենթադրաբար, փողի, ապրանքների կամ ծառայությունների կարիք չունեն, նրանց ձայնը գնելու համար շատ ավելի մեծ փոխհատուցում կպահանջվի։ Այնուամենայնիվ, ինչպես երևում է, օրինակ, Արգենտինայի դեպքում, այն քաղաքացիները, ովքեր ապրում են աղքատ համայնքներում, եկամտի կամ բժշկական ծառայությունների մեծ կարիք ունեն՝ իրենց ընտանիքներին կերակրելու և նրանց լավ առողջություն պահելու համար։ Այսպես ասած նրանց քաղաքական աջակցությունը շատ ավելի հեշտ կլինի գնել։

Քվեարկության մոնիթորինգ

Երբ փոստային քվեաթերթիկներն ուղարկվում են ընտրողներին, գնորդը կարող է լրացնել դրանք կամ տեսնել, թե ինչպես են դրանք լրացվում։ Մոնիթորինգն ավելի դժվար է, երբ քվեաթերթիկները գաղտնի են տրվում ընտրատեղամասում^[7]։ Որոշ դեպքերում եղել են ընտրողների տոմսերի կամ անհատների կողմից մոնիթորինգի դեպքեր^[8] .Ընտրողները, ովքեր ցանկանում են փոխհատուվցել իրենց ձայների համար, կօգտագործեն հատուկ տրամադրված ընտրողների քվեաթերթիկները կամ կծալեն իրենց քվեաթերթիկը որոշակի ձևով, որպեսզի նշեն, որ իրենք քվեարկել են այն թեկնածուի օգտին, ում համար վճարվել են քվեարկելու համար։

Եթե կուսակցության կողմից վարձված մարդիկ ձեռք են բերել դատարկ քվեաթերթիկ (գողությամբ կամ կեղծված), ապա նրանք կարող են նշել քվեաթերթիկը իրենց ընտրած թեկնածուների համար և վճարել ընտրողին՝ նախապես նշված քվեաթերթիկը տեղամաս տանելու, փոխանակելու համար։ Սա հայտնի է որպես շղթայական քվեարկություն անունով^[9]։

Հետևանքները

Գիտնականները բացասաբար են վերաբերվում ձայների գնման հետ։ Ժողովրդավարական նահանգներում ձայների գնման առկայությունը վտանգ է ներկայացնում հենց ժողովրդավարության համար^[10]։

Մյուս նկատված հետևանքն այն է, որ խախտվում է ընտրողների իրավունքը։ Իրենց քվեների համար վարձատրվելը կամ պարգևներ ստանալը առաջացնում է եկամտի ձև, իրենց ընտանիքներին պահելու համար, հետևաբար նրանք իրենց նախընտրած ձայնը չեն տալիս^[7]։ Սա չափազանց խնդրահարույց է, քանի որ եթե ամենակոռումպացված քաղաքական գործիչներն են զբաղվում ձայների գնմամբ, ապա նրանց շահերով էլ կառավարվում է երկիրը։ Սա անվանում ենք կոռուպցիա։

Երրորդ, ձայների գնումը կարող է ընտրողների կախվածություն առաջացնել այն եկամուտներից կամ ապրանքներից, որոնք նրանք ստանում են իրենց քվեների համար, և կարող է հետագայում հասցնել աղքատության^[11]։ Թեկնածուի միակ ցանկությունն է պահպանել իր իշխանությունը։ Նա կարող է ծառայություններ մատուցել, բայց իրական շահը կարող է կայանալ նրանում, որ ընտրողները կախված մնան այն պարգևներից, որոնք նա տրամադրում է՝ իշխանությունը պահպանելու համար^[12]։

Տարածվածություն

Լատինական Ամերիկա

Ամերիկայի 2010 և 2012 թվականների հարցումները ցույց են տվել, որ Լատինական Ամերիկայում ընտրողների 15%-ին առաջարկվել է արժեքավոր բան՝ քվեարկելու դիմաց^[13]։

Արգենտինա

Արգենտինայում տարածված է կլիենտելիզմը և ձայներ գնելը։ Ըստ Սիմեոն Նիխտերի՝ այդ անօրինական գործողությունների հեղինակներից մեկը եղել է Պերոնիստական կուսակցությունը^[8]։ Ընտրողների և պերոնիստ թեկնածուների միջև հարաբերությունները, իբր, այնպիսին են, որ ընտրողներին առաջարկվում են ծառայություններ, դրամական փոխհատուցում, աշխատանք, դեղորայք, տանիք, հագուստ, սնունդ և այլն՝ կուսակցության քաղաքական աջակցության դիմաց^[14]։ Քանի որ Արգենտինայի շատ համայնքներ տառապում են աղքատությունից և ունեն այս հատուկ ռեսուրսների կարիքը, նրանք ավելի շատ են թիրախավորված ձայների գնման համար։ Բացի այդ, այս տարածաշրջանում ձայների գնումը կենտրոնանում է այն քաղաքացիների վրա, ովքեր նվիրված չեն այս կամ այն կուսակցության հետ^[7]։ Այս կերպ ձայների գնումը մեխանիզմ է, որը գործում է թույլ հակադրվող ընտրողների որոշումների վրա ազդելու համար։ Սյուզան Սթոքսի կատարած ուսումնասիրության մեջ նա գտնում է, որ այս համայնքների միջնորդները հայտնի են բոլոր քաղաքացիներին և հասանելի են քաղաքապետարանի անհրաժեշտ ռեսուրսներին։ Նրանք հարաբերություններ են պահպանում ընտրողների հետ և նրանց անընդհատ պարգևներ են շնորհում։ Սա հիմնական բացատրություններից մեկն է, թե ինչու են մեծամասամբ ցածր եկամուտ ունեցող մարդիկ քվեարկում պոպուլիստ առաջնորդների և ավտորիտար առաջնորդների օգտին^[7]։ Շատ քաղաքացիներ այս միջնորդներին դիտարկում են որպես իրենց կյանքի դրական հենասյուներ և հարգանքով են վերաբերվում նրանց։ Սակայն մյուսները դրանք համարում են կոռուպցիայի ձեռքեր^[7]։ Ավելին, բրոքերները լրացուցիչ պատասխանատվություն են կրում ամուր հարաբերություններ պահպանելու իրենց ռեսուրսների մատակարարների հետ։ Առանց այդ ամուր կապերի, նրանք չէին ունենա միջոցներ, որոնց միջոցով կարող էին իրականացնել ձայների գնումը^[14]։

Մեքսիկա

Արգենտինայի նման, պարզվել է, որ Մեքսիկայում ձայների գնումը, ամենայն հավանականությամբ, տեղի է ունենում երկրի գյուղական և աղքատ շրջաններում^[15]։ Մեքսիկայի ընտրությունների պատմության ընթացքում ձայների գնման բազմաթիվ դեպքեր կան սակայն գրականության մեջ կա ֆոնդի երկու հիմնական դեպք, որոնք տեղի են ունեցել վերջին երկու տասնամյակների ընթացքում։ Առաջինը 2006 թվականի Մեքսիկայի ընտրություններն էին, որտեղ պարզվեց, որ բնակչության 8,8%-ին առաջարկվել է փոխհատուցում իր քվեի համար^[16]։ Կոռուպցիոն հետաքննությունը ձերբակալել է Անդրես Գրանիե Մելոյին Տաբասկո նահանգում միջոցների յուրացման համար՝ նահանգապետի պաշտոնավարման ընթացքում^[17]։

Վենեսուելա

Carnet de la Patria, թվային ID, որը թույլ է տալիս կառավարությանը վերահսկել քաղաքացիների վարքագիծը, ինչպիսիք են սոցիալական ցանցերում ներկայությունը, քաղաքական կուսակցությունների անդամակցությունը և քվեարկել են, թե ոչ.^[18]

2018 թվականի Վենեսուելայի նախագահական ընտրությունների ժամանակ նախագահական քարոզարշավի ընթացքում տարածված էին ձայների գնման մասին զեկույցները։ Սովից տառապող վենեսուելացիներին ճնշում են գործադրել քվեարկելու Մադուրոյի օգտին, իսկ կառավարությունը կողմնակիցներին կաշառում է սնունդով^[19]։ Մադուրոն պարգևներ է խոստացել այն քաղաքացիներին, ովքեր սկանավորել են իրենց Carnet de la Patria-ն քվեախցիկում, ինչը թույլ կտա կառավարությանը վերահսկել թե արդյոք նրանք քվեարկել են իր օգտին, թե ոչ։ Այդ մրցանակները երբեք չեն հանձնվել^[18]։ Դելտա Ամակուրո կատարած այցի ժամանակ նախագահ և վերընտրության թեկնածու Նիկոլաս Մադուրոն նվիրաբերել է ութ մոտորանավակ, ինը շտապօգնության մեքենա և վերաբացել «Անտոնիո Դիազ» Տուկուպիտա օդանավակայանը որը իրականում օրենքի խախտում էր^[20][21][22]։ Մայիսի 8-ին Մադուրոն կրկին խախտեց ընտրական օրենքը Ամազոնաս նահանգում ընտրական ակտի ժամանակ՝ խոստանալով ձայների դիմաց վառելիք տալ կազմակերպությանը^{[23][24][25][26]}։

Աֆրիկա

Հինգերորդ Աֆրոբարոմետրի հետազոտությունը ցույց է տվել, որ աֆրիկյան 33 երկրներում ընտրողների 48%-ը իր ձայնը տվել է բռնությունից խուսափելու համար, իսկ ընտրողների 16%-ին առաջարկվել է գումար կամ այլ ապրանքներ՝ վերջին ընտրություններում որոշակի ձևով քվեարկելու դիմաց^[13]։

Նիգերիա

Անցկացված հարցման արդյունքում 5 նիգերիացիներից 1ին առաջարկվել էր կաշառք իր ձայնի դիմաց։ Նիգերիայի քաղաքական գործիչների կողմից առաջարկվող պարգևներն էին փող, սնունդ, հագուստ կամ աշխատանք^[27]։ Չնայած ձայների գնումը լայն տարածում ունի, 2007թ. ընտրությունների ժամանակ հարցված նիգերիացիների 58%-ը քվե գնելը դիտել է որպես անբարոյականություն^[27]։ Չնայած դրան, այն հարցին, թե արդյոք նրանք սխալ են համարում ձեր քվեի դիմաց պարգևներ կամ դրամական փոխհատուցում ընդունելը, 78%-ը պատասխանել է, որ ոչ^[27]։ Մի գործոն, որը պետք է կրկնվի, երբ խոսքը վերաբերում է հարցումների վրա հիմնված ուսումնասիրություններին, այն է, որ քանի որ քվե գնելը շատ երկրներում անօրինական է, հետազոտողի համար ճշգրիտ տվյալներ հավաքելը շատ դժվար է։ Դա պայմանավորված է նրանով, որ շատ քաղաքացիներ կարող են հարմարավետ չզգալ բացահայտելու իրենց փորձը կամ ներգրավվածությունը կոռուպցիոն գործունեության մեջ, կամ վախենում են, որ իրենք կառավարությունների կողմից կկրեն հետևանքներ՝ նման տեղեկատվություն ներկայացնելու համար^[27]։

Քենիա

1990-ականներից ի վեր Քենիայում կանոնավոր բազմակուսակցական ընտրություններ են տեղի ունեցել, որոնցում ձայների գնումը կենտրոնական դեր է խաղացել։ Իր հոդվածում գիտնական Էրիկ Կրամոնը նշում է, որ «Քենիայում հաշվետու քաղաքական ֆինանսների կոալիցիայի կողմից հավաքված տվյալների համաձայն՝ ընտրողներին տրվող կանխիկ գումարները կազմում են պատգամավորական թեկնածուների միջին նախընտրական բյուջեի մոտ 40%-ը»^[28][29][30]։ «2002 թվականի ընտրություններում հարցված չափահաս քենիացիների 40%-ը հայտնել է, որ կաշառք է ստացել իրենց ձայնի դիմաց, իսկ 22%-ը՝ 2007 թվականի ընտրությունների համար^[28]։

Կրամենը նշում է, որ տեղեկատվության հասանելիությունը հսկայական գործոն է Քենիայում ձայների գնման հաջողությունը որոշելու համար։ Եթե ընտրողները քիչ հասանելիություն ունեն քաղաքական տեղեկատվությանը կամ չունեն քաղաքական գիտելիքներ, ապա ավելի հավանական է, որ նրանք կտրվեն կաշառքներին^[28]։ Ավելին, եթե ընտրողին հասանելի է նախագահի մասին տեղեկատվությունը, ապա նրա ձայնը գնելը ավելի դժվար է։ Բացի այդ, Կրամոնը նշում է, որ Քենիայի քաղաքացիները հակված են գնահատել այն թեկնածուներին, ովքեր պարգևներ են տալիս, քանի որ դա ցույց է տալիս, թե որքան մեծ կլինեն նրանց կարողությունները, երբ նրանք պաշտոնավարեն^[28]։

Ասիա

Ինդոնեզիա

Ինդոնեզիայում ձայների գնումը հաճախ հայտնի է որպես politik uang (լատ. «դրամական քաղաքականություն») անունով։ Ըստ Institut Riset Indonesia-ի կողմից 2020 թվականի հունվար-մարտ ամիսներին անցկացված հարցման 440 հարցվածների այն տարածքներում, որտեղ տեղի կունենան տեղական ընտրություններ 2020 թվականին, հարցվածների 60 տոկոսն ասել է, որ պատրաստ են վաճառել իրենց ձայնը։ Ձայն գնելն ընդունելու պատճառներն են՝ այն դիտարկելը որպես նվեր, որը չի կարելի մերժել (35–46 տոկոս), փոխհատուցում ընտրությունների օրը չաշխատելու համար (25–30 տոկոս) և ամենօրյա կարիքները բավարարելը (9–16 տոկոս)^[31]։ Քվե գնելու մարտավարություններից մեկը serangan fajar (id)-ն է (լուս. «արշալույսի հարձակում»), որը գումար է տալիս ընտրությունների օրվանից մեկ-երկու օր առաջ։ Գումարը կազմում է 30,000-ից մինչև 50,000 ռուփի^[32][33]։

Ֆիլիպիններ

Չնայած Ընտրությունների հանձնաժողովի (COMELEC) կոշտ արշավին ընդդեմ Ֆիլիպիններում ձայների գնմանը, այն տարածված է ամբողջ երկրում, հատկապես ընտրական շրջանի մոտ^[34]։ Ֆիլիպինների ազգային ոստիկանության տվյալներով՝ քվեների գնումը սկսվել է մթության մեջ, որտեղ մարդիկ հավաքվել են քվեաթերթիկի նմուշ ստանալու համար փողով, որը սովորաբար դրան կցված է եղել^[34]։ Այնուամենայնիվ, իշխանություններն այդ ժամանակվանից ձերբակալել են ներգրավվածներին^[35]։

Ծանոթագրություններ

1. Kramon, Eric (2017). Money for Votes: The Causes and Consequences of Electoral Clientelism in Africa. Cambridge: Cambridge University Press. doi:10.1017/9781108149839. ISBN 978-1-107-19372-7.
2. «Lynne Rienner Publishers – Elections for Sale The Causes and Consequences of Vote Buying». rienner.com. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 22-ին.
3. Mark Wahlgren Summers (2004). Party Games: Getting, Keeping, and Using Power in Gilded Age Politics. ISBN 978-0-8078-5537-9.
4. Joseph Grego (1886). A History of Parliamentary Elections and Electioneering in the Old Days . Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 29-ին.
5. «Parliamentary Electorates And Elections Act 1912 – Section 149, New South Wales Consolidated Acts». Austlii.edu.au. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ նոյեմբերի 30-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 3-ին.
6. Herbeck, Dan (November 15, 2011). Resentments abound in Seneca power struggle Արխիվացված 2011-11-18 Wayback Machine. The Buffalo News. Retrieved November 16, 2011.
7. Stokes, Susan C (2005). «Perverse Accountability: A Formal Model of Machine Politics with Evidence from Argentina». American Political Science Review. 99 (3): 315. doi:10.1017/S0003055405051683. S2CID 36014179.
8. Nichter, Simeon (2008). «Vote Buying or Turnout Buying? Machine Politics and the Secret Ballot». American Political Science Review. 102 (1): 19–31. doi:10.1017/S0003055408080106. JSTOR 27644495. S2CID 54757367.
9. Jones, Douglas (2005 թ․ հոկտեմբերի 7). «Chain Voting» (PDF). University of Iowa. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 28-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 25-ին.
   • also at Jones, Douglas (2005 թ․ օգոստոսի 26). «Chain Voting (pages 53-55». National Institute of Standards and Technology. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 23-ին.
10. «Vote-Buying and Reciprocity». Econometrica. 80 (2): 863. 2012. doi:10.3982/ECTA9035. hdl:10419/55130. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 7-ին.
11. Gersbach, Hans; Mühe, Felix (2011). «Vote-Buying and Growth». Macroeconomic Dynamics. 15 (5): 656. doi:10.1017/S1365100510000246. hdl:20.500.11850/44212. S2CID 232394350.
12. Auyero, Javier (1999 թ․ ապրիլ). «'From the Client's Point(s) of View': How Poor People Perceive and Evaluate Political Clientelism». Theory and Society. 28 (2): 297–334. doi:10.1023/A:1006905214896. JSTOR 3108473. S2CID 141606279.
13. Mares, Isabela; Young, Lauren (2016). «Buying, Expropriating, and Stealing Votes». Annual Review of Political Science. 19: 267–288. doi:10.1146/annurev-polisci-060514-120923.
14. Brusco, Valeria; Nazareno, Marcelo; Stokes, Susan Carol (2004). «Vote Buying in Argentina». Latin American Research Review. 39 (2): 66. doi:10.1353/lar.2004.0022. S2CID 154003297.
15. Vilalta, Carlos (2010). «Vote-buying crime reports in Mexico: Magnitude and correlates». Crime, Law and Social Change. 54 (5): 325. doi:10.1007/s10611-010-9260-7. S2CID 154628413.
16. Serra, Gilles (2016 թ․ մայիսի 10). «Vote Buying with Illegal Resources: Manifestation of a Weak Rule of Law in Mexico». Journal of Politics in Latin America. 8 (1): 129–150. doi:10.1177/1866802X1600800105.
17. Serra, Gilles (2016 թ․ մայիսի 10). «Vote Buying with Illegal Resources: Manifestation of a Weak Rule of Law in Mexico». Journal of Politics in Latin America. 8 (1): 129–150. doi:10.1177/1866802X1600800105. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 17-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 22-ին.
18. Berwick, Angus (2018 թ․ նոյեմբերի 14). «How ZTE helps Venezuela create China-style social control». Reuters. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
19. «As Trump Adds Sanctions on Venezuela, Its Neighbors Reject Election Result». The New York Times. 2018 թ․ մայիսի 21. ISSN 0362-4331. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ մայիսի 22-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 21-ին.
20. «Sepa qué le dejó Maduro a Delta Amacuro» (իսպաներեն). Con el Mazo Dando. 2018 թ․ ապրիլի 24. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 12-ին.
21. «Gobierno reactivó Aeropuerto Nacional de Tucupita». El Mundo (իսպաներեն). 2018 թ․ ապրիլի 25. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 27-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 12-ին.
22. «Aprobación de recursos y un breve discurso dio Maduro durante campaña en Delta Amacuro». Contrapunto. 2018 թ․ ապրիլի 24. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ փետրվարի 10-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 12-ին.
23. «Maduro promete ser el "protector" de Amazonas y "golpear" a las mafias de la gasolina». Efecto Cocuyo. 2018 թ․ մայիսի 8. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մայիսի 8-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
24. «Maduro prometió casas, gasolina y trabajo para Puerto Ayacucho» (իսպաներեն). El Pitazo. 2018 թ․ մայիսի 8. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 12-ին.(չաշխատող հղում)
25. «Pdvsa activa plan especial de suministro de combustible en Amazonas». Últimas Noticas. 2018 թ․ մայիսի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 12-ին.
26. «Pdvsa reactiva suministro de gasolina tras reclamos a Maduro en Amazonas» (իսպաներեն). El Estímulo. 2018 թ․ մայիսի 9. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 12-ին.
27. Bratton, Michael (2008). «Vote buying and violence in Nigerian election campaigns». Electoral Studies. 27 (4): 621. doi:10.1016/j.electstud.2008.04.013.
28. Kramon, Eric (2016). «Where is vote buying effective? Evidence from a list experiment in Kenya». Electoral Studies. 44: 397. doi:10.1016/j.electstud.2016.09.006.
29. Election Shenanigans – Kenyan Hybrid Warfare. ASIN B08DMZJ893.
30. Election Shenanigans – Kenyan Hybrid Warfare. ASIN B08DGP72MH.
31. Saubani, Andri (2020 թ․ հուլիսի 3). «Potensi Maraknya Praktik Politik Uang Pilkada Kala Pandemi». Republika Online (ինդոնեզերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 16-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
32. Wasono, Hari Tri (2014 թ․ ապրիլի 8). «Saat Serangan Fajar Justru Dinanti Warga». Tempo (ինդոնեզերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
33. Marzuqi, Abdillah (2020 թ․ հունիսի 20). «Di Balik Serangan Fajar». Media Indonesia (ինդոնեզերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 12-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
34. «Vote-buying mars midterm elections». Philippine Daily Inquirer. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 13-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 13-ին.
35. «'Massive' vote-buying continues on Election Day». CNN Philippines. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 13-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 13-ին.