Նորման Բեյթս

Նորման Բեյթս
Տեսակ	կինոհերոս և գեղարվեստական անձ
Հեղինակ	Robert Bloch?
Ներկայացված է	Psycho tetralogy?
Սեռ	արական
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Մահվան տարեթիվ	մայիսի 19, 1992(1992-05-19) (59 տարեկան)
Մասնագիտություն	սերիական մարդասպան
Դերը կատարել են	Էնթոնի Պերկինս և Ֆրեդի Հայմոր

Նորման Բեյթս (անգլ.՝ Norman Bates, հոկտեմբերի 16, 1932(1932-10-16) - մայիսի 19, 1992(1992-05-19)), մտացածին կերպար, մարդասպան, հոգեկան հիվանդ, որը տառապում է անհատականության դիսոցիատիվ խանգարմամբ, ստեղծել է գրող Ռոբերտ Բլոխը, Ալֆրեդ Հիչքոքի հայտնի «Փսիխո» թրիլերի հերոսը։ Նորման Բեյթսի նախատիպը իրական սերիական մարդասպան Էդ Գեյնն է^[1][2][3]։

Կենսագրություն

Իրադարձություններ ֆիլմերից

Հոր մահը, որը Նորմանը վերապրել է մանկության տարիներին, չափազանց մեծ ազդեցություն է թողել նրա հոգեբանության վրա։ Դրանից հետո նա դարձել է ավելի փակ, զգացել է, որ ապահով է միայն իր մոր կողքին։ Երբ մայրը իրեն նոր տղամարդ է գտել, Նորմանը խանդից թունավորել է երկուսին էլ։ Չցանկանալով համակերպվել մոր մահվան հետ, նա չորացրեց մոր մարմինը և մումիա պատրաստեց նրանից։

Նա սկսել է խոսել մոր դիակի հետ, ասես այն կենդանի է, հագցրել ու կերակրել է դիակը` աստիճանաբար նրան տալով իր գիտակցության մի մասը։ Ի վերջո, չորացրած դիակը սկսել է գրավել Նորման Բեյթսի մտքերն ու զգացմունքները։ Երբեմն նա, իրոք դարձել է մոր նման (զուտ հոգեբանորեն)։ Այս հոգեբանական ֆենոմենը հոգեբանները անվանում են անձի երկատում։ Նորման Բեյթսը պոտենցիալ վտանգավոր է դարձել ուրիշների համար, քանի որ նրա «մայրական» կեսը դաժան էր և անողոք։ 1960 թվականի «Պսիխո» բնօրինակ կինոնկարում Բեյթսին ձերբակալել են Մերի Քրեյն անունով երիտասարդ կնոջ սպանությունից հետո (Մերիոն ֆիլմում) և Միլթոն Արբագաստի` Մերիի անհետացումը հետաքննող մասնավոր դետեկտիվի հետ։ Բեյթսը հայտարարվել է խելագար և ուղարկվել է ուղղիչ հաստատություն, որտեղ վերջնականապես կորցրել է իր սկզբնական հոգեբանական հավասարակշռությունը և ամբողջությամբ վերածվել է իր մայրը։

20 տարի անց «Պսիխո 2» ֆիլմում Նորմանին դուրս են թողնել հիվանդանոցից և լիովին առողջ են ճանաչել, իսկ նախորդ սպանությունները դուրս են գրվել հաշիվներից։ Նորմանին մոր տուն վերադառնալուց հետո սկսում են հետապնդել նրա հետ կապված հալյուցինացիաները։ Բացի այդ, ինչ-որ մեկը սկսում է ակտիվորեն սպանել հյուրանոցի բնակիչներին։ Ընդ որում, մարդասպանի ձեռագիրն ամբողջությամբ համընկնում է հենց Նորմանի ձեռագրի հետ։ Ըստ պաշտոնական տվյալների՝ սպանողները Մերի Քրեյն Լայլայի քույրն ու նրա դուստրն էին, սակայն իրականում սպանությունները կատարվել են Նորմանի Էմմա Սփուլ հորաքրոջ կողմից, որը պնդում էր, որ նա իր իսկական մայրն է։ Իմանալով այդ մասին՝ Նորմանը սպանում է Էմմային, որից մոր նոր խրտվիլակ է պատրաստում։ Այսպիսով, Նորմանի հիվանդությունը վերսկսվում է։

«Պսիխո 3» ֆիլմում ցուցադրվել է, որ որոշ ժամանակ Նորմանը շարունակում է ապրել նախկինի պես՝ ապրել մոր «ճնշման տակ»։ Ընդ որում, դաժան մայրական կողմը շարունակում է սպանությունների շարքը։ Այդպես շարունակվում է այնքան ժամանակ, քանի դեռ լրագրող Թրեյսի Վենաբլը չի հայտնագործում մոլագարին, և Նորմանին կրկին տանում են հոգեկան հիվանդների կլինիկա։

«Պսիխո 4։ Սկզբում» ֆիլմը պատմում է այն մասին, թե ինչ է տեղի ունեցել Նորմանի հետ ավելի ուշ։ Հիվանդանոցում՝ բուժման ընթացքում Նորմանը ծանոթանում է բուժքույր Քոննի հետ, որը հետագայում դառնում է նրա կինը։ Նորմանին ճանաչում են առողջ և դուրս են գրում հիվանդանոցից, նա խաղաղ ընտանեկան կյանք է վարում։ Սակայն այս ամենը քանդվում է, երբ Նորմանը իմանում է, որ իր կինը հղի է։ Վախենալով, որ իր երեխան կունենա նույն հոգեկան շեղումները, ինչը ունի նա, Նորմանը որոշում է սպանել իր կնոջը։ Նա կնոջը տանում է մոր տուն և պարաստվում է սպանել, սակայն կանգ է առնում։ Քոննին համոզում է Նորմանին, որ իր երեխայի հետ ամեն ինչ կարգին է լինելու, և տղամարդը նրան բաց է թողնում։ Դրանից հետո Նորմանը որոշում է այրել մոր տունը, և չնայած նախկին զոհերի, այդ թվում՝ մոր բազմաթիվ հալյուցինացիաներին, իրականացնում է իր ծրագիրը։ Տունը այրվում է, մոր դիակը մնում է փլատակների տակ, իսկ ինքը՝ Նորմանը վերջնականապես ապաքինվում է։

Վեպեր

Նորմանի գրքի կենսագրությունը տարբերվում է ֆիլմի կենսագրությունից։ Մերի Քրեյնին սպանելու կասկածանքով ձերբակալելուց հետո Նորմանը շարունակում է մնալ հիվանդանոցում։ Նա «մասամբ» ապաքինվում է, բայց նրա հոգեկանը վերջնականապես խարխլված է լինում։ Սպանելով վանականին և հագնելով նրա հագուստը, նա փախչում է, բայց շուտով վթարի է ենթարկվում և այրվում մեքենայում։ Նրա «գործը» շարունակում է Նորմանի անձնական հոգեբույժ Ադամ Քլեյբորնը։

Հեռուստասերիալ

«Մոթել Բեյթս» հեռուստասերիալում Նորմանը ներկայացվել է որպես դպրոցական, որը մոր հետ տեղափոխվում է Ուայթ Փայն Բեյ քաղաք հոր ողբերգական մահից հետո։ Նորմա Բեյթսը գնում է Սամերս ընտանիքի մոթելը, առաջին գիշերը Նորման հարձակվում և բռնաբարում է նախկին սեփականատեր Քիթ Սամերսին, հետո Նորման սպանում է նրան։ Մայրը համոզում է Նորմանին օգնել թաքցնել տղամարդու մարմինը և նրա մահվան մասին չհայտնել ոստիկանությանը։

Նորմանը սիրահարվում է իր դասընկերուհի Բրեդլիին, նրանք գիշերը անցկացնում են միասին, բայց Բրեդլին Նորմանին ասում է, որ նրանց միջև ոչինչ չի կարող լինել։ Մինչդեռ, Նորմանին սիրահարվում է նրա համադասարանցի Էմման, որի հետ Նորմանը փորձում է բացահայտել օրագրի գաղտնիքը, որը գտել էր սենյակներից մեկում։ Նկարների օրագրից պարզ է դառնում, որ մոթելում առևանգված աղջիկներին պահել են սեռական ստրկության մեջ։ Շուտով պարզվում է, որ մարդկանց առևտրին մասնակցել է շերիֆի տեղակալ Զաք Շելբին։ Բացի այդ, Նորմանը տառապում է հիշողության մեջ ձախողումների խառնաշփոթից, այդ պահերից մեկում նա սպանում է իր հորը, պաշտպանելով մորը, և Նորմանը թաքցնում է այն որդուց, անում է այնպես, իբրև ամեն ինչ նման է դժբախտ պատահարին։

Երկրորդ սեզոնում Նորմանի հիվանդության զարգացման գործում կարևոր դեր է խաղում Նորմանի եղբայր Կալեբը, ով մանկուց բռնաբարել է քրոջը։

Կերպար

Բնութագրություն

Բեյթսի բնութագրումը վեպում և ֆիլմերում, տարբերվում են որոշ առանցքային ոլորտներով։ Բեյթսը վեպում մոտ 45 տարեկան է, նա տառապում է ավելորդ քաշով, տգեղ է և հոգեբանորեն անհավասարակշիռ։ Նաև նա դառնում ո իր մայրը ալկոհոլ ընդունելուց հետո։

Ֆիլմում Բեյթսը մոտ 25 տարեկան է, նա բարձրահասակ է, բարեկազմ և գեղեցիկ։ Սակայն նա ինքն էլ չի կասկածում, որ երբեմն դառնում է իր մայրը է (ինչպես «գրքային» տարբերակում), բացի այդ նա հոգեկան հավասարակշռված է։ Սակայն, միևնույն ժամանակ, նա երկչոտ է, վախենում է մոր զայրույթից, անվստահ է։ Կարողանում է նվագել դաշնամուր։

Ֆիլմի երկրորդ մասի սկզբում Նորմանը բուժվում է և նրան ճանարում են մեղսունակ։ Նա փորձում է հանգիստ կյանք վարել, սակայն նոր սկսված սպանությունները դանդաղ արթնացնում են մոր կերպարը, ինչը նրան կրկին մոլագար են դարձնում։ Այստեղից կարելի է եզրակացնել, որ Նորմանն ինքն է իր բռնապետական մոր զոհը և մեղավոր չէ տեղի ունեցած սպանությունների համար։ Չորրորդ մասում կարելի է հստակ նկատել գլխավոր հերոսի զղջումը և մորից ազատվելու նրա ցանկությունը։

Զոհեր և զենք

Նորմանի զոհերն են դարձել շատ մարդիկ։ Սպանությունների մեծ մասը գալիս էր նրա «մայրական կողմից»։ Թեև հենց Նորմանն է թունավորել իր մորը՝ Նորմա Բեյթսին և նրա սիրեկանին՝ Չեդին։

Որպես զենք, Նորմանը օգտագործում է խոհանոցային դանակ, իր հարվածներից մահացել է Հոլլին և Գլորիան։

«Պսիխո 3» ֆիլմում Նորմանը կրկին, որպես զենք օգտագործում է դանակ Միրնիին և Ռուտիին սպանելու համար, ինչպես նաև դառնում է Մորինի մահվան պատճառ։ Դյուկին Նորմանը սպանել է կիթառով։

Դերակատարներ

Էնթոնի Պերկինսը Բեյթսի դերը խաղացել է 1960 թվականիբ, Ալֆրեդ Հիչքոքի ֆիլմում, ինչպես ֆիլմի երեք շարունակություններում։ Վինս Վոնը Բեյթսի դերը խաղացել է 1998 թվականին Գաս Վան Սենթի ռեմեյքում («Պսիխոզ»), իսկ Քուրթ Պոլն այդ դերը կատարել է «Մոթել Բեյթս»ում։ Հենրի Թոմասը երիտասարդ Բեյթսին մարմնավորել է «Պսիխո 4։ Սկզբում» ֆիլմում։ 2013 թվականին Ֆրեդի Հայմորը մարմնավորել է երիտասարդ Նորման Բեյթսին «Մոթել Բեյթս» սերիալում։

Խոստովանություն

Նորման Բեյթսը չարագործների վարկանիշում երկրորդ տեղն է զբաղեցնում կինոարվեստի ամերիկյան ինստիտուտի վարկածով՝ 100 լավագույն հերոսների և չարագործների թիվը AFI-ի վարկածով՝ Հաննիբալ դասախոսից հետո և առաջ անցնելով Դարթ Վեյդերից^[4]։ Նրա «Տղայի լավագույն ընկերը՝ նրա մայրն է» արտահայտությունը նույնպես հայտնվել է ինստիտուտի կարծիքով լավագույն կինոցիտատների ցուցակի 56-րդ տեղում^[5]։ 2008 թվականին «Empire» ամսագիրը նրան տեղավորեց 100 մեծագույն կինոհերոսների ցանկում^[6]։ Նորման Բեյթսը նաև զբաղեցրել է 4-րդ տեղը Բոլոր ժամանակների մեծագույն կինոհերոսների ցուցակում, ըստ «Premiere» ամսագրի^[7]։ «IGN» կայքը Նորման Բեյթսին 22-րդ տեղում է դրել «Սարսափ ֆիլմերում լավագույն 25 չարագործներ»-ի ցանկում^[8]։

Ծանոթագրություններ

1. Entertainment Weekly. 100 величайших фильмов всех времён. Нью-Йорк: Entertainment Weekly Books, 1999.
2. «CourtTV's Crime Library». Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
3. ««Behind the Bates Motel» by Paula Guran». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 14-ին. Վերցված է 2009 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
4. «AFI's 100 YEARS…100 HEROES & VILLAINS». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ մայիսի 7-ին. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
5. AFI’s 100 YEARS…100 MOVIE QUOTES
6. «The 100 Greatest Movie Characters| 80. Norman Bates | Empire | www.empireonline.com». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 10-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 1-ին.
7. «100 Greatest Movie Characters of All Time». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 10-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 1-ին.
8. Schedeen, Jesse (2013 թ․ հոկտեմբերի 31). «The Top 25 Horror Movie Villains». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 15-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 11-ին.