Մթածմինդա (պանթեոն)

Սուրբ Դավիթի եկեղեցին Մթածմինդայի պանթեոնում

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Մթածմինդա (այլ կիրառումներ)

Մթածմինդա, Վրաստանի գրողների ու հասարակական գործիչների պանթեոն (վրաց.՝ მთაწმინდის მწერალთა და საზოგადო მოღვაწეთა პანთეონი, վրաց.՝ მთაწმინდა - Սուրբ սար), գերեզմանատուն Վրաստանի մայրաքաղաք Թբիլիսիում։ Մթածմինդայի գերեզմանատունը, որտեղ թաղված են վրացի գրողներ, դերասաններ, գիտնականներ ու Վրաստանի ազգային հերոսներ, գտնվում է Մթածմինդա լեռան լանջին՝ Սուրբ Դավիթի («Մամադավիթի») եկեղեցու շրջակա տարածքում։ Պանթեոնը պաշտոնապես բացվել է 1929 թվականին։ Հենց Սուրբ Դավիթի եկեղեցում ևս կան գերեզմաններ։

Մթածմինդայի գերեզմանատանը թաղված առաջին նշանավոր անձինք եղել են ռուս հայտնի գրող Ալեքսանդր Գրիբոյեդովը (1795—1829) և նրա կինը՝ Նինո Ճավճավաձեն (1812-1857)։ Պանթեոնը պաշտոնապես բացվել է 1929 թվականին, երբ լրացել է Իրանում Գրիբոյեդովի ողբերգական մահվան 100-րդ տարելիցը։ Այդ ժամանակից ի վեր այստեղ թաղվել կամ վերաթաղվել են բազմաթիվ հայտնի վրացիներ։ Գերեզմանատունը գտնվում է Թբիլիսիի մունիցիպալիտետում և համարվում է քաղաքի ամենահայտնի տեսարժան վայրերից մեկը։

Պանթեոնում թաղվածներ

Սուրբ Դավիթի վանքը Թբիլիսիի հեռուստաաշտարակից

Ալեքսանդր Գրիբոյեդովի շիրիմը

Դավիթ Էրիսթավիի շիրիմը

Իլյա Ճավճավաձեի շիրիմը

• Վասիլի Աբաշիձե (1854-1926), վրացի դերասան և ռեժիսոր
• Վերիկո Անջափարիձե (1897-1987), թատրոնի ու կինոյի վրացի դերասանուհի
• Նիկոլայ Բարաթաշվիլի (1817-1845), վրացի բանաստեղծ (վերաթաղվել է 1938 թվականին)
• Վասիլ Բարնովի (1856-1934), վրացի վիպասան
• Նիկոլոզ Բարաթաշվիլի (1894-1965), վրացի պատմաբան
• Վաժա Փշավելա (1861-1915), վրացի բանաստեղծ (վերաթաղվել է 1935 թվականին)
• Իլյա Վեկուա (1907-1977), վրացի մաթեմատիկոս
• Զվիադ Գամսախուրդիա (1939-1993), Վրաստանի առաջին նախագահը^[1] (վերաթաղվել է 2007 թվականին)
• Եկատերինա Գելաձե (1858-1937), Իոսիֆ Ստալինի մայրը
• Յակով Գոգեբաշվիլի (1840-1912), վրացի գրող և լուսավորական (վերաթաղվել է 1940 թվականին)
• Ալեքսանդր Գրիբոյեդով (1795-1829), ռուս գրող, նրա կինը՝ Նինա Ճավճավաձե (1812-1857)
• Իոսեբ Գրիշաշվիլի (1889-1965), վրացի գրող, բանաստեղծ, գիտնական
• Լադո Գուդիաշվիլի (1896-1980), վրացի նկարիչ
• Շալվա Դադիանի (1874-1959), վրացի դերասան և դրամատուրգ
• Մոսե Ջանաշվիլի (1855-1934), վրացի պատմաբան
• Սիմոն Ջանաշիա (1900-1947), վրացի պատմաբան
• Սողոմոն Դոդաշվիլի (1805-1836), վրացի գրող, լուսավորական, հասարակական գործիչ, փիլիսոփա (վերաթաղվել է 1994 թվականին)
• Նոդար Դումբաձե (1928-1984), վրացի գրող (վերաթաղվել է 2009 թվականին)
• Սերգո Զաքարիաձե (1909-1971), վրացի դերասան
• Աննա Կալանդաձե (1924-2008), վրացի բանաստեղծուհի
• Լեո Քիաչելի (1884-1963), վրացի գրող
• Դմիտրի Կիպիանի (1814-1887), վրացի քաղաքական ու հասարակական գործիչ, լրագրող
• Դավիթ Կլդիաշվիլի (1862-1931), վրացի գրող
• Մերաբ Կոստավա (1939-1989), խորհրդային այլախոհ, Վրաստանի ազգային հերոս
• Գեորգի Լեոնիձե (1899-1966), վրացի բանաստեղծ
• Կոնստանտին Մարջանիշվիլի (1872-1933), վրացի թատերական ռեժիսոր (վերաթաղվել է 1964 թվականին)
• Մուխրան Մաճավարիանի (1929-2010), վրացի բանաստեղծ
• Նիկոլոզ Մուսխելիշվիլի (1891-1976), վրացի մաթեմատիկոս
• Նիկո Նիկոլաձե (1843-1928), վրացի լրագրող և բարեգործ
• Յակոբ Նիկոլաձե (1876-1951), վրացի քանդակագործ
• Իվանե Փալիաշվիլի (1868-1934), վրացի դիրիժոր
• Գալակտիոն Տաբիձե (1892-1959), վրացի բանաստեղծ
• Էքվթիմե Տակաիշվիլի (1863-1953), վրացի պատմաբան և հնէաբան (վերաթաղվել է 198? թվականին)
• Անաստասիա Թումանիշվիլի-Ծերեթելի (1849-1932), վրացի գրող
• Ակակի Խորավա (1895-1972), վրացի դերասան
• Ալեքսանդր Ցագարելի (1844-1929), վրացի լեզվաբան
• Ակակի Ծերեթելի (1840-1915), վրացի բանաստեղծ
• Վախթանգ Ճաբուկիանի (1910-1992), վրացի բալետի պարող
• Իլյա Ճավճավաձե (Սուրբ Իլյա) (1837-1907), վրացի գրող և հասարակական գործիչ, և նրա կինը՝ Օլգա Գուրամիշվիլին (1842-1927)^[1]
• Միխայիլ Ճիաուրելի (1894-1974), վրացի խորհրդային կինոռեժիսոր, դերասան, սցենարիստ, մանկավարժ, ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ
• Սիմոն Չիքովանի (1902-1966), վրացի բանաստեղծ և հասարակական գորրծիչ
• Օթար Չիլաձե (1933-2009), վրացի գրող և դրամատուրգ
• Զաքարիա Չիչինաձե (1853-1931), վրացի պատմաբան և գրող
• Կակուցա Չոլոկաշվիլի (1888-1930), վրացի քաղաքական գործիչ (վերաթաղվել է 2005 թվականին)
• Ուշանգի Չխեիձե (1898-1953), վրացի դերասան
• Դավիթ Էրիսթավի (1847-1890), վրացի լրագրող, դրամատուրգ և թարգմանիչ (վերաթաղվել է 1930 թվականին)
• Սուլիկո Ժղենտի (1920-2000), վրացի սցենարիստ, դերասան
• Նիկո Փիրոսմանի (1862-1918), վրազի դերասան^[2]
• Ջանսուղ Չարկվիանի (1931-2017), վրացի բանաստեղծ^[3]
• Գիորգի Կվինիտաձե (1874-1970), վրացի գեներալ^[4]

Կոմունիստական գործիչներ Միխայիլ Ցխակիան, Ֆիլիպ Մախարաձեն ու Սիլիբիստրո Տոդրիան, որ նախկինում թաղված էին Մթածմինդայի պանթեոնում, վերաթաղվել են սովորական քաղաքացիական գերեզմանատանը։

Տես նաև

• Մթածմինդա
• Դիդուբեի պանթեոն

Ծանոթագրություններ

1. «Mtatsminda Panthenon – a necropolis of great Georgians». GeorgianJournal (վրացերեն). Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 30-ին.
2. «Pirosmani's symbolic grave to be set up at Mtatsminda Pantheon». GeorgianJournal (վրացերեն). Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 30-ին.
3. «Jansug Charkviani will be buried at Mtatsminda Pantheon». 1TV (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 30-ին.
4. «Georgian Democratic Republic's Commander-in-Chief Reburied in Tbilisi». Civil Georgia. 2021 թ․ մայիսի 26. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 26-ին.

Գրականություն

• Пантеон Мтацминда / Сост.: И. К. Ениколопов, Гиорги Ткешелашвили. — Тбилиси: Госиздат Грузинской ССР, 1956. — 52 с. — (Б-ка туриста: По Тбилиси). — 15 000 экз.
• Ткешелашвили О. Мтацминда: Пантеон писателей и общественных деятелей Грузии / Отар Ткешелашвили. — Тбилиси: Сабчота Сакартвело, 1974. — 112 с. — 6 000 экз.

Արտաքին հղումներ

• Մթածմինդայի պանթեոնի ոչ պաշտոնական կայքը (վրացերեն)
• მთაწმინდის პანთეონი (Մթածմինդա պանթեոն)- 2005 Արխիվացված 2007-09-29 Wayback Machine (վրացերեն)
• Թբիլիսի. պանթեոն Մթածմինդա լեռան վրա Արխիվացված 2012-01-05 Wayback Machine

Մեդիա ֆայլեր

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Մթածմինդա (պանթեոն) կատեգորիայում։