Շաբեստան
| Կիրառությունը | passive cooling | |
|---|---|---|
| Թեմայով վերաբերում է | պարսկական ճարտարապետություն | |
| Երկիր | Իրան | |
Շաբեստան կամ շաբիստան (պարս.՝ شبستان, հին պարսկ.՝ 𐎧𐏁𐎱 𐎿𐎫𐎠𐎴, xšapā.stāna-գիշերասենյակ), ստորգետնյա տարածք, որը սովորաբար հանդիպում է Իրանի մզկիթների, տների և դպրոցների ավանդական ճարտարապետության մեջ: Այս տարածքները սովորաբար օգտագործվում էին ամռանը և կարող էին օդափոխվել քամորսիչներով և քյարիզներով։ Առաստաղը կարող է լինել հարթ կամ կոր[1]։
Սասանյան կայսրության և դրան հաջորդած իսլամական ժամանակաշրջաններում շաբեստանը հիշատակվում էր որպես շահերի ներքին կացարան, որտեղ բնակվում էին նրանց հարճերը: Հետագայում այս կառույցները սկսեցին կոչվել zanāneh (زنانه, «կանանց կեցավայր») և անդարունի[2]։
Օդափոխություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Շաբեստանը կարելի էր օդափոխել՝ օգտագործելով քյարիզ՝ քամորսիչի հետ համատեղ: Քամորսիչը տան վերևում գտնվող ծխնելույզի նման կառույց է. չորս բացվածքներից մեկը, քամուն հակառակ ուղղությամբ, տնից օդը հեռացնելու համար է: Մտնող օդը դուրս է քաշվում տան տակի քյարիզից։ Օդի հոսքը ստորգետնյա ուղղահայաց բացվածքից ստեղծում է ավելի ցածր ճնշում (տե՛ս Բեռնուլիի հավասարում) և դուրս է բերում սառը օդը շինության տակի քյարիզ թունելից: Քյարիզից օդը քաշվում է թունել և սառչում է ինչպես սառը թունելի պատերի ու ջրի հետ շփման, այնպես էլ շոգիացման ջերմության արտազատման միջոցով, երբ ջուրը գոլորշիանում է օդային հոսքի մեջ: Չոր անապատային կլիմայական պայմաններում դա կարող էր հանգեցնել քյարիզից եկող օդի ջերմաստիճանի նվազմանը ավելի քան 15 °C-ով (27 °F): Քամորսիչները և քյարիզային սառեցումը օգտագործվել են անապատային կլիմայական պայմաններում ավելի քան 1000 տարի[3]։
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Mehdi MirDanesch (2003). āschnāi bā Banāhā ye tārikhi ye Irān (Einführung in die iranischen historischen Bauten) (Persisch). Madresse. ISBN 964-05-1001-7.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ Dehkhoda Persian Dictionary
- ↑ Bahadori MN (February 1978). «Passive Cooling Systems in Iranian Architecture». Scientific American. 238 (2): 144–54. Bibcode:1978SciAm.238b.144B. doi:10.1038/scientificamerican0278-144. S2CID 119819386.
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը] | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Շաբեստան» հոդվածին։ |