Մենդուտ

Մենդուտ
Հիմնական տվյալներ
Տեսակ	կառույց, բուդդայական տաճար և candi?
Երկիր	Ինդոնեզիա
Տեղագրություն	Mungkid?
Մասն է	Borobudur Temple Compounds?
Ժառանգության կարգավիճակ	ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության մաս
Մակերես	0,11 հեկտար, 1,67 հեկտար
Candi Mendut Վիքիպահեստում

Մենդուտ, 19-րդ դարի բուդդայական տաճար, որը գտնվում է Ինդոնեզիայի Կենտրոնական Ճավա պրովինցիայի Մագելանգ մարզի Մունգկիդ շրջանի Մենդուտ գյուղում։ Տաճարը գտնվում է Բորոբուդուրից գրեթե 3 կմ արևմուտք։ Մենդուտը, Բորոբուդուրն ու Պավան բուդդայական տաճարներ են, որոնք գտնվում են մեկ ուղիղ գծի վրա։ Երեք տաճարների միջև կա կրոնական կապ, չնայած Մենդուտի ծիսակարգային նշանակությունը հայտնի չէ^[1]։

Պատմություն

Մենդուտ տաճարի ավերակները մինչև վերանորոգումը, 1880 թվական

Կառուցվել է մոտ մ․թ 9-րդ դարի սկզբին, Մենդուտը երեք՝ Մենդուտ, Բորոբուդուր և Պավան, տաճարներից ամենահինն է։ Կարանգենտգի արձանագրության համաձայն՝ տաճարը կառուցվել և ավարտվել է Շայլենդրների դինաստիայի Ինդրա թագավորի կառավարման օրոք։ Մ․թ 824 թվականով թվագրված արձանագրությունում հիշատակվում է, որ Շայլենդրների դինաստիայի Ինդրա թագավորը կառուցել է Վենուվանա անվամբ (որը նշանակում է «բամբուկի անտառ») սրբազան շինությունը։ Հոլանդացի հնագետ Դ․Գ․ դե Կասպարիսը Կարենգենտգի արձանագրությունում հիշտակված տաճարը կապել է Մենդուտի տաճարի հետ^[2]։

1836 թվականին այն հայտնաբերվել է որպես թփուտներով ծածկված փլատակ։ Վերանորոգումը սկսվել է 1897 թվականին և ավարտվել 1925 թվականին։ Այս տաճարի հետազոտություններ իրականացրած առավել ճանաչված հնագետներն են Դ․Գ․ դե Կասպարիսը, Թեոդուր վան էրփը և Արիսատիա Յոգասվարան։

Ճարտարապետություն

Տաճարի նախագիծը քառանկյուն է և կողմերն ունեն 13.7 մետր չափս՝ 3.7 մետր գետնի մակարդակից բարձր^[3]։ 26.4 մետր բարձրությամբ տաճարը նայում է դեպի հյուսիս-արևմուտք։ Աստիճանները, որոնք դուրս են գալիս քառակուսի հիմքի հյուսիս-արևմտյան կողմում, երկու կողմերում զարդարված են Մակարի արձանով, աստիճանների կողմը փորագրված է Ջատակի առակից հարթաքանդակով, որը պատմում է բուդդայական ուսմունքի կենդանական պատմության մասին։ Ի սկզբանե տաճարն ունեցել է երկու պալատ․ փոքրը առջևում և մեծ գլխավոր պալատը՝ կենտրոնում։ Տանիքը և առջևի խցի պատերի մի մասը բացակայում է։ Տանիքի վերին մասը չկա, ենթադրվում է, որ այն ուներ նույն ոճով և չափերով վերին ստուպաներ, ինչ որ Սաջիվանի տաճարը։ Առաջնային խցի ներքին պատը զարդարված է երեխաներով շրջապատված Հարիթի հարթաքանդակով, մյուս կողմից՝ Կալպատարայով, նաև երկնքում թևածող աստվածությունների խմբերով։

Գլխավոր սենյակում գտնվում են երեք մեծ տարբեր քարե արձաններ^[4]։

Արարողակարգեր

Հարիթիի հարթաքանդակը Մենդուտի ներքին հյուսիսային պատին

Լիալուսնի ժամանակ մայիսին կամ հունիսին Ինդոնեզիայի բուդդիստները հետևում են Վեսակ ամենամյա ծիսակարգին՝ Պավանի միջով Մենդուտայից գնալով դեպի Բորոբուդուր^[5]։ Ծիսակարգը ընդունում է բուդդայական զանգվածային աղոթքի տեսք։

Քեջավենի կամ բուդդիզմի ավանդական հետևորդների կարծիքով Մենդուտ տաճարում աղոթքը իրականացնում է այնպիսի ցանկություններ, ինչպիսիք են հիվանդություններից ազատվելը^[3]։ Օրինակ՝ անզավակ զույգերը աղոթում են Հարիթի հարթաքանդակի մոտ երեխա ունենալու համար, քանի որ ճավայական հավատալիքներում Հարիթին պտղաբերության խորհրդանիշն է, մայրության հովանավորը և երեխաների պաշտպանը։

Ծանոթագրություններ

1. J. L. Moens Barabudur, Mendut en Pawon en hun onderlinge samenhang (Barabudur, Mendut and Pawon and their mutual relationship)(անգլ.) // Tijdschrift voor de Indische Taai-, Land- en Volkenkunde : journal. — Het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen, 1951. — С. 326—386.
2. Hindu-Buddhist architecture in Southeast Asia. — 1996. — С. 125.
3. «Candi Mendut». magelangkab.go.id (ինդոնեզերեն). Magelang Regency Government. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
4. The information board at the Mendut Temple vicinity
5. «The Meaning of Procession». Waisak. Walubi (Buddhist Council of Indonesia). Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ փետրվարի 11-ին. Վերցված է 2006 թ․ դեկտեմբերի 13-ին.

Արտաքին հղումներ

• Карта храма Мендут в Викимапии

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մենդուտ» հոդվածին։