Շաբան Դեմիրաջ

Շաբան Դեմիրաջ
Ծնվել է1920[1][2]
Վլորա, Vlorë municipality
Մահացել էօգոստոսի 30, 2014(2014-08-30)[3]
Տիրանա, Ալբանիա
Քաղաքացիություն Ալբանիա
Մասնագիտությունլեզվաբան և թարգմանիչ
Հաստատություն(ներ)Տիրանայի համալսարան
ԱնդամակցությունԱլբանիայի գիտությունների ակադեմիա
Գիտական աստիճանպրոֆեսոր
Տիրապետում է լեզուներինանգլերեն

Շաբան Դեմիրաջ (ալբաներեն՝ Shaban Demiraj.1920[1][2], Վլորա, Vlorë municipality - օգոստոսի 30, 2014(2014-08-30)[3], Տիրանա, Ալբանիա), ալբանացի լեզվաբան, Տիրանայի համալսարանի պրոֆեսոր 1972-1990 թվականներին[4], Ալբանիայի գիտությունների ակադեմիայի նախագահ 1993-1997 թվականներին[5][6][7]։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տիրանայում ավարտելով դպրոցը՝ (մեդրեսեն) 1946 թվականից սովորել է մանկավարժական ինստիտուտում։ 1948-1954 թվականներին որպես ուսուցիչ աշխատել է Տիրանայի և Գիրոկաստրայի միջնակարգ դպրոցներում։ 1954 թվականից անցել է դասախոսական աշխատանքի՝ դասավանդելով բարձրագույն մանկավարժական ինստիտուտում, ապա՝ Տիրանայի համալսարանում։ 1962 թվականին դարձել է ալբաներենի ամբիոնի վարիչ, այնուհետև՝ Տիրանայի համալսարանի պատմաբանասիրական ֆակուլտետի դեկանի տեղակալ։ 1990 թվականին անցել է թոշակի։

Նա գիտական ուսումնասիրություններ է կատարել ժամանակակից ալբաներենի ձևաբանության, պատմական քերականության և ալբանական գրավոր լեզվի պատմության բնագավառներում։ Դեմիրաջն իր հետազոտություններում հաստատել է այն թեզը, որ ալբանական լեզվի բառապաշարի զգալի մասը ստեղծվել է մինչև սլավոնների հայտնվելը Բալկաններում։ Դեմիրաջը խմբագիրն ու համահեղինակն էր Ալբանական լեզվի քերականության, որն առաջին անգամ հրատարակվել է 1976 թվականին։ Նա նաև ալբաներեն է թարգմանել Ջեք Լոնդոնի Մարտին Իդեն վեպը[8]։ 1989 թվականին ընտրվել է Ալբանիայի գիտությունների ակադեմիայի անդամ, իսկ 1993 թվականին՝ դրա նախագահ[9]։ Մահացել է երկարատև հիվանդությունից հետո՝ 2014 թվականի օգոստոսի 30-ին։

Դեմիրաջն ընտրվել է Լոնդոնի դիվանագիտական ակադեմիայի և Կոսովոյի գիտությունների և արվեստի ակադեմիայի պատվավոր անդամ։ Նրա անունով է կոչվել Վլոր քաղաքի փողոցներից մեկը։

Դեմիրաջի որդին՝ Բարդհիլը (ծնված 1958 թ.) նույնպես անվանի լեզվաբան է։

Պարգևներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • "Mësues i Popullit" (Ժողովրդական ուսուչի կոչում).
  • "Çmimi i Republikës i shkallës së parë" (հանրապետության առաջին կարգի մրցանակ).
  • "Çmimi i Republikës i shkallës së dytë" (հանրապետության երկրորդ կարգի մրցանակ), երկու անգամ
  • "Mjeshtër i Madh i Punës" (Մեծ աշխատանքի վարպետ) շքանշան.
  • Վլորեի պատվավոր քաղաքացու կոչում

Գիտական աշխատություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Շաբան Դեմիրաջի առավել հիշարժան աշխատություններից են՝
    • Demiraj, Shaban (1969). «Rreth disa problemeve të paskajores në gjuhën shqipe». Studime Filologjike (I).
    • Çështje të sistemit emëror të gjuhës shqipe [Questions of the noun system of the Albanian language]. Pristina: Pristina University Press, 1972.
    • Gramatikë historike e gjuhës shqipe. Tirana: Tirana University Press, 1986.
      • German translation: Austrian Academy of Sciences. Historische Grammatik der albanischen Sprache. Vienna: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, 1993.
    • Gjuha shqipe dhe historia e saj [Albanian language and its history]. Tirana: Tirana University Press, 1988
      • Italian translation: La lingua albanese - origine, storia, strutture. Rende: Centro Editoriale e Librario, Università degli Studi della Calabria, 1997.
    • Gjuhësi ballkanike [Balkanic linguistics]. Skopje: Logos-A 1994 (in Albanian and Macedonian), republished in Tirana in 2004
    • Fonologjia historike e gjuhës shqipe (Historical phonology of the Albanian language), 1996
    • Prejardhja e Shqiptarëve në dritën e dëshmive të gjuhës shqipe (Origin of the Albanians in the light of the Albanian language testimonies), 1999, a second edition in English as The Origin of the Albanians (linguistically investigated), 2006
    • Eqrem Çabej (Eqrem Çabej), 1990
    • Epiri, Pellazgët, Etruskët dhe Shqiptarët (Epirus, the Pelasgians, the Etruscans, and the Albanians), 2008.
    • Gramatikë e gjuhës shqipe, vëll. I Morfologjia (Grammar of Albanian language, vol. I Morphology), 1976, other editions 1995, 2002, as editor and co-author. .

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 NUKAT — 2002.
  2. ↑ 2,0 2,1 CONOR.SR
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Library of Congress Authorities — Library of Congress.
  4. ↑ Robert Elsie (2010 թ․ մարտի 19). Historical Dictionary of Albania. Scarecrow Press. էջեր 103–. ISBN 978-0-8108-7380-3.
  5. ↑ Shezai Rrokaj (2014 թ․ օգոստոսի 31). «Prof. Shaban Demiraj, dijetari ynë i madh» [Professor Shabn Demiraj, our great scholar] (ալբաներեն). Gazeta Panorama.
  6. ↑ Silvi Halili (2014 թ․ սեպտեմբերի 1). «Lamtumirë Shaban Demirajt, gjuhëtarit të dashuruar me profesionin» [Farewell Shaban Demiraj, the linguist in love with his profession] (ալբաներեն). Gazeta Shekulli. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 26-ին. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 4-ին.
  7. ↑ «Lamtumirë Shaban Demiraj» [Farewell Shaban Demiraj] (ալբաներեն). Top Channel. 2014 թ․ օգոստոսի 31.
  8. ↑ Biography of Shaban Demiraj. Albanian Academy of Sciences (in Albanian)
  9. ↑ Chairmen of the Academy of Sciences through the years (in Albanian). Կաղապար:Archive url
  10. ↑ Կաղապար:Cytuj
  11. ↑ Կաղապար:Cytuj
  12. ↑ Fjalor Enciklopedik Shqiptar, vol. 1. {{cite book}}: Unknown parameter |język= ignored (օգնություն); Unknown parameter |miejsce= ignored (|location= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |rok= ignored (|date= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |strony= ignored (|pages= suggested) (օգնություն)

Մատենագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 ⛭