Մարվան աշ-Շեհի

Մարվան աշ-Շեհի արաբ․՝ مروان الشحي‎‎
Ծնվել է	մայիսի 9, 1978(1978-05-09)
Ծննդավայր	Ռաս-ալ-Խայմայի էմիրություն, ԱՄԷ
Մահացել է	սեպտեմբերի 11, 2001(2001-09-11) (23 տարեկան)
Մահվան վայր	Նյու Յորք շրջան, Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ
Քաղաքացիություն	ԱՄԷ
Կրթություն	Բոննի համալսարան և Hamburg University of Technology?
Մասնագիտություն	ահաբեկիչ
Անդամություն	Hamburg cell?
Ստորագրություն
Marwan al-Shehhi Վիքիպահեստում

Մարվան Յուսեֆ Մուհամմեդ Ռաշիդ Լեքրաբ աշ-Շեհի (արաբ․՝ مروان يوسف محمد رشيد لكراب الشحي‎‎, մայիսի 9, 1978(1978-05-09), Ռաս-ալ-Խայմայի էմիրություն, ԱՄԷ - սեպտեմբերի 11, 2001(2001-09-11), Նյու Յորք շրջան, Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ), ահաբեկիչ Ալ-Կաիդայից, որը եղել է չվերթ 175 United Airlines-ի ինքնաթիռի առևանգող-օդաչու, որը սեպտեմբերի 11-ի հարձակումների շրջանակում վթարի է ենթարկել Բոինգ 767-ը և մտելՀամաշխարհային առևտրի կենտրոնի հարավային աշտարակի մեջ: Ինքնաթիռում գտնվող հինգ առևանգողներից և երկու էմիրացիներից մեկը, ովքեր մասնակցել են հարձակումներին, մյուսը եղել է Ֆայեզ Բանիհամադն, որը օգնել է նրան առևանգել նույն ինքնաթիռը^[1]։

Աշ-Շեհին եղել է Արաբական Միացյալ Էմիրություններից ուսանող, որը 1996 թվականին տեղափոխվել է Գերմանիա և շուտով ընկերացել է Մուհամմադ Ատտյի, Զիադ Ջարրահի և Ռամզի բին ալ-Շիբհի հետ՝ ստեղծելով Համբուրգի բջիջը: Նրանք միասին, իրենց կյանքը նահատակության երդում տալուց հետո, դարձել են սեպտեմբերի 11-ի հարձակումների առաջնորդները։ 1999 թվականի վերջին աշ-Շեհին, Ատտան, Ջարրահը և բին աշ-Շիբհը մեկնել են Աֆղանստանում ահաբեկիչների պատրաստման ճամբարներ և հանդիպել են Ուսամա բեն Լադենի հետ, որը հավաքագրել է Համբուրգի բջջի չորս անդամներին ԱՄՆ-ում տեղի ունեցած հարձակումների համար: Միացյալ Նահանգներ է ժամանել 2000 թվականի մայիսին՝ Ատտայից մեկ ամիս առաջ։ Ատտան, Աշ-Շեհին և Ջարրահը որպես օդաչու վերապատրաստվել են Ֆլորիդայում՝ Huffman Aviation-ում՝ ստանալով իրենց առևտրային օդաչուի արտոնագրերը 2000 թվականի դեկտեմբերին և 2001 թվականի հունվարին։

Աշ-Շեհին իր ժամանակը ծախսել է հարձակման նախապատրաստման վրա, ինչպես օրինակ՝ հանդիպելով արտերկրում կարևոր պլանավորողների հետ, օգնելով առևանգողներին ժամանել այլ թռիչքներ և ճամփորդել հետախուզական թռիչքներով՝ որոշելով մանրամասներ, թե ինչպես է տեղի ունենալու ինքնաթիռի առևանգումը: 2001 թվականի սեպտեմբերի 9-ին Ֆլորիդայից մեկնել է Բոստոն, որտեղ մնացել է Milner հյուրանոցում մինչև սեպտեմբերի 11-ը: Լոգանի միջազգային օդանավակայանում չվերթ 175 United Airlines-ի բարձրանալուց հետո աշ-Շեհին և ևս 4 առևանգողներ սպասել են, որ թռիչքի ավարտին մնա 30 րոպե, որպեսզի կատարեն իրենց հարձակումը, Աշ-Շեհիին հարձակվել է օդաչուների վրա և վերահսկել ինքնաթիռի կառավարումը, ժամը 9:03-ին, Մուհամմեդ Ատտայի չվերթ 11 American Airlines 11 ինքնաթիռի Հյուսիսային աշտարակի մեջ մտնելուց 17 րոպե հետո, Աշ-Շեհին ինքնաթիռով մտել է Համաշխարհային առևտրի կենտրոնի հարավային աշտարակին 77-ից 85-րդ հարկերի միջև^[2]։ Եղել է 23 տարեկանում այդպիսով լինելով ամենաերիտասարդ առևանգող-օդաչուն որը մասնակցել է հարձակումներին: Boeing 767-ի հարվածը Հարավային աշտարակի վրա ուղիղ եթերում դիտվել է ամբողջ աշխարհում: Ժամը 9:59-ին 56 րոպե այրվելուց հետո 110-հարկանի երկնաքերը փլուզվել է, ինչի հետևանքով հարյուրավոր մարդիկ են զոհվել, այդ թվում՝ շուրջ 900 գրասենյակի աշխատակիցներ և առաջին արձագանքողներ:

Վաղ կյանք

Աշ-Շեհին ծնվել է 1978 թվականի մայիսի 9-ին Արաբական Միացյալ Էմիրությունների Ռաս ալ-Խայմա քաղաքում՝ մուսուլման հոգևորականի ընտանիքում: Նկարագրված լինելով որպես բարեպաշտ և հավատարիմ մուսուլման, նրա մասին ԱՄԷ-ում մանրամասներ դժվար է ստանալ։ Հոր կողմից եղել է Շիհու տոհմից: Համաձայն The New York Times-ի 2001 թվականի հոկտեմբերի հոդվածի. «եթե պարոն Շեհիի հայրենի քաղաքի բնակիչները մինչ այժմ լսել էին նրա մասին, նրանք, արդեն անծանոթ մարդկանց ոչինչ չէին ասում նրա մասին: Համայնքում անցկացրած չորս ժամվա ընթացքում չի եղել ոչ մի, հրշեջներ, հետիոտները կամ տեղական պաշտոնյա, ովքեր իր անունը հիշատակելուց ավելին են արել, քան ուսերը թոթվելը»^[3]։

Գերմանիայում նրա ուսուցիչ Գաբրիել Բոկը հիշում է նրան որպես մեկը, որը թվում էր, թե պայքարում էր ապագայի պլաններ ունենալու համար այնտեղ սովորելիս^[4]։

Գերմանիայում գտնվելու ժամանակ աշ-Շեհին ընդունվել է Բոննի համալսարան՝ գերմաներենի դասընթացն ավարտելուց հետո: Հեռացել է Գերմանիայից 1997 թվականի հունիսին՝ տանը խնդիրներ լուծելու համար, թեև համալսարանն արգելել է նրան սովորել այդտեղ: 1998 թվականի սկզբին ալ-Շեհին տեղափոխվեց Համբուրգի տեխնիկական համալսարան: Կրթաթոշակային ծրագրի վարչակազմը աղքատ ուսանող Աշ-Շեհիին երկրորդ կիսամյակ ուղարկել է Բոննում սովորելու արդեն երկրորդ կիսամյակում, որը սկսվել է 1998 թվականի օգոստոսին: Աշ-Շեհին Բոնն է վերադարձել միայն 1999 թվականի հունվարին և շարունակել է դժվարություններ ունենալ ուսման մեջ: 1999 թվականի հուլիսին Մարվանը վերադարձել է Համբուրգ՝ Նավաշինություն ուսումնասիրելու համար^[5]։

Աշ-Շեհին նույնպես ամուսնացել է 1999 թվականին, ուշացած տոնակատարություն կազմակերպելով 2000 թվականի հունվարին^[6][7]։

Արմատականացում

1998 թվականին Համբուրգ տեղափոխվելուց հետո աշ-Շեհին օգնել է ստեղծել Համբուրգի բջիջը Մուհամմադ Ատտայի և Ռամզի բին ալ-Շիբհի հետ: Այնտեղ նրա հայացքներն ավելի ու ավելի արմատական էին դառնում։ Նրանք հանդիպել են շաբաթը երեք-չորս անգամ՝ քննարկելու հակաամերիկյան զգացմունքները և պլանավորելու հնարավոր հարձակումները: Երբ ինչ-որ մեկը հարցրել է, թե ինչու նա և Ատտան երբեք չեն ծիծաղել, ալ-Շեհին պատասխանել է. «Ինչպե՞ս կարող ես ծիծաղել, երբ մարդիկ մահանում են Պաղեստինում»^[8]։

1999 թվականի հոկտեմբերի 9-ին Մարվան աշ-Շեհին նկարահանվել է Սաիդ Բահաջիի հարսանիքին Գերմանիայում սեպտեմբերի 11-ի այլ առևանգողների հետ, ներառյալ Զիադ Ջարահը^[9][10]։

1999 թվականի վերջին աշ-Շեհին, Ատտան, Զիադ Ջարրահը, Սաիդ Բահաջին և Ռամզի բին ալ-Շիբհը որոշել են մեկնել Չեչնիա՝ կռվելու ռուսների դեմ, սակայն վերջին պահին Խալիդ ալ-Մասրին և Մոհամեդու Ուլդ Սլախին համոզել են նրան փոխել իրենց ծրագրերը։ Փոխարենը նրանք մեկնել են Աֆղանստան՝ հանդիպելու Ուսամա բեն Լադենի հետ և վերապատրաստվել ահաբեկչական հարձակումների համար: Անմիջապես դրանից հետո Ատտան, ալ-Շեհին և Ջարրահը հայտնել են, որ գողացել են իրենց անձնագրերը՝ հավանաբար Աֆղանստան ճանապարհորդական վիզաները ջնջելու նպատակով: Ուսուցումից հետո առևանգողները սկսել են փորձել թաքցնել իրենց արմատականությունը: Աշ-Շեհին սափրել է իր մորուքը և իր հին ընկերներին թվացել է, թե նա պակաս կրոնավոր է դարձել: Հարձակումներից հետո Համբուրգում գրադարանավարուհին զեկուցել է, որ աշ-Շեհին պարծեցել է իր մոտ ասելով, «Հազարավոր մահացածներ կլինեն: Դուք կմտածեք իմ մասին... Կտեսնեք, Ամերիկայում ինչ-որ բան է լինելու: Շատ մարդիկ կլինեն սպանված:»^[11][12][13]։

Միացյալ Նահանգներում

Ուսուցում և պատրաստում

Մարվան աշ-Շեհիի Ֆլորիդայի վարորդական իրավունքը, որը ստացել է 2001 թվականի ապրիլի 4-ին։

Աշ-Շեհին եղել է առաջինը Համբուրգի խմբից, որը մեկնել է ԱՄՆ։ Ժամանել է Նյուարկ, Նյու Ջերսի 2000 թվականի մայիսի 29-ին։ Ատտան և Ջարրահը միացել են նրան հաջորդ ամիս, և երեք տղամարդիկ սկսել են որոնել ինքնաթիռ վարելու դասընթացներ: Աշ-Շեհին և Ջարրահը ներկայացել են որպես Ատտայի թիկնապահներ, որոնք նույնպես ներկայանում էին որպես «Սաուդյան Արաբիայի թագավորական ընտանիքի անդամ»: Նրանք իրենց արտոնագրերը ստացել են մինչև 2000 թվականի դեկտեմբեր: Նրանց ծախսերը հոգացել է Ալի Աբդուլ Ազիզ Ալին: Դեկտեմբերի 31-ին եռյակը գնացել է Օպա-Լոկկա օդանավակայան և մարզվեց Boeing 727 սիմուլյատորով: Աշ-Շեհին սկսել է «հետախուզական թռիչքներ» կատարել 2001 թվականի ամռանը՝ հետևելով թռիչքների անձնակազմի գործողություններին և վերջին նախապատրաստական աշխատանքներին^[14][15]։

2001 թվականի օգոստոս

Օգոստոսի 23-ին իսրայելական Մոսադը, ըստ տեղեկությունների, Ալ-Շեհիի անունը տվել է ԿՀՎ-ին որպես ԱՄՆ-ի բնակիչների պատկանող 19-ից մեկը, որոնք կասկածվում են մոտ ապագայում ԱՄՆ-ի վրա հարձակում ծրագրելու մեջ^[16]։

Շեհիի մոթելի գրանցումը։

Օգոստոսի 26-ին Ալ-Շեհին գրանցվեց Ֆլորիդայի Դիրֆիլդ Բիչ քաղաքում գտնվող Panther Motel-ում՝ վճարելով 500 ԱՄՆ դոլար՝ ասելով, որ ցանկանում է մնալ մինչև սեպտեմբերի 2-ը: Նրա գրանցամատյանում նշվել է, որ նա վարել է կապույտ Chevrolet Malibu-ն, որը ենթադրվում է, որ Ատտան վարձել էր երկու շաբաթ առաջ, իսկ մենեջեր Ռիչարդ Սուրման ասել որ խախտել է օրենքները, թույլ տալով, որ Աշ-Շեհին մեկ այլ մարդու հրավիրի որպես հյուր: Օգոստոսի 28-ին ալ-Շեհին անհայտ տղամարդու ուղեկցությամբ գնացել է Մայամիի միջազգային օդանավակայան, որտեղից էլ գնել է 175 չվերթի իր տոմսը^[17]։

Սեպտեմբերի 11-ի հարձակումները և մահ

Սեպտեմբերի 11-ի առավոտյան ժամը 5:01-ին Բոստոնում Ալ-Շեհին հեռախոսազանգ է ստացել Նյուարքում գտնվող 93 չվերթի առևանգիչ օդաչու Զիադ Ջարահից: Զանգը եղել է վերջին անգամ, երբ Ջարրահն ու Ալ-Շեհին խոսացել են, և իշխանությունները կարծում են, որ նրանք երկուսն են, որոնք հաստատում են միմյանց, որ հարձակումները պատրաստ են սկսելուն^[18]։

Այդ առավոտ ավելի ուշ ժամանելով Լոգանի միջազգային օդանավակայան, Ալ-Շեհին զանգահարեց Մուհամեդ Ատտային, խոսակցությունը տևել է առավոտյան 6:52-ից 6: 55-ը, որը գտնվում էր նույն օդանավակայանում, որտեղ և American 11-ը և United 175-ը պետք է թռչեին Լոգանից Լոս Անջելեսի միջազգային օդանավակայան^[19]։

Ժամը 7:23-ից 7:28-ը հինգ առևանգողներից յուրաքանչյուրը նստել է ինքնաթիռ, իսկ Աշ-Շեհին նստել իր տեղը 6C նստատեղում^[20]։ Ինքնաթիռը օդ է բարձրացել ժամը 8:14-ին, առևանգվել է թռիչքից 28 րոպե անց: Ահաբեկիչները օդաչուների խցիկ են մտել միջոցներով^[20] և սպանել են երկու օդաչուներին՝ թույլ տալով Ալ-Շեհիին ստանձնել թռիչքի կառավարումը^[20]։ Առևանգումից անմիջապես հետո ինքնաթիռը քիչ է մնացել բախվի մոտակայքում գտնվող մեկ այլ ինքնաթիռի՝ Delta Airlines Flight 2315-ին^[21]։ Մոտենալով Նյու Յորք քաղաքին, Ալ-Շեհին տեսել է, Նյու Յորքին մոտենալիս Աշ-Շեհին տեսել է ծուխ և կրակ, որոնք բարձրանում էին Համաշխարհային Առևտրի կենտրոնի հյուսիսային աշտարակից հարավ-արևելք,^[22][23]։

Առավոտյան ժամը 9:03-ին Մարվան աշ-Շեհին վթարի է ենթարկել United Airlines ավիաընկերության 175 չվերթը Հարավային աշտարակի մեջ՝ պատճառելով հզոր պայթյուն և աղետալի վնաս երկնաքերին:

Թռչելով մոտ 590 մղոն/ժ արագությամբ (950 կմ/ժ) և ունենալով մոտավորապես 9,100 գալոն ռեակտիվ վառելիք (մոտավորապես 34,447 լիտր), Աշ-Շեհին ինքնաթիռով առավոտյան 9:03:02-ին հարվածել է Հարավային աշտարակի^[24][25] 77-րդ և 85-րդ հարկերի միջև՝ անմիջապես սպանելով իրեն և ինքնաթիռում գտնվող մյուսներին՝ ի լրումն Հարավային աշտարակի ներսում գտնվող շատերի: Ինքնաթիռի հարվածի ժամանակ ավելի քան 600 մարդ գտնվել է հարվածի գոտում, որոնցից կեսը զոհվել է ակնթարթորեն: Այսպիսով, հարվածից հետո ողջ մնացած մոտ 300 մարդ մնացել է արգելափակված աղետալիորեն վնասված երկնաքերի վերին հարկերում, որն այրվել է և արագորեն լցվում է ծխով^[26]։ Քանի որ տասնյոթ րոպե առաջ Թռիչ 11-ի վթարից հետո բոլոր հայացքներն ուղղված են եղել Երկվորյակ աշտարակների վրա, 175-րդ չվերթի ազդեցությունը և դրան հաջորդած պայթյունը տեսել են միլիոնավոր մարդիկ ամբողջ աշխարհում ուղիղ հեռուստատեսությամբ՝ նկարահանվելով և լուսանկարվելով բազմաթիվ դիտակետերից^[27]։ Չնայած այն անկյունը, որով Ալ-Շեհին վթարի է ենթարկվել, չի կտրել հարվածի գոտուց փախուստի բոլոր միջոցները, վթարից փրկված մարդկանց մեծ մասը չի կարողացել օգտագործել միայնակ անձեռնմխելի աստիճանահարթակը^[28]։

Աշ-Շեհին ինքնաթիռն ուղղել է դեպի աշտարակը ավելի արագ և ցածր, Ատտան հարվածել է դեպի հարավային աշտարակի հարավային ճակատի արևելյան կեսին, ավելի մոտ հարավ-արևելյան անկյունին, ինչը պատճառ է դարձել, որ Աշտարակի կառուցվածքային ամբողջականությունը խախտվի շատ ավելի ուժեղ, քան հյուսիսային աշտարակը^[29]։ Այդ առավոտ ժամը 9:59-ին^[30][31]։ Հարավային աշտարակը դարձել է առաջին աշտարակը, որը փլուզվել է՝ ինքնաթիռի կործանումից հետո կանգուն մնալով 56 րոպե։

Ծանոթագրություններ

1. «The 9/11 Commission Report» (PDF). էջ 162. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-10-19-ին. Վերցված է 2016-09-13-ին.
2. «Flight Path Study – United Airlines Flight 175» (PDF). National Transportation Safety Board. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2011-10-23-ին. Վերցված է 11 September 2014-ին.
3. «Manasseh, "Who Did More Evil than All . . . Who Were Before Him"», Portrait of the Kings, Augsburg Fortress Publishers, էջեր 187–224, 2015, doi:10.2307/j.ctt9m0txn.10, ISBN 9781451469585
4. Gebauer, Matthias (6 October 2001). «Vita des Attentäters Marwan al-Shehhi: Auffällig war nur seine Unauffälligkeit». Der Spiegel.
5. The 9/11 Commission Report Արխիվացված 2016-10-19 Wayback Machine p. 179
6. Kessler, Glenn (2021-12-07). «Trump's false claim that the 9/11 hijackers' wives 'knew exactly what was going to happen'». Washington Post (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0190-8286. Վերցված է 2023-08-10-ին.
7. «Portraits Start to Emerge of Terrorism Suspects». 23 September 2001.
8. «Page 179». www.faqs.org. Վերցված է 2023-01-25-ին.
9. "Wedding video shows Sept. 11 hijackers, plotters" Արխիվացված 2009-09-13 Wayback Machine, usatoday.com, 5 May 2003.
10. Refugees, United Nations High Commissioner for. «Refworld | Still at Large Ten Years After 9/11: Said Bahaji, Mohammed Atta's Right Hand Man». Refworld.
11. «The Complete 9/11 Timeline: Cooperative Research». Cooperative Research. April–May 2000: Hijacker Tells Librarian About Major Attack in US. Արխիվացված է օրիգինալից October 1, 2006-ին. Վերցված է February 14, 2015-ին.
12. Butler, Desmond. "Germans Issue First Indictment in the 9/11 Plot" Արխիվացված 2008-12-05 Wayback Machine, nytimes.com, 29 August 2002.
13. Bernstein, Richard. "On Path to the U.S. Skies, Plot Leader Met bin Laden" Արխիվացված 2016-03-09 Wayback Machine, nytimes.com, 10 September 2002.
14. «Statement of Robert S. Mueller: Joint Investigation Into September 11: (published September 26, 2002)». irp.fas.org. Վերցված է 2021-09-09-ին.
15. «How 'shy foreigners' learned to pilot flying-bomb Boeings». the Guardian (անգլերեն). 2001-09-14. Վերցված է 2021-09-09-ին.
16. «Context of 'August 23, 2001: Mossad Reportedly Gives CIA List of Terrorist Living in US; at Least Four 9/11 Hijackers Named'». History Commons. August 23, 2001: Mossad Reportedly Gives CIA List of Terrorist Living in US; at Least Four 9/11 Hijackers Named. Արխիվացված է օրիգինալից September 30, 2007-ին.
17. "Statement for the Record, FBI Director Robert S. Mueller III, Joint Intelligence Committee Inquiry" Արխիվացված 2012-01-03 Wayback Machine, FAS.org, September 26, 2002.
18. Flight 93: The Story, the Aftermath, and the Legacy of American Courage on 9/11. Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield. 2014. ISBN 978-1442232853. Արխիվացված օրիգինալից September 11, 2021-ին. Վերցված է January 18, 2023-ին.^:64
19. 9/11 Final Report of the National Commission (2004). "We have some planes" (PDF).
20. 9/11 Final Report of the National Commission (2004). "We have some planes" (PDF).
21. «Report: hijacked plane nearly hit flight from Bradley». SouthCoastToday.com. September 12, 2002. Արխիվացված է օրիգինալից April 18, 2019-ին. Վերցված է April 18, 2019-ին.
22. Flight 93: The Story, the Aftermath, and the Legacy of American Courage on 9/11. Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield. 2014. էջ 73. ISBN 978-1442232853. Արխիվացված օրիգինալից September 11, 2021-ին. Վերցված է January 18, 2023-ին.
23. Spencer, Lynn (2008). Touching History: The Untold Story of the Drama That Unfolded in the Skies Over America on 9/11. Simon and Schuster. էջեր 74–76. ISBN 978-1416559252.
24. National Institute of Standards and Technology (2005). Final Reports from the NIST World Trade Center Disaster Investigation (PDF).
25. Rinaldi, Thomas (2016), https://books.google.com/books?id=y_wlCwAAQBAJ&dq=south+tower+9:03:02+am&pg=PT80 Retrieved September 6, 2016
26. «102 MINUTES: Last Words at the Trade Center; Fighting to Live as the Towers Die». The New York Times. May 26, 2002. Վերցված է March 16, 2023-ին.
27. Boxer, Sarah (September 11, 2002). «One Camera, Then Thousands, Indelibly Etching a Day of Loss». The New York Times. ISSN 0362-4331. Արխիվացված օրիգինալից September 11, 2021-ին. Վերցված է November 17, 2008-ին.
28. «TWO YEARS LATER: THE 91ST FLOOR; The Line Between Life and Death, Still Indelible». The New York Times. September 10, 2003. Վերցված է December 5, 2022-ին.
29. «A NATION CHALLENGED: THE TRADE CENTER CRASHES; First Tower to Fall Was Hit At Higher Speed, Study Finds». The New York Times. February 23, 2002. Վերցված է January 18, 2023-ին.
30. National Institute of Standards and Technology (2005). Final Reports from the NIST World Trade Center Disaster Investigation (PDF).
31. 9/11 Final Report of the National Commission (2004). Collapse of WTC2 (PDF).

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարվան աշ-Շեհի» հոդվածին։