Յոզեֆ ֆոն Ֆյուրիխ

Յոզեֆ ֆոն Ֆյուրիխ
գերմ.՝ Joseph Ritter von Führich
Ծնվել էփետրվարի 9, 1800(1800-02-09)[1][2][3][…]
ԾննդավայրChrastava[4][5][6][…]
Վախճանվել էմարտի 13, 1876(1876-03-13)[1][2][3][…] (76 տարեկան)
Մահվան վայրՎիեննա, Ավստրո-Հունգարիա[6][7]
Քաղաքացիություն Ավստրիա
Մասնագիտություննկարիչ, մանկավարժ, համալսարանի դասախոս, նկարիչ-փորագրող, հրապարակախոս և ուսուցիչ
ԹեմաներԿերպարվեստ[7] և գեղանկարչություն[7]
ԱշակերտներGottfried Lindauer? և Alois Schönn?[8]
Պարգևներ
ՀայրJohann Ambrosius Wenzel Führich?
 Joseph von Führich Վիքիպահեստում

Յոզեֆ ասպետ ֆոն Ֆյուրիխ (գերմ.՝ Joseph Ritter von Führich, փետրվարի 9, 1800թ., Հրաստավա, ներկայում՝ Կրատցաու - մարտի 13, 1876 Վիեննա), ավստրիացի նկարիչ և գծանկարիչ, ով հիմնականում աշխատել է կրոնական և պատմական բնանկարային թեմաներով։ Հարել է Նազարեթցիների շարժմանը[9][10][11][12][13]։

Կյանք և ստեղծագործական ուղի

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յոզեֆ ասպետ ֆոն Ֆյուրիխը ծնվել է Բոհեմիայում։ Հայրը եղել է նկարչ Վենցել Ֆյուրիխը։ Յոզեֆ Ֆյուրիխը նկարչական առաջին դասերը ստացել է հորից։ Ընտանիքում ընդհանուր հաշվով մեծանում էր 12 երեխա։ Յոզեֆի քույրը՝ Մարիա Անտոնիա Ֆյուրիխը, հետագայում նույնպես դարձավ հայտնի նկարիչ և բնանկարի ասպարեզում ստեղծագործում էր ինքնուրույն։ 1819 թվականին Յոզեֆ ֆոն Ֆյուրիխի երկու կտավները Պրահայում ցուցահանդեսի ժամանակ քննադատների կողմից դրական գնահատականի են արժանանում։ Խրիստիան Քրիսթով Գլամ Գալասի և կոմս ֆոն Կարցաուի աջակցությամբ երիտասարդ Յոզեֆ Ֆյուրիխը ընդունվում և ուսում է ստանում Պրահայի Գեղարվեստի ակադեմիայում՝ Յոզեֆ Բերգլեր կրտեսի ղեկավարած դասարանում։ Արդեն ակադեմիական ուսման տարիներին Յոզեֆ Ֆյուրիխը սկսում է զբաղվել եկեղեցիների որմնանկարչությամբ, ինչպես նաև ([[Յոհան Վոլֆգանգ ֆոն Գյոթե[խմբագրել | խմբագրել կոդը] Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից|Ի.Վ. Գյոթեի]], Ֆ. Շիլլերի, Լյուդվիգ Թիկի, Ավգուստ Կոցեբի, Կ.Մ. Վիլանդի և այլոց) գրքերի նկարազարդմամբ[9][13]։

Դեպի Վիեննա ուսումնական ուղևորության ընթացքում երիտասարդ նկարիչը Լ.ֆոն Թիկի «Ժենևիևա» թեմայով նկարի շնորհիվ այնպիսի դրական տպավորություն է գործում կայսրության կանցլեր իշխան Կլեմենս Վենցել Լոտար Մետեռնիխի վրա, որ վերջինս 1829 թվականին ֆինանսավորում է Ֆյուրիխի հետագայում Հռոմում ուսում ստանալու գործընթացը։ Հռոմում նկարիչը հանդիպում է այնպիսի վարպետի հետ, ինչպիսին Ֆրիդրիխ Օվերբեկն էր, ով Ֆյուրիխի համար հնարավորություն է ստեղծում մասնակցելու հռոմեական «Villa Massimo»-ի ներքին նկարազարդմանը։ Հենց Հռոմում էլ նկարիչը ծանոթանում է գերմանական նազարեթցիների արվեստին և այդ ժամանակից ի վեր կրոնական թեման որպես հիմնական է դառնում Ֆյուրիխի աշխատանքներում (դրա հետ կապված էլ նկարիչն իր շրջապատում ստանում է «աստվածաբանը մատիտով» մականունը)[9][13]։

1831 թվականին վարպետը վերադառնում է Պրահա և նույն տարում ամուսնանում Ֆրանցիսկա Գարների հետ։ 1834 թվականին իշխան Ֆոն Մետեռնիխը Ֆյուրիխին հրավիրում է Վիեննա և ներկայացուցիչ է կարգում «Իշխանական Լամբերգյան պատկերասրահ»-ում (այժմ՝ Վիեննայի գեղարվեստի ակադեմիա)։ 1838 թվականին այս պաշտոնում Ֆյուրիխը նկարիչ Էդուարդ ֆոն Էնգերթի հետ միասին մեկնում է Վենետիկ, որպեսզի նկարներ գնի պատկերասրահի համար։ Դրանից կարճ ժամանակ անց արվեստի ակադեմիայում բացվում է պատմական կոմպոզիցիայի ամբիոնը և առաջինը այն գլխավորում է Յոզեֆ ֆոն Ֆյուրիխը[9][13]։

Բացի կրոնական թեմաներով գծանկարային աշխատանքներից, Յոզեֆ ֆոն Ֆյուրիխը նաև ստեղծում է յուղաներկով կտավներ և պատկերազարդում է Ավստրիայում մի շարք եկեղեցիներ։ 1848 թվականին Վիեննայում հեղափոխական իրադարձությունների ժամանակ նա ստիպված փախչում է հյուսիսային Չեխիա։ 1851 թվականին նկարիչը վերադառնում է Վիեննա, իսկ որոշ ժամանակ անց շարունակում դասավանդել ակադեմիայում։ Յոզեֆ ֆոն Ֆյուրիխի աշակերտների թվում է լինում Կառլ Յոզեֆ Գեյգերը[9][13]։

1861 թվականին նկարչին կայսր Ֆրանց Յոզեֆ I-ի կողմից տրվում է ասպետական արժանապատվության տիտղոս։ Նրա վերջին աշխատանքն է լինում Վիեննայի Սուրբ Ստեֆան տաճարի գունավոր վիտրաժների էսքիզների ստեղծումը, ինչի մասին նրան անձամբ խնդրում է կայսրը։ 1872 թվականից ի վեր վարպետն այլևս չի զբաղվում գեղարվեստական ստեղծագործությամբ։ 75-ամյակի առթիվ Յոզեֆ ֆոն Ֆյուրիխը դառնում է Վիեննայի պատվավոր քաղաքացի[9][13]։

Յ. Ֆոն Ֆյուրիխը նաև արվեստի մասին գեղարվեստական քննադտական աշխատության (Von der Kunst) հեղինակ է։ Աշխատությունը բաղկացած է 4 հատից (Վիեննա, 1866-1869)[9][14]։

Պատկերասրահ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Մարիայի ճանապարհը դեպի լեռներ (1841թ.)
    Մարիայի ճանապարհը դեպի լեռներ (1841թ.)
  • Ճանապարհ դեպի Էմաուս
    Ճանապարհ դեպի Էմաուս
  • Մարիամը Հիսուսի և Հովհաննես Մկրտչի հետ (1826թ.)
    Մարիամը Հիսուսի և Հովհաննես Մկրտչի հետ (1826թ.)
  • Մադոննան նորածինով, Սուրբ Ադերգեյդի և Սուրբ Ֆրանցիսկի հետ (1835թ.)
    Մադոննան նորածինով, Սուրբ Ադերգեյդի և Սուրբ Ֆրանցիսկի հետ (1835թ.)
  • Մոցարտի տրիումֆ (1857թ.)
    Մոցարտի տրիումֆ (1857թ.)
  • Յակովը հանդիպում էՌախիլի հետ (1836թ.)
    Յակովը հանդիպում էՌախիլի հետ (1836թ.)

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 Josef von Führich (նիդերլ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 Josef von Führich — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
  4. ↑ Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  5. ↑ Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
  6. ↑ 6,0 6,1 Vědecká knihovna v Olomouci REGO (չեխերեն)
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Encyklopedie Kroměříže (չեխերեն) — 2020.
  8. ↑ Biographisches Jahrbuch und Deutscher Nekrolog (գերմ.) / Hrsg.: A. Bettelheim — B. — Vol. 2, 1897. — S. 395.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 9,6 Moriz Dreger: Josef Führich. Wien: Verlag von Artaria & Co. 1912.(գերմ.)
  10. ↑ Joseph von Führichs Briefe aus Italien an seine Eltern. Freiburg 188.(գերմ.)
  11. ↑ oseph von Führich. Eine Lebensskizze. Wien 1875.(գերմ.)
  12. ↑ Lukas Führich: Joseph von Führich. In: Graphikschen Künsten. Wien 1886.(գերմ.)
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 Heinrich von Wörndle: Joseph Ritter von Führich. Sein Leben und seine Kunst. Allgemeine Vereinigung christlicher Kunst, München 1925.(գերմ.)
  14. ↑ Joseph von Führich, Von der Kunst. Wien 1866-1869.(գերմ.)
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յոզեֆ ֆոն Ֆյուրիխ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ